Zaparcia

Zaparcia - definicja

Zaparcia - definicja



Wzmożone parcie na stolec bez następującej po niej defekacji lub z

Wzmożone parcie na stolec bez następującej po niej defekacji lub z

oddawaniem twardego, zagęszczonego stolca, czemu towarzyszy

oddawaniem twardego, zagęszczonego stolca, czemu towarzyszy

zmniejszona częstość oddawania stolca oraz uczucie niepełnego

zmniejszona częstość oddawania stolca oraz uczucie niepełnego

wypróżnienia.

wypróżnienia.



Poniżej 3 stolców na tydzień, dzienna masa stolca poniżej 35g.

Poniżej 3 stolców na tydzień, dzienna masa stolca poniżej 35g.



Zwolnienie i utrudnienie pasażu jelitowego, gdy w normalnych

Zwolnienie i utrudnienie pasażu jelitowego, gdy w normalnych

warunkach czas przejścia pokarmu z jamy ustnej do odbytu wynosi od 24

warunkach czas przejścia pokarmu z jamy ustnej do odbytu wynosi od 24

do 48 godzin.

do 48 godzin.

Zaparcia – częstość

Zaparcia – częstość

występowania

występowania

- 60% pacjentów zgłaszających się do

gastroenterologa,

- 14% to osoby poniżej 30 roku życia,

- 2 x częściej u kobiet.

PRZYCZYNY WYDŁUŻONEGO

PRZYCZYNY WYDŁUŻONEGO

CZASU PASAŻU JELITOWEGO

CZASU PASAŻU JELITOWEGO

-

spadek aktywności motorycznej całego

spadek aktywności motorycznej całego

jelita grubego,

jelita grubego,

-

zaburzenia czynności esicy i odbytnicy.

zaburzenia czynności esicy i odbytnicy.

PRZYCZYNY PRZEWLEKŁYCH

PRZYCZYNY PRZEWLEKŁYCH

ZAPARĆ

ZAPARĆ

Neurogenne:

Neurogenne:

uszkodzenie obwodowego i ośrodkowego

uszkodzenie obwodowego i ośrodkowego

układu nerwowego.

układu nerwowego.

-

Choroba Hirschprunga,

Choroba Hirschprunga,

-

Neuropatia autonomiczna w przebiegu cukrzycy,

Neuropatia autonomiczna w przebiegu cukrzycy,

-

Stwardnienie rozsiane,

Stwardnienie rozsiane,

-

Uszkodzenie rdzenia kręgowego,

Uszkodzenie rdzenia kręgowego,

-

Choroba Parkinsona.

Choroba Parkinsona.

PRZYCZYNY PRZEWLEKŁYCH

PRZYCZYNY PRZEWLEKŁYCH

ZAPARĆ

ZAPARĆ

Zespół jelita nadwrażliwego.

Zespół jelita nadwrażliwego.

Zaparcia czynnościowe.

Zaparcia czynnościowe.

Obstrukcja mechaniczna:

Obstrukcja mechaniczna:

-

Rak jelita grubego lub odbytnicy,

Rak jelita grubego lub odbytnicy,

-

Ucisk z zewnątrz na jelito grube lub odbytnicę,

Ucisk z zewnątrz na jelito grube lub odbytnicę,

-

Zwężenia (choroba uchyłkowa, choroba

Zwężenia (choroba uchyłkowa, choroba

Leśniowskiego – Crohna).

Leśniowskiego – Crohna).

Inne:

Inne:

-

Ciąża,

Ciąża,

-

Depresja,

Depresja,

-

Ograniczenie aktywności fizycznej,

Ograniczenie aktywności fizycznej,

-

Niedoczynność tarczycym

Niedoczynność tarczycym

-

Jadłowstręt psychiczny,

Jadłowstręt psychiczny,

-

Hipokaliemia, hiperkalcemia,

Hipokaliemia, hiperkalcemia,

-

Amyloidoza.

Amyloidoza.

PRZYCZYNY PRZEWLEKŁYCH

PRZYCZYNY PRZEWLEKŁYCH

ZAPARĆ

ZAPARĆ

Leki:

Leki:

-

Przeciwbólowe (opioidy),

Przeciwbólowe (opioidy),

-

Przeciwhistaminowe,

Przeciwhistaminowe,

-

Rozkurczowe,

Rozkurczowe,

-

Przeciwdepresyjne,

Przeciwdepresyjne,

-

Neuroleptyki,

Neuroleptyki,

-

Wapń,

Wapń,

-

Antagoniści wapnia,

Antagoniści wapnia,

-

Leki przeciwbiegunkowe.

Leki przeciwbiegunkowe.

PRZYCZYNY PRZEWLEKŁYCH

PRZYCZYNY PRZEWLEKŁYCH

ZAPARĆ

ZAPARĆ

Biegunka

Biegunka

Biegunka - definicja

Biegunka - definicja

Płynne półpłynne lub papkowate

stolce oddawane kilka razy w ciągu
doby, o objętości przekraczającej 250
ml/dobę.

/Def. praktyczna: Zwiększenie ilości

wypróżnień >3 na dobę./

Podział biegunek w zależności

Podział biegunek w zależności

od czasu trwania

od czasu trwania



Ostra (do 14 dni).



Przetrwała (15 – 30dni).



Przewlekła (>30dni).

Biegunki ostre

Biegunki ostre

I. Biegunki infekcyjne:
- wirusowe,
- bakteryjne,
- grzybicze,
- pasożytnicze.

II. Biegunki nieinfekcyjne:
1. Pochodzenia toksycznego:
- sole As, Hg,
- amanityna.

Biegunki ostre

Biegunki ostre

2. Polekowe:
- biguanidy,
- cytostatyki,
- diuretyki,
- antybiotyki,
- środki przeczyszczające.
3. Alergiczne:
- alergia pokarmowa.
4. Psychogenne.
5. Zaburzenia trawienia lub wchłaniania:

- niedobór sacharazy, izomaltazy.

Biegunki przewlekłe

Biegunki przewlekłe

I. Biegunki o etiologii zakaźnej:
1. Wirusowe (np. w przebiegu zakażenia HIV

i rotawirusami).

2. Bakteryjne (Clostridium, Mycobacterium tuberculosis,

Naisseria gonorrhoeae).

3. Grzybicze (promienica, candidiaza).
4. Pierwotniakowe (lambliaza, pełzakowica).
5. W przebiegu robaczyc (schistosomatoza, tasiemczyce,

glistnice, włośnica).

Biegunki przewlekłe c.d.

Biegunki przewlekłe c.d.

II. Biegunki niezakaźne
1. Spowodowane chorobami układu
pokarmowego:
a) zespoły złego wchłaniania
- zaburzenia trawienia (niedomoga
zewnątrzwydzielnicza trzustki, zespół
Zollingera-Ellisona, stany po resekcji
żołądka)
- zaburzenia metabolizmu kwasów żółciowych
- pierwotne zaburzenia wchłaniania jelitowego –
defekty wybiórcze lub uogólnione
- zmiany w układzie limfatycznum ( enteropatia
wysiękowa)

Biegunki przewlekłe c.d.

Biegunki przewlekłe c.d.

b) choroby o podłożu immunoogicznym
- celiakia
- wrzodziejące zapalenie jelita grubego
- choroba Leśniowskiego i Crohna
c) stany zapalne nieimmunologiczne
- popromienne zapalenie jelit
- niedokrwienne zapalenie jelit
d) nowotwory jelit
- rak jelita grubego, rzadziej cienkiego
- chłoniaki jelit
- guzy hormonalnie czynne (rakowiak, gastrinoma, VIP-oma)

Biegunki przewlekłe c.d.

Biegunki przewlekłe c.d.

e) zmiany anatomiczne jelit
- zespoły poresekcyjne
- przetoki pojelitowe
f) zaburzenia motoryki jelit
- zespół jelita nadwrażliwego
- biegunki psychogenne
g) leki i czynniki toksyczne
- środki przeczyszczające
- zatrucie arsenem
- przewlekły akoholizm

Biegunki przewlekłe c.d.

Biegunki przewlekłe c.d.

2. Spowodowane chorobami nie dotyczącymi

pierwotnie układu pokarmowego:

a) zaburzenia endokrynne
- niedoczynność przytarczyc
- nadczynność tarczycy
- rak rdzeniasty tarczycy
- niewydolność nadnerczy
- cukrzyca (enteropatia)

Biegunki przewlekłe c.d.

Biegunki przewlekłe c.d.

b) zaburzenia metaboliczne
- mocznica
- kwasica cukrzycowa
- awitaminozy (głównie z grupy B)
c) choroby o podłożu immunologicznym
- kolagenozy

Podział biegunek ze

Podział biegunek ze

względu na mechanizmy

względu na mechanizmy

patogenetyczne

patogenetyczne

1. Osmotyczna, spowodowana obecnością osmotycznie
czynnych, niewchłanialnych związków w świetle jelita,
które zatrzymują wodę (nadużycie środków

przeczyszczających np.

soli gorzkiej –siarczanu magnezu, laktulozy)
2. Wydzielnicza spowodowana biernym lub czynnym
wydzielaniem wody i elektrolitów do światła jelita
3. Spowodowana zaburzonym wchłanianiem wody i
elektrolitów (zwłaszcza chlorków)
4. Spowodowana zaburzeniami motoryki (zwykle
przyspieszeniem perystaltyki) skracającymi czas pasażu
jelitowego

Biegunka wydzielnicza -

Biegunka wydzielnicza -

przyczyny

przyczyny

1. Endotoksyny bakteryjne (endotoksyna przecinkowców cholery

oraz

niektórych typów Escherichia coli)
2. Hydroksykwasy powstające z nie wchłoniętych kwasów
tłuszczowych pod wpływem enzymów bakteryjnych, lub podanych
doustnie (olej rycynowy)
3. Kwasy żółciowe przedostające się w zwiększonej ilości do jelita
grubego w następstwie zaburzonej ich absorpcji w jelicie cienkim
(choroba Leśniowskiego i Crohna, stany po resekcji jelita)
4. Prostaglandyny E2 i F2 produkowane przez komórki niektórych
nowotworów, a także syntetyzowane miejscowo w enterocytach
5. Niektóre środki przeczyszczające np., Bisacodyl

Biegunka osmotyczna-

Biegunka osmotyczna-

charakterystyka

charakterystyka

- dobowa objętość kału poniżej 1 litra
- osmolalność kału powyżej 400 mmol/kg
- niskie stężenie sodu i potasu w stolcu
(ok. 30 mmol/l)
- duża różnica między osmolalnością kału a
obliczonym stężeniem jonów (Na+ K+) x 2

Biegunka wydzielnicza-

Biegunka wydzielnicza-

charakterystyka

charakterystyka

- większa, przekraczająca 1 l dobowa

objętość stolca

- osmolalność kału poniżej 290 mmol/kg
- większe stężenie sodu i potasu w stolcu

(odpowiednio 100 i 40 mmol/l)

- mała różnica między osmolalnością kału a
obliczonym stężeniem jonów (Na+ K+) x 2

Biegunka czynnościowa-

Biegunka czynnościowa-

charakterystyka

charakterystyka

-

-

stolce nie uformowane (papkowate lub

płynne) ponad ¾ czasu obserwacji
(kolejne 3 miesiące)

- trzy lub więcej defkacji na dobę nie krócej

niż przez połowę czasu obserwacji

-

zwiększona dobowa masa stolca (powyżej

250 g), ale nie więcej niż 500 g

Biegunka – badanie

Biegunka – badanie

podmiotowe

podmiotowe

- czy biegunka ma charakter ostry, czy przewlekły
- czy towarzyszą jej bóle brzucha
- jaka jest konsystencja stolców i czy obserwuje się

w nich domieszki

- czy stolce oddawane są tylko w ciągu dnia, czy

także w nocy

- czy istnieje związek między występowaniem

luźnych stolców a rodzajem spożytego pokarmu

- czy chory leczy się z powodu innych chorób i jakie

zażywa leki

Biegunka – badanie

Biegunka – badanie

przedmiotowe

przedmiotowe

- stan odżywienia chorego (poszukujemy

objawów niedoborów jakościowych i
ilościowych)

- stan wydolności nerek, układu krążenia i

oddechowego

- stan narządów jamy brzusznej (wątroba i

trzustka)

- obecność objawów endokrynopatii

(niewydolność przysadki mózgowej,
przytarczyc, nadczynność tarczycy, cukrzyca)