Wydarzenia mające wpływ

na rozwój polskiej

andragogiki:

- Działalnośc Komisji Edukacji Narodowej (1773-

1794).

Działacze Komisji Edukacji Narodowej uważali, że

należy podejmować działalność edukacyjną wśród
dorosłych w celu ukształtowania poglądów
dorosłego społeczeństwa w duchu
reformatorskim, traktując tę działalność jako
konieczny warunek pomyślnej reformy
wychowania młodzieży.

-utrata niepodległości i przekształcenia

gospodarki w kierunku kapitalizmu.

Po utracie bytu państwowego

społeczeństwo polskie poddane
zostało uciskowi narodowemu i
społecznemu pod rządami zaborców.

-

przejście od struktury feudalnej do kapitalistycznej.

Odbywało się nie tylko na tle głębokich przemian

ekonomicznych, ale także na tle wzrostu demograficznego i
coraz szybciej zmieniających się warunków bytowania. W
tych warunkach rodziły się nowe potrzeby oświatowe
wynikające z aspiracji szerokich kręgów społecznych. W
celu zaspokajania tych potrzeb podejmowane były liczne
inicjatywy polegające na organizowaniu pracy oświatowej i
wychowawczej wśród ludności w wieku poszkolnym.
Dobieranie programów oświatowych do zróżnicowanej
sytuacji społeczeństwa polskiego w poszczególnych
zaborach.

Osoby, które miały wpływ na

rozwój polskiej andragogiki:

• XVIwiek Szymon Marycjusz.
• Głosił podląd, że uczyć się trzeba

przez całe życie i „lepiej póxno się
uczyć niż nigdy”.

• XIX wiek
Karol Libelt ukazywał ówczesne potrzeby i

zadania praktyczne w zakresie oświaty ludu,

podkreślając doniosłość kształcenia przez

szkołę i przez życie. Postulował konieczność

dokształcania młodzieży i dorosłych w formie

szkół niedzielnych. Propagował stosowanie w

nich metod pracy zbliżonych do stosowanych

w uniwersytetach ludowych. Uważał, że

wobec dużych trudności wydawniczych w

zakresie literatury popularnej, należy

działalność szkół niedzielnych oprzeć głównie

na wykładach

• August Cieszkowski
• Głosił, że podwyższenie poziomu wykształcenia osób

dorosłych można osiągnąć poprzez: „założenie

wykładów profesjonalnych i normalnych nie tylko dla

młodzieży, mającej się zawodowi przemysłowemu

oddawać, ale dla dorosłych nawet wyrobników i

rzemieślników oraz przez utrzymywanie tychże na

równi z postępami i wynalazkami i torowanie im drogi

do nabywania praktycznych wiadomości, których

odległośc lub niedostępność dziś klasę przemysłową

prawie zupełnie pozbawia, nadto przez nadanie już w

elementarnej edukacji większego niż dotąd obrębu

wiadomościom, tyczącym się praktycznego życia…”

• Mieczysław Brzeziński
Podjął pierwsze badania stanu

czytelnictwa wśród dorosłych.

• Władysław Kozłowski
Przywiązywał dużą wagę do

samokształcenia osób dorosłych i
samodzielnej pracy twórczej.

W drugiej połowie XIX w na ziemiach polskich

powstały i rozwijały się dojść dynamicznie tajne

instytucje oświaty dorosłych, wzmagał się również

ruch kulturalno-artystyczny, który w środowisku

wiejskim kultywował samorodne przejawy kultury

ludowej. Oświata dorosłych uformowała się jako

odrębna praktyka życia oświatowego, którą

określono mianem drugiego toru oświatowego.

Najbardziej charakterystycznym i znamiennym

zjawiskiem tego drugiego toru oświatowego był

ruch samokształceniowy, który ukształtował się

głównie z powodu braku polskiej szkoly. Tej

autonomicznej praktyce oświatowej zaczęły coraz

częściej towarzyszyć u schyłku XIX i na początku

XX w refleksje naukowe. Problematykę oświaty

dorosłych zaczęto włączać do badań naukowch.

• Ludwik Krzywicki- był autorem

pierwszej w naszej literaturze
poważnej rozprawy o wykształceniu
ogólnym z powiązaniu z oświata
dorosłych, w której zawarł
uogólnienia dotyczące
samodoskonalenia i samokształcenia
ukazując doniosłość i znaczenia tych
czynników jako najwłaściwszych w
kształtowaniu osobowości ludzkiej

• Stanisław Karpowicz- w procesie

wychowania młodzieży i dorosłych
szczególną rolę przypisywał
doskonaleniu moralnemu i
samokształceniu. Czynniki te
pojmował jako podstawowe dźwignie
do podnoszenia ogólnego poziomu
kultury społeczeństwa

• Helena Radlińska- w zbiorowej

publikacji pt.: „Praca oświatowa, jej
zadania, metody, organizacja.” (którą
można uznać za pierwszy podręcznik
pedagogiki dorosłych) Radlińska
szeroko omawiała zadania oświaty
dorosłych ujęte na tle dziejów
oświaty od czasów stanisławowskich
do czasów powstania styczniowego

• Florian Znaniecki- wskazywał na

doniosłą rolę samokształcenia
dorosłego człowieka, uważał, że
„wychowania, o ile jest istotnie
umiejętne, może być daleko
skuteczniejsze w zastosowaniu do
dorosłych niż do dzieci i młodzieży”.

W latach trzydziestych następuje dość znaczne

ożywienie badań i studiów w dziedzinie oświaty

dorosłych. Prowadzone one były w uczelniach

akademickich oraz w instytucjach zajmujących się

problematyka edukacji dorosłych. Wśród tych

instytucji wiodącą rolę odgrywał Instytut Oświaty

Dorosłych, który m.in. Prowadził badania nad

wpływem upowszechnienia oświaty na wzrostem

czytelnictwa w mieście, a 1934roku wspólnie z

Centralnym Komitetem do Spraw Młodzieży i z

Poradnią Biblioteczną rozpoczął badania nad

zainteresowaniami czytelniczymi młodzieży

wiejskiej. The end

• Głównym ośrodkiem kształcenia kadr

w tym okresie było Studium Pracy
Społeczno-Oświatowej przy Wydziale
Pedagogicznym Wolnej Wszechnicy
Polskiej (WWP). W toku jego
działalności Helena Radlińska
kontynuowała rozpoczęte wcześniej
opracowywanie podstaw
teoretycznych edukacji dorosłych

• Kazimierz Korniłowicz- zapoczątkował

systematyczną analizę funkcjonowania
rodzimych instytucji kulturalno-
oświatowych przeznaczonych dla
młodzieży pracującej i dorosłych; po raz
pierwszy w Polsce zainicjował badania
nad problematyką czasu wolnego,
zwłaszcza w środowiskach robotniczych.

• Sergiusz Hessen- przedstawiciel

pedagogiki kultury. W swoich pracach
wskazał na dużą rolę samokształcenia
jako czynnika determinującego
wychowanie moralne, uważał, że dzięki
uczestniczeniu jednostki w działalności
instytucji wychowania pozaszkolnego
(biblioteki, muzea, wystawy) powstaje
możliwość realizacji dążeń jednostki.

Józef Chałasiński- twierdził, że oświata

dorosłych jest instytucją społeczną

podobnie jak szkoła, ubezpieczalnie,

fabryki, banki. Wyróżnia osiem funkcji

oświaty dorosłych:

-

Popularyzacyjna

-

Integracyjna

-

Rozdzielcza

-

Adaptacyjna

-

Ekonomiczna

-

Polityczna

-

Konserwatywna

-

Konstruktywna

• Ważnym dorobkiem z tego okresu była

koncepcja samokształcenia na poziomie
wyższym Antoniego Bolesława
Dobrowolskiego. Główną rolę odgrywała
ogólnokształcąca funkcja uniwersytetów
średniowiecznych. Koncepcja ograniczona
była do warstwy inteligencji, która miała
zaspokajać swoje potrzeby intelektualne i
kulturalne przez samokształcenia w ramach
instytutów wyższej kultury umysłowej.

• Do rozwoju myśli w zakresie edukacji

dorosłych przyczyniły się prace badawcze
podejmowane na Uniwersytecie
Poznańskim, m.in. Władysława Okińskiego i
Andrzeja Niesiołowskiego, którzy opieralai
się w swoich pracach na stwierdzeniu iż
jedynie człowieka dorosłego można
wychować skutecznie.

• Andrzej Niesiołowski był jednym z

pierwszych wykładowców andragogiki nie
tylko w Polsce, ale również w Europie.
Upowszechniał europejską praktykę i teorię
edukacji dorosłych w środowisku polskim.

• Uniwersytet Jagielloński był ośrodkiem naukowym

tworzącym teoretyczne zręby edukacji dorosłych.

Przyczyniły się do tego prace m.in. Stefana

Szumana i Maksymiliana Siemieńskiego.

• Stefan Szuman- jego teorie edukacji dotyczyły

rozwoju psychiki człowieka dorosłego oraz ideału i

celu wychowania dorosłych. Wg niego psychika

człowieka dorosłego podlega ciągłemu rozwojowi i

nie sięga nigdy szczytu swojego rozwoju. Celem

natomiast oświaty i wychowania dorosłych jest

osiągnięcie dojrzałości psychicznej przez człowieka.

Przy czym wychowanie, jeśli ma być drogą ku

dojrzałości nie może się ograniczać do

zawodowego i ogólnego kształcenia umysłu, lecz

musi być wszechstronne i głębokie.

• W okresie międzywojennym do dorobku w

dziedzinie polskiej andragogiki można zaliczyć
prace Władysława Radwana pt. „Zagadnienie
oświaty dorosłych w kulturze współczesnej”, w
której przedstawił wizję oświaty dorosłych w
przyszłości jako działalności oświatowej
zaspokajającej potrzeby całego społeczeństwa.

• Dzieło autorstwa Władysława Wolerta, które

zwierało charakterystykę ówczesnych prądów,
problemów o tendencji oświatowych w swiecie.

Po drugiej wojnie światowej zmierzano

do rozwinięcia edukacji dorosłych jako

autonomicznej dyscypliny naukowej.

Powołano do życia studia uniwersyteckie w

zakresie teorii oświaty dorosłych lub

pedagogiki społecznej w Uniwersytecie

Łódzkim. W Uniwersytecie Jagiellońskim

utworzono dwie specjalistyczne katedry, tj

Katedrę Pedagogiki Dorosłych i Katedrę

teorii Oświaty i Kultury Dorosłych.

• Założono takie instytucje jak:
- Ludowy Instytut Oświaty i kultury
- Instytut Kulturalno-Oświatowy „Czytelnik”
- Państwowy Instytut Ksiązki

• W latach 1949-1956 zaczęto zastępować

tradycje narodowe (dotyczące edukacji

dorosłych) wzorcami obcymi

zaczerpniętymi ze Związku

Radzieckiego. Myśl twórcz została

zastąpiona celom ideowo-politycznym

• Rozwinięcie się kształcenia

korespondencyjnego-utworzono ok40

korespondencyjnych liceów

ogólnokształcących

• Dynamiczny rozwój szkół dla

pracujących, w tym wieczorowych,

kursów

• Lata 1949-1954, walka z analfabetyzmem

(ukazało się wiele publikacji pomocnych w
zwalczaniu analfabetyzmu)

• Rok 1956- ożywienie refleksji naukowej

nad oświatą dorosłych; powstanie nowych
ośrodków naukowo-badawczych,
rozbudowa studiów w zakresie pedagogiki
dorosłych.

• Ryszard Wroczyński- opracował

najpełniejszą systematykę form
działalności oświatowo-wychowawczej i
typologię pozaszkolnych środowisk
wychowawczych.

• 1957- w Katedrze Pedagogiki Społecznej UW powstaje

Zakład Teorii Oświaty Dorosłych; po pewnym czasie
usamodzielnia się i prowadzi badanaia na temat
pedagogiki dorosłych, koncentruje się głównie na
popularyzacji czytelnictwa, zainteresowań młodzieży,
wczasów ludzi pracy.

• Duży wkład w rozwój andragogiki jako autonomicznej

dyscypliny wniósł Kazimierz Wojciechowski, jego
praca „wychowanie dorosłych” ujmuje po raz
pierwszy podstawowe zagadnienia andragogiki z pkt.
widzenia teoretycznego jak i praktycznego.

• Również znaczące w rozwoju andragogiki były prace

Maksymiliana Siemieńskiego z teorii oświaty
dorosłych, które charakteryzowały się ujęciem
interdyscyplinarnym ze szczególnym uwzględnieniem
socjologii kultury.

Wykonały:

Izabela Jóźwik
Emila Krzyczkowska
Izabela Kwiatek