ROZWÓJ NADNERCZY

ROZWÓJ NADNERCZY

♦

♦

KORA (mezoderma)

KORA (mezoderma)

♦

♦

RDZEŃ (ektoderma)

RDZEŃ (ektoderma)

Zawiązek

Zawiązek

mezodermalny

mezodermalny

(powstaje z nabłonka mezotelialnego jamy ciała

(powstaje z nabłonka mezotelialnego jamy ciała

→

→

między

między

krezką grzbietową, a zawiązkiem gonady)

krezką grzbietową, a zawiązkiem gonady)

♦

♦

5 tyg.

5 tyg.

Intensywne namnażanie nabłonka

Intensywne namnażanie nabłonka

mezotelialnego,

mezotelialnego,

wnikanie do otaczającej mezenchymy

wnikanie do otaczającej mezenchymy

→

→

powstanie

powstanie

kory pierwotnej (kora płodowa nadnercza)

kory pierwotnej (kora płodowa nadnercza)

składającej

składającej

się z dużych kwasochłonnych komórek

się z dużych kwasochłonnych komórek

(przekształcone komórki mezotelialne)

(przekształcone komórki mezotelialne)

♦

♦

12 tyg.

12 tyg.

Kolejna fala komórek mezotelialnych wnika do

Kolejna fala komórek mezotelialnych wnika do

mezenchymy (otacza korę pierwotną)

mezenchymy (otacza korę pierwotną)

→

→

powstanie

powstanie

kory ostatecznej o mniejszych i

kory ostatecznej o mniejszych i

zasadochłonnych

zasadochłonnych

komórkach, z których powstaje warstwa

komórkach, z których powstaje warstwa

kłębkowata

kłębkowata

i pasmowata kory nadnerczy

i pasmowata kory nadnerczy

Zawiązek mezodermalny

Zawiązek mezodermalny

(powstaje z nabłonka mezotelialnego jamy ciała

(powstaje z nabłonka mezotelialnego jamy ciała

→

→

między krezką grzbietową, a zawiązkiem gonady)

między krezką grzbietową, a zawiązkiem gonady)

♦

♦

20 tyg.

20 tyg.

Rozwój uzależniony od ACTH przysadki płodu

Rozwój uzależniony od ACTH przysadki płodu

♦

♦

1 rok życia pozapłodowego - szybki i znaczny zanik kory

1 rok życia pozapłodowego - szybki i znaczny zanik kory

płodowej

płodowej

(z wyjątkiem części zewnętrznej

(z wyjątkiem części zewnętrznej

→

→

powstaje z niej warstwa

powstaje z niej warstwa

siatkowata

siatkowata

kory nadnerczy)

kory nadnerczy)

♦

♦

Różnicowanie się warstw kory nadnerczy trwa aż do

Różnicowanie się warstw kory nadnerczy trwa aż do

okresu pokwitania

okresu pokwitania

ZAWIĄZEK

ZAWIĄZEK

EKTODERMALNY

EKTODERMALNY

♦

♦

Pojawia się około 45 dnia

Pojawia się około 45 dnia

♦

♦

Komórki ektodermalne zwoju współczulnego (sympatogonia)

Komórki ektodermalne zwoju współczulnego (sympatogonia)

grupują się w pobliżu powstającego zawiązka

grupują się w pobliżu powstającego zawiązka

mezodermalnego

mezodermalnego

♦

♦

Po utworzeniu

Po utworzeniu

kory płodowej

kory płodowej

wnikają do części środkowej kory

wnikają do części środkowej kory

i

i

zaczynają tworzyć skupienia i sznury komórek

zaczynają tworzyć skupienia i sznury komórek

→

→

komórki

komórki

chromochłonne rdzenia nadnerczy

chromochłonne rdzenia nadnerczy

♦

♦

U noworodka część rdzenna jest słabo zróżnicowana i nie

U noworodka część rdzenna jest słabo zróżnicowana i nie

wydziela hormonów

wydziela hormonów

♦

♦

Nadnercza płodu są 10 do 20 razy większe niż u

Nadnercza płodu są 10 do 20 razy większe niż u

dorosłych

dorosłych

♦

♦

Po urodzeniu następuje gwałtowne zmniejszenie

Po urodzeniu następuje gwałtowne zmniejszenie

objętości

objętości

nadnerczy→ przede wszystkim kory

nadnerczy→ przede wszystkim kory

♦

♦

U noworodka nadnercza stanowią 1/3 wielkości nerek

U noworodka nadnercza stanowią 1/3 wielkości nerek

WADY

WADY

ROZWOJOWE

ROZWOJOWE

♦

♦

NIEDOROZWÓJ LUB AGENEZJA NADNERCZY

NIEDOROZWÓJ LUB AGENEZJA NADNERCZY

U płodów bezmózgowych na skutek braku podwzgórza

U płodów bezmózgowych na skutek braku podwzgórza

przedni płat przysadki nie wydziela ACTH, co prowadzi

przedni płat przysadki nie wydziela ACTH, co prowadzi

do zaniku kory nadnerczy a następnie do niedorozwoju

do zaniku kory nadnerczy a następnie do niedorozwoju

lub agenezji nadnerczy

lub agenezji nadnerczy

♦

♦

PRZEMIESZCZENIE NADNERCZY

PRZEMIESZCZENIE NADNERCZY

Umiejscowione pod torebką nerki zamiast nad nerkami

Umiejscowione pod torebką nerki zamiast nad nerkami

♦

♦

DODATKOWE SKUPIENIA KORY NADNERCZY

DODATKOWE SKUPIENIA KORY NADNERCZY

Zaotrzewnowo na tylnej ścianie jamy brzusznej lub w

Zaotrzewnowo na tylnej ścianie jamy brzusznej lub w

miednicy

miednicy

WADY

WADY

ROZWOJOWE

ROZWOJOWE

♦

♦

OBOJNACTWO RZEKOME ŻEŃSKIE Z PRZEDWCZESNĄ

OBOJNACTWO RZEKOME ŻEŃSKIE Z PRZEDWCZESNĄ

WIRYLIZACJĄ

WIRYLIZACJĄ

Dziedziczone autosomalnie recesywnie (występuje u płodów

Dziedziczone autosomalnie recesywnie (występuje u płodów

z genotypem XX); u płodu dochodzi do maskulinizacji układu

z genotypem XX); u płodu dochodzi do maskulinizacji układu

płciowego żeńskiego

płciowego żeńskiego

♦

♦

POŁĄCZENIE SIĘ NADNERCZY

POŁĄCZENIE SIĘ NADNERCZY

Występuje w przypadku połączenia się nerek (np. nerki

Występuje w przypadku połączenia się nerek (np. nerki

podkowiastej)

podkowiastej)

♦

♦

BRAK NADNERCZY (AGENEZJA)

BRAK NADNERCZY (AGENEZJA)

Jednostronna agenezja wiąże się z brakiem lub niedorozwojem

Jednostronna agenezja wiąże się z brakiem lub niedorozwojem

nerki spowodowanym zaburzeniem rozwoju całego zawiązka

nerki spowodowanym zaburzeniem rozwoju całego zawiązka

nerkotwórczego

nerkotwórczego

ROZWÓJ

ROZWÓJ

TARCZYCY

TARCZYCY

Najwcześniej rozwijający się gruczoł dokrewny

♦

♦

24 dzień

24 dzień

Pojawia się zawiązek tarczycy (zgrubienie endodermy)

Pojawia się zawiązek tarczycy (zgrubienie endodermy)

w dnie pierwotnego gardła; zgrubienie następnie tworzy

w dnie pierwotnego gardła; zgrubienie następnie tworzy

uchyłek tarczycy zstępujący wraz ze wzrostem

uchyłek tarczycy zstępujący wraz ze wzrostem

języka i zarodka do szyi poniżej kości gnykowej; uchyłek

języka i zarodka do szyi poniżej kości gnykowej; uchyłek

łączy się z językiem przewodem tarczowo- językowym

łączy się z językiem przewodem tarczowo- językowym

(jego ujście znajduje się w otworze ślepym)

(jego ujście znajduje się w otworze ślepym)

♦

♦

7 tyg. Uchyłek tarczycy w postaci 2 płatów i cieśni (w 50%

7 tyg. Uchyłek tarczycy w postaci 2 płatów i cieśni (w 50%

przypadków wraz z płatem piramidowym pochodzącym z

przypadków wraz z płatem piramidowym pochodzącym z

przewodu tarczowo- językowego) osiąga swe ostateczne

przewodu tarczowo- językowego) osiąga swe ostateczne

położenia na przodzie szyi.

położenia na przodzie szyi.

♦

♦

10 tyg.

10 tyg.

Początkowo

Początkowo

zawiązek tarczycy

zawiązek tarczycy

utworzony jest ze zbitej masy

utworzony jest ze zbitej masy

komórek endodermy, następnie wnika do niej mezenchyma

komórek endodermy, następnie wnika do niej mezenchyma

dzieląca zawiązek na sznury komórek, które skupiają się i

dzieląca zawiązek na sznury komórek, które skupiają się i

tworzą pęcherzyki tarczycy

tworzą pęcherzyki tarczycy

♦

♦

11 tyg.

11 tyg.

W pęcherzykach pojawia się koloid i rozpoczyna się

W pęcherzykach pojawia się koloid i rozpoczyna się

wydzielanie tyroksyny

wydzielanie tyroksyny

♦

♦

Kom. C

Kom. C

wydzielające kalcytoninę wnikają do zawiązka tarczycy

wydzielające kalcytoninę wnikają do zawiązka tarczycy

z

z

grzebieni nerwowych

grzebieni nerwowych

ZABURZENIA W ROZWOJU

ZABURZENIA W ROZWOJU

TARCZYCY

TARCZYCY

♦

♦

TORBIELE I ZATOKI PRZEWODU TARCZOWO- JĘZYKOWEGO

TORBIELE I ZATOKI PRZEWODU TARCZOWO- JĘZYKOWEGO

- naturalne pozostałości przewodu:

- naturalne pozostałości przewodu:

→

→

otwór ślepy (foramen cecum)

otwór ślepy (foramen cecum)

→

→

płat piramidowy

płat piramidowy

- torbiele (pozostałość po schodzącym w dół zawiązku tarczycy)

- torbiele (pozostałość po schodzącym w dół zawiązku tarczycy)

mogą występować w języku i szyi (poniżej kości gnykowej)

mogą występować w języku i szyi (poniżej kości gnykowej)

- w przypadku zakażenia torbieli może nastąpić jej otwarcie na

- w przypadku zakażenia torbieli może nastąpić jej otwarcie na

powierzchni skóry w okolicy szyi lub wewnątrz szyi (okolica

powierzchni skóry w okolicy szyi lub wewnątrz szyi (okolica

krtani)

krtani)

→

→

powstanie zatoki przewodu tarczowo-językowego

powstanie zatoki przewodu tarczowo-językowego

ZABURZENIA W ROZWOJU TARCZYCY

ZABURZENIA W ROZWOJU TARCZYCY

♦

♦

TARCZYCA PRZEMIESZCZONA I DODATKOWA

TARCZYCA PRZEMIESZCZONA I DODATKOWA

- Zaburzenie zstępowania:

- Zaburzenie zstępowania:

→

→

tarczyca językowa (w okolicy

tarczyca językowa (w okolicy

języka)

języka)

→

→

tarczyca szyjna (na wysokości

tarczyca szyjna (na wysokości

kości gnykowej)

kości gnykowej)

- Dodatkowe skupiska tkanki gruczołowej tarczycy:

- Dodatkowe skupiska tkanki gruczołowej tarczycy:

→

→

tarczyca szyjna (w szyi)

tarczyca szyjna (w szyi)

→

→

na całym przebiegu przewodu

na całym przebiegu przewodu

tarczowo-językowego (tzn. od języka

tarczowo-językowego (tzn. od języka

do tarczycy)

do tarczycy)

→

→

wole jajnika (wyjątkowo)

wole jajnika (wyjątkowo)

♦

♦

BRAK LUB NIEDOROZWÓJ TARCZYCY

BRAK LUB NIEDOROZWÓJ TARCZYCY

- 1: 3,5 tys. noworodków (80% u kobiet, 20% u mężczyzn)

- 1: 3,5 tys. noworodków (80% u kobiet, 20% u mężczyzn)

- brak zawiązka tarczycy lub jego znaczny niedorozwój wiąże

- brak zawiązka tarczycy lub jego znaczny niedorozwój wiąże

się

się

z wrodzonym kretynizmem

z wrodzonym kretynizmem

ZABURZENIA W ROZWOJU

ZABURZENIA W ROZWOJU

TARCZYCY

TARCZYCY