BAJKOTERAPI

BAJKOTERAPI

A

A

BAJKA:

BAJKA:



KRÓTKI, DOWCIPNY UTWÓR

KRÓTKI, DOWCIPNY UTWÓR



MA CHARAKTER SATYRYCZNY LUB

MA CHARAKTER SATYRYCZNY LUB

DYDAKTYCZNY

DYDAKTYCZNY



JEJ BOHATERAMI SĄ LUDZIE LUB

JEJ BOHATERAMI SĄ LUDZIE LUB

ZWIERZĘTA

ZWIERZĘTA



ZWYKLE ZAKOŃCZONA MORAŁEM

ZWYKLE ZAKOŃCZONA MORAŁEM

BAŚŃ:

BAŚŃ:



OPOWIADANIE NARRACYJNE

OPOWIADANIE NARRACYJNE



OBIEKTYWNY STOSUNEK AUTORA

OBIEKTYWNY STOSUNEK AUTORA

DO OPISYWANYCH ZDARZEŃ

DO OPISYWANYCH ZDARZEŃ

W PUBLIKACJACH DLA

W PUBLIKACJACH DLA

DZIECI POJECIA

DZIECI POJECIA

BAŚŃ

BAŚŃ

I

I

BAJKA

BAJKA

SĄ UŻYWANE

SĄ UŻYWANE

ZAMIENNIE

ZAMIENNIE

NIEREALNA RZECZYWISTOŚĆ

NIEREALNA RZECZYWISTOŚĆ

KREOWANA W BAJKACH JEST

KREOWANA W BAJKACH JEST

ZGODNA Z MAGICZNYM

ZGODNA Z MAGICZNYM

MYŚLENIEM DZIECKA, POMAGA

MYŚLENIEM DZIECKA, POMAGA

MU ZROZUMIEĆ ŚWIAT,

MU ZROZUMIEĆ ŚWIAT,

WPROWADZA PORZĄDEK I ŁAD,

WPROWADZA PORZĄDEK I ŁAD,

POKAZJUJĄC, JAKIE REGUŁY

POKAZJUJĄC, JAKIE REGUŁY

RZĄDZĄ ŚWIATEM

RZĄDZĄ ŚWIATEM

ZNACZENIE BAŚNI W

ZNACZENIE BAŚNI W

ROZWOJU I WYCHOWANIU

ROZWOJU I WYCHOWANIU

DZIECKA WG Bruno

DZIECKA WG Bruno

Betteelheima:

Betteelheima:



Proces identyfikacji czytelnika z bohaterem

Proces identyfikacji czytelnika z bohaterem

pozytywnym jest podstawą oddziaływania

pozytywnym jest podstawą oddziaływania

baśni na psychikę dziecka

baśni na psychikę dziecka



Bajki pomagają dziecku w rozpoznawaniu

Bajki pomagają dziecku w rozpoznawaniu

własnych trudności i od razu podają sposoby

własnych trudności i od razu podają sposoby

radzenia sobie z nimi

radzenia sobie z nimi



Baśnie sprawiaja dziecku przyjemność-

Baśnie sprawiaja dziecku przyjemność-

dostarczają mu objaśnień dotyczących jego

dostarczają mu objaśnień dotyczących jego

psychiki

psychiki

ZNACZENIE BAŚNI W

ZNACZENIE BAŚNI W

ROZWOJU I WYCHOWANIU

ROZWOJU I WYCHOWANIU

DZIECKA WG Bruno

DZIECKA WG Bruno

Betteelheima:

Betteelheima:



Pomagają w odkrywaniu własnej tożsamości

Pomagają w odkrywaniu własnej tożsamości

i nadawaniu sensu swojemu życiu

i nadawaniu sensu swojemu życiu



Wspierają je w trudnościach związanych z

Wspierają je w trudnościach związanych z

problemami dorastania i integracji

problemami dorastania i integracji

osobowości

osobowości



Zachęcają do aktywnego pokonywania

Zachęcają do aktywnego pokonywania

trudności i nawiązywaniu przyjaznycj

trudności i nawiązywaniu przyjaznycj

kontaktów ze światem przyrody.

kontaktów ze światem przyrody.

ROLA BAJKI:

ROLA BAJKI:



Pozwala poznać otaczający świat

Pozwala poznać otaczający świat



Dostarcza wzorców moralnych

Dostarcza wzorców moralnych



Przedstawia uproszczony świat,

Przedstawia uproszczony świat,

zrozumiały dla dziecka

zrozumiały dla dziecka



Pomaga w budowaniu obrazu samego

Pomaga w budowaniu obrazu samego

siebie

siebie



Pobudza wyobraźnię

Pobudza wyobraźnię



Pobudza do wczuwanie się w emocje

Pobudza do wczuwanie się w emocje

bohaterów

bohaterów

ROLA BAJKI WG

ROLA BAJKI WG

MOLICKIEJ

MOLICKIEJ



Redukuje lęk

Redukuje lęk



Daje wsparcie i poczucie siły

Daje wsparcie i poczucie siły



Zastępczo zaspokaja potrzeby dzięki

Zastępczo zaspokaja potrzeby dzięki

czemu obniża lęk

czemu obniża lęk

Terapeutyczne znaczenie

Terapeutyczne znaczenie

bajek:

bajek:



utworami adresowanymi do dzieci, głównie w wieku

utworami adresowanymi do dzieci, głównie w wieku

4-9 lat

4-9 lat



celem jest uspokojenie, zredukowanie problemów

celem jest uspokojenie, zredukowanie problemów

emocjonalnych i wspieranie we wzroście osobistym

emocjonalnych i wspieranie we wzroście osobistym



Fabuła bajki terapeutycznej dotyczy różnych sytuacji

Fabuła bajki terapeutycznej dotyczy różnych sytuacji

wzbudzających lęk, a głównym bohaterem jest małe

wzbudzających lęk, a głównym bohaterem jest małe

zwierzątko lub dziecko czy zabawka

zwierzątko lub dziecko czy zabawka



Cechą charakterystyczną jest to, że bohater bajkowy

Cechą charakterystyczną jest to, że bohater bajkowy

znajduje się w trudnej sytuacji i przeżywa lęk, a

znajduje się w trudnej sytuacji i przeżywa lęk, a

wprowadzone postacie umożliwiają redukcję tego lęku

wprowadzone postacie umożliwiają redukcję tego lęku



Bohater uczy się różnych sposobów jego

Bohater uczy się różnych sposobów jego

przezwyciężania lęku

przezwyciężania lęku

M. Molicka przedstawia schemat każdej bajki

M. Molicka przedstawia schemat każdej bajki

terapeutycznej, składają się na nią:

terapeutycznej, składają się na nią:



główny temat (sytuacja wywołująca

główny temat (sytuacja wywołująca

lęk),

lęk),



główny bohater (dziecko lub zwierzątko,

główny bohater (dziecko lub zwierzątko,

z którym się czytelnik identyfikuje),

z którym się czytelnik identyfikuje),



inne wprowadzone postacie (pomagają

inne wprowadzone postacie (pomagają

nazwać uczucia, uczą reakcji na trudne

nazwać uczucia, uczą reakcji na trudne

sytuacje),

sytuacje),



tło opowiadania (miejsce znane dziecku)

tło opowiadania (miejsce znane dziecku)

M. Molicka wyodrębnia trzy rodzaje

M. Molicka wyodrębnia trzy rodzaje

bajek terapeutycznych:

bajek terapeutycznych:



relaksacyjne,

relaksacyjne,



psychoedukacyjne,

psychoedukacyjne,



psychoterapeutyczne

psychoterapeutyczne

Bajki relaksacyjne

Bajki relaksacyjne



posługują się wizualizacją w celu wywołania odprężenia i

posługują się wizualizacją w celu wywołania odprężenia i

uspokojenia. Akcja takiej bajki toczy się w miejscu dobrze dziecku

uspokojenia. Akcja takiej bajki toczy się w miejscu dobrze dziecku

znanym, a opisywanym jako spokojne, przyjazne i bezpieczne.

znanym, a opisywanym jako spokojne, przyjazne i bezpieczne.

Bajka ma wyraźny schemat: bohater opowiadania obserwuje i

Bajka ma wyraźny schemat: bohater opowiadania obserwuje i

doświadcza wszystkimi zmysłami miejsce, gdzie odpoczywa.

doświadcza wszystkimi zmysłami miejsce, gdzie odpoczywa.

Sugestie osoby prowadzącej powinny zawierać trzy struktury:

Sugestie osoby prowadzącej powinny zawierać trzy struktury:

słuchową, wzrokową i czuciową. Struktura słuchowa służy do

słuchową, wzrokową i czuciową. Struktura słuchowa służy do

wywołania efektu w rodzaju: „słyszysz szum drzew”, wzrokowa:

wywołania efektu w rodzaju: „słyszysz szum drzew”, wzrokowa:

„widzisz fale z wolna przybijające do brzegu”, a czuciowa:

„widzisz fale z wolna przybijające do brzegu”, a czuciowa:

„wchodzisz na szczyt góry”. Relaksacja ma tu na celu odprężanie

„wchodzisz na szczyt góry”. Relaksacja ma tu na celu odprężanie

mięśni, a im relaks głębszy, tym łatwiej o uspokojenie i lepsze

mięśni, a im relaks głębszy, tym łatwiej o uspokojenie i lepsze

samopoczucie. Zmartwienia, lęki, usuwają się na dalszy plan.

samopoczucie. Zmartwienia, lęki, usuwają się na dalszy plan.

Przed opowiadaniem bajki osoba prowadząca wprowadza dzieci w

Przed opowiadaniem bajki osoba prowadząca wprowadza dzieci w

stan rozluźnienia, mówiąc: „teraz posłuchamy bajeczki, usiądź

stan rozluźnienia, mówiąc: „teraz posłuchamy bajeczki, usiądź

wygodnie, jeszcze wygodniej, posłuchaj swego oddechu, możesz

wygodnie, jeszcze wygodniej, posłuchaj swego oddechu, możesz

przymknąć oczy, wszystkie dźwięki oddalają się…”

przymknąć oczy, wszystkie dźwięki oddalają się…”

Bajki psychoedukacyjne

Bajki psychoedukacyjne



to takie bajki, których celem jest wprowadzenie zmian w

to takie bajki, których celem jest wprowadzenie zmian w

zachowaniu dziecka. Bohater bajki ma problem podobny do tego,

zachowaniu dziecka. Bohater bajki ma problem podobny do tego,

który przeżywa dziecko. Zdobywa ono doświadczenia poprzez

który przeżywa dziecko. Zdobywa ono doświadczenia poprzez

świat bajkowy, gdzie uczy się, jakie wzory zachowań należy

świat bajkowy, gdzie uczy się, jakie wzory zachowań należy

zastosować, poszerza swoją samoświadomość, co sprzyja uczeniu

zastosować, poszerza swoją samoświadomość, co sprzyja uczeniu

się zachowania w trudnej sytuacji. Bajki tego typu są głównie

się zachowania w trudnej sytuacji. Bajki tego typu są głównie

wsparciem dla procesu wychowania – to opowiadania dla dziecka

wsparciem dla procesu wychowania – to opowiadania dla dziecka

opieszałego, bałaganiarza, takiego, które nie chce iść spać. Wiele

opieszałego, bałaganiarza, takiego, które nie chce iść spać. Wiele

bajek jest adresowanych do dzieci nieuzyskujących pozytywnych

bajek jest adresowanych do dzieci nieuzyskujących pozytywnych

wyników w nauce. Bajki te mają wskazać nowe wzory myślenia o

wyników w nauce. Bajki te mają wskazać nowe wzory myślenia o

sytuacjach lękotwórczych, przedstawić inne wzory reagowania

sytuacjach lękotwórczych, przedstawić inne wzory reagowania

emocjonalnego. Po przeczytaniu bajki psychoedukacyjnej

emocjonalnego. Po przeczytaniu bajki psychoedukacyjnej

należałoby zachęcić dzieci do narysowania ilustracji,

należałoby zachęcić dzieci do narysowania ilustracji,

uzewnętrznienia emocji, porozmawiania o tym, co czuli

uzewnętrznienia emocji, porozmawiania o tym, co czuli

bohaterowie bajki. Dzieci same powinny zinterpretować bajkę,

bohaterowie bajki. Dzieci same powinny zinterpretować bajkę,

dopiero wówczas nabierze ona dla nich znaczenia osobistego.

dopiero wówczas nabierze ona dla nich znaczenia osobistego.

Bajki

Bajki

psychoterapeutyczne

psychoterapeutyczne



wytyczają nowy kierunek terapii. Bajki te są dłuższe i mają

wytyczają nowy kierunek terapii. Bajki te są dłuższe i mają

rozbudowaną fabułę. W utworach tych zawarty jest inny

rozbudowaną fabułę. W utworach tych zawarty jest inny

sposób myślenia i przez to odczuwania sytuacji

sposób myślenia i przez to odczuwania sytuacji

lękotwórczej.

lękotwórczej.



Bajka psychoterapeutyczna ma następujące cele:

Bajka psychoterapeutyczna ma następujące cele:



zastępczo zaspokoić potrzeby, dowartościować dziecko,

zastępczo zaspokoić potrzeby, dowartościować dziecko,

które jest w trudnej sytuacji;

które jest w trudnej sytuacji;



dać wsparcie poprzez zrozumienie, akceptację, budowania

dać wsparcie poprzez zrozumienie, akceptację, budowania

pozytywnych emocji, nadziei,

pozytywnych emocji, nadziei,



przyjaźni, jaką zapewniają bajkowe postacie;

przyjaźni, jaką zapewniają bajkowe postacie;



przekazać odpowiednią wiedzę o sytuacji lękotwórczej i

przekazać odpowiednią wiedzę o sytuacji lękotwórczej i

wskazać sposoby radzenia sobie.

wskazać sposoby radzenia sobie.



Bajki psychoterapeutyczne maja za zadanie

Bajki psychoterapeutyczne maja za zadanie

obniżać lęk. Realizacja tych zadań dokonuje

obniżać lęk. Realizacja tych zadań dokonuje

się w dziecku. Niektóre bajki przejdą,

się w dziecku. Niektóre bajki przejdą,

niezauważone, innych dziecko nie zrozumie,

niezauważone, innych dziecko nie zrozumie,

co będzie wskazówką, że nie są to problemy

co będzie wskazówką, że nie są to problemy

ważne dla niego, a jeszcze inne bajki będzie

ważne dla niego, a jeszcze inne bajki będzie

czytało albo prosiło o ich wielokrotne

czytało albo prosiło o ich wielokrotne

powtarzanie. Będzie to znak, że dziecko tej

powtarzanie. Będzie to znak, że dziecko tej

właśnie bajki potrzebuje, że utożsamia się z

właśnie bajki potrzebuje, że utożsamia się z

jej bohaterami, że daje mu to wiele

jej bohaterami, że daje mu to wiele

satysfakcji.

satysfakcji.

Literatura:

Literatura:



I. Borecka – „Biblioterapia. Teoria i praktyka. Poradnik”

I. Borecka – „Biblioterapia. Teoria i praktyka. Poradnik”

wyd. SBP, Warszawa 2001

wyd. SBP, Warszawa 2001



M. Molicka – „Bajkoterapia. O lękach dzieci i nowej

M. Molicka – „Bajkoterapia. O lękach dzieci i nowej

metodzie terapii” wyd. Media Rodzina, Poznań 2002

metodzie terapii” wyd. Media Rodzina, Poznań 2002



M. Molicka – „Bajki terapeutyczne dla dzieci” (część 1 i 2)

M. Molicka – „Bajki terapeutyczne dla dzieci” (część 1 i 2)

wyd. Media Rodzina, Poznań 2002

wyd. Media Rodzina, Poznań 2002



M. Molicka – „Bajki terapeutyczne dla dzieci” w:

M. Molicka – „Bajki terapeutyczne dla dzieci” w:

„Grupa i

„Grupa i

zabawa”

zabawa”

1999 nr 2

1999 nr 2



M. Pytka – „Bajka, bajkoterapia, wychowanie…” w:

M. Pytka – „Bajka, bajkoterapia, wychowanie…” w:

„Opieka – wychowanie – terapia”

„Opieka – wychowanie – terapia”

2002 nr 4

2002 nr 4



G. Walczewska – Klimczak – „Co baśnie mogą dać

G. Walczewska – Klimczak – „Co baśnie mogą dać

współczesnemu dziecku” w:

współczesnemu dziecku” w:

„Grupa i

„Grupa i

zabawa”

zabawa”

1999 nr 2

1999 nr 2