Temat:

Temat:

Uraz wielonarządowy.

Uraz wielonarządowy.

Uraz wielonarządowy

Uraz wielonarządowy

to uraz kilku narządów, zarówno

to uraz kilku narządów, zarówno

jednej, jak i kilku okolic anatomicznych. Mogą być zwykle leczone

jednej, jak i kilku okolic anatomicznych. Mogą być zwykle leczone

przez jeden zespoł chirurgów i często opracowane w czasie

przez jeden zespoł chirurgów i często opracowane w czasie

jednego zabiegu. Nie znaczy to jednak, że urazy wielonarządowe

jednego zabiegu. Nie znaczy to jednak, że urazy wielonarządowe

są lżejsze od obrażeń mnogich (urazy co najmniej dwóch okolic

są lżejsze od obrażeń mnogich (urazy co najmniej dwóch okolic

ciała, z których każde z osobna wymaga hospitalizacji).

ciała, z których każde z osobna wymaga hospitalizacji).

Wypadki komunikacyjne

Wypadki komunikacyjne

i

i

katastrofy

katastrofy

są główną

są główną

przyczyną urazów wielonarządowych.

przyczyną urazów wielonarządowych.

Okolice urazu

Okolice urazu

wielonarządowego:

wielonarządowego:

głowa,

głowa,

klatka piersiowa,

klatka piersiowa,

brzuch,

brzuch,

kręgosłup,

kręgosłup,

kończyny.

kończyny.

Skutki urazu zależą

Skutki urazu zależą

od:

od:

siły,

siły,

szybkości,

szybkości,

kierunku urazu.

kierunku urazu.

Uraz wielonarządowy – uraz głowy.

Uraz wielonarządowy – uraz głowy.

Uraz wielonarządowy – uraz głowy.

Uraz wielonarządowy – uraz głowy.

Przykładowe urazy

Przykładowe urazy

głowy:

głowy:

uszkodzenie powłoki czaszki,

uszkodzenie powłoki czaszki,

złamanie kości czaszki,

złamanie kości czaszki,

stłuczenie mózgu,

stłuczenie mózgu,

wstrząśnienie mózgu,

wstrząśnienie mózgu,

obrzęk mózgu,

obrzęk mózgu,

stłuczenie pnia mózgu,

stłuczenie pnia mózgu,

ciasnota śródczaszkowoa.

ciasnota śródczaszkowoa.

Uraz wielonarządowy – uraz głowy.

Uraz wielonarządowy – uraz głowy.

Rany powłok

Rany powłok

zaopatruje się zwykłym aseptycznym opatrunkiem

zaopatruje się zwykłym aseptycznym opatrunkiem

(najlepiej po wytamponowaniu często dość obfitego krwawienia),

(najlepiej po wytamponowaniu często dość obfitego krwawienia),

który najlepiej jest umocować tzw. czepcem Hipokratesa. W

który najlepiej jest umocować tzw. czepcem Hipokratesa. W

przypadku rany drążącej do mózgu pierwszą warstwę gazy należy

przypadku rany drążącej do mózgu pierwszą warstwę gazy należy

obficie zwilżyć 0,9% roztworem NaCl.

obficie zwilżyć 0,9% roztworem NaCl.

W przypadku gdy występują objawy

W przypadku gdy występują objawy

ciasnoty śródczaszkowej

ciasnoty śródczaszkowej

(

(

u przytomnych

u przytomnych

: bóle głowy, spowolnienie

: bóle głowy, spowolnienie

psychoruchowe, nudności, wymioty;

psychoruchowe, nudności, wymioty;

u nieprzytomnych

u nieprzytomnych

:

:

bradykardia, bradypnoe, odruch Babińskiego, nierówność źrenic)

bradykardia, bradypnoe, odruch Babińskiego, nierówność źrenic)

lub uszkodzenia pnia mózgu

lub uszkodzenia pnia mózgu

(drgawki, prężenia, zaburzenia rytmu

(drgawki, prężenia, zaburzenia rytmu

serca i oddechu), powinna obowiązywać zasada przewozu

serca i oddechu), powinna obowiązywać zasada przewozu

pacjenta do ośrodka, w którym możliwa jest nie tylko diagnostyka

pacjenta do ośrodka, w którym możliwa jest nie tylko diagnostyka

z użyciem tomografii komputerowej, ale i specjalistyczna pomoc

z użyciem tomografii komputerowej, ale i specjalistyczna pomoc

neurochirurgiczna. Pacjentów z obrażeniami ośrodkowego układu

neurochirurgiczna. Pacjentów z obrażeniami ośrodkowego układu

nerwowego należy przewozić na leżąco, przypiętych pasami do

nerwowego należy przewozić na leżąco, przypiętych pasami do

noszy, z głową (wraz z tułowiem (uniesioną pod kątem 30 stopni,

noszy, z głową (wraz z tułowiem (uniesioną pod kątem 30 stopni,

w celu ułatwienia odpływu krwi żylnej. Transport poszkodowanego

w celu ułatwienia odpływu krwi żylnej. Transport poszkodowanego

powninien być ostrożny, z uniknięciem gwałtownych wstrząsów.

powninien być ostrożny, z uniknięciem gwałtownych wstrząsów.

W każdym przypadku urazu głowy należy wziąć pod uwagę

W każdym przypadku urazu głowy należy wziąć pod uwagę

możliwość uszkodzenia kręgosłupa szyjnego, a u osoby

możliwość uszkodzenia kręgosłupa szyjnego, a u osoby

nieprzytomnej należy poszukiwać również uszkodzeń innych

nieprzytomnej należy poszukiwać również uszkodzeń innych

okolic ciała.

okolic ciała.

Uraz wielonarządowy – klatka piersiowa.

Uraz wielonarządowy – klatka piersiowa.

Uraz wielonarządowy – klatka piersiowa.

Uraz wielonarządowy – klatka piersiowa.

Przykładowe urazy klatki

Przykładowe urazy klatki

piersiowej:

piersiowej:

złamanie żeber,

złamanie żeber,

złamanie mostka,

złamanie mostka,

wstrząśnienie klatki piersiowej,

wstrząśnienie klatki piersiowej,

ściśnięcie klatki piersiowej,

ściśnięcie klatki piersiowej,

odma,

odma,

stłuczenie płuca,

stłuczenie płuca,

tamponada serca.

tamponada serca.

Uraz wielonarządowy – klatka piersiowa.

Uraz wielonarządowy – klatka piersiowa.

W przypadku

W przypadku

wiotkiej klatki piersiowej

wiotkiej klatki piersiowej

nie wykonuje się

nie wykonuje się

żadnych opatrunków, stosuje się natomiast tlenoterapię, intubację i

żadnych opatrunków, stosuje się natomiast tlenoterapię, intubację i

respiratoterapię. Jeżeli jest to możliwe, ułożyć chorego w pozycji

respiratoterapię. Jeżeli jest to możliwe, ułożyć chorego w pozycji

półsiedzącej lub na chorym boku.

półsiedzącej lub na chorym boku.

Jeżeli stwierdza się objawy

Jeżeli stwierdza się objawy

tamponady serca

tamponady serca

należy nakłuć w

należy nakłuć w

lewym kącie między wyrostkiem mieczykowatym, a łukiem

lewym kącie między wyrostkiem mieczykowatym, a łukiem

żebrowym.

żebrowym.

Jeżeli występuje brak szmeru podejrzewamy

Jeżeli występuje brak szmeru podejrzewamy

odmę

odmę

(nakłuwamy

(nakłuwamy

wenflonem odmę opłucnową). Założyć opatrunek uszczelniający

wenflonem odmę opłucnową). Założyć opatrunek uszczelniający

lub zastawkowy.

lub zastawkowy.

W 15% przypadków urazy klatki piersiowej powodują

W 15% przypadków urazy klatki piersiowej powodują

ostrą niewydolność oddechową, a w 5% krwotok

ostrą niewydolność oddechową, a w 5% krwotok

wewnętrzny.

wewnętrzny.

Uraz wielonarządowy – uraz brzucha.

Uraz wielonarządowy – uraz brzucha.

Uraz wielonarządowy – uraz brzucha.

Uraz wielonarządowy – uraz brzucha.

Przykładowe urazy jamy

Przykładowe urazy jamy

brzusznej:

brzusznej:

uszkodzenie wątroby,

uszkodzenie wątroby,

uszkodzenie śledziony,

uszkodzenie śledziony,

perforazja jelita,

perforazja jelita,

rany z wytrzewieniem,

rany z wytrzewieniem,

urazy: jelita, trzustki.

urazy: jelita, trzustki.

Uraz wielonarządowy – uraz brzucha.

Uraz wielonarządowy – uraz brzucha.

Urazy jamy brzusznej mogą prowadzić do uszkodzenia narządów

Urazy jamy brzusznej mogą prowadzić do uszkodzenia narządów

miąższowych (śledziona, wątroba, nerki), z krwotokiem

miąższowych (śledziona, wątroba, nerki), z krwotokiem

wewnętrznym, lub narzódów jamnistych (żołądek, jelita) ze

wewnętrznym, lub narzódów jamnistych (żołądek, jelita) ze

stopniowo narastającymi objawami zapalenia otrzewnej.

stopniowo narastającymi objawami zapalenia otrzewnej.

Rany z wytrzewieniem

Rany z wytrzewieniem

(nie wyjmujemy ciała obcego, nie

(nie wyjmujemy ciała obcego, nie

wkładamy trzewi, polewamy NaCl 0,9%,

wkładamy trzewi, polewamy NaCl 0,9%,

warstwy opatrunku:

warstwy opatrunku:

MOKRA -> FOLIA -> GAZA -> PLASTER

MOKRA -> FOLIA -> GAZA -> PLASTER

. Nie wykonujemy opaski

. Nie wykonujemy opaski

uciskowej, nie podajemy leków przeciwbólowych, pozycja leżąca z

uciskowej, nie podajemy leków przeciwbólowych, pozycja leżąca z

podkurczonymi nogami.

podkurczonymi nogami.

Postępowanie w

Postępowanie w

urazach zamkniętych:

urazach zamkniętych:

obserwacja w kierunku

obserwacja w kierunku

wstrząsu, urazu, ułożenie chorego płasko z nogami podkurczonymi,

wstrząsu, urazu, ułożenie chorego płasko z nogami podkurczonymi,

nie wolno pić, jeść, palić, nie wolno prowokować defekacji, kaszlu,

nie wolno pić, jeść, palić, nie wolno prowokować defekacji, kaszlu,

nie zmnieniać często pozycji.

nie zmnieniać często pozycji.

W razie stwierdzenia krwiomoczu należy rozważyć możliwość

W razie stwierdzenia krwiomoczu należy rozważyć możliwość

istnienia uszkodzenia dróg moczowych i złamania miednicy.

istnienia uszkodzenia dróg moczowych i złamania miednicy.

Każdy chory po tępym urazie brzucha wymaga hospitalizacji.

Każdy chory po tępym urazie brzucha wymaga hospitalizacji.

Uraz wielonarządowy – uraz kręgosłupa.

Uraz wielonarządowy – uraz kręgosłupa.

Rodzaje urazu kręgosłupa

Rodzaje urazu kręgosłupa

stłuczenie kręgosłupa,

stłuczenie kręgosłupa,

skręcenia stawów międzykręgowych,

skręcenia stawów międzykręgowych,

zwichnięcia i podwichnięcia stawów międzykręgowych,

zwichnięcia i podwichnięcia stawów międzykręgowych,

rozerwania krążków międzykręgowych,

rozerwania krążków międzykręgowych,

złamania trzonów kręgów,

złamania trzonów kręgów,

złamania łuków i wyrostków stawowych kręgów,

złamania łuków i wyrostków stawowych kręgów,

złamania wyrostków poprzecznych i kolczystych kręgów.

złamania wyrostków poprzecznych i kolczystych kręgów.

Przykładowe urazy

Przykładowe urazy

kręgosłupa:

kręgosłupa:

Uraz wielonarządowy – uraz kręgosłupa.

Uraz wielonarządowy – uraz kręgosłupa.

Urazy i uszkodzenia kręgosłupa są jednymi z najcięższych obrażeń,

Urazy i uszkodzenia kręgosłupa są jednymi z najcięższych obrażeń,

jakie występują w układzie kostno - stawowym. Są one często

jakie występują w układzie kostno - stawowym. Są one często

przyczyną kalectwa na całe życie, w wielu wypadkach

przyczyną kalectwa na całe życie, w wielu wypadkach

nieodwracalnego.

nieodwracalnego.

Najczęściej urazy kręgosłupa zlokalizowane są w części szyjnej, w

Najczęściej urazy kręgosłupa zlokalizowane są w części szyjnej, w

przejściu piersiowo – lędźwiowym, odcinku piersiowym i

przejściu piersiowo – lędźwiowym, odcinku piersiowym i

lędźwiowym.

lędźwiowym.

W każdym przypadku ciężkiego urazu kręgosłupa należy

W każdym przypadku ciężkiego urazu kręgosłupa należy

podejrzewać możliwość ucisku na rdzeń kręgowy.

podejrzewać możliwość ucisku na rdzeń kręgowy.

Pod żadnym pozorem rannego nie wolno unosić za głowę i biodra

Pod żadnym pozorem rannego nie wolno unosić za głowę i biodra

czyli barki i biodra, gdyż powoduje to nadmierne wygięcie

czyli barki i biodra, gdyż powoduje to nadmierne wygięcie

kręgosłupa, mogące doprowadzić do ucisku na rdzeń kręgowy.

kręgosłupa, mogące doprowadzić do ucisku na rdzeń kręgowy.

Postępowanie ratownicze w miejscu

Postępowanie ratownicze w miejscu

wypadku.

wypadku.

Transport.

Transport.

A

A

A

A

B

B

B

B

Czynność ta powinna być wykonana

Czynność ta powinna być wykonana

przynajmniej przez kilka osób,

przynajmniej przez kilka osób,

podtrzymujących rannego pod głowę,

podtrzymujących rannego pod głowę,

kark, klatkę piersiową, okolicę

kark, klatkę piersiową, okolicę

lędźwiową oraz miednicę i uda.

lędźwiową oraz miednicę i uda.

Obowiązuje zasada, że transport

Obowiązuje zasada, że transport

powinien odbywać się tak, aby ofiara

powinien odbywać się tak, aby ofiara

wypadku była przenoszona tylko dwa

wypadku była przenoszona tylko dwa

razy – pierwszy raz podczas układania na

razy – pierwszy raz podczas układania na

noszach i drugi raz na terenie szpitala.

noszach i drugi raz na terenie szpitala.

Przenoszenie poszkodowanego z

Przenoszenie poszkodowanego z

podejrzeniem uszkodzenia kręgosłupa.

podejrzeniem uszkodzenia kręgosłupa.

Postępowanie ratownicze w miejscu

Postępowanie ratownicze w miejscu

wypadku.

wypadku.

Transport.

Transport.

Sposoby przenoszenia poszkodowanego z urazem kręgosłupa.

Sposoby przenoszenia poszkodowanego z urazem kręgosłupa.

Uraz wielonarządowy – urazy kończyn.

Uraz wielonarządowy – urazy kończyn.

Skala ciężkości urazu.

Skala ciężkości urazu.

Postępowanie przedszpitalne.

Postępowanie przedszpitalne.

(

(

airway

airway

) – zapewnienie drożności górnych dróg oddechowych

) – zapewnienie drożności górnych dróg oddechowych

z zabezpieczeniem kręgosłupa szyjnego (odessanie i

z zabezpieczeniem kręgosłupa szyjnego (odessanie i

odpowiednie ułożenie pacjenta, najlepiej intubację,w

odpowiednie ułożenie pacjenta, najlepiej intubację,w

niektórych przypadkach jak uszkodzenie krtani czy tchawicy,

niektórych przypadkach jak uszkodzenie krtani czy tchawicy,

tracheotomia lub kaniulacja tchawicy).

tracheotomia lub kaniulacja tchawicy).

(

(

breathing

breathing

) – zapewnienie skutecznej wentylacji przez wspomagane

) – zapewnienie skutecznej wentylacji przez wspomagane

lub zastępcze oddychanie, podanie tlenu, zaopatrzenie odmy

lub zastępcze oddychanie, podanie tlenu, zaopatrzenie odmy

otwartej lub przężnej, wiotkiej klatki piersiowej.

otwartej lub przężnej, wiotkiej klatki piersiowej.

(

(

circulation

circulation

) – zapewnienie dostatecznego przepływu krwi w

) – zapewnienie dostatecznego przepływu krwi w

tkankach (w razie potrzeby pośredni masaż serca, zatrzymanie

tkankach (w razie potrzeby pośredni masaż serca, zatrzymanie

krwotoku zewnętrznego, uzupełnienie objętości krwi krążącej).

krwotoku zewnętrznego, uzupełnienie objętości krwi krążącej).

Standard: 2 grube wkłucia obwodowe.

Standard: 2 grube wkłucia obwodowe.

Algorytm jest narzędziem dla udzielających pomocy medycznej

Algorytm jest narzędziem dla udzielających pomocy medycznej

ratowników medycznych i lekarzy. Przedstawione postępowanie pozwala

ratowników medycznych i lekarzy. Przedstawione postępowanie pozwala

kąpleksowo zaopatrzyć chorego, uniknąć błędów, zaniechań i przeoczeń, i,

kąpleksowo zaopatrzyć chorego, uniknąć błędów, zaniechań i przeoczeń, i,

jeśli tylko to możliwe, dowieźć go bezpiecznie do szpitala. Algorytm ten,

jeśli tylko to możliwe, dowieźć go bezpiecznie do szpitala. Algorytm ten,

obowiązuje w wielu krajach świata w ramach standardu ATLS.

obowiązuje w wielu krajach świata w ramach standardu ATLS.

Postępowanie przedszpitalne.

Postępowanie przedszpitalne.

(

(

disability

disability

) – tym słowem, dla zachowania ciągłości alfabetu,

) – tym słowem, dla zachowania ciągłości alfabetu,

określa się ocenę stanu świadomości (zwykle na podstawie

określa się ocenę stanu świadomości (zwykle na podstawie

GSC).

GSC).

(

(

exposure

exposure

,

,

examination

examination

) – rozebranie chorego, zbadanie,

) – rozebranie chorego, zbadanie,

poszukiwanie obrażeń zewnętrznych i objawów obrażeń

poszukiwanie obrażeń zewnętrznych i objawów obrażeń

wewnętrznych, zaopatrzenie rany.

wewnętrznych, zaopatrzenie rany.

(

(

fractures

fractures

) – unieruchomienie złamania.

) – unieruchomienie złamania.

W czasie transportu, który powinien, z nielicznymi wyjątkami,

W czasie transportu, który powinien, z nielicznymi wyjątkami,

nastąpić po zakończeniu omawianych wyżej procedur, nadal

nastąpić po zakończeniu omawianych wyżej procedur, nadal

muszą trwać wszelkie działania podtrzymujące życie i

muszą trwać wszelkie działania podtrzymujące życie i

zapewniające pacjentowi bezpieczeństwo, a miarę możliwości

zapewniające pacjentowi bezpieczeństwo, a miarę możliwości

także i komfort. Sprowadzić je można do kolejnej sekwencji

także i komfort. Sprowadzić je można do kolejnej sekwencji

literowej:

literowej:

Postępowanie przedszpitalne.

Postępowanie przedszpitalne.

(

(

monitoring

monitoring

) – obserwacja tętna, ciśnienia tętniczego krwi, EKG,

) – obserwacja tętna, ciśnienia tętniczego krwi, EKG,

pulsoksymetria, oddychania i stanu przytomności (GCS).

pulsoksymetria, oddychania i stanu przytomności (GCS).

American College of Surgeons dodatkowo zaleca również, już w

American College of Surgeons dodatkowo zaleca również, już w

pierwszej fazie walki ze wstrząsem, cewnikowanie pęcherza

pierwszej fazie walki ze wstrząsem, cewnikowanie pęcherza

moczowego (ale po wykluczeniu uszkodzenia cewki moczowej) i

moczowego (ale po wykluczeniu uszkodzenia cewki moczowej) i

założenie zgłębnika do żołądka, jako sposobu dekompresji i

założenie zgłębnika do żołądka, jako sposobu dekompresji i

przeciwdziałania zachłyśnięciu.

przeciwdziałania zachłyśnięciu.

(

(

nursing

nursing

) – pielęgnowanie (odpowiednie ułożenie, zabezpieczenie

) – pielęgnowanie (odpowiednie ułożenie, zabezpieczenie

przed utratą ciepła, pobieranie grupy krwi itd). Poszkodowanemu

przed utratą ciepła, pobieranie grupy krwi itd). Poszkodowanemu

należy zapewnić jak najlepsze warunki jazdy, ciepło go okryć i

należy zapewnić jak najlepsze warunki jazdy, ciepło go okryć i

wygodnie ułożyć. Pilnie dbać, aby w czasie jazdy nie uległy

wygodnie ułożyć. Pilnie dbać, aby w czasie jazdy nie uległy

rozłączeniu, ani uszkodzeniu założone linie dożylne, opatrunki i

rozłączeniu, ani uszkodzeniu założone linie dożylne, opatrunki i

unieruchomienia, troszczyć się o drożność dróg oddechowych, w

unieruchomienia, troszczyć się o drożność dróg oddechowych, w

razie potrzeby odsysać gromadzącą się w jamie ustnej wydzielinę.

razie potrzeby odsysać gromadzącą się w jamie ustnej wydzielinę.

(

(

oxygenation

oxygenation

) – kontynuowanie, co oczywiste, sztucznej

) – kontynuowanie, co oczywiste, sztucznej

wentylacji (respirator) i tlenoterapii mieszanią o nie większej

wentylacji (respirator) i tlenoterapii mieszanią o nie większej

niż 50% zawartości tlenu.

niż 50% zawartości tlenu.

Postępowanie przedszpitalne.

Postępowanie przedszpitalne.

(

(

pain relief

pain relief

) – znoszenie bólu przez adekwatną, dożylną

) – znoszenie bólu przez adekwatną, dożylną

podaż leków przciwbólowych, w tym, praktycznie we

podaż leków przciwbólowych, w tym, praktycznie we

wszystkich przypadkach, także narkotycznych. Ich rodzaj i

wszystkich przypadkach, także narkotycznych. Ich rodzaj i

dawka zależy od stanu chorego, rodzaju obrażeń i czasu

dawka zależy od stanu chorego, rodzaju obrażeń i czasu

transportu. W powszechnym użyciu są: Tramal,

transportu. W powszechnym użyciu są: Tramal,

Fentanyl, preparaty paracetamolu, niesteroidowe leki przeciw-

Fentanyl, preparaty paracetamolu, niesteroidowe leki przeciw-

zapalne i inne.

zapalne i inne.

Fentanyl w dawce do 0,003 mg /kg masy ciała zabezpiecza transport

Fentanyl w dawce do 0,003 mg /kg masy ciała zabezpiecza transport

chorego na około 15 do 20 minut. Można również podać 2-4 mg

chorego na około 15 do 20 minut. Można również podać 2-4 mg

morfiny dożylnie i resztę ampułki (6-8 mg) domięśiowo, gdy czas

morfiny dożylnie i resztę ampułki (6-8 mg) domięśiowo, gdy czas

transportu przekroczy 30 minut.

transportu przekroczy 30 minut.

Postępowanie przedszpitalne.

Postępowanie przedszpitalne.

(

(

sedation

sedation

) – uspokojenie pacjenta, jeżli jest przytomny,

) – uspokojenie pacjenta, jeżli jest przytomny,

informowanie go o sytuacji, o podejmowanych działaniach.

informowanie go o sytuacji, o podejmowanych działaniach.

(

(

transportation

transportation

) – ustalenie, czy poszkodowany powinien

) – ustalenie, czy poszkodowany powinien

być transportowany do szpitala, jeśli tak, to do jakiego,

być transportowany do szpitala, jeśli tak, to do jakiego,

zadecydowanie, czy powinien być to przewóz na sygnale czy

zadecydowanie, czy powinien być to przewóz na sygnale czy

bez, czy też może celowe byłoby, jeśli to oczywiście możliwe,

bez, czy też może celowe byłoby, jeśli to oczywiście możliwe,

wezwanie śmigłowca.

wezwanie śmigłowca.

Postępowanie przedszpitalne.

Postępowanie przedszpitalne.

Postępowanie przedszpitalne.

Postępowanie przedszpitalne.

Złota godzina

Złota godzina

to czas niewymierny, czas, który upływa bezpowrotnie,

to czas niewymierny, czas, który upływa bezpowrotnie,

czas odmierzany przez zegar wewnętrzny ofiary, czas, który „zna” tylko jej

czas odmierzany przez zegar wewnętrzny ofiary, czas, który „zna” tylko jej

ustrój, czas który niekiedy można wykorzystać i zatrzymać „odliczanie” –

ustrój, czas który niekiedy można wykorzystać i zatrzymać „odliczanie” –

zatrzymać śmierć, jak mawia Jakubaszko, ale też, który może okazać się

zatrzymać śmierć, jak mawia Jakubaszko, ale też, który może okazać się

na to za którki. Jest to czas dany choremu i ratownikowi, nieugbłaganie

na to za którki. Jest to czas dany choremu i ratownikowi, nieugbłaganie

biegnący od chwili wypadku, czas, o którym wiemy jedynie, że zaraz może

biegnący od chwili wypadku, czas, o którym wiemy jedynie, że zaraz może

się skończyć, że zwykle jest go za mało, i że musimy być szybsi, jeśli chory

się skończyć, że zwykle jest go za mało, i że musimy być szybsi, jeśli chory

ma zachować sznasę, a ratownik okazać się przydatny. Tylko wtedy

ma zachować sznasę, a ratownik okazać się przydatny. Tylko wtedy

godzina ta okaże się złotą.

godzina ta okaże się złotą.

Czas jest więc pierwszym stałym uczestnikiem tej gry o przeżycie ofiary

Czas jest więc pierwszym stałym uczestnikiem tej gry o przeżycie ofiary

wypadku. To on rodzi pośpiech i emocje, predysponuje do błędów

wypadku. To on rodzi pośpiech i emocje, predysponuje do błędów

koncepcyjnych i niedokładności wykonawczych, ogranicza możliwe do

koncepcyjnych i niedokładności wykonawczych, ogranicza możliwe do

użycia środki, limituje dostępny zespół leczący – zawsze zwiększa

użycia środki, limituje dostępny zespół leczący – zawsze zwiększa

zagrożnie życia, które w cieżkich obrażeniach ciała wynika także z

zagrożnie życia, które w cieżkich obrażeniach ciała wynika także z

trudności diagnostycznych.

trudności diagnostycznych.