Czynność gruczołów

dokrewnych

Układ endokrynny, podobnie
jak układ nerwowy, reguluje i
wzajemnie uzależnia
aktywności różnych układów
ustrojowych, dostosowując je
do zmieniających się
warunków otoczenia
zewnętrznego i wewnętrznego.

Hormony

Do pochodzenia aminokwasowego

zaliczamy;

• podwzgórza
• części gruczołowej przysadki
• części pośredniej przysadki
• szyszynki ( melatonina)
• gruczołu tarczowego (trijodotyronina,

tyroksyna i kalcytonina)

Hormony

• gruczołów przytarczycznych

(parathormon)

• wysp trzustkowych (insulina,

glukagon )

• rdzenia nadnerczy ( adrenalina,

noradreanalina)

Hormony

pochodne cholesterolu- powstają

w ;

1. korze nadnerczy ( glikokrtykoidy,

mineralokortkoidy i androgrny )

2. jądrach (testosteron )
3. jajnikach ( estrogeny i

progesteron )

PODWZGÓRZE

Czynność:
Regulacja temperatury ciała

PODWZGÓRZE

Kontrola neurohormonama

wydzielania tj. w podwzgórzu
syntetyzowane są dwa pre-pro-
hormony: pre-pro-wazopresyno-
neurofizyna i pre-pro-oksytocyno-
neurofizyna.

PODWZGÓRZE

Cząsteczki te są transportowane do

tylnego (części nerwowej) płata
przysadki. W czasie transportu
zachodzi modyfikacja pre-pro-
hormonów w oddzielne cząsteczki
neurohormonów czyli w
wazopresynę i oksytocynę

PODWZGÓRZE

Wazopresyna jest polipeptydem i jej główne

działanie to kurcz mięśni naczyń
krwionośnych i zwiększenie resorpcji
zwrotnej wody w nerkach. W związku z tym
jest także nazywana hormonem
antydiuretycznym - ADH. Najważniejszą
funkcją wazopresyny jest zatrzymanie wody
przy nadmiarze substancji rozpuszczonych.
W dużych dawkach wazopresyna podwyższa
ciśnienie tętnicze krwi.

PODWZGÓRZE

Oksytocyna jest polipeptydem i jej

główne działanie to kurcz mięśni
przewodów mlecznych sutka czyli
powoduje wydzielanie mleka z
przewodów mlecznych, a także w
dużych ilościach powoduje skurcz
błony mięśniowej macicy i postęp
akcji porodowej.

PODWZGÓRZE

• W czasie aktu płciowego błona

macicy i jajowodu kurczy się pod
wpływem oksytocyny
przyspieszając transport
spermatocytów przez jamę macicy
i jajowodów do banki jajowodu,
gdzie następuje zapłodnienie jaja.

PODWZGÓRZE

Hormony podwzgórzowe

działające pobudzająco
(liberyny ) to:

• Kortykoliberyna - CRH
• Tyreoliberyna - TRH
• Gonadoliberyna - GnRH
• Somatoliberyna - GRH

PRZYSADKA MÓZGOWA

Budowa: składa się z trzech płatów

( przedni, tylny i pośredni) tworząc
odrębne gruczoły wewnętrznego
wydzielania.U człowieka część
pośrednia przysadki występuje w
postaci szczątkowej. Funkcjonalnie
przysadka podzielona jest na część
gruczołową i część nerwową.

PRZYSADKA MÓZGOWA

Część gruczołowa zawiera komórki

wydzielające:

• Hormon wzrostu -jest polipeptydem.W

okresie pierwszych czterech lat życia
wydzielanie hormonu wzrostu zwiększa się.
Zawartość hGH we krwi podlega znacznym
wahaniom w ciągu doby osiągając
maksimum w nocy w pierwszych godzinach
snu. U ludzi powyżej 50 roku życia
wydzielanie hGH zmniejsza się w ciągu doby.

PRZYSADKA MÓZGOWA

Hormon wzrostu bierze udział w :
l. Syntezie białek organizmu

wzmagając jej syntezę.

2 . Przemianie węglowodanów

zwiększając stężenie glukozy we
krwi.

PRZYSADKA MÓZGOWA

3 . Przemianie tłuszczów

zwiększając stężenia krążących we
krwi wolnych kwasów
tłuszczowych.

4 . Przemianie mineralnej

PRZYSADKA MÓZGOWA

2. Prolaktyna - jest polipeptycem i

podobnie jak hGH wzmaga syntezę
białka w całym organizmie u obu
płci. Wydzielanie jej jest stale
hamowane przez uwalniany z
podwzgórza hormon hamujący
uwalnianie prolaktyny, którym jest
dopamina .

PRZYSADKA MÓZGOWA

Hormony tropowe - kontrolują zależne

gruczoły dokrewne i tak

3.Hormon kortykotropowy (ACTH )

pobudza wydzielanie hormonów

kory nadnerczy

4.Hormon tyreotropowy (TRH)

pobudza czynność wydzielniczą

tarczycy oraz wzrost gruczołu

tarczowego

PRZYSADKA MÓZGOWA

Hormony gonadotropowe czyli
5. folikulotropowy ( FSH ) pobudza

wzrost pęcherzyków jajnikowych u

płci żeńskiej i spermatogenezę u płci

męskiej, natomiast

6. lutenizujący ( LH ) pobudza

owulację i luteinizację pęcherzyków

jajnikowych u kobiet i wydzielanie

testosteronu u mężczyzn.

KORA I RDZEŃ

NADNERCZY

W gruczole nadnerczowym znajdują się

dwa narządy endokrynne, z których
jeden otacza drugi. Głównymi
hormonami wydzielanymi przez narząd
wewnętrzny - rdzeń nadnerczy - są
aminy katecholowe: adrenalina,
noradrenalina i dopamina. Narząd
zewnętrzny -kora nadnerczy wydziela
hormony steroidowe

KORA NADNERCZY

Glikokortykoidy: zasadnicze to

kortyzol i kortykosteron.

Wydzielane do krwi przez komórki

warstwy pasmowatej wiążą się z
białkami osocza, lecz tylko
hormony nie związane z białkami
osocza są fizjologicznie aktywne.

KORA NADNERCZY

Glikokortykoidy oddziałują na

metabolizm węglowodanów, białek i
tłuszczów w tkankach całego
organizmu. Zwiększają zawartość
glukozy we krwi. Utrzymują także
prawidłową pobudliwość mięśni
poprzecznie prążkowanych, gładkich i
sercowego. Zmniejszają reakcje
zapalną organizmu.

KORA NADNERCZY

Podwzgórze-----> CRH Pobudzanie
Przysadka-------ACTH.>

Kora ___________'_ Gliko- l
Nadnerczy kortykoidy

Rys. 1. Regulacja stężenia

glikokortykoidów krążących w osoczu
krwi

KORA NADNERCZY

Mineralokortykoidy:

najważniejszy w grupie tej jest
aldosteron, wydzielany przez
komórki warstwy kłębkowatej. W
przeciwieństwie do
glikokortykoidów wydzielanie jego
jest regulowane w przewadze
przez inne czynniki poza ACTH.

KORA NADNERCZY

2 .Zwiększenie we krwi koncentracji

jonów potasowych i zmniejszenie

koncentracji jonów sodowych

powoduje zwiększenie wydzielania
aldosteronu.

KORA NADNERCZY

3 . Zwiększenie wydzielania ACTH

przez część gruczołową przysadki

powoduje zwiększenie wydzielania

aldsteronu

KORA NADNERCZY

Mineralokortykoidy zwiększają

resorpcję zwrotną jonów sodowych i
jednocześnie zwiększają wydzielanie
jonów potasowych w nerkach, w
śliniankach i gruczołach w błonie
śluzowej żołądka, zatrzymując sód w
organizmie i zwiększając objętość
płynu zewnątrzkomórkowego.

KORA NADNERCZY

Androgeny: zasadniczym hormonem

grupy androgenów wydzielanym przez
komórki warstwy siatkowatej do krwi
jest dehydroepiandrosteron (DHEA) i
jego pochodne testosteron i estradiol
wytwarzane jednak w nieznacznych
ilościach przez korę nadnerczy w
warunkach prawidłowych

KORA NADNERCZY

Pod wpływem androgenów

przyspieszeniu ulega synteza
białek i wzrost organizmu oraz
rozwijają się niektóre cechy
płciowe o typie męskim.

RDZEŃ NADNERCZY

Wydziela aminy katecholowe.

Najwięcej (ok. 80% ) adrenaliny,
dalej (19 % ) noradrenaliny a
najmniej dopaminy Wydzielanie
hormonów rdzenia nadnerczy do
krwi odbywa się pod wpływem
impulsacji biegnącej przez nerwy
trzewne.

RDZEŃ NADNERCZY

Bodźcami zwiększającymi

wydzielanie adrenaliny i
noradrenaliny przez rdzeń
nadnerczy są:

1. Obniżenie ciśnienia tętniczego

krwi na skutek utraty krwi i
zmniejszenia całkowitej objętości
krwi.

RDZEŃ NADNERCZY

1. Zmniejszenie prężności tlenu we

krwi tętniczej

2. Obniżenie temperatury ciała
3. Czynniki emocjonalne

RDZEŃ NADNERCZY

Adrenalina wydzielona do krwi przez

rdzeń nadnerczy działa na komórki

innych tkanek, działając poprzez

receptory alpha- i beta-receptory

adrenergiczne wywołując:

1. Rozszerzenie naczyń krwionośnych w

mięśniach szkieletowych oraz zwężenie

naczyń w skórze, w błonach śluzowych i w

narządach jamy brzusznej,

RDZEŃ NADNERCZY

1. Przyspieszenie częstości skurczów

serca i podwyższenie ciśnienia

tętniczego krwi.

2. Rozkurcz mięśni gładkich w ścianach

przewodu pokarmowego, oskrzeli i

pęcherza moczowego

3. Zwiększenie stężenia glukozy we krwi.
4. Przyśpiesza rozpad triacylogliceroli w

tkance tłuszczowej.

GRUCZOŁ TARCZOWY

1) Budowa: tarczyca występuje o

wszystkich kręgowców. U ludzi
tarczyca zbudowana jest z dwóch
płatów połączonych węziną
gruczołu tarczowego, zbudowana
jest z wielu pęcherzyków
wypełnionych koloidem.

GRUCZOŁ TARCZOWY

Czynność gruczołu tarczowego

związana jest z:

l. Wychwytywaniem jodu

nieorganicznego i aminokwasu
tyrozyny z krwi krążącej przez
komórki nabłonka pęcherzyków
tarczycy;

GRUCZOŁ TARCZOWY

2 . Syntezą trijodotyroniny (T3) i

tyroksyny (T4) wewnątrz komórek
nabłonka pęcherzyków tarczycy;

3 . Magazynowaniem hormonów T3 i

T4 wewnątrz pęcherzyków tarczycy
w

postaci związanej z tyreoglobuliną

GRUCZOŁ TARCZOWY

4 . Uwalnianiem do krwi hormonów

T3 i T4 w wyniku odczepienia ich
od

tyreoglobuliny w komórkach

nabłonka pęcherzyków tarczycy.

GRUCZOŁ TARCZOWY

• Działanie T3 na komórki organizmu

jest silniejsze i krótkotrwałe, T4 zaś
słabsze

i dłużej trwające.
• Wydzielanie T3 i T4 przez gruczoł

tarczowy jest regulowane
bezpośrednio i

pośrednio.

GRUCZOŁ TARCZOWY

Czynniki zwiększające wydzielanie

hormonów tarczycy;

1.Hormon tyreotropowy ( TSH) z

części gruczołowej przysadki -
wzmaga wychwytywanie jodu przez
gruczoł tarczowy oraz przyspiesza
uwalnianie do krwi wolnych T3 i T4;

GRUCZOŁ TARCZOWY

Podwzgórzowy hormon
uwalniający hormon tyreotropowy
z przysadki ( TRH ) działa na
gruczoł pośrednio poprzez TSH;

Zimno pobudza podwzgórze do
wydzielania TRH, który uwalniając
z przysadki TSH-działa na gruczoł
tarczowy. .

GRUCZOŁ TARCZOWY

Rola hormonów tarczycy: wolne

T3 i T4 po wniknięciu do wnętrza
komórek w całym organizmie
stymulują syntezę białek
komórkowych, w tym również
białek enzymatycznych.

GRUCZOŁ TARCZOWY

Wyniki działania hormonów

gruczołu tarczowego to:

• Zwiększenie zapotrzebowania na

tlen;

• przyspieszenie spalania

wewnątrz komórkowego a
wzmożone wytwarzanie ciepła;

• zwiększone wydzielanie hormonu

wzrostu

GRUCZOŁ TARCZOWY

• Podsumowując gruczoł tarczowy

utrzymuje metabolizm w tkankach na
poziomie niezbędnym do optymalnego
zapewnienia ich normalnych czynności.
Hormony tarczycy wzmagają zużycie tlenu
w większości komórek ustroju,
uczestniczą w regulacji metabolizmu
lipidów i węglowodanów, są także
niezbędne do prawidłowego wzrostu i
dojrzewania organizmu

GRUCZOŁ TARCZOWY

• Czynność gruczołu tarczowego nie

jest niezbędna do życia, lecz w
przypadku braku tego gruczołu
obserwuje się spowolnienie
umysłowe i fizyczne oraz małą
odporność na zimno, a u dzieci
karłowatość i opóźnienie rozwoju
umysłowego.

GRUCZOŁ TARCZOWY

• Natomiast nadmierne wydzielanie

hormonów tarczycy powoduje
niedobór masy ciała, nerwowość,
tachycardię, drżenie mięśniowe i
nadmierne wytwarzanie ciepła.

TERMOREGULACJA

2)Wytwarzanie ciepła w organizmie

zależy od:

• Podstawowej przemiany materii (

BMR ) związanej ze spoczynkową
czynnością wszystkich komórek i
narządów niezbędną do
utrzymania organizmu przy życiu;

TERMOREGULACJA

• Pracy mięśni szkieletowych w

czasie poruszania się;

• Czynności przewodu

pokarmowego związanej z
trawieniem i wchłanianiem
pokarmów.

TERMOREGULACJA

• Temperaturę ciała utrzymuje na

stałym poziomie ośrodek
termoregulacji znajdujący się w
podwzgórzu. Ośrodek ten działa
na zasadzie termostatu,
kontrolując inne ośrodki.

TERMOREGULACJA

• Do mechanizmów regulujących

temperaturę ciała zaliczamy:

• Mechanizmy aktywowane przez

zimno tzn. obniżenie temperatury
krwi przepływającej przez
podwzgórze hamuje
termodetektory, co powoduje:

TERMOREGULACJA

Zwiększenie wytwarzania ciepła poprzez:
• a) Dreszcze, czyli skurcze komórek

mięśniowych (tzw. termogeneza drżeniowa);

• b) Wzrost wydzielania noradrenaliny i

adrenaliny, które przyspieszają metabolizm
komórkowy;

• c) Hormony gruczołu tarczowego, które

zwiększają metabolizm wewnątrzkomórkowy;

• d) Głód i wzrost dowolnej aktywności

ruchowej

TERMOREGULACJA

Zmniejszenie utraty ciepła

poprzez:

• a) Zwężenie naczyń skórnych;
• b) Zwijanie się w kłębek i „gęsia

skórka".

TERMOREGULACJA

Mechanizmy aktywowane przez ciepło

tzn. podwyższenie temperatury krwi

przepływającej przez podwzgórze

pobudza termodetektory, co

zwiększenie utraty ciepła poprzez:

• a) Rozszerzenie naczyń skórnych;
• b) Pocenie się;
• c) Zwiększenie oddychania.

TERMOREGULACJA

Zmniejszenie wytwarzania ciepła

poprzez:

• a) Brak łaknienia;

• b) Apatia i bezruch.

GRUCZOŁY PŁCIOWE

1) Wprowadzenie: u większości

gatunków zwierząt wszelkie różnice
pomiędzy płcią żeńską i męską
zależy ostatecznie od jednego
chromosom - chromosomu Y oraz
pary gruczołów wewnętrznego
wydzielania: jąder u mężczyzn oraz
jajników u kobiet

GRUCZOŁY PŁCIOWE

• Po urodzeniu gonady (gruczoły

płciowe) są nieczynne, aż do okresu
dojrzewania płciowego, kiedy to
uczynniane są przez gonadotropiny z
przedniego płata przysadki. Hormony
wydzielane w tym czasie przez gonady
wywołują pojawienie się cech
typowych dla dojrzałych mężczyzn lub
dojrzałych kobiet.

GRUCZOŁY PŁCIOWE

• U mężczyzn jądra, poczynając od

okresu dojrzewania płciowego,
pozostają mniej lub bardziej
czynne przez całe życie. U kobiet
natomiast czynność jajników po
pewnym czasie wygasa, a cykle
miesiączkowe zanikają
(menopauza).

GRUCZOŁY PŁCIOWE

• U obydwu płci gonady spełniają

podwójną funkcję:

• Wytwarzają komórki rozrodcze
(gametogeneza )
• Wydzielają hormony płciowe.

GRUCZOŁY PŁCIOWE

2) Układ rozrodczy żeński: w

układzie rozrodczym żeńskim
zachodzą regularne zmiany
cykliczne, które można
rozpatrywać jako okresowe
przygotowanie do zapłodnienia i
ciąży.

GRUCZOŁY PŁCIOWE

• U Naczelnych cykl jest ten cyklem

miesiączkowym, a jego najbardziej
charakterystyczną cechą jest
okresowe krwawienie z macicy,
czyli miesiączkowanie. Długość
cyklu jest różna u różnych kobiet,
ale średnio wynosi 28 dni.

GRUCZOŁY PŁCIOWE

• Głównym gruczołem wydzielania

wewnętrznego kobiet jest jajnik.

• Hormony jajnika dzielą się na dwie

grupy (obie są pochodnymi
cholesterolu ):

• Estrogeny: powstają w pęcherzykach

jajnikowych drugorzędowych
dojrzewających ( Graafa ).

GRUCZOŁY PŁCIOWE

• Zasadniczymi hormonami

należącymi do grupy estrogenów
są:

1. Estradiol
2. Estron
3. Estriol

GRUCZOŁY PŁCIOWE

• W zależności od fazy cyklu

miesiączkowego wydzielanie
estrogenów zwiększa się lub
zmniejsza. Najwięcej estrogenów
wydziela się w fazie folikularnej ( od 4
do 12 dnia cyklu miesiączkowego ),
oraz w drugiej połowie fazy lutealnej
(od 19 do 25 dnia cyklu
miesiączkowego).

GRUCZOŁY PŁCIOWE

Działanie estrogenów na:
1. Błonę śluzową i błonę mięśniową

macicy - wywołują jej rozrost i
pobudzają gruczoły śluzowe
macicy do wydzielania, a także
zwiększają pobudliwość i jej
ukrwienie;

GRUCZOŁY PŁCIOWE

1. Drugorzędowe cechy płciowe -

wpływają na ich rozwój (powiększa
się pochwa, wzrastają gruczoły
sutkowe itp.);

2. Ośrodkowy układ nerwowy -

wyzwalają popęd płciowy w
kierunku płci męskiej działając na
ośrodki motywacyjne w mózgowiu.

GRUCZOŁY PŁCIOWE

• Progesteron: jest wytwarzany

przez komórki ciałka żółtego w
jajnikach w fazie lutealnej cyklu
miesiączkowego. Progesteron
działa na macicę antagonistycznie
w stosunku do estrogenów.

GRUCZOŁY PŁCIOWE

3) Układ rozrodczy męski: jądra

utworzone są z pętli kanalików
nasiennych krętych. W ścianach
tych kanalików znajdują się
pierwotne komórki płciowe, z
których tworzą się plemniki
( spermatogeneza ).

GRUCZOŁY PŁCIOWE

• W jądrach pomiędzy kanalikami

nasiennymi znajdują się gniazda
komórek zawierające ziarnistości
lipidowe. Są to komórki
śródmiąższowe. Komórki te
wydzielają testosteron do krwi
krążącej.

GRUCZOŁY PŁCIOWE

• Testosteron wydzielany jest do

krwi osób obu płci, z tym, że u
mężczyzn wydzielany jest w ilości
kilkakrotnie większej niż u kobiet.

GRUCZOŁY PŁCIOWE

• Testosteron wywołuje:
• U mężczyzn - rozwój cech płciowych

męskich obejmujący wykształcenie się

zewnętrznych narządów płciowych itp.;

• U płodów płci męskiej - różnicowanie się

ośrodka rozrodczego w podwzgórzu w

kierunku ośrodka typu męskiego;

• U obu płci -przyśpieszenie syntezy białek,

zatrzymanie wody i elektrolitów w

organizmie.

Gospodarka wapniowa

W regulacji przemiany wapnia (Ca) w

organizmie biorą udział zasadniczo
trzy hormony:

• 1,25-dihydroksycholekalcyferol -

steroidowy hormon, który powstaje
z witaminy D poprzez kolejne
hydroksylacje w wątrobie i nerkach

Gospodarka wapniowa

• parathormon - wydzielany przez

gruczoły przytarczyczne;

1. kalcytonina - wydzielana przez

komórki przypęcherzykowe,
znajdujące się w gruczole
tarczowym.

Gospodarka wapniowa

• Przemiana wapnia: organizm

dorosłego człowieka zawiera ok. 1100

g wapnia (1,5% masy ciała), z czego

99% znajduje się w układzie kostnym.

Duża ilość wapnia jest filtrowana w

nerkach, z czego 98-99% tego wapnia

jest resorbowane. Wchłanianie wapnia

w przewodzie pokarmowym odbywa

się na zasadzie transportu aktywnego.

Gospodarka wapniowa

Metabolizm witaminy D 3: w skórze

pod wpływem światła
ultrafioletowego prowitamina D
zamieniana jest na witaminę D3,
która dalej kolejno ulega
hydroksylacji w wątrobie i w
nerkach do 1,25-
dihydroksycholekalcyferolu

Gospodarka wapniowa

• Pod wpływem 1,25-DHD3,

działającego na nabłonek jelita i
na tkankę kostną, zwiększa się
stężenie jonów wapniowych i
fosforanowych.

Gospodarka wapniowa

• Gruczoły przytarczyczne:

hormonem wydzielanym przez
gruczoły przytarczyczne jest
parathormon

(polipeptyd ).

Gospodarka wapniowa

PTH zwiększa w osoczu krwi stężenie

jonów wapniowych poprzez:

• Uwalnianie jonów Ca z tkanki kostnej do

krwi;

• Tworzenie się w nerkach witaminy D3,

która przyspiesza wchłanianie jonów Ca
do krwi w jelitach;

• Resorpcję zwrotną jonów Ca w

kanalikach nerkowych.

Gospodarka wapniowa

• Zmniejszenie stężenia zjonizowanego

wapnia w osoczu krwi pobudza
bezpośrednio komórki gruczołów
przytarczycznych do wydzielania
parathormonu.

• Zwiększenie stężenia zjonizowanego

wapnia w osoczu krwi bezpośrednio
zwrotnie hamuje wydzielanie
parathormonu przez gruczoły
przytarczyczne

Gospodarka wapniowa

Działanie antagonistyczne w

stosunku do parathormonu ma
kalcytonina wydzielana przez
gruczoł tarczowy i zmniejszająca
stężenie Ca w osoczu krwi.

CZYNNOŚĆ ENDOKRYNNA TRZUSTKI I REGULACJA

PRZEMIANY

WĘGLOWODANOWEJ

Wyspy trzustkowe ( Langerhansa) wydzielają

cztery

hormony peptydowe tj.
1. Komórki A ( alfa ) wydzielają glukagon i

stanowią ok. 20% wszystkich komórek;

2. Komórki B ( beta ) wydzielają insulinę i

stanowią ok. 60-75% wszystkich komórek;

3. Komórki D ( delta ) wydzielają

somatostatynę;

4. Komórki wydzielają trzustkowy polipeptyd.

CZYNNOŚĆ ENDOKRYNNA TRZUSTKI I REGULACJA

PRZEMIANY

WĘGLOWODANOWEJ

• Insulina: jest hormonem białkowym

składającym się z 2 łańcuchów
polipeptydowych A i B. Insulina
krążąca we krwi jest wychwytywana
przez tkanki i maksymalny wynik jej
działania występuje w czasie od 2 do 4
godzin. Insulina zsyntetyzowana przez
komórki B wysp trzustkowych jest w
nich magazynowana

CZYNNOŚĆ ENDOKRYNNA TRZUSTKI I REGULACJA

PRZEMIANY

WĘGLOWODANOWEJ

• Glukagon: jest polipeptydem

wytwarzanym przez komórki A
wysp Langerhansa. Jego główne
działanie to zwiększenie poziomu
glukozy we krwi.

CZYNNOŚĆ ENDOKRYNNA TRZUSTKI I REGULACJA

PRZEMIANY

WĘGLOWODANOWEJ

• W czasie głodzenia wydzielanie

glukagonu jest znacznie
zwiększone i prawidłowe stężenie
glukozy we krwi jest zachowane.
Działanie glukagonu jest
antagonistyczne w stosunku do
insuliny.

CZYNNOŚĆ ENDOKRYNNA TRZUSTKI I REGULACJA

PRZEMIANY

WĘGLOWODANOWEJ

• Insulina i glukagon są

podstawowymi regulatorami
przemiany węglowodanowej

w organiźmie, wpływają na

aktywny transport przez błonę
komórkową i syntezę białek i
tłuszczów w komórkach

CZYNNOŚĆ ENDOKRYNNA TRZUSTKI I REGULACJA

PRZEMIANY

WĘGLOWODANOWEJ

Insulina jest hormonem

anabolicznym i zwiększa
magazynowanie glukozy, kwasów
tłuszczowych i aminokwasów.
Glukagon wykazuje działanie
kataboliczne, uwalnia glukozę,
kwasy tłuszczowe i aminokwasy z
ich magazynów do krwi krążącej

CZYNNOŚĆ ENDOKRYNNA TRZUSTKI I REGULACJA

PRZEMIANY

WĘGLOWODANOWEJ

• Nadmiar insuliny wywołuje

hipoglikemię, która prowadzi do
drgawek i śpiączki. Względny lub
bezwzględny niedobór insuliny
wywołuje cukrzycę - złożoną i
ciężką chorobę, która nie leczona
prowadzić może do śmierci.

CZYNNOŚĆ ENDOKRYNNA TRZUSTKI I REGULACJA

PRZEMIANY

WĘGLOWODANOWEJ

• Niedobór glukagonu może

wywołać hipoglikemię, a nadmiar
tego hormonu nasila objawy
cukrzycy.

Hormony tkankowe

Żołądkowo-jelitowe –kontrolują

wydzielanie soków trawiennych i
motorykę przewodu
pokarmowego;

1. Gastryna,
2. Sekretyna,
3. Cholecystokinina,

Hormony tkankowe

1. Peptyd hamujący czynność

żołądka –GIP

2. Wazoaktywny peptyd jelitowy-VIP
3. Motylina
4. Peptyd uwalniający gastrynę
5. Somatostatyna

Hormony tkankowe

Nerki-
1. Renina
2. Erytropoetyna

Hormony tkankowe

Wątroba
1. Angiotensynogen
2. Kininogeny

Hormony tkankowe

Tkanki-wytwarzają aminy biogenne
1. Histamina
2. serotonina

Pochodne kwasu

arachidonowego

Są to ;
1. Prostaglandyny PG
2. Prostacykliny PGI
3. Tromboksan TxA
4. Leukotrieny LT

Prostacykliny PGI2

• Są syntetyzowane w komórkach

śródbłonka naczyń krwionośnych z
prekursorów prostaglanyn. Nie
ulegają one tak szybko
metabolizmowi jak PGE2 i PGF2-
dlatego są one hormonem
krążącym we krwi