Rozumowanie

Stosowana psychologia

poznawcza

Szymon Wichary

Użycie wiedzy

• Wiedza to nie wszystko

• Weryfikacja wiedzy

Generowanie

i weryfikacja hipotez

• Peter Wason, lata 60

2-4-6

Rozumowanie indukcyjne

Teoria

Hipoteza

Obserwacje

Regularnos

c

Rozumowanie indukcyjne

• Podstawowy błąd
• Tendencja do potwierdzania hipotezy
confirmation bias

Prawda może być bardziej ogólna od

hipotezy

Poszukiwanie dowodów sprzecznych z

hipotezą

Rozumowanie dedukcyjne

Karl Popper, Logika odkrycia naukowego
Postulat falsyfikacjonizmu

• Modus tollendo tollens
• Falsyfikacja hipotez
• Jeśli P, to Q
• nie-Q, więc nie-P

Rozumowanie dedukcyjne

Teoria

Hipoteza

Hipoteza

operacyjn

a

Obserwacja

Prawda

czy fałsz

Rozumowanie dedukcyjne

• Zadanie czterech kart (Wason, 1966)
(zadanie selekcyjne Wasona)

Jesli na jednej stronie jest litera D,
to na drugiej stronie jest liczba 3.

D

E

3

4

Rozumowanie dedukcyjne

• Badania z uzyciem zadania czterech

kart

Jesli ktos jedzie do Zakopanego,
to jedzie autobusem.

Zakopan

e

autobus

Warszaw

a

pociag

Rozumowanie dedukcyjne

• Badania z uzyciem zadania czterech

kart

Jesli ktos pije alkohol,
to musi miec powyej 18 lat.

piwo

cola

16

25

Rozumowanie dedukcyjne

• Badania z uzyciem zadania czterech kart
• Wersja abstrakcyjna (Wason, 1966)

– Poprawnosc = 10%

• Efekt tresci (content effect)
• Pragmatyczne schematy rozumowania

(Cheng I Holyoak, 1985)

– Poprawnosc: 30-40%

Rozumowanie dedukcyjne

• Umowa spoleczna Cosmides (1985,

1989)

• Wykrywanie oszustow Gigerenzer i Hug

(1992)

– Poprawnosc 80%

• Ewolucyjne wyjasnienie efektow tresci

– Rozumowanie o interakcjach spolecznych
– Altruizm odwzajemniony
– Adaptacja do wykrywania oszustow