SYSTEM PARTYJNY FRANCJI

Francja stanowi przykład kraju o
klasycznym systemie wielopartyjnym.
Mnogość partii politycznych w tym
kraju wiąże się z jego historycznym
rozwojem, z jego tradycją społeczną i
odpowiadającą tym zjawiskom i
procesom pluralizacją kierunków
politycznych.

Geneza

System partyjny III i IV Republiki Francuskiej

(do 1958 r.) zawierał wszystkie znamiona

rozbicia wielopartyjnego. Jego konsekwencją

były trudności w sformułowaniu stabilnego

rządu. Stosowany przez wiele lat

większościowy system wyborczy (w dwóch

turach) zmuszał do skupienia się

społeczeństwa wokół dużych partii i

stymulował tworzenie się koalicji partyjnych.

Po drugiej wojnie światowej ewolucja

francuskiego systemu partyjnego

doprowadziła do odejścia od rozbicia

wielopartyjnego w kierunku trwałego systemu

blokowego. Przyczynami tej tendencji stały się

mechanizmy ustrojowe V Republiki Francuskiej

wprowadzone konstytucją z 1958 roku.

Konstytucja stworzyła nowy układ sił

między prezydentem, rządem i

parlamentem. Nowelizacja konstytucji w

1962 r. stworzyła ramy dla bipolarnego

układu sił inspirowanego wyborami

prezydenckimi. Konflikt prezydenta de

Gaulle’a z partiami politycznymi

przyczynił się do stworzenia

zintegrowanego bloku opozycyjnego. Te

wydarzenia były początkiem długiego

procesu stabilizacji systemu partyjnego.

Jego wyrazem stała się koncentracja

ugrupowań w systemie partyjnym.

Wytworzyły się dwa bloki:



lewicowy



prawicowy
Po jednej stronie była partia gaullistowska,

która pod przewodnictwem de Gaulle’a i

Pompidou stała się największą partią

rządzącą. Wszystkie inne partie:

konserwatywne, liberalne i chrześcijańsko-

demokratyczne, które najpierw znajdowały

się w ostrej opozycji do de Gaulle’a,

straciły na znaczeniu i jako mniejsze partie

koalicji znalazły się w obozie rządowym

prowadzonym przez gaulistów.

Na lewicy od 1965 r. zaczął się tworzyć

sojusz komunistów i socjalistów, w którym

silniejszą pozycję zdobyli socjaliści.

Szczytowym punktem integracji bloku

lewicowego były lata 1972-76 (przyjęto

wspólny program), natomiast ugrupowań

prawicowych – marzec 1986 r., gdy

podpisano wspólny program rządowy, a

następnie utworzono rząd koalicyjny.
Podział na dwa obozy: prawicowy i

lewicowy znalazł swe apogeum podczas

wyborów prezydenckich w 1974 i 1981

roku.

System dwublokowy we Francji jest ściśle
sprężony z pozycją prezydenta oraz
relacjami między prezydentem,
parlamentem i rządem. Fakt jednolitości
ideologicznej egzekutywy (prezydenta i
rządu) powodował, że rządy były stabilne.
Wybory do Zgromadzenia Narodowego w
1986 r. przyniosły nową sytuację.
Większość miejsc otrzymała prawica,
doszło do współwykonywania władzy
wykonawczej przez prawicę (rząd) i lewicę
(prezydent).



Od 1988 r. uchwalone zostały

ustawy określające zasady
funkcjonowania partii
politycznych. W szczególności
ustawy określają zasady
finansowania partii z funduszy
państwowych.



Źródła prawa o finansowaniu polityki to

Konstytucja z 4 października 1958 i ustawy

zwykłe. Przepisy mające rangę ustaw

dotyczące finansowania partii politycznych

znajdują się w ustawie z 11 marca 1988 o

przejrzystości finansowej życia politycznego

normującej głównie finansowanie bieżącej

działalności partii politycznych, w ustawie z 6

listopada 1962 o wyborze Prezydenta Republiki

w wyborach powszechnych jeśli chodzi o

finansowanie kampanii prezydenckiej, oraz w

Kodeksie Wyborczym, gdzie znaleźć można

przepisy dotyczące finansowania pozostałych

kampanii wyborczych.



We Francji podstawową rolę odgrywa finansowanie partii

politycznych ze środków publicznych. Wysokość środków,

które co roku są przyznawane partiom politycznym,

wynosi 73 miliony euro, czyli 6,5 euro na wyborcę. Pula

ta dzieli się na dwie części. Pierwsza, wynosząca 33

miliony euro, jest dzielona proporcjonalnie do głosów

uzyskanych w wyborach parlamentarnych, pod

warunkiem że kandydaci danej partii startowali w 50

departamentach i w każdym z nich uzyskali przynajmniej

1% głosów. Początkowo próg ten wynosił 5% głosów, ale

w 1990 roku uznano, że jest to niekonstytucyjne, bo

stawia w korzystnej sytuacji partie stale obecne na

scenie politycznej, i obniżono go do 1%. W 2003

skorygowano jeszcze pewne błędy, które sprawiały, że

po 1990 roku powstało dużo małych partii: Obrony Praw

Zwierząt, Obrony Rozwiedzionych Rodziców, Obrony

przed Sektami itd. 40 milionów euro jest natomiast

rozdzielane w proporcji do liczby parlamentarzystów

związanych z daną frakcją parlamentarną.



Jeśli chodzi o finansowanie

prywatne, wygląda ono podobnie
jak w Polsce. Darowizny dla partii
politycznych ze strony
przedsiębiorstw są zakazane.
Przyjmuje się tylko darowizny od
osób fizycznych - 7 500 euro
rocznie na partię od jednej osoby.
Istnieje atrakcyjny system odliczeń
fiskalnych.

Dochody partii politycznych z tytułu
darowizn są niewielkie: 1% w
przypadku Partii Socjalistycznej, 5% w
przypadku prawicowej Unii na rzecz
Ruchu Ludowego (UMP). W 2004 roku
dochody z tego tytułu 55 partii wyniosły
222 miliony euro.
Jeśli chodzi o wydatki, partie polityczne
mogą przeznaczać swoje pieniądze, na
co chcą, bo swoboda ich działania
została zapisana w konstytucji.

Ordynacja wyborcza z roku 1958 w wyborach do

Zgromadzenia Narodowego przyjęła zasadę

jednomandatowych okręgów wyborczych oraz

systemu dwóch tur głosowania. Kandydatów na

deputowanych zgłaszają partie polityczne lub

osobiście sami zainteresowani. O mandat może

ubiegać się osoba, która ukończyła 23 lata. Przy

rejestracji pobierana jest kaucja, którą zwraca

się, jeśli dany kandydat zebrał co najmniej 5%

ważnie oddanych głosów. Warunkiem uzyskania

mandatu jest zdobycie w okręgu wyborczym

bezwzględnej większości głosów, przy czym musi

ona stanowić co najmniej 25% spośród

uprawnionych do głosowania w danym okręgu. W

przypadku, gdy żaden z kandydatów nie uzyska

wymaganej większości, po upływie dwóch

tygodni przeprowadza się drugą turę głosowania.



System wyborczy jest jednym z tych elementów

systemu politycznego, który w istotny sposób wpływa

na kształt rywalizacji partyjnej. Obowiązujące w V

Republice reguły wyborcze wymuszają zawieranie

przez partie polityczne sojuszy i bloków wyborczych,

zwłaszcza w obliczu II tury głosowania (bipolaryzacja

sceny politycznej). Powoduje to, że ugrupowania

związane sojuszem, wspólnie popierają podczas

drugiej tury w danym okręgu wyborczym tylko

jednego kandydata. Zostaje nim ten, kto w pierwszej

turze uzyskał najlepszy rezultat spośród kandydatów

wystawionych przez partie bloku. Pozostali zostają

wycofani. System ten zdecydowanie nie sprzyja

partiom małym bądź izolowanym. W konsekwencji

powoduje to występowanie dużych dysproporcji

między stopniem poparcia udzielonemu przez

wyborców określonej partii politycznej, a liczbą

uzyskanych przez nią mandatów w parlamencie

Charakterystyka

Charakterystyka



Francuski partie polityczne mają

status stowarzyszenia na podstawie

ustawy z dnia 1 lipca 1901r.



Z jednej strony, są stowarzyszenia,

które są regulowane bez żadnych

specjalnych predyspozycji. Z drugiej

strony, są one objęte specjalnym

systemem, który reguluje

finansowanie i prowadzenie

kampanii, która rozwinęła się

znacząco od końca 1980r.



Strony są już zobowiązane do

prowadzenia przejrzystej
dokumentacji finansowej,
sprawozdania wydatków
kampanii do specjalnej prowizji a
nawet zgodne z zasadą
wyznaczania kandydatów. Jednak
we Francji, strony nie są
zobowiązane do uznania
dokładnej statystyki członkostwa.

Struktura organizacyjna

Struktura organizacyjna

partii politycznych

partii politycznych

Kryterium organizacji pozwala wyróżnić
trzy kategorie ugrupowań:
- Partie parlamentarne. Ich trzon stanowi
frakcja w Zgromadzeniu Narodowym,
chociaż dysponują również aparatem
średniego szczebla. Aparat terenowy
stanowią komitety działające w zasadzie
tylko w okresie wyborów prezydenckich i
parlamentarnych. Taką strukturę
organizacyjną mają: Partia Republikańska,
Centrum Demokratów Społecznych,
Republikańska Partia Radykalna i
Radykalno-Socjalistyczna.

- Partie atrappe-tout ( wszystko

zagarniające). Mają masowy charakter
i dysponują rozbudowanym aparatem
terenowym, ale nie obowiązuje tu zbyt
surowa dyscyplina. Aparat terenowy
tego typu partii opiera się na sekcjach,
które są znacznie liczniejsze od
komitetów i obejmują zazwyczaj
kilkaset lub więcej członków. Partią
tego typu przez wiele lat był ruch
gaullistowski oraz Partia Socjalistyczna.

- Partie o wysokim stopniu

dyscypliny wewnętrznej. Jest to
przede wszystkim Francuska
Partia Komunistyczna.



Stosowany przez wiele lat

większościowy system wyborczy ( w

dwóch turach) zmuszał do skupienia

się społeczeństwa wokół dużych

partii i stymulował tworzenie się

koalicji partyjnych. Po drugiej wojnie

światowej ewolucja francuskiego

systemu partyjnego doprowadziła do

odejścia od rozbicia wielopartyjnego

w kierunku trwałego systemu

blokowego. Przyczynami tej tendencji

stały się mechanizmy ustrojowe V

Republiki Francuskiej wprowadzone

konstytucją z 1958 roku.



V Republika odrzuciła system wyborczy

z lat 1945-1956 (wielomandatowe

okręgi wyborcze , zasada

proporcjonalnego rozdziału mandatów)

na rzecz systemu opartego na

okręgach jednomandatowych i zasadzie

większości.



Jednomandatowość okręgów (kraj dzieli

sie na tyle jednostek, ile jest mandatów

do

obsadzenia)
Dwie tury wyborów:



I tura - by zdobyć mandat potrzebna

jest bezwzględna większość głosów



II tura - by zdobyć mandat potrzebna

jest względna większość głosów.

Założenia programowe

Założenia programowe

W V Republice Francuskiej istnieją

obecnie dwa bloki partii
politycznych: lewicowy i
centroprawicowy.

Lewica francuska obejmuje wiele

partii politycznych. Najważniejsze
z nich to : Partia Socjalistyczna i
Francuska Partia Komunistyczna.



Partia Socjalistyczna(PS)- powstał

w 1969 ( kontynuacja SFIO
1905r)liczy około 200 tys.
członków jest reprezentantem
nurtu socjaldemokratycznego,
demokratycznego socjalizmu,
opowiada się za samorządnością i
postępami w integracji
europejskiej.



Francuska Partia

Komunistyczna(PCF)-powstała w
1920 r. Liczy około 600 tys.
członków. Partia opowiada się za
budową socjalizmu uwzględniając
francuskie tradycje narodowe.



Inne partie lewicowe to Ruch

Lewicowych Radykałów,
Zjednoczona Partia
Socjalistyczna, organizacje
trockistowskie, maoistowskie i
anarchistyczne.



Prawica francuska nie była i nie jest

jednolita wewnętrznie. Znaczące

partie tego nurtu politycznego to

przede wszystkim partie prawicy i

centroprawicy: Unia na rzecz Ruchu

Ludowego afiliowane przy niej : Partia

Radykalna, Narodowe Centrum

Niezależnych i Chłopów, Forum

Socjalnych Republikanów.

Partie skrajnej prawicy: Front Narodowy,

Narodowy Ruch Republikański.



Unia na rzecz Ruchu Ludowego(UMP)

-główna partia prawicy, działająca od

2002r.

UMP stanowi najliczniejsze francuskie

ugrupowanie, reprezentuje różne nurty

polityczne mieszczące się w ramach

szeroko rozumianej centroprawicy.

Unia popiera integrację europejską, jak

również gospodarkę wolnorynkową,

promuje obniżanie podatków i

ograniczanie przywilejów socjalnych.

Opowiada się za działaniami

ograniczającymi nielegalną imigrację.

Według stanu na listopad 2008 UMP

liczyła około 256 tys. członków.



Front Narodowy (FN) - francuska,

narodowo-konserwatywna partia
polityczna, działająca od 1972.
Program partii stanowi połączenie
demagogii, szowinizmu, rasizmu,
ksenofobii, populizmu, a także
idei państwa socjalnego i
interwencjonizmu.



Narodowy Ruch Republikański

(MNR) – mała skrajnie prawicowa,
eurosceptyczna i
nacjonalistyczna partia polityczna
działająca od 1999.

Partie polityczne -wpływy

Partie polityczne -wpływy



Coraz bardziej znaczącym

zjawiskiem we francuskim systemie
partyjnym są ruchy ekologiczne; są
to zwłaszcza Zieloni i Generacja
Ekologiczna. Ekolodzy krytykują
nowoczesne społeczeństwo,
opowiadają się przeciwko
nieracjonalnej industrializacji i za
protekcjonizmem na płaszczyźnie
narodowej i lokalnej.

Bibliografia:



* Wojtaszczyk A. Konstanty, Współczesne systemy
partyjne, Warszawa 1992r.



* Żmigrodzki Marek (red.), Encyklopedia politologii.
Tom III, Zakamczyce 1999r.



pulaski.org.pl/artykuly/Referat_Francja.doc

Prezentację wykonały:

Ewa Rembecka

Katarzyna Wedman

EWOSiH 3 ROK