Kliknij, aby edytować styl wzorca podtytułu

Problemy dzieci i
młodzieży

Depresja u dzieci i
młodzieży – podstawowe
dane



Syndrom depresji i zaburzenie depresyjne



Brak odrębnych klasyfikacji



Główny symptom – obniżenie nastroju,

wycofanie społeczne, spowolnienie
psychomotoryczne, skargi somatyczne,
zamartwianie się



Negatywna triada poznawcza



Rozpowszechnienie – 2% dzieci przed

okresem dojrzewania, 5-15% nastolatków,
wczesny wiek – gorsze rokowania, badania
polskie – 27-54% (Bomba, 2004), najbardziej
rozpowszechnione zaburzenie w okresie
dorastania



Współwystępowanie z zaburzeniami

lękowymi, zachowania, nadużywaniem
substancji psychoaktywnych

Depresja u dzieci i
młodzieży – inne
symptomy



Niewydolność w nauce



Poczucie bezsensu życia



Myśli samobójcze (16-30% osób podejmuje
próby)



Zmienność nastroju



Autodestrukcyjne zaburzenia zachowania



Hipochondryczna koncentracja na ciele



Somatyczna manifestacja lęku

Depresja u dzieci i
młodzieży – różnice i
funkcjonowanie



Różnice płciowe:



Do 11 r. ż. nie występują, następnie częściej u
dziewcząt – 2: 1, 3: 1



Funkcjonowanie młodzieży w depresji:



Mniejsza popularność w grupie, słabe więzy z
rówieśnikami



Niepowodzenia szkolne, niska motywacja



Nasilenie konfliktów w rodzinie, brak poczucia
bliskości

Depresja u dzieci i
młodzieży - przyczyny



Genetyczne: rodzinne występowanie depresji

(ryzyko: 15-60%, większe w przypadku
zaburzenia dwubiegunowego), hipoteza
aminowa- nieprawidłości w wydzielaniu
neurotransmiterów



Endokrynne: nadprodukcja kortyzolu,

rozregulowanie układu limbicznego, okresowa
dysregulacja wydzielania hormonów płciowych
i wzrostu



Środowiskowe: mała liczba wzmocnień

pozytywnych, negatywnie ukształtowane
schematy poznawcze, problemy rodzinne –
bezrobocie, konflikty, niski status społeczny,
depresja rodzica, samotne rodzicielstwo

Depresja u dzieci i
młodzieży - leczenie



Stosowanie leków – nie zawsze skuteczne,

skutki uboczne (suchość w ustach, senność,
nieregularna praca mięśnia sercowego,
problemy ze skupianiem wzroku), sprzeczne
dane



Terapie psychologiczne: programy

behawioralne, terapia poznawcza (rola
atrybucji), budowanie relacji, wzmacnianie
rozwoju adolescenta, przepracowywanie
trudnych doświadczeń z przeszłości, a
zwłaszcza strat, trening umiejętności
interpersonalnych

Zaburzenia uwagi i
nadmierna aktywność
ruchowa



ADD (attention deficit disorder) – zespół

deficytu uwagi



ADHD (attention deficit hyperactivity disorder)

– zespół deficytu uwagi i nadmiernej
aktywności ruchowej

ADD i ADHD – kryteria
diagnostyczne



Przynajmniej 6 objawów utrzymujących się

przez 6 miesięcy:



Często nie udaje mu się skoncentrować na
szczegółach lub popełnia bezmyślne pomyłki
w zadaniach szkolnych i innych pracach



Często ma trudności z utrzymaniem uwagi w
trakcie wykonywania różnych zadań lub w
czasie zabawy



Często sprawia wrażenie, że nie słucha, gdy
się do niego mówi



Często nie stosuje się do podanych
wskazówek i nie kończy prac szkolnych lub
powierzonych mu zadań



Często ma trudności z organizowaniem
wykonywanych zadań i czynności



Często unika, nie lubi lub z niechęcią angażuje
się w zadania wymagające dłuższego wysiłku
umysłowego



Często gubi potrzebne mu rzeczy



Bardzo łatwo rozprasza się pod wpływem
bodźców niezwiązanych z wykonywaną
czynnością



Często zapomina, co miał zrobić

ADD i ADHD – kryteria
diagnostyczne



Przynajmniej 6 objawów nadmiernej

aktywności/ impulsywności przez 6 miesięcy:



Często niespokojnie porusza rękami, stopami
lub wierci się na krześle



Często wstaje z miejsca podczas lekcji lub w
innej sytuacji wymagającej pozostawania na
wyznaczonym miejscu



Często biega lub wspina się, gdy jest to
uważane za niewłaściwe



Często ma kłopoty z bawieniem się lub
robieniem czegokolwiek w ciszy



Często jest „w drodze” i sprawia wrażenie,
jakby był „napędzany silnikiem”



Często dużo mówi



Często udziela odpowiedzi nim ktoś dokończy
pytanie



Często ma trudności z czekaniem na swoją
kolej



Często przerywa i zakłóca spokój innym

Niektóre

objawy wystąpiły przed 7 rokiem życia,

zaburzają one funkcjonowanie społeczne lub szkolne
w znacznym stopniu

ADD i ADHD - rodzaje

Sama nadruchliwość i impulsywność – 5%
diagnoz

Sam deficyt uwagi – 25 %

Deficyt uwagi i nadruchliwość/ impulsywność –
60-70%

ADHD –
rozpowszechnienie
i przyczyny



3-5%, u 45-60% dodatkowo zaburzenia

zachowania, skłonności przestępcze,
nadużywanie narkotyków



Przyczyny:



wpływ genetyczny - rola receptorów
dopaminowych,



komplikacje okołoporodowe, zatrucia
toksynami (ołów),



Niedostateczne pobudzenie układu
limbicznego



Zaburzenie funkcjonowania płatów czołowych



Środowiskowe? – zakłócenia w życiu
rodzinnym, rola diety

ADHD - terapia



Leki stymulujące – metylfenidat (ritalin),

atomoksetyna, sporo działań ubocznych:
bezsenność, bóle głowy, mdłości



Środki antydepresyjne – poprawa zwł. w

przypadku nasilonej agresji



Techniki behawioralne – warunkowanie

instrumentalne

ADHD – dodatkowe
problemy



Niska samoocena



Depresja



Zachowania opozycyjno-buntownicze



Poważne zaburzenia zachowania



uzależnienia

Dziecko z ADHD w szkole



Zalecenia:



Usadzenie dziecka z przodu sali, z dala od
rozpraszających elementów



niewerbalne pobudzanie uwagi ucznia



Zapewnienie struktury



Regularne powtarzanie poleceń – zapisywanie
ich, stosowanie symboli i innych elementów
wizualnych



Podzielenie nauki na krótkie etapy i stopniowe
ich wydłużanie



Krótkie i konkretne komunikaty



Nagrody za osiągnięcia

ADHD - mity



Dziecku z ADHD wszystko wolno



Nadpobudliwe dzieci stanowią zagrożenie dla

innych i umyślnie zachowują się źle



Z ADHD się wyrasta



ADHD to wynik błędów rodzicielskich



ADHD to wyniki mikrouszkodzeń mózgu



Nie warto leczyć ADHD i tak samo minie



ADHD rozpoznaje się za często



Leki nie są potrzebne



Po podaniu leków wszystko wróci do normy

Zaburzenia odżywiania
się



Anorexia nervosa (jadłowstręt psychiczny) –

0,1 – 0,2% nastolatków, dziewczęta 10-krotnie
częściej niż chłopcy



Utrata wagi – poniżej 85% wagi oczekiwanej



Silny lęk przed przybraniem na wadze,
pomimo niedowagi



Zaburzenie sposobu spostrzegania wagi lub
kształtu ciała



Zatrzymanie miesiączkowania

Zaburzenia odżywiania
się



Anoreksja – po czym jeszcze można ją

rozpoznać?



Główny temat rozmów – jedzenie, chęć
gotowania i karmienia innych



Często – intensywne ćwiczenia fizyczne



Samotność, odizolowywanie się od innych



Depresyjność



Niska samoocena, perfekcjonizm

Zaburzenia odżywiania
się



Konsekwencje biologiczne anoreksji:



Nieprawidłowa praca serca



Niedociśnienie



Problemy z nerkami



Osteoporoza



Anemia



Wrzody żołądka



Zapalenia wątroby, trzustki



Zaburzenia hormonalne

Zaburzenia odżywiania
się



Przyczyny anoreksji:



Nieprawidłowe funkcjonowanie podwzgórza –
przyczyna czy skutek?



Normy kulturowe – ideał szczupłości



Problematyka rodzinna – lęk przed
dorosłością, potrzeba niezależności przy
nadmiernej kontroli ze strony rodziny, model
rodzin psychosomatycznych



Cechy osobowości – duża potrzeba osiągnięć,
perfekcjonizm, ambicja

Zaburzenia odżywiania
się



Bulimia – ok. 1% nastolatek i młodych kobiet



Powracające epizody obżarstwa



Zachowania kompensacyjne: wymioty,
stosowanie leków przeczyszczających,
podejmowanie głodówek, intensywne
ćwiczenia fizyczne



Kształt i waga ciała ma nadmierny wpływ na
samoocenę

Zaburzenia odżywiania
się



Bulimia – konsekwencje:



Rozległa próchnica zębów



Wrzody żołądka



Zaburzenia elektrolitowe - uszkodzenia serca



Powiększenie ślinianek



Pęknięcie przełyku

Bulimii bardzo często towarzyszy depresja,
zaburzenia osobowości typu borderline
na to schorzenie zapadają też stosunkowo
częściej ofiary wykorzystywania seksualnego

Leczenie zaburzeń
odżywiania się



Terapia farmakologiczna – leki przeciwlękowe i

przeciwdepresyjne



Terapia psychologiczna – behawioralna,

poznawcza



Terapia rodzinna – zwł. istotna u adolescentów

Czy umiesz rozpoznać, z
jakim narkotykiem masz
do czynienia?



Paul czuje rozpierającą go energię i jest

niezwykle aktywny. Ma wrażenie, że jest
bardzo silny. Jednocześnie jego nastrój waha
się od euforii po depresję, a ponadto
denerwuje go suchość w ustach i
przyspieszone tętno (?)



Środki pobudzające – amfetamina



Po ok. 6 godz. – smutek, zaniepokojenie, może

powodować próby samobójcze



Objawy psychotyczne z wyraźnymi

halucynacjami wzrokowymi

Czy umiesz rozpoznać, z
jakim narkotykiem masz
do czynienia?



Donna nie może patrzeć na światło, ma

rozszerzone źrenice, zachowuje się
agresywnie, czuje się bardzo pewna siebie (?)



Środki pobudzające - kokaina



silne uzależnienie (zwł. przy wdychaniu)



Nieprzyjemne zejście – senność,

przygnębienie, ospałość, apatia nawet przez
kilka tygodni



Duże dawki – myśli paranoidalne



Niska waga urodzeniowa i zwiększone ryzyko

uszkodzeń płodu

Czy umiesz rozpoznać, z
jakim narkotykiem masz
do czynienia?



Mark jest ospały, apatyczny, na jego udach i

stopach widać ślady po wkuciach (?)



Opiaty – heroina



Błyskawiczne uzależnienie



Objawy abstynencyjne: nudności, biegunka,

dreszcze, bóle kości



Przedawkowanie: spowolnienie funkcji

życiowych, źrenice wielkości łebka od szpilki

Czy umiesz rozpoznać, z
jakim narkotykiem masz
do czynienia?



Laura nie może znaleźć sobie miejsca, nie

chce jej się spać, jest ciągle spragniona, ma
przy sobie żółte kapsułki (?)



David jest zdezorientowany, odczuwa, że jego

serce bije nadmiernie szybko, ma halucynacje,
które powodują odczucia lękowe, znaleziono
przy nim nasączone paseczki papieru (?)



Środki halucynogenne – MDMA – ekstaza, LSD

(lysergic acid diethylamide)



Bad trip – niepokój, lęk, duszności



Szybko rozwijająca się tolerancja



Odczuwalna zmiana poczucia upływu czasu



flashbacki

Czy umiesz rozpoznać, z
jakim narkotykiem masz
do czynienia?



Tom ma zawroty głowy, objawy zatrucia,

sprawia wrażenie pijanego, mówi o
halucynacjach, jego oczy są zaczerwienione
(?)



Substancje wziewne – inhalanty



Łatwopalne, grożą uduszeniem



Najczęściej używane w grupie



Podrażnienie śluzówki gardła

Czy umiesz rozpoznać, z
jakim narkotykiem masz
do czynienia?



Carla czuje się odprężona, ma wzmożoną

świadomość barw i dźwięków, ma trudności w
koordynacji swoich ruchów, rozszerzone
źrenice (?)



marihuana – substancja czynna THC



Może wywoływać niepokój i reakcje lękowe



Większość osób uzależnionych od „twardych”

narkotyków paliło wcześniej marihuanę

Nadużywanie
narkotyków - przyczyny



Eksperymentowanie w okresie dorastania



Konformizm grupowy



Stres wywołany chorobą psychiczną



Nadużywanie narkotyków przez rodziców –

rola naśladowania

Alkohol - chroniczne
nadużywanie



Tolerancja



Objawy abstynencyjne: niepokój, pobudzenie,

drgawki, uczucie zagubienia, dezorientacja,
halucynacje (delirium tremens)



Co robić?



Ułożyć na boku (ze względu na wymioty)



Podawać często małe ilości wody (ze względu
na odwodnienie)

Następnie: detoksykacja i wsparcie

psychologiczne

Interwencja



Zwrócenie uwagi na zmiany w zachowaniu:
nagłe kradzieże, słabsze wyniki w nauce,
zmiana przyjaciół, rozdrażnienie, zły humor



Ustalenie, jakiego narkotyku nadużywa dana
osoba



W stanie odurzenia – zapewnienie opieki,
odwiezienie na pogotowie



Sprawdzenie, czy nie ma dodatkowych
problemów:

•

Konflikty rodzinne

•

Przemoc w szkole

•

Choroba psychiczna

Wagary czy fobia
szkolna?



Jak odróżnić? – cechy wspólne dzieci

cierpiących z powodu fobii szkolnej:



Poważne trudności z uczęszczaniem do szkoły,
których wynikiem jest często przedłużający się
okres absencji



Poważne wytrącenie z równowagi
emocjonalnej. Może się ono objawiać
nadmiernym lękiem, napadami złości,
rozpaczą lub skarżeniem się na dolegliwości
zdrowotne bez wyraźnej przyczyny
organicznej. Symptomy te pojawiają się w
obliczu konieczności pójścia do szkoły



Pozwolenie rodziców na pozostanie w domu



Brak poważnych zaburzeń w funkcjonowaniu
społecznym, jak popełnianie wykroczeń,
zachowania destrukcyjne i przedwczesne
podejmowanie aktywności seksualnej

Wagary czy fobia
szkolna?



Cechy „wagarowiczów”



Brak lęku, niepokoju



Ukrywanie nieobecności przed rodzicami



Czyny o charakterze antyspołecznym



Silniejsze uleganie wpływom rówieśników



Brak różnic jeśli chodzi o zaburzenia snu,
odżywiania się i mimowolnego moczenia

Fobia szkolna – rozwój
pojęcia



1941 – wprowadzenie terminu: dzieci

odmawiające chodzenia do szkoły – nadmierne
przywiązanie do rodziców, chęć powrotu do
okresu niemowlęctwa



l.50 i 60. – lęk separacyjny jako podstawa

diagnozowania fobii szkolnej



Dlaczego największe nasilenie przypada

między 11 a 13 r. ż.?



Obecnie – rola szkoły w wytwarzaniu fobii

Fobia szkolna - postaci



Fobia ostra – absencję poprzedza

przynajmniej 3-letni okres chodzenia do
szkoły, skłonność do depresji



Fobia chroniczna – związek z większą

zależnością od rodziców, nerwicami,
częstszym występowaniem chorób
psychicznych u rodziców, mniejsza
towarzyskość, niska samoocena

Fobia szkolna – zyski
dziecka



Kategoria 1 – unikanie specyficznych miejsc w

szkole (np. korytarza) lub osoby (np.
nauczyciela)



Kategoria 2 – ucieczka od szkolnych sytuacji

awersyjnych, często związane z
niesatysfakcjonującymi kontaktami
interpersonalnymi



Kategoria 3 – skupianie uwagi na sobie,

pozostanie z rodzicem lub inną ważną osobą w
domu



Kategoria 4 – nagradzające doświadczenia

pozaszkolne (oglądanie TV, zabawy z dziećmi
na podwórku)



Przykład Richarda – jak postawić diagnozę i
zaplanować interwencję?

Fobia szkolna -
interwencje



Systematyczna desensytyzacja



Techniki emotywno-wyobrażeniowe



Kontrola systemu wzmocnień



Modelowanie



Trening umiejętności społecznych



Terapia poznawcza



Terapia rodzinna



Leczenie farmakologiczne

Fobia szkolna – I
symptomy



Sporadyczne nieobecności



Niewspółmierny do sytuacji niepokój



Częste skargi na dolegliwości fizyczne



Zaabsorbowanie sprawami domowymi

Fobia szkolna – obszary
zainteresowań



Problemy związane z nauką



Problemy związane z grupą rówieśniczą



Problemy związane z nauczycielami



1/3 osób odmawiających chodzenia do
szkoły cierpi w dorosłym życiu na
poważne zaburzenia emocjonalne i (lub)
ma problemy w relacjach społecznych!

Sytuacje traumatyczne i
stresowe



Śmierć bliskiej osoby:



Dzieci poniżej 5 r. ż. – śmierć jako proces
odwracalny, obojętność



Dzieci w wieku 7 lat – śmierć to koniec życia,
szok, niedowierzanie, następnie rozpacz



Próby utrzymania kontaktu ze zmarłym,
fantazje dotyczące ponownego spotkania



Zgon traumatyczny: próba wyrzucenia
wydarzenia z pamięci, myślenie magiczne i
unikanie innych osób



Kolejna faza: smutek, skłonność do irytacji,
agresji

Sytuacje traumatyczne i
stresowe – jak pomóc?



Upewnij się, że dziecko ma informacje na

temat okoliczności śmierci



Daj znać dziecku, że akceptujesz jego żal



Opowiedz dziecku, jak przeżywają żałobę inne

osoby (podkreślając różnorodność odczuć)



Przywróć normalny rozkład dnia tak szybko,

jak to możliwe



Wymagaj przestrzegania ustalonych zasad



Stwórz okazję do pożegnania się ze zmarłym

Przemoc domowa



U dzieci doświadczających przemocy przed 2

r. ż., poczucie własnego „ja” ulega zaburzeniu



Problemy z zabawą opartą na wyobraźni



Większa agresywność



Mniejsze kompetencje w radzeniu sobie z
trudnościami

•

Terapia rodzinna

•

Praca z dzieckiem (dopiero po zapewnieniu
bezpieczeństwa)

Nadużycia seksualne



Niewłaściwe zachowania seksualne, od

pieszczot po pełen stosunek



2, 5 częściej z udziałem dziewczynek niż

chłopców



Najczęściej dzieci między 8 a 12 r. ż.



Brak związku ze statusem społecznym i

przekonaniami religijnymi



O jedynie 2% informowane są władze

Nadużycia seksualne -
konsekwencje



Stany lękowe, depresja



Bezsenność, koszmary senne



Dolegliwości fizyczne



PTSD (ponowne przeżywanie traumy,

wspomnienia błyskowe, unikanie sytuacji
przypominających wykorzystanie)



Amnezja, sny na jawie



Dysocjacyjne zaburzenie osobowości



Zaburzenia odżywiania się



Nadużywanie narkotyków



Publiczna aktywność o seksualnym

charakterze



Zaburzenia tożsamości płciowej

Nadużycia seksualne



Zachowanie w szkole:



Niespokojne



Nieuważne



Nieprzystosowane



Nielubiane przez rówieśników



Wycofujące się



Reagujące agresją



Uzależnione od pomocy nauczycieli

Nadużycia seksualne -
interwencja



Wysłuchanie dziecka



Przekazanie sprawy policji i pracownikom

socjalnym



Zapewnienie dziecku ochrony (często przed

odizolowanie od agresora)



Terapia (poznawcza, grupowa)



Powrót:



Reintegracja z rodziną (15%)



Pozostawienie dziecka pod opieką jednego z
rodziców



Umieszczenie dziecka w rodzinie zastępczej

Rozwód rodziców -
zagrożenia



Pogorszenie opieki nad dziećmi



Kryzys emocjonalny w rodzinie



Uzależnienie się rodzica od dziecka



Problem lojalności



Zaburzenia snu



Regresja do wcześniejszych faz rozwoju –

dzieci przed rozpoczęciem nauki szkolnej



Podejmowanie prób ponownego połączenia

rodziców –dzieci po rozpoczęciu nauki szkolnej



Podział rodziców na „skrzywdzonego” i

„niedobrego” - nastolatkowie

Rozwód rodziców – cele
interwencji



Uznanie faktu separacji



Zdystansowanie się do konfliktów i powrót do

normalnego trybu życia



Pogodzenie się ze stratami



Uwolnienie od poczucia gniewu i winy



Zaakceptowanie trwałości separacji



Określenie relacji z rodzicami i nowymi

opiekunami

Choroby przewlekłe



5% dzieci cierpi na poważne, upośledzające

schorzenia



Im poważniejsze schorzenie, tym większe

ryzyko pojawienia się zaburzeń psychicznych



Najczęściej: objawy emocjonalne i zaburzenia

odżywiania się



U osób z epilepsją – 4 razy większe ryzyko

chorób psychicznych – rola uzależniania się od
otoczenia, związek ze stresem

Choroby przewlekłe -
trudności



Problem zaakceptowania własnej odmienności

i związanych z tym ograniczeń



Nierealistyczne oczekiwania rodziców



Nadopiekuńczość rodziców



Kontakty z rówieśnikami



Określenie poziomu umiejętności



Dostarczanie dziecku okazji do nabywania

nowych doświadczeń



Określenie oczekiwań, które stopniowo będą

wzrastać

Zespół Aspergera



Zaburzenie rozwojowe znajdujące się w

autystycznym spektrum



trudności w 3 obszarach:



Interakcje społeczne



Komunikacja



Sztywne wzorce zachowań

Zespół Aspergera –
typowe zachowania



Przerywa rozmowy, nie dostrzega sygnałów
niewerbalnych



Mówi zawsze to, co myśli, nieudolnie kłamie



Chce mieć przyjaciół, ale stosuje niewłaściwe
metody



Nie rozumie sarkazmu



Może mieć problem z odróżnianiem i
opanowaniem własnych emocji



Denerwuje się, jeśli „zasady” nie są
przestrzegane



Źle reaguje na zmiany, potrzebuje rutyny



Ma trudności w zakresie „teorii umysłu”



Ma szczególne zainteresowania i poświęca im
wiele czasu i energii



Gdy jest zestresowane może powtarzać bez
przerwy pewne czynności

Zespół Aspergera –
typowe zachowania



Rozumie dosłownie



Ma lepiej rozwiniętą pamięć wzrokową



Ma dobrą pamięć długoterminową i bogate

słownictwo



Ma problemy w myśleniu przyczynowo-

skutkowym



Nie znosi niejasności, funkcjonuje w

kategoriach „czarne-białe”



Jest bardzo wrażliwe na krytykę,

perfekcjonista



Często ma niezwykły sposób poruszania się,

problemy z równowagą, niewyraźnie pisze



Może przejawiać nadwrażliwość sensoryczną

Zespół Aspergera –
wskazówki dla
nauczyciela



Stosowanie pomocy wizualnych, modeli,

diagramów



Uprzedzanie o ewentualnych zmianach



Wykorzystywanie specjalnych zainteresowań

dziecka



Alternatywne metody robienia notatek



Grupy dobierane przez nauczyciela



Dawanie czasu przy odpowiedzi



Zachęcanie do popełniania błędów



Unikanie aluzji, metafor i ironii



Przygotowanie miejsca do „wyciszenia się”



Nauka panowania nad gniewem

Zespół Aspergera –
rozwijanie umiejętności
społecznych



Rozmowa komiksowa



Nauka zwrotów otwierających i kończących



Kluby zainteresowań



Odgrywanie ról



Obserwacja sygnałów u innych dzieci



Uwaga na przemoc

Dysleksja - definicja



„specyficzne zaburzenie o podłożu

językowym, uwarunkowane konstytucjonalnie.
Charakteryzuje się trudnościami w
dekodowaniu pojedynczych słów, co
najczęściej odzwierciedla niewystarczające
zdolności przetwarzania fonologicznego.
Trudności te są zwykle niewspółmierne do
wieku życia oraz innych zdolności
poznawczych i umiejętności szkolnych, nie są
rezultatem opóźnienia umysłowego. Oprócz
problemów z czytaniem, występują też
problemy z pisaniem i prawidłową pisownią
wyrazów”

(Lyon, 1995)

Dysleksja – podstawowe
objawy



Trudności językowe i trudności z mową

(szczególnie we wczesnym dzieciństwie)



Słaba krótkotrwała pamięć słów



Trudności w porządkowaniu elementów i

wyodrębnianiu sekwencji



Niezdarność, mała precyzja ruchów



Częste odwracanie liter



Słaba płynność wypowiedzi



Brak wyraźnej lateralizacji ręki (oburęczność

lub zmienność preferencji), lateralizacja
skrzyżowana

Dominacja oka – test
Perreta

Dysleksja – problemy
diagnostyczne



Wykluczenie:



Niskiego poziomu inteligencji



Nieodpowiednich metod nauczania



Trudnej sytuacji społeczno-ekonomicznej



Niepełnosprawności (wada słuchu lub wzroku)



Widocznych zaburzeń neurologicznych



Czynników emocjonalnych i behawioralnych,
wywierających negatywny wpływ na
koncentrację uwagi

•

Rozbieżności w oszacowaniach
rozpowszechnienia: 4% - 15%

Przyczyny dysleksji



Czynniki biologiczne – genetyczna podatność

(zwł. u chłopców), hipotezy o wadliwym
działaniu półkul mózgowych



Czynniki związane z przetwarzaniem bodźców

wzrokowych



Znaczenie ruchów gałek ocznych – wielu
dyslektyków ogląda tekst od prawej do lewej,
mniej sprawnie przegląda tekst



Problemy z koordynacją widzenia obuocznego
– niewykształcona dominacja jednego oka,
obecnie – koncepcja podważona



Nadwrażliwość na światło – kolorymetr, efekt
placebo

Dysleksja – przyczyny i
diagnoza



Przetwarzanie fonologiczne (bruzda

Sylwiusza) – zaburzenia świadomości
fonologicznej (rozpoznawanie różnych
dźwięków języka mówionego i znajomość
relacji między grafemem a fonemem) – testy
szybkości nazywania przedmiotów, biegłości,
spostrzegania rymów, gry półsłówek



Dyslexia Early Screening Test – pamięć,

świadomość fonologiczna, odróżnianie
dźwięków i płynność mowy

Dysleksja a inteligencja
- kontrowersje



Dysleksja – niezależna od funkcjonowania

intelektualnego



Rozbieżność między IQ a umiejętnością

czytania - wykorzystywana jako wskaźnik
dysleksji przez badaczy i terapeutów



Poniżej IQ 70 (a w Polsce 85) nie stwierdza się

dysleksji

Dysleksja – interwencje i
rokowania



Uczenie multisensoryczne



Zadania odnoszące się do rzeczywistego

kontekstu, zawierające elementy komunikacji,
wspólnego czytania, relaksu, opowiadania
bajek



Wcześniejsze kończenie edukacji i gorsza

praca…



… ale: Churchill, Leonardo da Vinci i

Andersen…