Problemy dzieci i
młodzieży
Depresja u dzieci i młodzieży – podstawowe dane
Syndrom depresji i zaburzenie depresyjne
Brak odrębnych klasyfikacji
Główny symptom – obniżenie nastroju, wycofanie
społeczne, spowolnienie psychomotoryczne, skargi
somatyczne, zamartwianie się
Negatywna triada poznawcza
Rozpowszechnienie – 2% dzieci przed okresem dojrzewania,
5-15% nastolatków, wczesny wiek – gorsze rokowania,
badania polskie – 27-54% (Bomba, 2004), najbardziej
rozpowszechnione zaburzenie w okresie dorastania
Współwystępowanie z zaburzeniami lękowymi, zachowania,
nadużywaniem substancji psychoaktywnych
Depresja u dzieci i młodzieży – inne
symptomy
Niewydolność w nauce
Poczucie bezsensu życia
Myśli samobójcze (16-30% osób podejmuje
próby)
Zmienność nastroju
Autodestrukcyjne zaburzenia zachowania
Hipochondryczna koncentracja na ciele
Somatyczna manifestacja lęku
Depresja u dzieci i młodzieży –
różnice i funkcjonowanie
Różnice płciowe:
Do 11 r. ż. nie występują, następnie częściej u
dziewcząt – 2: 1, 3: 1
Funkcjonowanie młodzieży w depresji:
Mniejsza popularność w grupie, słabe więzy z
rówieśnikami
Niepowodzenia szkolne, niska motywacja
Nasilenie konfliktów w rodzinie, brak poczucia
bliskości
Depresja u dzieci i młodzieży -
przyczyny
Genetyczne: rodzinne występowanie depresji (ryzyko:
15-60%, większe w przypadku zaburzenia
dwubiegunowego), hipoteza aminowa- nieprawidłości
w wydzielaniu neurotransmiterów
Endokrynne: nadprodukcja kortyzolu, rozregulowanie
układu limbicznego, okresowa dysregulacja
wydzielania hormonów płciowych i wzrostu
Środowiskowe: mała liczba wzmocnień pozytywnych,
negatywnie ukształtowane schematy poznawcze,
problemy rodzinne – bezrobocie, konflikty, niski status
społeczny, depresja rodzica, samotne rodzicielstwo
Depresja u dzieci i młodzieży -
leczenie
Stosowanie leków – nie zawsze skuteczne,
skutki uboczne (suchość w ustach, senność,
nieregularna praca mięśnia sercowego,
problemy ze skupianiem wzroku), sprzeczne
dane
Terapie psychologiczne: programy
behawioralne, terapia poznawcza (rola
atrybucji), budowanie relacji, wzmacnianie
rozwoju adolescenta, przepracowywanie
trudnych doświadczeń z przeszłości, a
zwłaszcza strat, trening umiejętności
interpersonalnych
Dysleksja - definicja
„specyficzne zaburzenie o podłożu językowym,
uwarunkowane konstytucjonalnie. Charakteryzuje
się trudnościami w dekodowaniu pojedynczych słów,
co najczęściej odzwierciedla niewystarczające
zdolności przetwarzania fonologicznego. Trudności te
są zwykle niewspółmierne do wieku życia oraz
innych zdolności poznawczych i umiejętności
szkolnych, nie są rezultatem opóźnienia
umysłowego. Oprócz problemów z czytaniem,
występują też problemy z pisaniem i prawidłową
pisownią wyrazów”
(Lyon, 1995)
Dysleksja – podstawowe objawy
Trudności językowe i trudności z mową
(szczególnie we wczesnym dzieciństwie)
Słaba krótkotrwała pamięć słów
Trudności w porządkowaniu elementów i
wyodrębnianiu sekwencji
Niezdarność, mała precyzja ruchów
Częste odwracanie liter
Słaba płynność wypowiedzi
Brak wyraźnej lateralizacji ręki (oburęczność lub
zmienność preferencji), lateralizacja skrzyżowana
Dominacja oka – test
Perreta
Dysleksja – problemy
diagnostyczne
Wykluczenie:
Niskiego poziomu inteligencji
Nieodpowiednich metod nauczania
Trudnej sytuacji społeczno-ekonomicznej
Niepełnosprawności (wada słuchu lub wzroku)
Widocznych zaburzeń neurologicznych
Czynników emocjonalnych i behawioralnych,
wywierających negatywny wpływ na koncentrację
uwagi
•
Rozbieżności w oszacowaniach rozpowszechnienia:
4% - 15%
Przyczyny dysleksji
Czynniki biologiczne – genetyczna podatność (zwł. u
chłopców), hipotezy o wadliwym działaniu półkul
mózgowych
Czynniki związane z przetwarzaniem bodźców
wzrokowych
Znaczenie ruchów gałek ocznych – wielu dyslektyków
ogląda tekst od prawej do lewej, mniej sprawnie
przegląda tekst
Problemy z koordynacją widzenia obuocznego –
niewykształcona dominacja jednego oka, obecnie –
koncepcja podważona
Nadwrażliwość na światło – kolorymetr, efekt placebo
Dysleksja – przyczyny i
diagnoza
Przetwarzanie fonologiczne (bruzda Sylwiusza) –
zaburzenia świadomości fonologicznej (rozpoznawanie
różnych dźwięków języka mówionego i znajomość
relacji między grafemem a fonemem) – testy szybkości
nazywania przedmiotów, biegłości, spostrzegania
rymów, gry półsłówek
Dyslexia Early Screening Test – pamięć, świadomość
fonologiczna, odróżnianie dźwięków i płynność mowy
Dysleksja a inteligencja -
kontrowersje
Dysleksja – niezależna od funkcjonowania
intelektualnego
Rozbieżność między IQ a umiejętnością
czytania - wykorzystywana jako wskaźnik
dysleksji przez badaczy i terapeutów
Poniżej IQ 70 (a w Polsce 85) nie stwierdza się
dysleksji
Dysleksja – interwencje i rokowania
Uczenie multisensoryczne
Zadania odnoszące się do rzeczywistego
kontekstu, zawierające elementy komunikacji,
wspólnego czytania, relaksu, opowiadania
bajek
Wcześniejsze kończenie edukacji i gorsza
praca…
… ale: Churchill, Leonardo da Vinci i
Andersen…
Zaburzenia uwagi i nadmierna
aktywność ruchowa
ADD (attention deficit disorder) – zespół
deficytu uwagi
ADHD (attention deficit hyperactivity disorder)
– zespół deficytu uwagi i nadmiernej
aktywności ruchowej
ADD i ADHD – kryteria
diagnostyczne
Przynajmniej 6 objawów utrzymujących się przez 6 miesięcy:
Często nie udaje mu się skoncentrować na szczegółach lub popełnia
bezmyślne pomyłki w zadaniach szkolnych i innych pracach
Często ma trudności z utrzymaniem uwagi w trakcie wykonywania różnych
zadań lub w czasie zabawy
Często sprawia wrażenie, że nie słucha, gdy się do niego mówi
Często nie stosuje się do podanych wskazówek i nie kończy prac szkolnych
lub powierzonych mu zadań
Często ma trudności z organizowaniem wykonywanych zadań i czynności
Często unika, nie lubi lub z niechęcią angażuje się w zadania wymagające
dłuższego wysiłku umysłowego
Często gubi potrzebne mu rzeczy
Bardzo łatwo rozprasza się pod wpływem bodźców niezwiązanych z
wykonywaną czynnością
Często zapomina, co miał zrobić
ADD i ADHD – kryteria
diagnostyczne
Przynajmniej 6 objawów nadmiernej aktywności/ impulsywności przez 6
miesięcy:
Często niespokojnie porusza rękami, stopami lub wierci się na krześle
Często wstaje z miejsca podczas lekcji lub w innej sytuacji wymagającej
pozostawania na wyznaczonym miejscu
Często biega lub wspina się, gdy jest to uważane za niewłaściwe
Często ma kłopoty z bawieniem się lub robieniem czegokolwiek w ciszy
Często jest „w drodze” i sprawia wrażenie, jakby był „napędzany silnikiem”
Często dużo mówi
Często udziela odpowiedzi nim ktoś dokończy pytanie
Często ma trudności z czekaniem na swoją kolej
Często przerywa i zakłóca spokój innym
Niektóre
objawy wystąpiły przed 7 rokiem życia, zaburzają one funkcjonowanie
społeczne lub szkolne w znacznym stopniu
ADD i ADHD - rodzaje
Sama nadruchliwość i impulsywność – 5%
diagnoz
Sam deficyt uwagi – 25 %
Deficyt uwagi i nadruchliwość/ impulsywność –
60-70%
ADHD – rozpowszechnienie
i przyczyny
3-5%, u 45-60% dodatkowo zaburzenia zachowania,
skłonności przestępcze, nadużywanie narkotyków
Przyczyny:
wpływ genetyczny - rola receptorów dopaminowych,
komplikacje okołoporodowe, zatrucia toksynami
(ołów),
Niedostateczne pobudzenie układu limbicznego
Zaburzenie funkcjonowania płatów czołowych
Środowiskowe? – zakłócenia w życiu rodzinnym, rola
diety
ADHD - terapia
Leki stymulujące – metylfenidat (ritalin),
atomoksetyna, sporo działań ubocznych:
bezsenność, bóle głowy, mdłości
Środki antydepresyjne – poprawa zwł. w
przypadku nasilonej agresji
Techniki behawioralne – warunkowanie
instrumentalne
ADHD – dodatkowe
problemy
Niska samoocena
Depresja
Zachowania opozycyjno-buntownicze
Poważne zaburzenia zachowania
uzależnienia
Dziecko z ADHD w szkole
Zalecenia:
Usadzenie dziecka z przodu sali, z dala od
rozpraszających elementów
niewerbalne pobudzanie uwagi ucznia
Zapewnienie struktury
Regularne powtarzanie poleceń – zapisywanie ich,
stosowanie symboli i innych elementów wizualnych
Podzielenie nauki na krótkie etapy i stopniowe ich
wydłużanie
Krótkie i konkretne komunikaty
Nagrody za osiągnięcia
ADHD - mity
Dziecku z ADHD wszystko wolno
Nadpobudliwe dzieci stanowią zagrożenie dla
innych i umyślnie zachowują się źle
Z ADHD się wyrasta
ADHD to wynik błędów rodzicielskich
ADHD to wyniki mikrouszkodzeń mózgu
Nie warto leczyć ADHD i tak samo minie
ADHD rozpoznaje się za często
Leki nie są potrzebne
Po podaniu leków wszystko wróci do normy
Zaburzenia odżywiania
się
Anorexia nervosa (jadłowstręt psychiczny) –
0,1 – 0,2% nastolatków, dziewczęta 10-krotnie
częściej niż chłopcy
Utrata wagi – poniżej 85% wagi oczekiwanej
Silny lęk przed przybraniem na wadze,
pomimo niedowagi
Zaburzenie sposobu spostrzegania wagi lub
kształtu ciała
Zatrzymanie miesiączkowania
Zaburzenia odżywiania
się
Anoreksja – po czym jeszcze można ją
rozpoznać?
Główny temat rozmów – jedzenie, chęć
gotowania i karmienia innych
Często – intensywne ćwiczenia fizyczne
Samotność, odizolowywanie się od innych
Depresyjność
Niska samoocena, perfekcjonizm
Zaburzenia odżywiania
się
Konsekwencje biologiczne anoreksji:
Nieprawidłowa praca serca
Niedociśnienie
Problemy z nerkami
Osteoporoza
Anemia
Wrzody żołądka
Zapalenia wątroby, trzustki
Zaburzenia hormonalne
Zaburzenia odżywiania
się
Przyczyny anoreksji:
Nieprawidłowe funkcjonowanie podwzgórza –
przyczyna czy skutek?
Normy kulturowe – ideał szczupłości
Problematyka rodzinna – lęk przed
dorosłością, potrzeba niezależności przy
nadmiernej kontroli ze strony rodziny, model
rodzin psychosomatycznych
Cechy osobowości – duża potrzeba osiągnięć,
perfekcjonizm, ambicja
Zaburzenia odżywiania
się
Bulimia – ok. 1% nastolatek i młodych kobiet
Powracające epizody obżarstwa
Zachowania kompensacyjne: wymioty,
stosowanie leków przeczyszczających,
podejmowanie głodówek, intensywne
ćwiczenia fizyczne
Kształt i waga ciała ma nadmierny wpływ na
samoocenę
Zaburzenia odżywiania
się
Bulimia – konsekwencje:
Rozległa próchnica zębów
Wrzody żołądka
Zaburzenia elektrolitowe - uszkodzenia serca
Powiększenie ślinianek
Pęknięcie przełyku
Bulimii bardzo często towarzyszy depresja, zaburzenia
osobowości typu borderline
na to schorzenie zapadają też stosunkowo częściej ofiary
wykorzystywania seksualnego
Leczenie zaburzeń odżywiania się
Terapia farmakologiczna – leki przeciwlękowe i
przeciwdepresyjne
Terapia psychologiczna – behawioralna,
poznawcza
Terapia rodzinna – zwł. istotna u adolescentów
Czy umiesz rozpoznać, z jakim
narkotykiem masz do czynienia?
Paul czuje rozpierającą go energię i jest niezwykle
aktywny. Ma wrażenie, że jest bardzo silny.
Jednocześnie jego nastrój waha się od euforii po
depresję, a ponadto denerwuje go suchość w
ustach i przyspieszone tętno (?)
Środki pobudzające – amfetamina
Po ok. 6 godz. – smutek, zaniepokojenie, może
powodować próby samobójcze
Objawy psychotyczne z wyraźnymi halucynacjami
wzrokowymi
Czy umiesz rozpoznać, z jakim
narkotykiem masz do czynienia?
Donna nie może patrzeć na światło, ma
rozszerzone źrenice, zachowuje się agresywnie,
czuje się bardzo pewna siebie (?)
Środki pobudzające - kokaina
silne uzależnienie (zwł. przy wdychaniu)
Nieprzyjemne zejście – senność, przygnębienie,
ospałość, apatia nawet przez kilka tygodni
Duże dawki – myśli paranoidalne
Niska waga urodzeniowa i zwiększone ryzyko
uszkodzeń płodu
Czy umiesz rozpoznać, z jakim
narkotykiem masz do czynienia?
Mark jest ospały, apatyczny, na jego udach i
stopach widać ślady po wkuciach (?)
Opiaty – heroina
Błyskawiczne uzależnienie
Objawy abstynencyjne: nudności, biegunka,
dreszcze, bóle kości
Przedawkowanie: spowolnienie funkcji
życiowych, źrenice wielkości łebka od szpilki
Czy umiesz rozpoznać, z jakim
narkotykiem masz do czynienia?
Laura nie może znaleźć sobie miejsca, nie chce jej się spać,
jest ciągle spragniona, ma przy sobie żółte kapsułki (?)
David jest zdezorientowany, odczuwa, że jego serce bije
nadmiernie szybko, ma halucynacje, które powodują
odczucia lękowe, znaleziono przy nim nasączone paseczki
papieru (?)
Środki halucynogenne – MDMA – ekstaza, LSD (lysergic acid
diethylamide)
Bad trip – niepokój, lęk, duszności
Szybko rozwijająca się tolerancja
Odczuwalna zmiana poczucia upływu czasu
flashbacki
Czy umiesz rozpoznać, z jakim
narkotykiem masz do czynienia?
Tom ma zawroty głowy, objawy zatrucia,
sprawia wrażenie pijanego, mówi o
halucynacjach, jego oczy są zaczerwienione
(?)
Substancje wziewne – inhalanty
Łatwopalne, grożą uduszeniem
Najczęściej używane w grupie
Podrażnienie śluzówki gardła
Czy umiesz rozpoznać, z jakim
narkotykiem masz do czynienia?
Carla czuje się odprężona, ma wzmożoną
świadomość barw i dźwięków, ma trudności w
koordynacji swoich ruchów, rozszerzone
źrenice (?)
marihuana – substancja czynna THC
Może wywoływać niepokój i reakcje lękowe
Większość osób uzależnionych od „twardych”
narkotyków paliło wcześniej marihuanę
Nadużywanie narkotyków -
przyczyny
Eksperymentowanie w okresie dorastania
Konformizm grupowy
Stres wywołany chorobą psychiczną
Nadużywanie narkotyków przez rodziców –
rola naśladowania
Alkohol - chroniczne nadużywanie
Tolerancja
Objawy abstynencyjne: niepokój, pobudzenie,
drgawki, uczucie zagubienia, dezorientacja,
halucynacje (delirium tremens)
Co robić?
Ułożyć na boku (ze względu na wymioty)
Podawać często małe ilości wody (ze względu
na odwodnienie)
Następnie: detoksykacja i wsparcie
psychologiczne
Interwencja
Zwrócenie uwagi na zmiany w zachowaniu: nagłe
kradzieże, słabsze wyniki w nauce, zmiana przyjaciół,
rozdrażnienie, zły humor
Ustalenie, jakiego narkotyku nadużywa dana osoba
W stanie odurzenia – zapewnienie opieki, odwiezienie
na pogotowie
Sprawdzenie, czy nie ma dodatkowych problemów:
•
Konflikty rodzinne
•
Przemoc w szkole
•
Choroba psychiczna
Wagary czy fobia
szkolna?
Jak odróżnić? – cechy wspólne dzieci cierpiących z powodu
fobii szkolnej:
Poważne trudności z uczęszczaniem do szkoły, których
wynikiem jest często przedłużający się okres absencji
Poważne wytrącenie z równowagi emocjonalnej. Może się
ono objawiać nadmiernym lękiem, napadami złości,
rozpaczą lub skarżeniem się na dolegliwości zdrowotne bez
wyraźnej przyczyny organicznej. Symptomy te pojawiają się
w obliczu konieczności pójścia do szkoły
Pozwolenie rodziców na pozostanie w domu
Brak poważnych zaburzeń w funkcjonowaniu społecznym,
jak popełnianie wykroczeń, zachowania destrukcyjne i
przedwczesne podejmowanie aktywności seksualnej
Wagary czy fobia
szkolna?
Cechy „wagarowiczów”
Brak lęku, niepokoju
Ukrywanie nieobecności przed rodzicami
Czyny o charakterze antyspołecznym
Silniejsze uleganie wpływom rówieśników
Brak różnic jeśli chodzi o zaburzenia snu,
odżywiania się i mimowolnego moczenia
Fobia szkolna – rozwój
pojęcia
1941 – wprowadzenie terminu: dzieci
odmawiające chodzenia do szkoły –
nadmierne przywiązanie do rodziców, chęć
powrotu do okresu niemowlęctwa
l.50 i 60. – lęk separacyjny jako podstawa
diagnozowania fobii szkolnej
Dlaczego największe nasilenie przypada
między 11 a 13 r. ż.?
Obecnie – rola szkoły w wytwarzaniu fobii
Fobia szkolna - postaci
Fobia ostra – absencję poprzedza
przynajmniej 3-letni okres chodzenia do
szkoły, skłonność do depresji
Fobia chroniczna – związek z większą
zależnością od rodziców, nerwicami,
częstszym występowaniem chorób
psychicznych u rodziców, mniejsza
towarzyskość, niska samoocena
Fobia szkolna – zyski
dziecka
Kategoria 1 – unikanie specyficznych miejsc w szkole
(np. korytarza) lub osoby (np. nauczyciela)
Kategoria 2 – ucieczka od szkolnych sytuacji
awersyjnych, często związane z niesatysfakcjonującymi
kontaktami interpersonalnymi
Kategoria 3 – skupianie uwagi na sobie, pozostanie z
rodzicem lub inną ważną osobą w domu
Kategoria 4 – nagradzające doświadczenia pozaszkolne
(oglądanie TV, zabawy z dziećmi na podwórku)
Przykład Richarda – jak postawić diagnozę i zaplanować
interwencję?
Fobia szkolna -
interwencje
Systematyczna desensytyzacja
Techniki emotywno-wyobrażeniowe
Kontrola systemu wzmocnień
Modelowanie
Trening umiejętności społecznych
Terapia poznawcza
Terapia rodzinna
Leczenie farmakologiczne
Fobia szkolna – I
symptomy
Sporadyczne nieobecności
Niewspółmierny do sytuacji niepokój
Częste skargi na dolegliwości fizyczne
Zaabsorbowanie sprawami domowymi
Fobia szkolna – obszary
zainteresowań
Problemy związane z nauką
Problemy związane z grupą rówieśniczą
Problemy związane z nauczycielami
1/3 osób odmawiających chodzenia do
szkoły cierpi w dorosłym życiu na
poważne zaburzenia emocjonalne i (lub)
ma problemy w relacjach społecznych!
Sytuacje traumatyczne i stresowe
Śmierć bliskiej osoby:
Dzieci poniżej 5 r. ż. – śmierć jako proces
odwracalny, obojętność
Dzieci w wieku 7 lat – śmierć to koniec życia, szok,
niedowierzanie, następnie rozpacz
Próby utrzymania kontaktu ze zmarłym, fantazje
dotyczące ponownego spotkania
Zgon traumatyczny: próba wyrzucenia wydarzenia
z pamięci, myślenie magiczne i unikanie innych
osób
Kolejna faza: smutek, skłonność do irytacji, agresji
Sytuacje traumatyczne i stresowe –
jak pomóc?
Upewnij się, że dziecko ma informacje na
temat okoliczności śmierci
Daj znać dziecku, że akceptujesz jego żal
Opowiedz dziecku, jak przeżywają żałobę inne
osoby (podkreślając różnorodność odczuć)
Przywróć normalny rozkład dnia tak szybko,
jak to możliwe
Wymagaj przestrzegania ustalonych zasad
Stwórz okazję do pożegnania się ze zmarłym
Przemoc domowa
U dzieci doświadczających przemocy przed 2 r.
ż., poczucie własnego „ja” ulega zaburzeniu
Problemy z zabawą opartą na wyobraźni
Większa agresywność
Mniejsze kompetencje w radzeniu sobie z
trudnościami
•
Terapia rodzinna
•
Praca z dzieckiem (dopiero po zapewnieniu
bezpieczeństwa)
Nadużycia seksualne
Niewłaściwe zachowania seksualne, od
pieszczot po pełen stosunek
2, 5 częściej z udziałem dziewczynek niż
chłopców
Najczęściej dzieci między 8 a 12 r. ż.
Brak związku ze statusem społecznym i
przekonaniami religijnymi
O jedynie 2% informowane są władze
Nadużycia seksualne -
konsekwencje
Stany lękowe, depresja
Bezsenność, koszmary senne
Dolegliwości fizyczne
PTSD (ponowne przeżywanie traumy, wspomnienia
błyskowe, unikanie sytuacji przypominających
wykorzystanie)
Amnezja, sny na jawie
Dysocjacyjne zaburzenie osobowości
Zaburzenia odżywiania się
Nadużywanie narkotyków
Publiczna aktywność o seksualnym charakterze
Zaburzenia tożsamości płciowej
Nadużycia seksualne
Zachowanie w szkole:
Niespokojne
Nieuważne
Nieprzystosowane
Nielubiane przez rówieśników
Wycofujące się
Reagujące agresją
Uzależnione od pomocy nauczycieli
Nadużycia seksualne - interwencja
Wysłuchanie dziecka
Przekazanie sprawy policji i pracownikom
socjalnym
Zapewnienie dziecku ochrony (często przed
odizolowanie od agresora)
Terapia (poznawcza, grupowa)
Powrót:
Reintegracja z rodziną (15%)
Pozostawienie dziecka pod opieką jednego z
rodziców
Umieszczenie dziecka w rodzinie zastępczej
Rozwód rodziców -
zagrożenia
Pogorszenie opieki nad dziećmi
Kryzys emocjonalny w rodzinie
Uzależnienie się rodzica od dziecka
Problem lojalności
Zaburzenia snu
Regresja do wcześniejszych faz rozwoju – dzieci
przed rozpoczęciem nauki szkolnej
Podejmowanie prób ponownego połączenia rodziców
–dzieci po rozpoczęciu nauki szkolnej
Podział rodziców na „skrzywdzonego” i „niedobrego”
- nastolatkowie
Rozwód rodziców – cele interwencji
Uznanie faktu separacji
Zdystansowanie się do konfliktów i powrót do
normalnego trybu życia
Pogodzenie się ze stratami
Uwolnienie od poczucia gniewu i winy
Zaakceptowanie trwałości separacji
Określenie relacji z rodzicami i nowymi
opiekunami
Choroby przewlekłe
5% dzieci cierpi na poważne, upośledzające
schorzenia
Im poważniejsze schorzenie, tym większe
ryzyko pojawienia się zaburzeń psychicznych
Najczęściej: objawy emocjonalne i zaburzenia
odżywiania się
U osób z epilepsją – 4 razy większe ryzyko
chorób psychicznych – rola uzależniania się od
otoczenia, związek ze stresem
Choroby przewlekłe -
trudności
Problem zaakceptowania własnej odmienności
i związanych z tym ograniczeń
Nierealistyczne oczekiwania rodziców
Nadopiekuńczość rodziców
Kontakty z rówieśnikami
Określenie poziomu umiejętności
Dostarczanie dziecku okazji do nabywania
nowych doświadczeń
Określenie oczekiwań, które stopniowo będą
wzrastać
Zespół Aspergera
Zaburzenie rozwojowe znajdujące się w
autystycznym spektrum
trudności w 3 obszarach:
Interakcje społeczne
Komunikacja
Sztywne wzorce zachowań
Zespół Aspergera – typowe
zachowania
Przerywa rozmowy, nie dostrzega sygnałów niewerbalnych
Mówi zawsze to, co myśli, nieudolnie kłamie
Chce mieć przyjaciół, ale stosuje niewłaściwe metody
Nie rozumie sarkazmu
Może mieć problem z odróżnianiem i opanowaniem własnych
emocji
Denerwuje się, jeśli „zasady” nie są przestrzegane
Źle reaguje na zmiany, potrzebuje rutyny
Ma trudności w zakresie „teorii umysłu”
Ma szczególne zainteresowania i poświęca im wiele czasu i
energii
Gdy jest zestresowane może powtarzać bez przerwy pewne
czynności
Zespół Aspergera – typowe
zachowania
Rozumie dosłownie
Ma lepiej rozwiniętą pamięć wzrokową
Ma dobrą pamięć długoterminową i bogate
słownictwo
Ma problemy w myśleniu przyczynowo-skutkowym
Nie znosi niejasności, funkcjonuje w kategoriach
„czarne-białe”
Jest bardzo wrażliwe na krytykę, perfekcjonista
Często ma niezwykły sposób poruszania się,
problemy z równowagą, niewyraźnie pisze
Może przejawiać nadwrażliwość sensoryczną
Zespół Aspergera – wskazówki dla
nauczyciela
Stosowanie pomocy wizualnych, modeli, diagramów
Uprzedzanie o ewentualnych zmianach
Wykorzystywanie specjalnych zainteresowań dziecka
Alternatywne metody robienia notatek
Grupy dobierane przez nauczyciela
Dawanie czasu przy odpowiedzi
Zachęcanie do popełniania błędów
Unikanie aluzji, metafor i ironii
Przygotowanie miejsca do „wyciszenia się”
Nauka panowania nad gniewem
Zespół Aspergera – rozwijanie
umiejętności społecznych
Rozmowa komiksowa
Nauka zwrotów otwierających i kończących
Kluby zainteresowań
Odgrywanie ról
Obserwacja sygnałów u innych dzieci
Uwaga na przemoc