RAK TARCZYCY

RAK TARCZYCY

Patrycja Z

Patrycja Z

Agnieszka W

Agnieszka W

Karolina M

Karolina M

Danuta W

Danuta W

Epidemiologia

Epidemiologia



Rak tarczycy stanowi około 1%wszystkich

Rak tarczycy stanowi około 1%wszystkich

nowotworów złośliwych człowieka. Jest on

nowotworów złośliwych człowieka. Jest on

najczęściej występującym procesem złośliwym

najczęściej występującym procesem złośliwym

gruczołów wewnętrznego wydzielania – stanowi

gruczołów wewnętrznego wydzielania – stanowi

85 – 90%guzów tego układu

85 – 90%guzów tego układu



Występuje częściej u kobiet (ok.4 –krotnie) i

Występuje częściej u kobiet (ok.4 –krotnie) i

dotyczą głównie dorosłych. Tylko ok. 20%

dotyczą głównie dorosłych. Tylko ok. 20%

zachorowań dotyczy osób w wieku poniżej 30 r.ż.

zachorowań dotyczy osób w wieku poniżej 30 r.ż.

Etiologia i patogeneza

Etiologia i patogeneza



Do najlepiej poznanych czynników

Do najlepiej poznanych czynników

środowiskowych, wpływających na

środowiskowych, wpływających na

zachorowania na raka tarczycy, należy

zachorowania na raka tarczycy, należy

ilość jodu w diecie. Niedobór jodu i

ilość jodu w diecie. Niedobór jodu i

związane z tym endemiczne wole sprzyja

związane z tym endemiczne wole sprzyja

częstszemu występowaniu raka

częstszemu występowaniu raka

pęcherzykowego. Z kolei odpowiednia

pęcherzykowego. Z kolei odpowiednia

ilość lub przekroczenie zapotrzebowania

ilość lub przekroczenie zapotrzebowania

na ten pierwiastek wpływa na częstsze

na ten pierwiastek wpływa na częstsze

występowanie raka brodawkowatego

występowanie raka brodawkowatego

tarczycy.

tarczycy.

Główne czynniki ryzyka:

Główne czynniki ryzyka:



Ilość jodu w diecie

Ilość jodu w diecie



Wiek i płeć

Wiek i płeć



Ekspozycja na promieniowanie

Ekspozycja na promieniowanie

jonizujące (szczególnie w wieku

jonizujące (szczególnie w wieku

rozwojowym)

rozwojowym)



Uwarunkowania genetyczne

Uwarunkowania genetyczne

Objawy kliniczne

Objawy kliniczne



Guz szyi (szczególnie pojedynczy),

Guz szyi (szczególnie pojedynczy),

związany z gruczołem tarczowym

związany z gruczołem tarczowym



Powiększenie węzłów chłonnych

Powiększenie węzłów chłonnych

szyjnych przy współistniejącym wolu

szyjnych przy współistniejącym wolu



Nagłe powiększenie się wola o

Nagłe powiększenie się wola o

długoletnim przebiegu; pojawienie się

długoletnim przebiegu; pojawienie się

guza w wolu

guza w wolu



Nagłe wystąpienie duszności, zaburzeń

Nagłe wystąpienie duszności, zaburzeń

fonacji (chrypka), dysfagii

fonacji (chrypka), dysfagii



Pojedynczy guz tarczycy w wieku

Pojedynczy guz tarczycy w wieku

rozwojowym zwłaszcza u chłopców

rozwojowym zwłaszcza u chłopców

Diagnostyka

Diagnostyka

Diagnostyka zmian ogniskowych tarczycy, poza

Diagnostyka zmian ogniskowych tarczycy, poza

rutynowym badaniem, wymaga wykonania:

rutynowym badaniem, wymaga wykonania:



USG

USG



Biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej (pod kontrolą

Biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej (pod kontrolą

USG)

USG)



RTG klatki piersiowej (PA i bocznego), a w

RTG klatki piersiowej (PA i bocznego), a w

szczególnych przypadkach TK szyi i klatki

szczególnych przypadkach TK szyi i klatki

piersiowej

piersiowej



Badania stężenia tyreotropiny (TSH), stężeń

Badania stężenia tyreotropiny (TSH), stężeń

hormonów tarczycy (fT3, fT4) i wapnia w surowicy

hormonów tarczycy (fT3, fT4) i wapnia w surowicy



W wybranych przypadkach – scyntygrafii, badania

W wybranych przypadkach – scyntygrafii, badania

kalcytoniny w surowicy

kalcytoniny w surowicy

Diagnostyka

Diagnostyka

W patologii gruczołu tarczowego

W patologii gruczołu tarczowego

duże znaczenie kliniczne mają

duże znaczenie kliniczne mają

pojedyncze zmiany ogniskowe,

pojedyncze zmiany ogniskowe,

budzące podejrzenie rozrostu

budzące podejrzenie rozrostu

złośliwego. Duża liczba takich zmian

złośliwego. Duża liczba takich zmian

wymaga ich wstępnej weryfikacji –

wymaga ich wstępnej weryfikacji –

taka rolę odgrywa m.in. Biopsja

taka rolę odgrywa m.in. Biopsja

aspiracyjna cienkoigłowa (BAC)

aspiracyjna cienkoigłowa (BAC)

Diagnostyka

Diagnostyka

Za pomocą BAC tarczycy można wyróżnić 4 typy

Za pomocą BAC tarczycy można wyróżnić 4 typy

rozpoznań:

rozpoznań:

1.

1.

Nowotwór złośliwy – jednoznaczną diagnozę

Nowotwór złośliwy – jednoznaczną diagnozę

można postawić w rakach brodawkowatych,

można postawić w rakach brodawkowatych,

anaplastycznych, rdzeniastych, niektórych nisko

anaplastycznych, rdzeniastych, niektórych nisko

zróżnicowanych rakach pęcherzykowych oraz w

zróżnicowanych rakach pęcherzykowych oraz w

nowotworach przerzutowych

nowotworach przerzutowych

2.

2.

Guz pęcherzykowy (nowotwór pęcherzykowy)

Guz pęcherzykowy (nowotwór pęcherzykowy)

zbudowany z komórek o różnicowaniu

zbudowany z komórek o różnicowaniu

pęcherzykowym. Może być zmianą łagodną, np.

pęcherzykowym. Może być zmianą łagodną, np.

gruczolakiem pęcherzykowym, łagodnym

gruczolakiem pęcherzykowym, łagodnym

guzkiem rozrostowym w przebiegu wola

guzkiem rozrostowym w przebiegu wola

rozrostowego, lub złośliwą – rakiem

rozrostowego, lub złośliwą – rakiem

pęcherzykowym

pęcherzykowym

Diagnostyka

Diagnostyka

3. Zmiana łagodna (lub

3. Zmiana łagodna (lub

zmiana

zmiana

nienowotworowa). Ta

nienowotworowa). Ta

grupa obejmuje

grupa obejmuje

zapalenia, wole

zapalenia, wole

guzowate i torbiele.

guzowate i torbiele.

Odsetek rozpoznan

Odsetek rozpoznan

fałszywie ujemnych

fałszywie ujemnych

szacuje się na 2-5%

szacuje się na 2-5%

4. Materiał

4. Materiał

niediagnostyczny

niediagnostyczny

(kilka procent nakłuć)

(kilka procent nakłuć)



Wole złośliwe gruczołu

Wole złośliwe gruczołu

tarczowego

tarczowego

→

→

Klasyfikacja

Klasyfikacja

histologiczna

histologiczna

Wśród raków tarczycy wyróżniamy:

Wśród raków tarczycy wyróżniamy:



Rak brodawkowaty (papillary carcinoma)

Rak brodawkowaty (papillary carcinoma)



Rak pęcherzykowy (follicular carcinoma)

Rak pęcherzykowy (follicular carcinoma)



Rak niskozróżnicowany (porly differentiated carcinoma)

Rak niskozróżnicowany (porly differentiated carcinoma)



Rak anaplastyczny (undifferentiated, anaplastic

Rak anaplastyczny (undifferentiated, anaplastic

carcinoma)

carcinoma)



Rak rdzeniasty (medullary carcinoma, c-cel carcinoma)

Rak rdzeniasty (medullary carcinoma, c-cel carcinoma)



Inne nabłonkowe guzy złośliwe ( mucoepidermoid

Inne nabłonkowe guzy złośliwe ( mucoepidermoid

carcinoma, mucinous carcinoma i inne

carcinoma, mucinous carcinoma i inne



Gruczolak tarczycy i guzy podobne : gruczolak

Gruczolak tarczycy i guzy podobne : gruczolak

pęcherzykowy i szkliwiejący guz beleczkowy

pęcherzykowy i szkliwiejący guz beleczkowy

Rak pęcherzykowy

Rak pęcherzykowy



Stanowi 10-20% raków

Stanowi 10-20% raków

tarczycy. Występuje w

tarczycy. Występuje w

różnym wieku, także u

różnym wieku, także u

ludzi bardzo młodych.

ludzi bardzo młodych.

Odsetek ten jest wyższy w

Odsetek ten jest wyższy w

rejonach w których

rejonach w których

występuje niedobór jodu.

występuje niedobór jodu.

Są to zwykle zmiany

Są to zwykle zmiany

pojedyncze. Przerzuty

pojedyncze. Przerzuty

zwykle drogą krwionośną

zwykle drogą krwionośną

i lokalizują się najczęściej

i lokalizują się najczęściej

w płucach, kościach,

w płucach, kościach,

wątrobie i mózgu.

wątrobie i mózgu.

Okoliczne węzły chłonne

Okoliczne węzły chłonne

są bardzo rzadko zajęte

są bardzo rzadko zajęte

(<10%)

(<10%)

Rak brodawkowaty

Rak brodawkowaty



50-85% wszystkich raków tarczycy. Szerzy się

50-85% wszystkich raków tarczycy. Szerzy się

głównie drogą naczyń chłonnych – przerzuty

głównie drogą naczyń chłonnych – przerzuty

do regionalnych węzłów chłonnych w chwili

do regionalnych węzłów chłonnych w chwili

operacji stwierdza się u 30-80%chorych. U

operacji stwierdza się u 30-80%chorych. U

ok.2-3% chorych przerzut do regionalnego w.

ok.2-3% chorych przerzut do regionalnego w.

chłonnego jest pierwszym objawem choroby.

chłonnego jest pierwszym objawem choroby.



Histologicznie rak ten posiada

Histologicznie rak ten posiada

charakterystyczne cechy cytologiczne i może

charakterystyczne cechy cytologiczne i może

rosnąć zarówno pod postacią tworów

rosnąć zarówno pod postacią tworów

brodawkowatych, jak i pęcherzykowych

brodawkowatych, jak i pęcherzykowych

Rak brodawkowy

Rak brodawkowy



Częstość

Częstość

występowania 50 –

występowania 50 –

60%, od 10-60 rż.

60%, od 10-60 rż.



Może występować

Może występować

u dzieci.

u dzieci.



Przerzuty drogą

Przerzuty drogą

naczyń chłonnych

naczyń chłonnych

do węzłów szyi;

do węzłów szyi;

często rozpoznanie

często rozpoznanie

przerzutu jest

przerzutu jest

wcześniejsze od

wcześniejsze od

rozpoznania raka.

rozpoznania raka.



Powolny wzrost,

Powolny wzrost,

długo nie daje

długo nie daje

objawów.

objawów.

Rak rdzeniasty

Rak rdzeniasty



5% wszystkich raków tarczycy. Jest

5% wszystkich raków tarczycy. Jest

nowotworem o wysokim stopniu złośliwości.

nowotworem o wysokim stopniu złośliwości.

Wyróżnia się 2 podtypy kliniczne;

Wyróżnia się 2 podtypy kliniczne;

1.

1.

Odmianę sporadyczną, ok.75% wszystkich

Odmianę sporadyczną, ok.75% wszystkich

przypadków; guz jest zazwyczaj

przypadków; guz jest zazwyczaj

jednoogniskowy i występuje u dorosłych

jednoogniskowy i występuje u dorosłych

2.

2.

Postać rodzinną, związana z mutacją genu,

Postać rodzinną, związana z mutacją genu,

gdzie nowotwór rozrasta się zazwyczaj

gdzie nowotwór rozrasta się zazwyczaj

wieloogniskowo, zajmując oba płaty; ta postać

wieloogniskowo, zajmując oba płaty; ta postać

występuje u młodszych chorych w tym u

występuje u młodszych chorych w tym u

dzieci i obarczona jest znacznie gorszym

dzieci i obarczona jest znacznie gorszym

rokowaniem.

rokowaniem.

Rak rdzeniasty

Rak rdzeniasty



Do dość typowych objawów

Do dość typowych objawów

klinicznych należą uporczywe,

klinicznych należą uporczywe,

napadowe biegunki, może

napadowe biegunki, może

towarzyszyć im nadciśnienie

towarzyszyć im nadciśnienie

tętnicze.

tętnicze.



Często współistnieje z rakiem

Często współistnieje z rakiem

nadnerczy

nadnerczy

Rak anaplastyczny

Rak anaplastyczny



5% raków tarczycy. Nowotwór wieku

5% raków tarczycy. Nowotwór wieku

starszego. Charakteryzuje się dużą

starszego. Charakteryzuje się dużą

zdolnością do naciekania struktur

zdolnością do naciekania struktur

otaczających: w chwili wykrycia jest

otaczających: w chwili wykrycia jest

to duży, zazwyczaj nieoperacyjny guz.

to duży, zazwyczaj nieoperacyjny guz.



Histologicznie jest nie zróżnicowanym

Histologicznie jest nie zróżnicowanym

nowotworem , który nie wykazuje

nowotworem , który nie wykazuje

różnicowania pęcherzykowego,

różnicowania pęcherzykowego,

brodawkowatego ani rdzeniastego

brodawkowatego ani rdzeniastego

Rak andoplastyczny

Rak andoplastyczny



Nowotwór rośnie bardzo szybko,

Nowotwór rośnie bardzo szybko,

uciska i przesuwa tchawicę. Chorzy

uciska i przesuwa tchawicę. Chorzy

odczuwają duszność, często pojawia

odczuwają duszność, często pojawia

się chrypka. Rosnący guz może

się chrypka. Rosnący guz może

uciskać na naczynia krwionośne.

uciskać na naczynia krwionośne.

Przerzuty powstają zarówno drogą

Przerzuty powstają zarówno drogą

naczyń chłonnych i krwionośnych

naczyń chłonnych i krwionośnych

Rak niskozróżnicowany

Rak niskozróżnicowany

(wyspowy)

(wyspowy)



Niskozróżnicowana

Niskozróżnicowana

forma raka z komórki

forma raka z komórki

pęcherzykowej. Może

pęcherzykowej. Może

stanowić do 4-7%

stanowić do 4-7%

raków tarczycy.

raków tarczycy.

Częściej występuje u

Częściej występuje u

kobiet i chorych po

kobiet i chorych po

50 r.ż.

50 r.ż.

Chłoniaki

Chłoniaki

złośliwe

złośliwe



ok.1-2% nowotworów

ok.1-2% nowotworów

złośliwych tego

złośliwych tego

gruczołu.

gruczołu.

Leczenie

Leczenie



Raki pęcherzykowe –leczenie chirurgiczne

Raki pęcherzykowe –leczenie chirurgiczne

i uzupełniająco jodem promieniotwórczym

i uzupełniająco jodem promieniotwórczym

(jeżeli są jodochwytne) i supresyjnymi

(jeżeli są jodochwytne) i supresyjnymi

dawkami toksyny. Jodochwytność wykazuje

dawkami toksyny. Jodochwytność wykazuje

ok. 80% raków pęcherzykowych tarczycy.

ok. 80% raków pęcherzykowych tarczycy.



Rak brodawkowaty – leczenie podobne jak

Rak brodawkowaty – leczenie podobne jak

w pęcherzykowym, uzupełniająco – jod

w pęcherzykowym, uzupełniająco – jod

promieniotwórczy i leczenie hormonalne

promieniotwórczy i leczenie hormonalne

supresyjnymi dawkami tyroksyny. Zalecane

supresyjnymi dawkami tyroksyny. Zalecane

jest wycięcie tarczycy całkowite i wycięcie

jest wycięcie tarczycy całkowite i wycięcie

środkowych węzłów chłonnych szyi.

środkowych węzłów chłonnych szyi.

Leczenie

Leczenie



Rak rdzeniasty – podstawowym leczeniem jest

Rak rdzeniasty – podstawowym leczeniem jest

zabieg operacyjny, uzupełniany

zabieg operacyjny, uzupełniany

teleradioterapią i/lub chemioterapią.

teleradioterapią i/lub chemioterapią.

Wymagane leczenie substytucjonalne

Wymagane leczenie substytucjonalne

tyroksyną

tyroksyną



Rak niskozróżnicowany – leczenie podobne jak

Rak niskozróżnicowany – leczenie podobne jak

przy r. brodawkowatym lub pęcherzykowym.

przy r. brodawkowatym lub pęcherzykowym.



Rak anaplastyczny – lecz. Chirurgiczne z

Rak anaplastyczny – lecz. Chirurgiczne z

uzupełnaiającą radioterapią i ewent.

uzupełnaiającą radioterapią i ewent.

Chemioterapią.

Chemioterapią.



Chłoniaki złośliwe – lecz. operacyjne, lecz.

Chłoniaki złośliwe – lecz. operacyjne, lecz.

uzupełniające -skojarzona chemioradioterapia.

uzupełniające -skojarzona chemioradioterapia.

Leczenie operacyjne

Leczenie operacyjne



W leczeniu tym wyróżnia się

W leczeniu tym wyróżnia się

całkowite wycięcie tarczycy,

całkowite wycięcie tarczycy,

wycięcie płata oraz leczenie

wycięcie płata oraz leczenie

uzupełniające po niedoszczętnej

uzupełniające po niedoszczętnej

operacji pierwotnej raka tarczycy.

operacji pierwotnej raka tarczycy.

Leczenie uzupełniające

Leczenie uzupełniające

nowotworów tarczycy.

nowotworów tarczycy.



Terapia izotopem jodu – rak pęcherzykowy i

Terapia izotopem jodu – rak pęcherzykowy i

brodawkowaty.

brodawkowaty.



Supresyjne dawki tyrozyny – rak

Supresyjne dawki tyrozyny – rak

pęcherzykowy i brodawkowaty

pęcherzykowy i brodawkowaty



Teleradioterapia – rak anaplastyczny, oraz

Teleradioterapia – rak anaplastyczny, oraz

po operacji niedoszczętnej w raku

po operacji niedoszczętnej w raku

rdzeniastym lub zróżnicowanym , chłoniaki

rdzeniastym lub zróżnicowanym , chłoniaki



Chemioterapia – rak anaplastyczny,

Chemioterapia – rak anaplastyczny,

zaawansowany rak rdzeniasty, niektóre

zaawansowany rak rdzeniasty, niektóre

rzadko występujące nowotwory, chłoniaki

rzadko występujące nowotwory, chłoniaki

Leczenie

Leczenie



Kontrola po leczeniu raka

Kontrola po leczeniu raka

zróżnicowanego tarczycy powinna

zróżnicowanego tarczycy powinna

uwzględniąc badanie kliniczne, USG

uwzględniąc badanie kliniczne, USG

szyi, oznaczenie stężenia

szyi, oznaczenie stężenia

tyreoglobuliny w surowicy, ocenę

tyreoglobuliny w surowicy, ocenę

leczenia tyroksyną, RTG klatki

leczenia tyroksyną, RTG klatki

piersiowej, scyntygrafię ciała po

piersiowej, scyntygrafię ciała po

zastosowaniu izotopu jodu.

zastosowaniu izotopu jodu.

Rokowanie

Rokowanie



Rak pęcherzykowy – za cechy złe

Rak pęcherzykowy – za cechy złe

rokowniczo uznaje się : wiek >45r.ż.,

rokowniczo uznaje się : wiek >45r.ż.,

wykraczanie nacieku poza obręb tarczycy

wykraczanie nacieku poza obręb tarczycy

oraz wielkość guza i obecność odległych

oraz wielkość guza i obecność odległych

przerzutów. Śmiertelność zależy także od

przerzutów. Śmiertelność zależy także od

rozległości leczenia operacyjnego i

rozległości leczenia operacyjnego i

uzupełaniajacego. Istotny jest również

uzupełaniajacego. Istotny jest również

typ histologiczny – w przypadkach o

typ histologiczny – w przypadkach o

szerokiej inwazyjności odsetek przeżycia

szerokiej inwazyjności odsetek przeżycia

10-letniego wynosi 40-80%, natomiast w

10-letniego wynosi 40-80%, natomiast w

postaci otorebkowanej przekracza 80%

postaci otorebkowanej przekracza 80%

Rokowanie

Rokowanie



Rak brodawkowaty – rokowanie zależy od

Rak brodawkowaty – rokowanie zależy od

zaawansowania guza, wiek i płeć ( osoby po

zaawansowania guza, wiek i płeć ( osoby po

45r.ż. I płeć męska rokują gorzej) . Rokowanie

45r.ż. I płeć męska rokują gorzej) . Rokowanie

w tym raku jest dobre - przeżycie 10-letnie u

w tym raku jest dobre - przeżycie 10-letnie u

chorych operowanych radykalnie i leczonych

chorych operowanych radykalnie i leczonych

uzupełniająco wynosi ponad 90%

uzupełniająco wynosi ponad 90%



Rak niskozróżnicowany – rokowanie jest gorsze

Rak niskozróżnicowany – rokowanie jest gorsze

niż w przypadku raków zróżnicowanych,

niż w przypadku raków zróżnicowanych,

jednak lepsze niż w raku niezróżnicowanym.

jednak lepsze niż w raku niezróżnicowanym.

Przeżycia 5-letnie wynoszą około 50%

Przeżycia 5-letnie wynoszą około 50%

Rokowanie

Rokowanie



Rak anaplastyczny – 5-letnie

Rak anaplastyczny – 5-letnie

przeżycia uzyskuje się u poniżej 5%

przeżycia uzyskuje się u poniżej 5%

chorych, a większość chorych umiera

chorych, a większość chorych umiera

w ciągu pierwszego roku od

w ciągu pierwszego roku od

rozpoznania.

rozpoznania.

Rehabilitacja

Rehabilitacja