NARZĄD ŻUCIA W OKRESIE
NIEMOWLĘCYM DO MOMENTU
WYRZYNANIA ZĘBÓW MLECZNYCH

- ETAPY ROZWOJU ZĘBÓW.

Narząd żucia to jednostka morfologiczno-
czynnościowa, składająca się z:



jamy ustnej wraz z zębami,

przyzębiem i tkankami miękkimi



szczęki i żuchwy oraz niektórych

innych kości twarzoczaszki



stawów skroniowo-żuchwowych



mięśni żujących oraz niektórych

mięśni wyrazowych



gruczołów ślinowych

Rola narządu żucia:



jest pierwszym etapem przewodu

pokarmowego (pobieranie pokarmów

-ssanie, odgryzanie, rozdrabnianie, żucie,

picie, połykanie-, przygotowanie

mechaniczne i wstępne trawienie)



bierze udział w kształtowaniu mowy



uczestniczy aktywnie w wyrażaniu

nastrojów i uczuć



określa w dużym stopniu wygląd

estetyczny człowieka

Narząd żucia w okresie
niemowlęcym

Rozwój twarzy

-

u noworodka przeważa mózgowa
część czaszki, część twarzowa
stanowi 1/7-1/8 wielkości głowy

-

na pourodzeniowy wzrost mają
wpływ: oddychanie, ssanie,
połykanie, żucie, artykulacja,
wyrzynanie zębów

Narząd żucia w okresie
niemowlęcym

Rozwój twarzy
szczęka rośnie głównie przez

apozycję, w kierunku pionowym

między 1-2 rż kostnieje szew

pomiędzy kością przysieczną, a
szczęką

Przemieszczenie pierwotne i wtórne

Narząd żucia w okresie
niemowlęcym

Rozwój twarzy
żuchwa składa się z dwóch kostnych

części, połączonych chrząstką, który
przekształca się w kościozrost w 1
rż

krótkie gałęzie, małe wyrostki

kłykciowe, wydatne wyrostki
dziobiaste oraz duży kąt

Narząd żucia w okresie
niemowlęcym

Narząd żucia w okresie
niemowlęcym

Pod koniec życia płodowego rozwija się

w jamie ustnej specjalny narząd
anatomiczno-fizjologiczny, który będzie
służyć noworodkowi do przyjmowania
pokarmów. Składa się on z:

1.-poduszek wargowych (obrzękają w

czasie karmienia i umożliwiają lepsze
przyssanie brodawki piersiowej),

Narząd żucia w okresie
niemowlęcym

-kosmków wargowych i policzkowych

(ułatwiają przytrzymanie brodawki
piersiowej, zanikają w ciągu kilku
miesięcy)

Narząd żucia w okresie
niemowlęcym

- fałdów dziąsłowych (obrzękają podczas

przyjmowania pokarmów, zanikają po 3-
4 miesiącach)

- bocznych wałów podniebiennych

(przebiegają równolegle do wałów
dziąsłowych, tworząc łożysko dla
brodawki piersiowej, zanikają po 1 roku
życia u niemowląt karmionych
naturalnie),

Narząd żucia w okresie
niemowlęcym

- fałdów podniebiennych poprzecznych

(odgrywają dużą rolę w wyciskaniu pokarmu z

brodawki piersiowej)

2. dziecko rodzi się z bezzębnymi wałami

dziąsłowymi

wyjątek- zęby wrodzone (dentes natales)

najczęściej są to siekacze dolne bez

wykształconych korzeni, usuwane ze względu

na utrudnione karmienie

-zęby noworodkowe (dentes neonatales)

wyrzynające się w ciągu 30 dni od urodzenia.

Narząd żucia w okresie
niemowlęcym

3. wały dziąsłowe mają kształt

półkolisty, są pokryte błoną
śluzową, tworzącą na grzbiecie
wałów grzebień, dzielący go na
część przedsionkową i językową

4. na wale dziąsłowym widoczne są

uwypuklenia, które odpowiadają
poszczególnym zębom mlecznym

Narząd żucia w okresie
niemowlęcym

5. za zawiązkami kłów mlecznych górnych

i dolnych, na błonie śluzowej wałów
dziąsłowych znajdują się bruzdy zębowe
policzkowe (są to punkty orientacyjne
bezzębnych wałów dziąsłowych, dla
wzajemnego położenia żuchwy i szczęki
– dolna bruzda jest usytuowana dotylnie
w stosunku do bruzdy górnej

Narząd żucia w okresie
niemowlęcym

Narząd żucia w okresie
niemowlęcym

6. wały dziąsłowe stykają się tylko w

odcinkach bocznych, w odcinku przednim

występuje szpara niedogryzowa (dzięki

temu wyrzynające się jako pierwsze

siekacze mleczne nie są obciążone,

ponieważ wysokość zgryzu ustalona jest

przez boczne wały dziąsłowe)

Narząd żucia w okresie
niemowlęcym

7. w położeniu spoczynkowym wały dziąsłowe

są od siebie oddalone, a w szparze znajduje

się język (styka się z błoną śluzową wargi

dolnej i policzków)

8. wał szczęki w przekroju ma kształt

czworokąta, wał żuchwy stożka

9. brodawka przysieczna jest bardzo wyraźnie

zaznaczona, często łączy się z wędzidełkiem

wargi górnej z tyłu za nią znajdują się fałdy

podniebienne

Narząd żucia w okresie
niemowlęcym

10. wędzidełko wargi górnej jest wydatne, jego przyczep

schodzi nisko na wał dziąsłowy

11. wędzidełko języka jest umiejscowione wysoko na

szczycie stożka wału

12. wszystkie wędzidełka są usytuowane wysoko i w miarę

rozwoju i wzrostu wyrostka przemieszczają się w dół

13. wał zębowy żuchwy jest słabiej zaznaczony niż szczęki
14. wał szczękowy obejmuje mniejszy ustawiony dotylnie

wał dolny (fizjologiczne tyłożuchwie)

Narząd żucia w okresie
niemowlęcym

15. u noworodka zawiązki zębów

mlecznych od strony powierzchni
zgryzowych szczęki i żuchwy nie są
pokryte kością. Wyrzynają się
przez błonę śluzową na grzbiecie
wyrostka zębodołowego (zanik
przez ucisk)

Narząd żucia w okresie
niemowlęcym

16.

fizjologiczne tyłożuchwie, na skutek

intensywnego wzrostu żuchwy ulega wyrównaniu

w pierwszych 4 miesiącach ( pierwsze fizjologiczne

wysunięcie żuchwy- prawidłowe ssanie, zwłaszcza

w czasie karmienia naturalnego to czynnik

pobudzający doprzedni wzrost żuchwy)

karmienie naturalne- dziecko w pozycji ukośnej,

żuchwa dziecka jest wysunięta, mięśnie

intensywnie pracują podczas ssania

karmienie sztuczne- dziecko częściej w pozycji

poziomej i często dodatkowy ucisk butelki na

cofniętą bródkę, powodując pozbawienie żuchwy

doprzednich bodźców wzrostowych, żuchwa

dodatkowo pociągana jest do tyłu

Narząd żucia w okresie
niemowlęcym

17. staw skroniowo-żuchwowy- dół stawowy u

noworodka jest nieznacznie zaznaczony,

niemal brak guzka stawowego, który

uwypukla się stopniowo w miarę zwiększania

się czynności. Wyraźniej zaznacza się

dopiero między 7 a 8 miesiącem życia

18. wszystkie mięśnie wchodzące w skład

narządu żucia rozwijają się już w okresie

życia płodowego, niemniej w pełni kształtują

się dopiero po urodzeniu pod wpływem

czynności ssania, połykania, żucia, mowy i

mimiki.

Narząd żucia w okresie
niemowlęcym

18. podniebienie jest płaskie, dno

jamy ustnej płytkie

19. krtań ułożona jest wysoko w

stosunku do jamy nosowo –
gardłowej, a wejście do niej
znajduje się powyżej dolno –
tylnego brzegu podniebienia
miękkiego. Fenomen okresu
noworodkowego.

Rozwój zębów (odontogenesis)



Rozwój zębów jest procesem trwającym od
6 tygodnia życia płodowego do 16 roku
życia, a nawet dłużej biorąc pod uwagę
opóźnione wyrzynanie trzecich trzonowców



6 tydzień życia płodowego- w okolicy
przyszłych wyrostków zębodołowych
szczęki i żuchwy powstają zgrubienia
nabłonka ektodermalnego, które rozdzielą
się na listewki wargowe i zębowe

Rozwój zębów (odontogenesis)



pod koniec 8 tygodnia życia płodowego-
na dowargowych powierzchniach
listewek zębowych (lamina dentales)
powstają zgrubienia po 10 w szczęce i w
żuchwie, stanowiących zawiązki zębów
mlecznych, zwane narządami
szkliwnymi (organum adamantinum)

Rozwój zębów (odontogenesis)



okres czapeczki- narząd szkliwny
przybiera kształt czapkowaty, wpukla
się w niego tkanka mezoblastyczna



okres dzwonu- nabłonek narządu
szkliwnego rozrasta się i otacza coraz
wyraźniej wpuklającą się tkankę
mezoblastyczną, która stanowi tzw.
brodawkę zębową (papilla dentis)

Rozwój zębów (odontogenesis)



rozrastający się nabłonek nadaje kształt
najpierw koronie, a później korzeniowi, który
zostaje objęty przez pochewkę Hertwiga



narząd szkliwny daje początek szkliwu w
wyniku działania komórek szkliwotwórczych
(adamantoblastów), a w brodawkach zębowych
po przetworzeniu mezynchymy w komórki
zębinotwórcze (odontoblasty) dochodzi do
wytworzenia zębiny i niezależnie od nich
miazgi zębowej

Rozwój zębów (odontogenesis)



w miarę rozwoju miazgi powiększa się ilość
naczyń krwionośnych, a od podstawy brodawki
zębowej wrastają rdzenne i bezrdzenne włókna
nerwowe



procesy zębinotwórcze rozpoczynają się w 5
miesiącu życia płodowego, szkliwotwórcze
nieco później, natomiast cement powstaje z
komórek cementotwórczych (cementoblastów),
gdy po całkowitym uformowaniu korony
zaczyna rozwijać się korzeń zęba

Rozwój zębów (odontogenesis)



po wytworzeniu się zawiązków zębów mlecznych

tkanka łączna przerasta listewkę zębową ,

częściowo ją niszczy i oddziela od niej zawiązki

zębowe, które rozwijają się dalej samodzielnie



-między 6 a 9 miesiącem życia płodowego z

reszty pierwotnej listewki zębowej wyrasta

listewka drugorzędowa, na której pojawiają się

kolejno kolbowate zgrubienia, po 10 w szczęce i w

żuchwie, dając początek zębom stałym

Rozwój zębów (odontogenesis)



pod koniec życia płodowego wrastająca pierwotna

listewka zębowa tworzy zawiązki pierwszych

trzonowców stałych, a następnie drugich ok. 6

miesiąca życia po urodzeniu i trzecich- 5 rok życia



4-6 miesiąc życia płodowego rozpoczyna się

proces wapnienia w uzębieniu mlecznym



po ukończeniu 1 roku życia są zwapniałe

całkowicie wszystkie korony i częściowo korzenie

zębów mlecznych, z których jako ostatnie kończą

wapnieć korzenie drugich trzonowców w wieku

4.5 lat

Rozwój zębów (odontogenesis)

Rozwój zębów (odontogenesis)



mineralizacja zęba zaczyna się zawsze w
najwyższym punkcie korony, potem proces
obejmuje szyjkę i przechodzi na korzeń. Z tą
chwilą rozpoczyna się ruch erupcyjny zęba w
kości w kierunku tworzącego się na jego
przejęcie wyrostka zębodołowego



wyrzynanie zęba, czynna faza tego procesu
kończy się z chwilą zetknięcia z zębem
przeciwstawnym. W fazie biernej tworzy się
fizjologiczny rowek dziąsłowy.

Rozwój zębów (odontogenesis)

Wyrzynanie się zębów mlecznych



zęby mleczne wyrzynają się między 6 a

30 miesiącem życia

- jako pierwsze dolne zęby sieczne

ok. 6 mż (6-9 mż)

- górne zęby sieczne 8-10 mż. Po

całkowitym wyrznięciu siekaczy górnych

nagryz jest głęboki, korony zębów

górnych pokrywają całkowicie korony

zębów siecznych dolnych

Wyrzynanie się zębów mlecznych

- czwórki mleczne (pierwsze trzonowce) 15-21

mż. Po ich wyrznięciu nagryz ulega spłyceniu
tzw. Pierwsze fizjologiczne podniesienie
zwarcia. Spowodowane jest to przez:

-

zwiększenie się odległości podstaw szczęk

jako wynik wzrostu wyrostków zębodołowych

-wyrznięciem się pierwszych trzonowców
mlecznych
-wzrostem długości gałęzi żuchwy

- kły mleczne 16-20 mż

Wyrzynanie się zębów mlecznych

- drugie trzonowce mleczne 20-30 mż

-

rozwój korzeni zębów mlecznych trwa
jeszcze przez rok do półtora od momentu
wyrznięcia się ostatniego zęba
trzonowego mlecznego

-

po wyrznięciu zębów trzonowych
pogłębia się dół stawowy i powiększa się
guzek stawowy, głowa żuchwy przesuwa
się do przodu, w kierunku stoku guzka

Wyrzynanie się zębów mlecznych

Wyrzynanie się zęba to przesuwania się

zęba z miejsca jego rozwoju w kościach
szczęk do jego funkcyjnej pozycji w
jamie ustnej. Wyróżniamy trzy fazy:

- przederupcyjną – kończy się

kształtowanie korony, dokonuje się
mineralizacja szkliwa i zębiny,
rozpoczyna się kształtowanie korzenia

Wyrzynanie się zębów mlecznych

-

przedfunkcyjna – rozpoczyna się
ukazaniem korony zęba w jamie
ustnej i trwa do momentu
uzyskania kontaktu z zębem
przeciwstawnym

-

funkcyjna – dalszy wzrost korzenia,
tkanek okołowierzchołkowych

Wyrzynanie się zębów mlecznych