Bez komentarza?!



Cel socjologii – poznawczy/i lub
predykcja (opis + wyjaśnienie +
przewidywanie)



W jaki sposób socjolodzy poznają
rzeczywistość społeczną?



Poprzez obserwację



Poprzez badania



Poprzez wnioskowanie ……



Propozycja podziału badań wg Babbiego:



Badania reaktywne - oparte na wywołanej

reakcji badanych (np. sondaż)



Badania niereaktywne (np. analiza treści)



Obserwacje i jej odmiany



Badania sondażowe



Badania eksperymentalne



Badania ewaluacyjne (oszacowanie wpływu

interwencji społecznej)



Inny podział: metody ilościowe i jakościowe



Przykład: Chcemy poznać sposób w jaki
media same opisują swoją rolę. Jak to
możemy zrobić?



możemy policzyć najczęściej
wykorzystywane w tym opisie słowa np.:
demokracja, cenzura, wolność, polityka,
władza, informacja. Teraz możemy
policzyć, które słowa najczęściej są ze sobą
łączone np. w jednym akapicie.



Czy słowo władza zawsze znaczyło to samo?



A może raz mieliśmy zdanie:



„media objęły władzę nad światem kultury”



A raz: „dziennikarz zwrócił się o pomoc do

władz miasta”

Czy w opisie wystąpiła ironia? aluzja?

metafora?

Policzenie słów i ich współwystępowania nie

daje nam tych informacji.



Wniosek:



W badaniu ilościowym analizujemy
dane liczbowe.



W badaniach jakościowych analizujemy
znaczenia.



Badania ilościowe



Standaryzacja technik badawczych:

jednostki poddajemy identycznym bodźcom



Kwantyfikacja danych - zamieniamy dane na
liczby, konieczność redukcji, nie
uwzględniamy kontekstu



Możliwość porównywania wyników, operacji
statystycznych



Dążenie do maksymalnej rzetelności



Badania jakościowe:



Przedmiotem zainteresowania nie są:
postawy, normy, relacje, inne
abstrakcyjne pojęcia.



Ale:



Co ludzie mówią.



Co robią w różnych szczególnych
miejscach i instytucjach?



Interakcje i przypisywane im znaczenia.



Metoda badawcza, procedura
badawcza, technika badawcza:



Metoda badawcza - powtarzalny
sposób postępowania badawczego, tj.
zbierania danych i ich interpretowania,
oparty o założenia ontologiczne i
epistemologiczne.



Wybór metody zależy od przyjętego
problemu badawczego



Procedura badawcza - sposób badań z
położeniem nacisku na stronę organizacyjną
pozyskiwania danych (węższy od metody, a
szerszy od techniki),



Technika badawcza - powtarzany sposób
pozyskiwania informacji.



Nie ma powszechnej zgody czym jest
metoda i ile ich jest w socjologii: od dwóch
(dedukcyjnej i indukcyjnej) do kilkunastu.



Indukcja a dedukcja:



Rozumowanie indukcyjne:



Od szczegółu do ogółu



Rozumowanie dedukcyjne:



Od ogółu do szczegółu



Ćwiczenie:



Określ z jakiego rodzaju rozumowaniem

mamy do czynienia w przypadku:





Przypadek A



Papierek lakmusowy zanurzony w kwasie w
temperaturze 10 st. C czerwienieje



Papierek lakmusowy zanurzony w kwasie w
temperaturze 5 st. C czerwienieje



Papierek lakmusowy zanurzony w kwasie w
temperaturze 0 stopni czerwienieje



Papierek lakmusowy zanurzony w kwasie w
temperaturze -2 st. C czerwienieje itd..



Kwas powoduje czerwienienie papierka
lakmusowego



Przypadek B



a. wszystkie książki są nudne



b. wszystkie książki filozoficzne są
nudne



c. ta książka jest książką filozoficzną



d. ta książka jest nudna



Przykłady metod badawczych w socjologii:



metoda monograficzna



metoda porównawcza



metoda integralna (K. Dobrowolskiego)



metoda dokumentów osobistych



eksperyment



metoda obserwacji



wywiadu



analizy treści



ankiety



pomiaru



Przykłady procedur:



panel



polling



sondaże ankietowe



badania terenowe



Przykłady technik:



wywiad swobodny



wywiad kwestionariuszowy



ankieta audytoryjna



ankieta pilotowana



ankieta samozwrotna



ankieta pocztowa



ankieta prasowa



ankieta telefoniczna



obserwacja uczestnicząca



Badania w Polsce



Do 1956 – dominacja monografii terenowej,
analiza dokumentów osobistych, danych
urzędów i materiałów historycznych



Od 1956- ekspansja badań ankietowych
(wzorce amerykańskie)



Dominacja badań ankietowych w socjologii
empirycznej



Obecnie powrót do socjologii humanistycznej



Manipulacja



Ten sam wynik, różne interpretacje np.

Kandydat B- 30% poparcia, ale 10%
spadku. Kandydat C- 15 %, ale 5 %
wzrostu D- 5% wynik stały



Tytuły w mediach:



I. „Gdyby dziś odbyły się wybory

wygrałby kandydat B”



II. „ B traci poparcie z dnia na dzień”



Ćwiczenie:



Od stycznia 1999 roku będą, między

innymi, wprowadzane reformy: służby
zdrowia i ubezpieczeń społecznych. Czy
Polacy interesują sie planowanymi
zmianami, czy uważają wprowadzenie
tych reform za potrzebne? Czy wiedza,
co się zmieni i jakie przewidują skutki
tych zmian?



Badanie przeprowadzono w dniach 5 -

8.12.1998 r. na reprezentatywnej
losowej próbie mieszkańców Polski
powyżej 15 roku życia. Zrealizowano
1068 wywiady. Maksymalny błąd
statystyczny wynosi +/-3,0% przy
wiarygodności oszacowania równej 95%.



Jakie to badania?



Kolejny artykuł autorstwa Aleksandry Dzik:
„Kobieta w męskim świecie – konflikt czy
spójność ról? Studium socjologiczne kobiet
uprawiających ‘męskie’ sporty. Na przykładzie
wspinaczki wysokogórskiej, narciarstwa
wysokogórskiego oraz ekstremalnych rajdów
przygodowych” podejmuje zagadnienie relacji
między rolami kobiecymi a sportowymi,
odwołując się do badań grupy kobiet,
uprawiających wyczynowo te „męskie”
dyscypliny sportu.



Autorka, bazując na wywiadach
swobodnych, przeprowadzonych z
aktywnymi i posiadające osiągnięcia
sportowe w wyżej wymienionych
dyscyplinach kobietami, rozważa istnienie
bądź nie konfliktu ról starając się
przedstawić to zjawisko z perspektywy
badanych sportsmenek, z uwzględnieniem
współczynnika humanistycznego.



Jakie to badania???



Badanie monograficzne polega na
szczegółowym, z wielu punktów
widzenia potraktowanym opisie i
analizie wybranej jednostki
statystycznej lub niewielkiego zespołu
jednostek. Wybrana w sposób
świadomy jednostka powinna być
typowa, powszechnie występująca lub
wskazująca kierunek rozwoju.



Badanie panelowe- Badanie tych
samych jednostek, populacji w
pewnych odstępach czasu w celu
uchwycenia dynamiki zmian.



Badanie pollingowe- powtarzalne,
realizowane cyklicznie na
porównywalnej próbie, ale nie tej
samej!



Eksperyment



Przeprowadzenie badania w warunkach
kontrolowanych (laboratoryjny i w
terenie)



Grupa eksperymentalna i kontrolna



Interwencja - wprowadzenie bodźca w
jednej z grup



Pretest i posttest



Określenie wpływu bodźca



Typy aniet:



Ankieta – techniki



Ankieta pocztowa,



Ankieta pocztowa,



Ankieta dołączona do kupowanych towarów,



Ankieta radiowa,



Ankieta rozdawana,



Ankieta telefoniczna,



Ankieta internetowa.



Focusy



Wywiad grupowy



Wprowadzenie bodźca



Możliwość badania dynamiki grupy,
wzajemnego oddziaływania badanych,
kształtowania struktur argumentacji



Grupa: 8-12 osób



Narzędzia: scenariusz, ankiety
rekrutacyjne, notatki, protokoły.



Typy obserwacji:



Uczestnicząca i nieuczestnicząca



Kontrolowana i niekontrolowana



Jawna i ukryta



Pozytywizm (naturalizm) vs
humanizm/socjologia rozumiejąca



Społeczeństwo jako jedność, całość,
organizm, postulat obiektywizmu, brak
wartościowania, inżynieria społeczna.



Społeczeństwo to nie jedność, to
jednostki wchodzące w interakcje, którym
nadają znaczenie, stąd współczynnik
humanistyczny i przyrost mądrości.



Wyniki badań naukowych zmieniają
rzeczywistość w sferze nauk
przyrodniczych, jak i społecznych, gdy
stają się narzędziem celowego działania.



Ale w przypadku socjologii ilościowej pada
wiele dodatkowych zarzutów:



w socjologii ilościowej wyniki mogą mieć
wpływ zarówno na badaczy, jak i badanych
(samo upowszechnianie danych,
socjotechnika, porównywanie danych).



bezpośredni wpływ samych czynności
badawczych na badaną rzeczywistość
(badania opinii publicznej a brak
reprezentatywności)



systematyczność i ogólność wniosków
(ahistoryczność, prawie niemożliwa
standaryzacja wyników ze względu na
różnice kulturowe, często nie można
danych skwantyfikować)