Teoretyczne i historyczne aspekty

bezpieczeństwa narodowego, obrony

narodowej i obrony terytorialnej

•...

NATURA

LUDZKA SIĘ NIE ZMIENIA

(O. J.M.BOCHEŃSKI, DE YIRTUTE MILITARI, Kraków 1993, s. 110).

•... CZŁOWIEK... JEST NAJPRZEDNIEJSZYM ZE STWORZEŃ, TAK JAK I NAJGORSZYM

ZE WSZYSTKICH, JEŚLI SIĘ WYŁAMIE Z PRAWA I SPRAWIEDLIWOŚCI...

(ARYSTOTELES, s. 201).

MĘDRCY

MÓWILI ZAWSZE TO SAMO. A ...

•...głupcy, tj. przytłaczająca większość ludzi we wszystkich czasach postępowali

też zawsze tak samo, tzn. dokładnie na odwrót; a i nadal też tak będzie

(A. SCHOPENHAUER, AFORYZMY O MĄDROŚCI ŻYCIA, Warszawa 1974, s. 28.).

•odejdziemy z równie głupiego i złego świata jak ten, jaki zastaliśmy przy

urodzeniu

(YOLTER).

•...dopóki go lepiej nie poznasz, uważaj każdego spotkanego

człowieka za złośliwego głupca ...

(O. J.M BOCHEŃSKI, „Mądrości tego świata”).

* większość ludzi jest głupia i nie ma pojęcia o niczym

(CHIŃSKIE).

* ...człowiek jest z natury stworzony do życia w państwie

(ARYSTOTELES, s. 1999).

* na świecie istnieje tylko motłoch ... ludzie są z gruntu niewdzięczni, niestali, kłamliwi,

obłudni, tchórzliwi, chciwi i źli...

... polityk musi wychodzić z założenia, że wszyscy ludzie są źli i zawsze powodują się złymi

skłonnościami, dopóki mają do tego okazję... z wyjątkiem niewielu wybitnych osobowości

ludzie z natury są źli...

(Machiayelli1469-1527).

* ...większość każdego społeczeństwa tworzą całkowite przygłupy, nie mające dosłownie o

niczym pojęcia... ...główną słabością tłumu „elektorów" wydaje mi się nie tyle zbiorowa

głupota (tępota), ile cecha jej pokrewna - zbiorowa łatwowierność (naiwność) ludzi

(W. Łysiak, „Stulecie kłamców”, Warszawa 2000, s. 46).

,,Bezpieczeństwo nie jest

wszystkim, lecz bez

bezpieczeństwa wszystko

jest niczym”

Klaus Nauman

ISTOTA

BEZPIECZEŃSTWA

,,ISTOTĄ BEZPIECZEŃSTWA JEST

ZAPEWNIENIE

NIENARUSZALNEGO

PRZETRWANIA PODMIOTU

STANOWIĄC WARUNEK

SWOBODNEGO ROZWOJU”

PO PIERWSZE BEZPIECZEŃSTWO

W powodzi haseł w rodzaju ,,po pierwsze gospodarka”

lub ,,po pierwsze człowiek”, szybko zapominamy, że

fundamentem tego wszystkiego, co ,,po pierwsze”

jest bezpieczeństwo. Jest ono pierwotną,

egzystencjalną potrzebą, grup społecznych,

wreszcie państw. Idzie przy tym nie tylko o

przetrwanie integralności czy niezawisłości, lecz

także o bezpieczeństwo rozwoju, który zapewnia

ochronę i wzbogacenie tożsamości jednostki czy

narodu. Owo bezpieczeństwo zależy od tego, co

dzieje się wokół nas, od środowiska zewnętrznego,

z którego mogą pochodzić ewentualne zagrożenia,

zależy także od nas samych – naszego zdrowia i

gotowości sprostowania takim zagrożeniom

prof. R. Kuźniar, Po pierwsze bezpieczeństwo, Rzeczpospolita z 9.01.1996 r.

BEZPIECZEŃSTWO

BEZPIECZEŃSTWO-

STAN, KTÓRY

DAJE POCZUCIE PEWNOŚCI I GWARANCJE JEGO

ZACHOWANIA

ORAZ

SZANSĘ

DOSKONALENIE.

JEDNA Z PODSTAWOWYCH POTRZEB CZŁOWIEKA

TO SYTUACJA ODZNACZAJĄCA SIĘ BRAKIEM

RYZYKA

UTRATY

CZEGOŚ

CZŁOWIEK

SZCZEGÓLNIE CENI, NA PRZYKŁAD ZDROWIA,

PRACY,

SZACUNKU,

UCZUĆ,

DÓBR

MATERIALNYCH.

WYRÓŻNIA

SIĘ

M.IN.

BEZPIECZEŃSTWO

GLOBALNE

REGIONALNE,

NARODOWE;

BEZPIECZEŃSTWO

MILITARNE,

POLITYCZNE, SPOŁECZNE; BEZPIECZEŃSTWO

FIZYCZNE,

PSYCHICZNE,

SOCJALNE;

BEZPIECZEŃSTWO

STRUKTURALNE

PERSONALNE.

Źródło: Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego,
Warszawa, AON 2002.

BEZPIECZEŃSTWO MIĘDZYNARODOWE

• BEZPIECZEŃSTWO MIĘDZYNARODOWE – w zakresie przedmiotowym obejmuje

zespół uwarunkowań, w których państwa nie czują się zagrożone atakiem militarnym

oraz presją polityczną lub gospodarczą, mając możliwości swobodnej realizacji własnego

rozwoju i postępu.
D. Fischer, Non-military aspects of security, New York, 1993, s.10.

• BEZPIECZEŃSTWO MIĘDZYNARODOWE – wartość chroniona w ramach polityki

bezpieczeństwa. Obejmuje integralność terytorialną oraz zachowanie instytucji państwa.
H.J. Morgenthau, Politics Among Nations, wyd. Viii, New York 1993, s. 562.

• BEZPIECZEŃSTWO MIĘDZYNARODOWE – obejmuje przetrwanie (państwa, narodu,

grupy etnicznej), integralność terytorialną, niezależność polityczną oraz jakość życia.
J. Kukułka, Bezpieczeństwo a współpraca europejska: współzależność i sprzeczności

interesów, Sprawy Międzynarodowe 1982, nr 7, s. 34.

• BEZPIECZEŃSTWO MIĘDZYNARODOWE – to układ stosunków międzynarodowych

zapewniający wspólne bezpieczeństwa państw tworzących system międzynarodowy.

Leksykon współczesnych stosunków politycznych, praca zbiór pod red. Cz. Mojsiewicza,

Wrocław 1997, s. 45.

• BEZPIECZEŃSTWO MIĘDZYNARODOWE – BRAK OBIEKTYWNIE ISTNIEJĄCYCH

ZAGROŻEŃ I SUBIEKTYWNYCH OBAW ORAZ ZGODNE DĄŻENIE I DZIAŁANIE

SPOŁECZNOŚCI

MIĘDZYNARODOWEJ

RZECZ

OKREŚLONYCH

WARTOŚCI

PAŃSTWOWYCH I POZAPAŃSTWOWYCH (SPOŁECZNYCH) ZA POMOCĄ NORM, INSTYTUCJI

I INSTRUMENTÓW ZAPEWNIAJĄCYCH POKOJOWE ROZSTRZYGANIE SPORÓW ORAZ

TWORZENIE GOSPODARCZYCH, SPOŁECZNYCH, EKOLOGICZNYCH I INNYCH PRZESŁANEK

DYNAMICZNEJ STABILNOSCI I ELIMINOWANIA ZAGROŻEŃ.

BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE

BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE, najwyższa egzystencjonalna potrzeba
i wartość narodowa oraz priorytetowy cel działalności państwa dla
zapewnienia przetrwania, strzeżenia, ochrony i obrony dziedzictwa
narodowego, wartości i interesów narodowych przed istniejącymi
i potencjalnymi zagrożeniami, a także tworzenie sprzyjających warunków
(wewnętrznych i zewnętrznych) pomyślnego życia i rozwoju obecnemu
i przyszłym pokoleniom polaków

Bezpieczeństwo narodowe Polski w XXI wieku, Wyzwania i Strategie, Warszawa 2006.

BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE

• BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE – stan równowagi między zagrożeniem

wywołanym możliwością zaistnienia konfliktu a potencjałem obronnym.

W. Stankiewicz, Bezpieczeństwo narodowe a walki niezbrojne, Studium,

Warszawa 1991, s. 73.

• BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE – jest nie tylko ochroną narodu i terytorium przed

fizyczną napaścią lecz również ochroną – za pomocą różnych środków – żywotnych

interesów ekonomicznych i politycznych, których utrata zagroziłaby żywotności i

podstawowym wartościom państwa.

M. T. Taylor w pracy zbiorowej pod redakcją W.J. Taylora Jr. pt.: American

National Security: Policy and Process, Baltimore 1981, s. VII.

• BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE – stan świadomości społecznej, w którym

istniejący poziom zagrożeń, dzięki posiadanym zdolnościom obronnym, nie budzi

obaw, lęku o zachowanie (osiągnięcie) uznanych wartości.

C. Rutkowski, Bezpieczeństwo i obronność: strategie-koncepcje-doktryny,

Warszawa 1995, s. 30.

• BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE – stan społeczeństwa określony stosunkiem

wielkości potencjału obronnego jakim ono dysponuje do skali zagrożeń.

Słownik podstawowych terminów dotyczących bezpieczeństwa państwa,

Warszawa 1994, s. 6..

• BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE – zdolność narodu do ochrony jego wartości

wewnętrznych przed zagrożeniami zewnętrznymi.

Polityka zagraniczna państwa, Warszawa 1992, s. 66.

BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE

• BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE – wspólne określenie obejmujące zarówno obronę

narodową, jak i stosunki zagraniczne USA, a w szczególności stosunki związane z:
a) militarną lub obronną przewagą nad jakimkolwiek obcym państwem lub grupą

państw:
b) korzystnymi wzajemnymi relacjami zagranicznymi;
c) ze stanem obrony, dającym możliwość stawienia skutecznego oporu wrogim i

destrukcyjnym działaniom wewnętrznym lub zewnętrznym, jawnym lub skrytym.
Dictionary of Military and Associated Terms, Washington 1987, s. 242.

• BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE – STAN UZYSKANY W WYNIKU ODPOWIEDNIO

ZORGANIZOWANEJ OBRONY I OCHRONY PRZED → ZAGROŻENIAMI ZEWNĘTRZNYMI
I → WEWNĘTRZNYMI OKREŚLANY STOSUNKIEM →POTENCJAŁU OBRONNEGO DO SKALI

ZAGROŻEŃ.

BEZPIECZEŃSTWO PAŃSTWA

BEZPIECZEŃSTWO PAŃSTWA – to taki rzeczywisty stan

stabilności wewnętrznej i suwerenności państwa, który

odzwierciedla brak lub występowanie jakichkolwiek zagrożeń

sensie

zaspokajania

podstawowych

potrzeb

sensie

zaspokajania

podstawowych

potrzeb

egzystencjalnych i behawiorystycznych społeczeństwa oraz

traktowania państwa jako suwerennego podmiotu w

stosunkach międzynarodowych).

S. Dworecki, Zagrożenia bezpieczeństwa państwa, Warszawa 1994, s.

16.

ISTOTA

BEZPIECZEŃSTWA

NARODOWEGO

•

,,WĄSKIE”

POJMOWANIE

BEZPIECZEŃSTWA

NARODOWEGO:

BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE TO TAKI STAN WEWNĘTRZNY I

SYTUACJA MIĘDZYNARODOWA KRAJU, KTÓRE SKUTECZNIE

ZABEZPIECZAJĄ JEGO NIEPODLEGŁOŚĆ, JEDNOLITOŚĆ I

INTERESY ORAZ WYKLUCZAJĄ REALNĄ GROŹBĘ DESTABILIZACJI

WEWNĘTRZNEJ I NAPŁYWU ZAGROŻEŃ Z ZEWNĄTRZ.

•

,,SZEROKIE”

POJMOWANIE

BEZPIECZEŃSTWA

NARODOWEGO:

BEZPIECZEŃSTWO

NARODOWE

OGÓŁ

WARUNKÓW

WEWNĘTRZNYCH I ZEWNĘTRZNYCH, KTÓRE GWARANTUJĄ

STABILNY ROZWÓJ SPOŁECZEŃSTWA, OCHRONĘ TERYTORIUM

PAŃSTWA

PRZED

ZAGROŻENIAMI

ZEWNĘTRZNYMI

WEWNĘTRZNYMI

ORAZ

ZAPEWNIAJĄMOŻLIWOŚC

PROWADZENIA PRZEZ PAŃSTWO SAMODZIELNEJ POLITYKI

ZEWNĘTRZNEJ I WEWNĘTRZNEJ.

RODZAJE

BEZPIECZEŃSTWA

• indywidualne (osobowe, personalne);
• grupowe (rodowe, plemienne, grup

zawodowych);

• narodowe (państwowe);
• międzynarodowe (regionalne, globalne).

PODMIOTY

BEZPIECZEŃSTWA

• POJEDYNCZE OSOBY
• GRUPY SPOŁECZNE
• NARODY
• SPOŁECZNOŚCI

MIĘDZYNARODOWE

• CAŁA LUDZKOŚĆ

WSPÓŁCZESNE

WSPÓŁCZESNE ,,SZEROKIE”

,,SZEROKIE”

ROZUMIENIE BEZPIECZEŃSTWA

NARODOWEGO

PROCES

TWORZENIA

UTRZYMYWANIA

KONIECZNEGO POZIOMU ZABEZPIECZENIA

ŻYWOTNYCH

INTERESÓW

JEDNOSTKI,

SPOŁECZEŃSTWA

PAŃSTWA

WSZYSTKICH

SFERACH

ICH

FUNKCJONOWANIA PRZED ZAGROŻENIAMI

WEWNĘTRZNYMI

ZEWNĘTRZNYMI,

ZAPEWNIAJĄC

TRWAŁY

ROZWÓJ

CHRONIONYCH PODMIOTÓW I WARTOŚCI, W

KTÓRYM

WYSTĘPUJE

MAŁE

PRAWDOPODOBIEŃSTWO NIEPOŻĄDANYCH

ZMIAN

CHARAKTERU

PARAMETRÓW

WARUNKÓW ROZWOJU, ZABEZPIECZONE SĄ

CAŁOŚCI,

WEWNĘTRZNA

STABILNOŚC

SUWERENNOŚĆ

ORAZ

MOŻLIWOŚĆ

WYSTĘPOWANIA

JAKO

SAMODZIELNY

PEŁNOPRAWNY

PODMIOT

STOSUNKÓW

MIĘDZYNARODOWYCH.

BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE- SYSTEM

WZAJEMNEGO ZWIĄZKU PODSTAWOWYCH

ELEMENTÓW.

INTERESY

ZAGROŻENI
A

DZIAŁANIA NA
RZECZ BEZPIECZEŃSTWA

CHRONIONE PODMIOTY

WARUNKI TWORZENIA

BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO

JEDNOSTKA

SPOŁECZEŃSTWO

PAŃSTWO

•WARTOŚCI
NARODOWE

•HISTORIA

•KULTURA

•PRAWO

•MORALNOŚĆ

•TRADYCJA

INTERESY

NARODOWE

CELE

NARODOWE

SIŁY,

ŚRODKI,

ORGANY.

METODY,

ZASADY

ZAPEWNIENIA

BEZPIECZEŃSTWA

WARUNKI ZAPEWNIENIA

BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO:

SPRAWNY SYSTEM ŚRODKÓW O

CHARAKTERZE EKONOMICZNYM,

POLITYCZNYM, PRAWNYM, ORGANIZACYJNYM

(I IN. CHARAKTERU), ADEKWATNYCH DO

ZAGROŻEŃ ŻYWOTNYCH INTERESÓW

CZŁOWIEKA, SPOŁECZEŃSTWA I PAŃSTWA.

NARODOWA POLITYKA BEZPIECZEŃSTWA

NARODOWA STRATEGIA BEZPIECZEŃSTWA

ISTOTA BEZPIECZEŃSTWA

NARODOWEGO

STRATEGIA

BEZPIECZEŃSTWA

NARODOWEGO

Realizacja polskiej racji stanu

(interesu narodowego)

BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE = BEZPIECZEŃSTWO PAŃSTWA

STRATEGIA BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO

STRATEGIA BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO: jak użyć siły i
środki
państwa do wykorzystania szans,
podejmowania wyzwań
i przeciwstawienia się wszelkiego rodzaju
zagrożeniom.

STRATEGIA BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO

STRATEGIA BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO: jak użyć siły i
środki
państwa do wykorzystania szans,
podejmowania wyzwań
i przeciwstawienia się wszelkiego rodzaju
zagrożeniom.

Siła i środki
państwa
gospodarcze
ochronne
dyplomatyczne
militarne
informacyjne
….. inne

Szanse, wyzwania,

zagrożenia

gospodarcze

ochronne

dyplomatyczne

militarne

informacyjne

….. inne

ZASADY BEZPIECZEŃSTWA

NARODOWEGO

1. LEGALIZAM
2. ZAPEWNIENIE RÓWNOWAGI

ŻYWOTNYCH INTERESÓW JEDNOSTKI,

SPOŁECZEŃSTWA I PAŃSTWA

3. ODPOWIEDZIALNOŚĆ
4. INTEGRACJA (UWZGLĘDNIANIE) Z

SOJUSZNICZYMI SYSTEMAMI

BEZPIECZEŃSTWA.

5. ADEKWATNOŚC SIŁ, ŚRODKÓW I

METOD W STOSUNKU DO POTRZEB

BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO

POSTRZEGANIE

BEZPIECZEŃSTWA

1. STAN BRAKU BEZPIECZEŃSTWA -WÓWCZAS GDY

WYSTĘPUJE DUŻE RZECZYWISTE ZAGROŻENIE, A

POSTRZEGANIE

TEGO

ZAGROŻENIA

JEST

PRAWIDŁOWE;

2. STAN OBSESJI – WYSTĘPUJE WTEDY, GDY

NIEZNACZNE ZAGROŻENIE JEST POSTRZEGANE JAKO

DUŻE;

3. STAN FAŁSZYWEGO BEZPIECZEŃSTWA – MA

MIEJSCE

WÓWCZAS,

GDY

ZAGROŻENIE

JEST

POWAŻNE, A POSTRZEGANE BYWA JAKO NIEWIELKIE;

4. STAN BEZPIECZEŃSTWA – WYSTĘPUJE WTEDY,

GDY

ZAGROŻENIE

JEST

NIEZNACZNE,

POSTRZEGANIE PRAWIDŁOWE.

Źródło: D. Frei

1. STAN BEZPIECZEŃSTWA

2. PROCES BUDOWANIA

(TWORZENIA) BEZPIECZEŃSTWA

3. SUBIEKTYWNE POSTRZEGANIE

BEZPIECZEŃSTWA

Zachowanie

terytorium

państwa

Przetrwanie narodu,

tożsamość

narodowa i

państwowa

Zachowanie

suwerennej

władzy

INTERESY ŻYCIOWE (ŻYWOTNE)

BYT NARODOWY/PRZETRWANIE

terytorium

ludność

władza

WAŻNE INTERESY

historycznie,

czasowo, sytuacyjne, przedmiotowo i podmiotowo zmienne

INNE INTERESY

Styl i jakość życia Perspektywy

rozwoju Prawa i swobody

obywatelskie Rozwój społeczno-

gospodarczy Bezpieczne środowisko

naturalne Minimalizacja zagrożeń życia,

zdrowia i mienia

Hierarchia interesów bezpieczeństwa narodowego

Bezpieczeństwo, bezpieczeństwo narodowe, obrona

narodowa,

b e z p i e c z e ń s t w o

bezpieczeństwo narodowe

inne interesy

interesy

życiowe

ważne interesy

bezpieczeństwo narodowe

obrona narodowa

Racja stanu – nadrzędny system interesów państwa, stanowiący lub
przedstawiany jako najwyższe dobro wspólne wszystkim obywatelom i
podmiotom politycznym.

- zasad kierowania się w polityce interesem państwa jako

motywem postępowania nadrzędnego w stosunku do innych możliwych

(wg

Bartoszewskiego).
Racja stanu – wzgląd na dobro wspólne, interes wyższy, interes
państwa

(wg

Skubiszewskiego).

WOLNA ELEKCJA
LIBERUM VETO rodzą

Brak syły

wojskowej!

ANARCHIA
UPADEK WOJSKOWOŚCI –

przyczyną upadku

państwa!

HISTORIA

BEZPIECZEŃSTW

NARODOWEGO

W POLSCE

REFORMY:

Kazimiera Wielkiego; W. Jagiełły. ; S. Batorego

ODBUDOWA PAŃSTWA

=> ODBUDOWA

SIŁY WOJSKOWEJ

(

1918-20 => 1,35 mln

żołnierzy)

POWSZECHNY SYSTEM WOJSKOWY
(Wprowadzony w EUROPIE 500 lat

później, niż w Polsce)

SOLIDARNOŚĆ

- 10 mln

członków

BEZPIECZEŃSTW
O

1000

1400

1500

1600 1650

1700

1800

1900 1939 1945 2000

BRAK BEZPIECZEŃSTWA

- nierozerwalnie jest związany z

upadkiem systemu wojskowego

OTTON III

300 LAT

Potop

BEZBRONNY

STEP

NIEWOLA

ZA-
GŁA-
DA

UDERZENIA
NIEMIECKIE

TATARSKIE

KRZYŻACKIE

ROZBICIE DZIELN.

OSTATNI

ZAJAZD

KRZYŻACKI

Powstania narodowe

WOJNY

- 1616 r. - JESTEŚMY TU, ŻEBYŚMY BYLI, A NIE ŻEBYŚMY
SIĘ BILI

- 1655 r. - ŻÓŁWIEM SIEDZIEĆ I ŁBA NIE WYSTAWIAĆ

- 1989-2005 - Najpierw trzeba się wzbogacić, aby mieć pieniądze
na armię

Przeszkolenie na ŻOŁNIRZY w stosunku do liczby OBYWATELI

w 1780 r.

Prusy -1 na 26; Francja 1/153; Austria 1/90 ; Rosja 1/49

;

POLSKA 1/472.

Stąd wielkość sił zbrojnych tuż przed rozbiorami:

Prusy 200 000, Austria 250 000; Rosja 250 000;

Polska – 16-25

tys. żołnierzy.

Wg J. Marczaka, R. Jakubczaka

1333

H.KOHL
NATO

Jest OT

OBRONA TERYTORIALNA w
Polsce

Propozycja likwidacji

OT w RP - wiosna 2006

Brak OT

Nonsensy myśl strategicznej w

Polsce:

PODSTAWY POLITYKI

BEZPIECZEŃSTWA

Przyjmuje się, że u podstaw polityki bezpieczeństwa leżą

następujące wartości:

przetrwanie

przetrwanie (państwa jako niezależnego podmiotu stosunków

międzynarodowych, narodu jako wyróżnionej

grupy

etnicznej, biologiczne przeżycie

ludności),

integralność terytorialna

integralność terytorialna, która nadal i często stanowi
równoważnik

bezpieczeństwa,

niezależność polityczna

niezależność polityczna,

jakość życia

jakość życia (standard życia, poziom rozwoju społeczno-
gospodarczego,

zakres praw i swobód obywatelskich,

dorobek kulturalny, styl

i jakość życia, przyjazne i

bezpieczne środowisko naturalne,

bezpieczeństwo

życia, zdrowia i mienia – minimalizacja

zagrożeń

życia, zdrowia i mienia wynikających z działalności
człowieka i działania sił natury, perspektywy rozwoju)

FUNKCJE PAŃSTWA

Najpowszechniejszy podział funkcji państwa pozwala wyróżnić:

funkcję wewnętrzną,

funkcję zewnętrzną.

Funkcja wewnętrzna

wiąże się z zapewnieniem bezpieczeństwa i

porządku publicznego, ochroną mienia i zdrowia społeczeństwa oraz

zabezpieczeniem trwałości systemu własności w wewnętrznej

strukturze stosunków społecznych. Funkcję tę Cz. Znamierowski

nazywa ,,[..] najważniejszym zadaniem państwa, które daje

bezpieczeństwo poddanym, a władcy pozwala zabezpieczyć państwo

od sąsiadów i osiągać swoje cele […]”.
W ramach funkcji wewnętrznej można wyróżnić:

•

Funkcję gospodarczo-organizatorska prowadzi do organizowania

życia gospodarczego i stwarzania warunków rozwijania działalności

gospodarczej.

•

Funkcję socjalna to działania na rzecz ubezpieczeń społecznych,

ochrony zdrowia, pomocy społecznej oraz rozwiązywania problemów

na rynku pracy i wykorzystania zasobów ludzkich.

•

Funkcję kulturalno-wychowawcza, to działania na rzecz wpajania

wiedzy i zdobyczy cywilizacyjnych, rozpowszechniania dóbr

kulturowych, upowszechniania idei i wartości ideologicznych oraz

kształtowania postaw i zachowań obywatelskich.

Funkcję zewnętrzna

to zapewnienie bezpieczeństwa państwa na

zewnątrz, rozwijanie stosunków politycznych, gospodarczych i

kulturalnych z innymi państwami, a także rozwijanie przepływu

informacji i kontaktów międzyludzkich.

PODMIOTOWY WYMIAR

BEZPIECZEŃSTWA

BEZPIECZEŃSTWO

GLOBALNE

BEZPIECZEŃSTWO

NARODOWE

BEZPIECZEŃSTWO

REGIONALNE

BEZPIECZEŃSTWO

ZEWNĘTRZNE

BEZPIECZEŃSTWO

WEWNĘTRZNE

Zapewnienie

porządku publicznego

Ochrona ludności

Przeciwdziałanie

przestępczości

Ochrona granicy

państwowej

Wg kryterium skali (zasięgu)

ię

)

Zadania bezpieczeństwa wewnętrznego

* Wg. Strategii bezpieczeństwa narodowego Rzeczypospolitej Polskiej.

BEZPIECZEŃSTWO

K R Y T E R I A

PODMIOTOWE

PRZEDMIOTOWE

PRZESTRZENNE

CELE

- jednostkowe

- lokalne

- narodowe

- międzynarodowe

- globalne

- militarne

- polityczne

- ekonomiczne

- ekologiczne

- kulturowe

- społeczne

- ...

- miejscowe

- lokalne

- subregionalne

- regionalne

- globalne

- negatywne
(tylko
przetrwanie)

- pozytywne
(przetrwanie
i swoboda
rozwoju)

OGÓLNA TYPOLOGIA POJĘCIA BEZPIECZEŃSTWA

Opracowano na podstawie: J. Stańczyk, Współczesne pojmowanie bezpieczeństwa, Warszawa 1996.

PRZEDMIOTOWY WYMIAR BEZPIECZEŃSTWA

» Polityczny
» Militarny
» Ekonomiczny
» Demograficzny
» Społeczny
» Etniczny
» Ekologiczny
» Strukturalny
» Zasobów surowcowych
» Humanistyczny
» Kulturowy
» Żywnościowy
» Energetyczny
» In.

PODSTAWY BEZPIECZEŃSTW POLSKI

BEZPIECZEŃSTWA POLSKI NIE MOŻNA PLANOWAĆ NA

MIARĘ

SZCZĘŚLIWYCH PRZYPADKÓW.

NIE MOŻNA GO UZALEZNIAĆ OD ZMIENNYCH DOKTRYN,

ANI CHWILOWYCH POROZUMIEŃ LUB NIEPOROZUMIEŃ,

ANI PRZEJŚCIOWEJ KONIUNKTURY.

MUSI ONO POD KAŻDYM WZGLĘDEM SPOCZYWAĆ

NA TRWAŁYCH PODSTAWACH”

St. Pstrokoński 1944

POLITYKA BEZPIECZEŃSTWA

NARODOWEGO

(BEZPIECZEŃSTWA PAŃSTWA

)

• POLITYKA BEZPIECZEŃSTWA PAŃSTWA

–

element polityki

państwa w zakresie praktycznej działalności władzy wykonawczej w
sferze tworzenia i wykorzystania potencjału obronnego dla realizacji
celów i zadań wynikających z założeń polityki bezpieczeństwa.

J. Zubek, Doktryny bezpieczeństwa, Warszawa 1992, s. 11.

• POLITYKA BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO – ELEMENT POLITYKI

PAŃSTWA DOTYCZĄCY PRZEDSIĘWZIĘĆ ZWIĄZANYCH Z TWORZENIEM I
WYKORZYSTANIEM → POTENCJAŁU OBRONNEGO W CELU ZAPOBIEGANIA I
PRZECIWDZIAŁANIA RÓŻNEGO RODZAJU ZAGROŻENIOM. W POLITYCE
BEZPIECZEŃSTWA

NARODOWEGO

WYODRĘBNIA

SIĘ:

→POLITYĘ

GOSPODARCZĄ →POLITYKĘ WOJSKOWĄ, →POLITYKĘ ZAGRANICZNĄ
I INNE. DZIAŁALNOŚĆ ZMIERZAJĄCA DO REALIZACJI ZASADNICZYCH
DŁUGOFALOWYCH

PRZEDSIĘWZIĘĆ

POLITYKI

BEZPIECZEŃSTWA

NARODOWEGO TO →STRATEGIA BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO.

CELE POLITYKI BEZPIECZEŃSTWA

NARODOWEGO POLSKI

OCHRONA NIEPODLEGŁOŚCI I NIEZAWISŁOŚCI RP,

UTRZYMANIE NIENARUSZALNOŚCI GRANIC I

INTEGRALNOŚCI TERYTORIALNEJ PAŃSTWA.

OCHRONA DEMOKRATYCZNEGO PORZĄDKU

USTROJOWEGO, BEZPIECZEŃSTWA OBYWATELI ORAZ

PRAW CZŁOWIEKA I OBYWATELA.

OCHRONA DZIEDZICTWA NARODOWEGO (MATERIALNEGO

I DUCHOWEGO).

ZAPEWNIENIE WARUNKÓW CYWILIZACYJNEGO I

GOSPODARCZEGO ROZWOJU POLSKI, DOBROBYTU JEJ

OBYWATELI, POMYŚLNYCH PERSPEKTYW ROZWOJOWYCH.

OCHRONA ŚRODOWISKA NATURALNEGO.

WNOSZENIE WKŁADU W UMACNIANIE POKOJU,

STABILNOŚCI I BEZPIECZEŃSTWA MIĘDZYNARODOWEGO.

UWARUNKOWANIA BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO

POLSKI W XXI WIEKU

Są to:
1.

Opóźnienia w rozwoju społeczno-gospodarczym w stosunku

do państw Europy Zachodniej szacowane na 30-50 lat.

Opóźnienia w organizacji i funkcjonowaniu instytucji

państwa po okresie państwa totalitarnego.

Znaczny potencjał liczbowy i aktywnościowy, młodego

pokolenia Polaków.

Szanse wsparcia i zwielokrotnienia wysiłku narodowego

przez członkostwo w NATO i UE.

Niepewność i niestabilność warunków i organizacji

bezpieczeństwa w otoczeniu Polski.

Zagrożenie zniweczenia potencjału i szans rozwoju na

skutek wewnętrznych animozji i sporów partyjnych.

Żywiołowe procesy globalizacji.

Nowe zagrożenia bezpieczeństwa, terroryzmu, degradacja

środowiska naturalnego, nielegalna migracja, epidemie.

Obrona narodowa – całokształt sił i środków (instytucji)
społeczeństwa oraz ich poczynania związane z przeciwdziałaniem
zagrożeniom godzącym w interes narodowy.

(Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa

narodowego)

Obrona narodowa - działalność mająca na celu odpowiednie
przygotowanie i wykorzystanie sił i środków będących do
dyspozycji państwa dla przeciwdziałania wszelkiego rodzaju
zagrożeniom zewnętrznym i wewnętrznym godzącym w interes
narodowy.

Obrona narodowa – jednostki ON 1937 – 1939, terytorialne
oddziały wojskowe, składające się z żołnierzy narodowości
polskiej, utworzone 26.03.1937r.; jedna z form przeszkolenia
wojskowego rezerwistów i zwiększenia sił zbrojnych w czasie
pokoju.

(Mała encyklopedia wojskowa, t. 2, Warszawa 1970,

s. 470).

Obrona powszechna państwa – rodzaj obrony państwa w
ramach której przygotowuje się i wykorzystuje w obronnych
działaniach militarnych i pozamilitarnych wszystkie zasoby ludzkie
i materialne w sposób zapewniający skuteczne odparcie agresji
przeciwnika.

Znaczenie siły militarnej jako części siły państwa w epoce
przedindustriałnej

Znaczenie siły militarnej jako części siły państwa w epoce
industrialnej

Znaczenie siły militarnej jako części siły państwa w epoce
nuklearnej

potencj
ał
naukow
o -

gospodar
ka

Znaczenie siły militarnej jako części siły państwa w epoce
informatycznej

OBRONA NARODOWA

WOJSKOWA

ORGANIZACJA

OBRONY NARODOWEJ

(SYSTEM WOJSKOWY)

CYWILNA

ORGANIZACJA

OBRONY NARODOWEJ

(NIEMILITARNA)

WSPA

RCIE

OJSK

OWE

PAR

CIE

WIL

WSPÓŁPRACA I KOORDYNACJA

K o m p o n e n t y

OGÓLNA STRUKTURA OBRONY NARODOWEJ

(Wg gen. W. Sikorski, Przyszła wojna, Warszawa

1984, s. 89).

OBRONA TERYTORIALNA - prowadzenie walki przez państwo w formie obrony powszechnej.
Obejmuje przedsięwzięcia operacyjno - taktyczne, techniczno-obronne i szkoleniowe, mające na
celu przygotowanie określonych sił i środków do realizacji zadań wsparcia i zabezpieczenia wojsk
operacyjnych, prowadzenia samodzielnych działań bojowych oraz ratowniczych. Prowadzona jest na
całym terytorium kraju. Skupia i koordynuje działania pozamilitarnych ogniw obronnych na rzecz sił
zbrojnych.

Regulamin działań taktycznych, część I, Warszawa

1994, s. 65.

OBRONA TERYTORIALNA - całokształt zamierzeń operacyjno-taktycznych, techniczno-obronnych i
szkoleniowych mających na celu zabezpieczenie wojsk operacyjnych i infrastruktury wojskowo-
obronnej w systemie obronnym państwa.

Leksykon wiedzy wojskowej, Warszawa 1979,

s. 255.

OBRONA TERYTORIALNA - to system: a) zdecydowanie obronny i nie przystosowany do działań
zaczepnych poza granicami kraju, nie stanowiący zagrożenia dla innych państw; b) wojskowy, który
nie opiera się na stałej armii, lecz obejmuje szerokie kręgi obywateli dla wykonania zadań
wojskowych oraz obrony , a także odzwierciedla opinię o stosunku do wojny znacznej części lub całej
ludzkości; c) obronny oparty na uzbrojeniu i technologii znacznie różniącej się od uzbrojenia i
technologii będących w dyspozycji systemów ofensywnych; d) wiążący obronę własnego terytorium
i instytucji w taki sposób, że uniemożliwia on lub poważnie ogranicza udział kraju w
międzynarodowych sojuszach militarnych, zwłaszcza wymagających ingerencji sił wojskowych.

Territorial Defense in NATO and - non NATO Europe, Rand Co. Santa Monica

1993, s. 96.

OBRONA TERYTORIALNA - część systemu militarnego przygotowana do prowadzenia wspólnie z
wojskami operacyjnymi, pozamilitarnymi ogniwami obronnymi i społeczeństwem obrony
powszechnej państwa. jej celem jest przygotowanie i prowadzenie obrony rejonów oraz obiektów na
obszarze całego kraju, stwarzanie warunków do rozwinięcia i działania wojsk operacyjnych oraz
podjęcia działań regularnych w masowej skali, a także wspieranie pozamilitarnych działań
obronnych. obejmuje ona terytorialne organy dowodzenia, wojska obrony terytorialnej i wojskowe
elementy operacyjnego przygotowania obszaru kraju do obrony, a w okresie zagrożenia i wojny -
także wszystkie stacjonarne jednostki i instytucje wojskowe, straż graniczną oraz inne formacje
zmilitaryzowane, włączane w skład sił zbrojnych.

FUNKCJE I ZADANIA WOJSK OBRONY TERYTORIALNEJ

Wojska OBRONY

TERYTORIALNEJ

Wojska OBRONY

TERYTORIALNEJ

F U N K C J E

NARODOWO-

PAŃSTWOWO-

SPOŁECZNO-

TWÓRCZA

RATUNKOWO-

OCHRONNA

I HUMANITARNA

WSPIERAJĄCA

wojska własne

i NATO (HNS)

BOJOWA

KOORDYNACYJNA

I POŚREDNICZĄCA

OBRONNE FUNKCJE NIEMILITARNE

Z A D A N I A

1. WSPÓŁUDZIAŁ
W UMACNIANIU
ŚWIADOMOSCI OBRONNEJ,

NARODOWEJ,
PAŃSTWOWEJ

I SPOŁECZNEJ
2. WSPÓŁUDZIAŁ
W ZAPEWNIENIU

BEZPIECZEŃSTWA
ORGANÓW WŁADZY

W SYTUACJACH

NADZWYCZAJNYCH

3. WSPÓŁUDZIAŁ
W TWORZENIU WIĘZI

SPOŁECZNO-
TERYTORIALNYCH

4. WSPÓŁUDZIAŁ
W WYCHOWANIU

OBYWATELSKIM

I PATRIOTYCZNO-

OBRONNYM MŁODZIEŻY

5. INSPIRACJA TWORZENIA
I WSPARCIE ORGANIZACJI
I STOWARZYSZEŃ

PATRIOTYCZNO-
OBRONNYCH

1. WSPARCIE WŁADZ
I INSTYTUCJI
W DZIAŁANIACH

RATOWNICZYCH

I OCHRONNYCH
W SYTUACJI WYSTĄPIENIA

KLĘSK ŻYWIOŁOWYCH I
INNYCH ZAGROŻEŃ

2. OPBMAR I OCHRONA

ŚRODOWISKA W WOJSKU

3. OCHRONA PPOŻ

OBIEKTÓW WOJSKOWYCH

4. PRZEWÓZ WOJSKOWYCH

MATERIAŁÓW
NIEBEZPIECZNYCH

5. USUWANIE ZNISZCZEŃ
I NIEWYBUCHÓW

1. ORGANIZACJA
WSPÓŁDZIAŁANIA SIŁ

ZBROJNYCH Z ORGANAMI
WŁADZY, POZAMILITARNYMI
OGNIWAMI OBRONNYMI

I SPOŁECZEŃSTWEM
2. ORGANIZACJA ŚWIADCZEŃ

NA RZECZ OBRONY (W TYM
NA RZECZ SIŁ ZBROJNYCH)

3. REPREZENTOWANIE

INTERESÓW WOJSK
WŁASNYCH I NATO PRZED
WŁADZAMI CYWILNYMI

4. KOORDYNACJA SZKOLENIA

OGÓLNOOBRONNEGO

1. PLANOWANIE
I ORGANIZOWANIE

DZIAŁAŃ OBRONNYCH

NA SZCZEBLU

TERYTORIALNYM.

2. OCHRONA I OBRONA

REJONÓW I OBIEKTÓW

3. PROWADZENIE DZIAŁAN

NIEREGULARNYCH

W MASOWEJ SKALI
4. ZWALCZANIE DESANTÓW

I DYWERSJI

5. STUDIA OPERACYJNE

TERENU

6. WSPÓŁUDZIAŁ
W OPERACYJNYM

PRZYGOTOWANIU
TERYTORIUM DO OBRONY

7. ROZPOZNANIE

TERYTORIALNE ORAZ
KONTROLA TERENU

1. ZARZĄDZANIE

PRZESTRZENIĄ

2. INFORMOWANIE
O TERENIE I SYTUACJI
3. KIEROWANIE RUCHEM
I TRANSPORTEM
4. BUDOWA I UTRZYMANIE

PRZEPRAW

5. PRZYGOTOWANIE ZAPÓR

I NISZCZEŃ

6. UDOSTĘPNIENIE

STACJONARNEJ SIECI
ŁĄCZNOŚCI

7. TERYTORIALNE

WSPARCIE LOGISTYCZNE

8. UTRZYMANIE PORZĄDKU

WOJSKOWEGO

OBRONNE FUNKCJE MILITARNE

OBRONA CYWILNA - system organizacyjny działania, planowania, szkolenia,

prewencji i gotowości w nagłych wypadkach na szczeblu lokalnym i krajowym, nastawiony
na obronę ludności cywilnej w przypadkach katastrof naturalnych spowodowanych przez
człowieka lub wynikających z działań zbrojnych.

Przygotowanie obronne społeczeństwa, red. J. Kunikowski, Warszawa,

2001 r. s. 104.

OBRONA CYWILNA - wypełnianie zadań humanitarnych, mających na celu: ochronę

ludności cywilnej przed niebezpieczeństwami, które niosą z sobą działania zbrojne oraz klęski
żywiołowe, przezwyciężanie ich następstw a także zapewnienie warunków przetrwania.

Międzynarodowe prawo wojenne. Zbiór dokumentów. Wybór M. Flemming, Warszawa 1985,

s. 246-250.

OBRONA CYWILNA - jedno z ogniw układu pozamilitarnego w  systemie obronnym

państwa. przeznaczona jest do przygotowania i koordynowania przedsięwzięć planistycznych,
zapobiegawczo-ochronnych i ratunkowych, mających na celu ochronę ludności cywilnej przed
niebezpieczeństwami wynikającymi z działań zbrojnych i klęsk żywiołowych oraz
przezwyciężanie ich bezpośrednich następstw, a także zapewnienie warunków koniecznych
do przetrwania.

PODSTAWA I STRUKTURA SYSTEMU OBRONNEGO RP

POLITYKA BEZPIECZEŃSTWA I STRATEGIA OBRONNA

PRZYGOTOWANE OBRONNIE

SPOŁECZEŃSTWO

INFRASTRUKTURA OBRONNA PAŃSTWA

S Y S T E M O B R O N N Y R P

S Y S T E M O B R O N N Y R P*

PODSYSTEM

KIEROWANIA OBRONNOŚCIĄ

PODSYSTEM MILITARNY

PODSYSTEM POZAMILITARNY

SIŁY ZBROJNE

POZAMILITARNE OGNIWA

OBRONNE

WOJSKA OPERACYJNE

WOJSKA WSPARCIA KRAJOWEGO

/OBRONY TERYTORIALNEJ/

O R G A N Y K I E R O W A N I A

O B R O N N O Ś C I Ą

* STRATEGIA BEZPIECZEŃSTWA RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ (4.01.2000 r.)

IĘ

Document Outline

Slide 1
Slide 2
Slide 3
Slide 4
Slide 5
Slide 6
Slide 7
Slide 8
Slide 9
Slide 10
Slide 11
Slide 12
Slide 13
Slide 14
Slide 15
Slide 16
Slide 17
Slide 18
Slide 19
Slide 20
Slide 21
Slide 22
Slide 23
Slide 24
Slide 25
Slide 26
Slide 27
Slide 28
Slide 29
Slide 30
Slide 31
Slide 32
Slide 33
Slide 34
Slide 35
Slide 36
Slide 37
Slide 38
Slide 39
Slide 40
Slide 41
Slide 42
Slide 43
Slide 44
Slide 45
Slide 46
Slide 47
Slide 48

Teoretyczne aspkety obrony narodowej i bezpieczeństwa narodowgo

Document Outline