Cele i zadania obrony cywilnej

Obrona cywilna w Polsce stanowi system o skonkretyzowanych zadaniach, strukturach i formach działania. Jest zespolona ze wszystkimi szczeblami administracji państwowej i samorządowej, podmiotami gospodarczymi, organizacjami społecznymi, a także z całym społeczeństwem. Wszyscy obywatele Rzeczypospolitej uczestniczą w ochronie grup ludzi, którzy znaleźli się w sytuacji zagrożenia.

Zgodnie z przepisami prawa - obrona cywilna RP to pozamilitarny element systemu obronnego państwa stanowiący kompleks wewnętrznie skoordynowanych przedsięwzięć o charakterze planistycznym, organizacyjnym, szkoleniowym, logistycznym i inwestycyjnym. Zadaniem obrony cywilnej jest ochrona ludności, zakładów pracy, urządzeń użyteczności publicznej, dóbr kultury.

Początków obrony cywilnej można się doszukać podczas wybuchu II Wojny Światowej, kiedy to w państwach zaczęto tworzyć system obronny, chroniący wnętrze danego kraju. Francja, Wielka Brytania i Niemcy jako pierwsze zaczęły konkretyzować te zamiary, tworząc system zwany obroną przeciwlotniczą. W Polsce w latach dwudziestych dwudziestego wieku powołano Towarzystwo Obrony Przeciwgazowej i Ligi Obrony Powietrznej Państwa. Ustawa sejmowa z 1934 roku o obronie przeciwlotniczej zainicjowała proces kształtowania się sfery obronności kraju, noszącej znamiona współczesnej obrony cywilnej.

Podstawami prawnymi funkcjonowania obrony cywilnej są zagadnienia dotyczące ochrony ludności cywilnej w konfliktach zbrojnych, które zawarte zostały w Konwencjach Genewskich przyjętych 12. sierpnia 1949 r., które Polska ratyfikowała w 1954 r.

Są to:

I konwencja o ochronie osób cywilnych i chorych w armiach czynnych;

II konwencja o polepszaniu losu rannych, chorych i rozbitków sił zbrojnych na morzu;

III konwencja o traktowaniu jeńców wojennych;

IV konwencja o ochronie osób cywilnych podczas wojny.

Uzupełnieniem Konwencji Genewskich są dwa Protokoły Dodatkowe z 1977 r.:

I - dotyczy ochrony ofiar konfliktów zbrojnych o charakterze międzynarodowym;

II - dotyczy ochrony ofiar konfliktów nie mających charakteru międzynarodowego.

Zadania obrony cywilnej dzielimy na dwie kategorie i są to: zadania w czasie wojny oraz zadania w czasie pokoju. W czasie wojny są to:

- organizacja ewakuacji ludności, zaciemnianie i wygaszanie oświetlenia
- organizuje i przeprowadzanie akcji ratunkowych, udzielenie pomocy medycznej poszkodowanym
- organizowanie pomieszczeń i zaopatrzenia dla poszkodowanej ludności
- zaopatrywanie ludności w sprzęt i środki ochrony indywidualnej
- likwidowanie skażeń i zakażeń - ochrona dóbr kultury i ważnej dokumentacji technicznej
- pomoc w przywracaniu i utrzymaniu porządku w strefach dotkniętych klęskami
- pomoc w budowie i odbudowie awaryjnych ujęć wody pitnej - ochrona zakładów przemysłowych, urządzeń użyteczności publicznej, gospodarki rolnej i handlowej, wody oraz produktów żywnościowych i pasz. - pomoc w ratowaniu żywności i innych dóbr niezbędnych do przetrwania
- udzielenie doraźnej pomocy w grzebaniu zmarłych

Na zadania w czasie pokoju składa się:

- wykrywanie zagrożeń i stwarzanie warunków do ostrzegania i alarmowania ludności
- utworzenie schronów i ukryć dla ludności oraz utrzymanie ich w gotowości do użycia
- gromadzenie i przechowywanie indywidualnych środków ochronnych dla formacji obrony cywilnej i ludności - planowanie przedsięwzięć w zakresie ochrony przed skutkami działań zbrojnych
- wyposażenie formacji obrony cywilnej w specjalistyczny sprzęt ratowniczy, przyrządy i aparaturę do wykrywania różnego rodzaju zagrożeń
- systematyczne szkolenie w zakresie OC:
a) kadr kierowniczych administracji rządowej i samorządowej,
b) formacji OC
c) ludności w ramach powszechnej samoobrony
- współdziałanie w zwalczaniu klęsk żywiołowych i zagrożeń środowiska, oraz usuwanie ich skutków

Centralnym organem właściwym w sprawach obrony cywilnej jest Szef Obrony Cywilnej Kraju, którego na wniosek Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji powołuje prezes Rady Ministrów. Szef Obrony Cywilnej: przygotowuje projekty założeń i zasad działania oraz ustala ogólne zasady realizacji zadań obrony cywilnej. Koordynuje również przedsięwzięciami i sprawuje kontrolę nad realizacją zadań obrony cywilnej przez naczelne organy administracji, terenowe organy administracji rządowej i organa samorządu terytorialnego.

Terenowymi organami obrony cywilnej w administracji rządowej i samorządowej są Wojewodowie, starostowie, wójtowie oraz burmistrzowie
i prezydenci miast jako szefowie obrony cywilnej województw, powiatów
i gmin. Ich zadaniem jest kierowanie oraz koordynowanie przygotowaniami i realizacją przedsięwzięć obrony cywilnej przez instytucje państwowe i samorządowe, podmioty gospodarcze i inne jednostki organizacyjne działające na ich terenach. Szefowie Obrony Cywilnej województw i gmin wykonują zadania dzięki podlegającymi im urzędom a także powołanym w ich strukturach specjalistycznym komórkom organizacyjnym:
· w województwach - przy pomocy Wojewódzkich Inspektorów Obrony Cywilnej i Wydziałów Zarządzania Kryzysowego i Ochrony Ludności itp,
· w miastach powyżej 40 tys. mieszkańców - Miejskich Inspektoratów Obrony Cywilnej, Wydziałów Zarządzania Kryzysowego itp.
· w pozostałych gminach - pracowników do spraw obrony cywilnej.

Do ochrony ludności obrona cywilna wykorzystuje środki ochrony zbiorowej (czyli schrony, ukrycia oraz ewakuacja planowa lub doraźna) oraz środki ochrony indywidualnych ( są to środki ochrony dróg oddechowych, środki ochrony skóry, ubiory z folii metalizowanej, okulary ochronne, rękawice gumowe, zastępcze środki ochrony skóry, fartuchy i płaszcze ochronne itp.)

Do ogłaszania lub odwoływania alarmów wykorzystuje się:
1. systemy alarmowe miast,
2. centralną oraz regionalne rozgłośnie Polskiego Radia i ośrodki Telewizji Polskiej,
3. radiowęzły radiolinii przewodowej,
4. syreny nie włączone do miejskich systemów alarmowych (syreny zakładów pracy, straży pożarnej itp.)

Międzynarodowym znakiem graficznym Obrony Cywilnej jest niebieski trójkąt na pomarańczowym tle, nie dotykający brzegami skraju tła.
W Polsce nie stosuje się obwódki. Mienie oznaczone tym znakiem (w Polsce np. pojazdy Państwowej Straży Pożarnej) nie podlega konfiskacie przez obce wojska
w czasie wojny na mocy przepisów międzynarodowych

 

---