Kształcenie umiejętności

redagowania pisemnych

form wypowiedzi

opracowała:

mgr Aneta Milz

ZAPROSZENIE

• Zaproszenie – to karta (najczęściej ozdobna)

z tekstem zawierającym prośbę o przybycie
na uroczystość prywatną lub oficjalną.

• Metoda pięciu palców:
1. Kto zaprasza?
2. Kogo zapraszamy?
3. Z jakiej okazji?
4. Kiedy?
5. Gdzie?

Najważniejsze cechy

zaproszenia

• podanie pięciu ważnych informacji;
• zwroty grzecznościowe, skierowane do

adresata, zapisane wielką literą;

• formy językowe dostosowane

odpowiednio do stopnia zażyłości z
adresatem,

• estetyka i właściwy układ graficzny.

Kryteria oceny nauczyciela

Uczeń:
• właściwie posługuje się formą

zaproszenia, ujmuje ważne informacje,

( kto? kogo? gdzie? kiedy? z jakiej okazji?)
• redaguje zaproszenie poprawne

językowo,

• stosuje zachętę,
• zachowuje poprawność ortograficzną i

interpunkcyjną,

• dba o układ graficzny tekstu, pisze

czytelnie.

KARTKA POCZTOWA

Kartka pocztowa – celem pocztówki jest

przesłanie pozdrowień
lub okolicznościowych życzeń.

Najważniejsze cechy kartki

pocztowej:

• czytelny zapis adresu,
• podanie nazwy miejscowości, z której

wysyłana jest kartkę oraz data,

• bezpośredni zwrot do adresata,

zapisany w wołaczu,

• ciekawy i dostosowany do adresata

tekst

• formuły pożegnalne,
• zwroty grzecznościowe zapisane wielką

literą.

• podpis

KRYTERIA OCENY NAUCZYCIELA

Uczeń:
• poprawnie adresuje;
• pisze zgodnie z tematem;
• rozwija treść twórczo, dostosowując ją

do adresata;

• tekst nacechowany emocjonalnie;
• zachowuje formę kartki pocztowej;
• dba o poprawność językową,

ortograficzną i interpunkcyjną

• estetyka i rozmieszczenie tekstu.

OGŁOSZENIE

Ogłoszenie to krótka wiadomość

o czymś, np.: kupnie, sprzedaży,

poszukiwaniu pracy. Może mieć

charakter prasowy, radiowy,

telewizyjny lub internetowy.

Najważniejsze cechy

ogłoszenia

• podanie daty i miejsca wydarzenia,
• informacja o tym, co się stało,
• cechy charakterystyczne przedmiotu,
• informacja o sposobie nawiązania

kontaktu z nadawcą ogłoszenia;

• zwięzłość wypowiedzi;
• precyzja i spójność;
• selekcja informacji (dostosowana do celu)

KRYTERIA OCENY NAUCZYCIELA

Uczeń:
• zamieszcza najważniejsze informacje,

odpowiadające na pytania:

- co się stało? gdzie? kiedy?
- jak wyglądał np: zaginiony pies
- co jest celem ogłoszenia?
- jak skontaktować się z nadawcą?
• dba o poprawność językową,

ortograficzną i interpunkcyjną

• pisze zwięźle i na temat.

PRZEPIS

Przepis to pisemne określenie sposobu

wykonania czegoś, najczęściej
potrawy.

Najważniejsze cechy

przepisu

• nazwa potrawy;
• składniki i ich ilość;
• sposób przyrządzenia: konsekwencja

w stosowaniu drugiej osoby liczby
pojedynczej trybu rozkazującego lub
bezokolicznika;

• formuła zakończenia;
• właściwy układ graficzny.

K RYTERIA OCENY NAUCZYCIELA

Uczeń:
• podaje nazwy składników i ich ilość;
• przedstawia sposób przygotowania potrawy:
- wprowadza słownictwo porządkujące

wykonywanie czynności,

- konsekwentnie stosuje 2 os., l.p. trybu

rozkazującego.

• zamieszcza nazwę potrawy i formułę

zakończenia;

• dba o poprawność językową, ortograficzną i

interpunkcyjną

• dba o układ graficzny.

OPIS

Opis to forma wypowiedzi, której celem jest

przedstawienie szczegółów wyglądu
czegoś bądź kogoś, przebiegu określonego
wydarzenia, działania.

Ze względu na przedmiot opisu wyróżniamy:
- opis miejsca, przedmiotu, postaci, zjawisk

przyrody, krajobrazu, przeżyć
wewnętrznych.

Najważniejsze cechy opisu

• wstęp – przedstawienie przedmiotu,

miejsca, postaci, zjawiska przyrody;

• zachowanie jedności czasu,
• „malowanie słowami”( przymiotniki,

porównania)

• rozwinięcie – opis wyglądu ( wielkość,

kształt, kolor, zapach, cechy

szczególne)

• zasada „od ogółu do szczegółu”;
• zakończenie - ocena

K RYTERIA OCENY NAUCZYCIELA

Uczeń:
• pisze zgodnie z tematem;
• zachowuje formę opisu:
• treść opisu rozwija twórczo;
• stosuje bogate słownictwo;
• zachowuje spójną kompozycję

( przestrzega jedności czasu i przestrzeni)

• dba o poprawność językową,

ortograficzną i interpunkcyjną

• dba o układ graficzny.

PLAN WYDARZEŃ

Plan wydarzeń to zapisany w punktach

przebieg najważniejszych wydarzeń
przedstawionych w utworze. Jego
celem jest ułatwienie zapamiętania
treści przeczytanego tekstu lub
usprawnienie pisania wypracowania.

Wyróżniamy dwa rodzaje planów:
- ramowy i szczegółowy.

Najważniejsze cechy planu

wydarzeń

• plan ramowy – najważniejsze

wydarzenia zapisane w punktach;

• plan szczegółowy- kluczowe wydarzenia

rozbite na zdarzenia szczegółowe,

zapisany w punktach z podpunktami;

• konsekwencja w stosowaniu zdań lub

równoważników zdań;

• niezmienność zapisu punktów ( literowa

lub cyfrowa)

• porządek chronologiczny w

przedstawieniu wydarzeń

K RYTERIA OCENY NAUCZYCIELA

Uczeń:
• dokonuje właściwej selekcji wydarzeń;
• stosuje poprawny zapis punktów;
• dba o poprawność językową –

konsekwentnie posługuje się
zdaniami lub równoważnikami zdań;

• zachowuje poprawność ortograficzną i

interpunkcyjną.

OPOWIADANIE

Opowiadanie to forma wypowiedzi

literackiej ukazująca określony świat
przedstawiony, złożony z czasu i
miejsca akcji, bohaterów oraz
wydarzeń powiązanych ze sobą w
porządku chronologicznym i
przyczynowo-skutkowym.

Najważniejsze cechy

opowiadania:

• tytuł i oryginalność;
• stosowanie akapitów;
• wstęp – wprowadzenie w wydarzenia, opis

czasu i miejsca akcji, bohaterów.

• rozwinięcie – opisanie przebiegu wydarzeń;
• zakończenie – rozwiązanie akcji.
• zachowanie jedności czasu

gramatycznego;

• zachowanie konsekwencji w prowadzeniu

narracji.

K RYTERIA OCENY NAUCZYCIELA

Uczeń:
• pisze prace zgodnie z tematem;
• zachowuje formę opowiadania;
• zachowuje chronologię zdarzeń;
• wzbogaca narrację elementami opisu;
• stosuje bogate słownictwo;
• zachowuje spójną kompozycję ( przestrzega

jedności czasu gramatycznego; wstęp
rozwinięcie, zakończenie)

• dba o poprawność językową, ortograficzną i

interpunkcyjną

• dba o układ graficzny.

INSTRUKCJA

Instrukcja to zbiór zasad opisujących

kolejne etapy postępowania w jakiejś
dziedzinie życia; wskazówka,
pouczenie.

Jej celem jest objaśnienie, jak należy

zachować się w określonych
sytuacjach.

Najważniejsze cechy

instrukcji:

• tytuł;
• zapis w punktach;
• konsekwencja w stosowaniu

czasowników: 2os.lp. trybu

rozkazującego lub bezokoliczników;

• skrótowość;
• precyzja wypowiedzi;
• zachowanie logicznej kolejności

opisywanych czynności.

K RYTERIA OCENY NAUCZYCIELA

Uczeń:
• podaje tytuł instrukcji;
• pisze instrukcję zgodnie z tematem i unika

zbędnych informacji;

• stosuje konsekwentnie 2os.lp. trybu rozkazującego;
• udziela logicznych i precyzyjnych wskazówek,

porządkujących kolejność wykonywania czynności;

• formułuje instrukcję w punktach;
• dba o poprawność językową, ortograficzną i

interpunkcyjną

• dba o układ graficzny.

SPRAWOZDANIE

Sprawozdanie to wierne

przedstawienie przebiegu zdarzeń,
napisane przez ich uczestnika lub
świadka; relacja z wydarzenia
przypominająca reportaż.

Najważniejsze cechy

sprawozdania

• tytuł - odniesienie do wydarzenia;
• wstęp – kto? co? gdzie? kiedy? w jakim celu?
• rozwinięcie – przedstawienie chronologicznie

uporządkowanych najważniejszych
wydarzeń;

• zakończenie – ocena wydarzenia;
• zachowanie spójności
• rzeczowość – elementy stylu urzędowego;
• akapity.

K RYTERIA OCENY NAUCZYCIELA

Uczeń:

• pisze prace zgodnie z tematem;

• zamieszcza tytuł;

• zachowuje formę sprawozdania;

• przestrzega chronologii zdarzeń;

• zachowuje spójną kompozycję ( przestrzega

jedności czasu gramatycznego; wstęp

rozwinięcie, zakończenie)

• posługuje się właściwym, sprawozdawczym

stylem;

• dba o poprawność językową, ortograficzną i

interpunkcyjną

• stosuje akapity.

LIST

List to wypowiedź pisemna skierowana

do osoby lub instytucji. Jego celem jest

nawiązanie z kimś kontaktu, aby np.:

poinformować o czymś, nakłonić do

czegoś, przedstawić własną opinię na

określony temat, przekazać swoje

emocje.

Listy dzielimy na prywatne i oficjalne.

Najważniejsze cechy listu

• miejscowość, data w prawym górnym rogu;

• nagłówek-zwrot do adresata pisany wielką

literą w wołaczu;

• wstęp – nawiązanie do ostatniego kontaktu,

wspólnych spraw, przedstawienie powodu

pisania listu;

• rozwinięcie – zasadnicza treść listu;

• zakończenie – zamknięcie tematu, formuły

grzecznościowe;

• podpis

• akapity;

• styl i treść dostosowane do adresata.

K RYTERIA OCENY NAUCZYCIELA

Uczeń:
• redaguje list zgodnie z tematem;
• wprowadza elementy typowe dla formy listu,

zachowując właściwy układ graficzny
(miejscowość, data, zwrot do adresata)

• podpisuje się pod treścią listu;
• zachowuje właściwą kompozycję;
• styl wypowiedzi dostosowuje do adresata;
• dba o poprawność językową, ortograficzną i

interpunkcyjną

• stosuje akapity.

STRESZCZENIE

Streszczenie to skrótowe ujęcie treści

danego tekstu.

Jego celem jest przekazanie

najistotniejszych informacji o większym
utworze.

Najważniejsze cechy

streszczenia:

• przygotowanie – ramowy plan wydarzeń;
• lojalność wobec streszczanego tekstu;
• skrótowość–przewaga zdań pojedynczych;
• rzeczowość;
• tekst uporządkowany logicznie i

stylistycznie;

• akapity;
• brak opisów, dialogów, komentarzy,

metafor, porównań itp.

K RYTERIA OCENY NAUCZYCIELA

Uczeń:
• zachowuje zwięzłość formy:
- w większości posługuje się zdaniami

pojedynczymi;

- nie umieszcza dialogów, opisów,

komentarzy, cytatów;

- pomija szczegółowe wydarzenia;
• dba o poprawność językową,

ortograficzną

i interpunkcyjną

• stosuje akapity

DIALOG

Dialog to forma wypowiedzi w postaci

rozmowy dwu lub więcej osób; może
stanowić odrębny tekst
literacki( komiks, dramat) lub być
częścią innej wypowiedzi.

Najważniejsze cechy

dialogu:

• wypowiedź każdego z bohaterów

zapisana od myślnika i w nowej linii;

• komentarze narracyjne;
• zdania wprowadzające dialog;
• naturalność rozmowy;
• spójność i porządek logiczny tekstu.

K RYTERIA OCENY NAUCZYCIELA

Uczeń:
• pisze dialog zgodnie z tematem;
• właściwie rozwija treść wypowiedzi –

dialog na początek, rozwinięcie i

zakończenie;

• dba o naturalność rozmowy, zachowując

jej logiczną spójność;

• stosuje zróżnicowane komentarze

narracyjne;

• właściwie zapisuje dialog
• dba o poprawność językową, ortograficzną

i interpunkcyjną.

NOTATKA

Notatka to krótki tekst o charakterze

informacyjnym; uwaga, zapisek.

Jej celem jest ułatwienie zapamiętania

najważniejszych informacji

odnoszących się do tekstu,

zdarzenia, wypowiedzi.

Najważniejsze cechy

notatki:

• zwięzłość;
• przejrzystość;
• rzeczowość;
• trafność wyboru formy.

K RYTERIA OCENY NAUCZYCIELA

Uczeń:
• trafnie wybiera formę notatki, dbając o jej

spójność kompozycyjną;

• notuje zgodnie z tematem, uwzględniając

wszystkie najważniejsze aspekty;

• zachowuje zwięzłość i rzeczowość

informacji;

• dba o przejrzystość notowania;
• dba o poprawność językową, ortograficzną

i interpunkcyjną.

CHARAKTERYSTYKA

Charakterystyka to forma wypowiedzi,

która łączy w sobie opis cech
zewnętrznych
i wewnętrznych postaci. Jej celem jest
przedstawienie całościowego portretu
człowieka – jego wyglądu, zachowania
i osobowości.

Charakteryzować możemy np.: bohatera

literackiego, filmowego, członka rodziny
lub samego siebie ( autocharakterystyka)