Zmiany organizacyjne

•Zmiana - dążenie do doskonalenia i poprawy pozycji zajmowanej w

otoczeniu, czyli utrzymywanie i zwiększanie ich efektywności

funkcjonowania.

• Zmiany dobrowolne – przekształcenia mają na celu wyłącznie

podniesienie sprawności, w wyniku wykorzystania szans

dostrzeżonych w otoczeniu

• Zmiany przymusowe – kiedy organizacja dokonuje przeobrażeń w

następstwie pojawiających się trudności (kryzysów),

uniemożliwiających dalsze skuteczne działanie

• Zmiana organizacyjna - każda istotna modyfikacja jakiejś części

organizacji.
Za zmiany odpowiada agent zmiany.

Ze względu na planowość:

• Zmiana planowana – zmiana przygotowana i wprowadzona w

sposób uporządkowany i terminowy, wyprzedzająca oczekiwane

przyszłe wydarzenia.

• Zmiana dostosowawcza – zmiana w reakcji na pojawiające się

okoliczności, raczej stopniowa niż całościowa.

Ze względu na zakres i znaczenie zmian:

• Zmiany strategiczne – dotyczą kwestii zasadniczych, o szerokim

zasięgu.

• Zmiany taktyczne i operacyjne – odnoszą się do nowych

systemów procesów i struktur zaproponowanych przez szczebel

strategiczny.

Cel, treść i skutki zmian

Cel zmiany

Treść zmiany

Skutki zmiany

1. Źródło zmiany
2. Cel -
zamierzone
skutki zmiany

3. Obszary zmiany
4. Oryginalność
zmiany

5. Uzyskane efekty zmiany

Źródło: M. Czerska, Klasyfikacja zmian, w: A. Czermińska, Zarządzanie organizacjami, Toruń
2002, s. 456

Cel, treść i skutki zmian

1. Źródła zmian:

– zmiany dobrowolne: idea powstaje w organizacji, która sama

widzi potrzebę zmian, sama określa kierunek i podejmuje

działania.

– zmiany narzucone: wyznacza je otoczenie, a organizacja

przygotowuje warunki i wdraża je.

2. Cel:

- zmiany zachowawcze: główny cel to utrzymanie stanu

dotychczasowego poziomu sprawności firmy.

- zmiany rozwojowe: główny cel to podwyższenie

dotychczasowego poziomu sprawności firmy.

Charakter celów zmian:

– Cele formalne – deklarowane oficjalnie i zmierzające do

utrzymania lub wzrostu dotychczasowego poziomu sprawności

instytucji. Zazwyczaj dotyczą adaptacyjności organizacji do

warunków jej funkcjonowania oraz przekształcenia wzorów

zachowań i systemów wartości pracowników. W praktyce są

rozpisywane na cele szczegółowe.

– Cele nieformalne – mogą być ukryte, mogą brać pod uwagę

realizację celów indywidualnych lub grupowych, nieraz nawet

kosztem organizacji

3. Obszary zamian

Zmiany

technologii

Zmiany w

ludziach

Zmiany

struktury

Zmiana toku pracy.
Zmiana podziału pracy, hierarchii, rozpiętości
kierowania.
Decentralizacja

Projektowanie operacji roboczych.

Zmiana wyposażenia technicznego
Zmiana procedur i metod działania

Zmiana w poziomie kwalifikacji, postawach,
motywacji, oczekiwaniach ludzi.
Zmiana w relacjach między ludźmi

Strategie

zmian

organizacyjnych

4. Oryginalność zmiany
- zmiany innowacyjne (twórcze): wprowadzają w życie nowe
rozwiązania.
- zmiany adaptacyjne (odtwórcze): wykorzystują już stosowane
sprawdzone
rozwiązania.
5. Uzyskane efekty zmiany

- pozytywne: wyniki przekraczają nakłady

- negatywne: wyniki są mniejsze od poniesionych kosztów

- obojętne

Zmiany, które kończą się wzrostem efektywności
funkcjonowania organizacji:

• Obejmują całą organizację i włączają ludzi;
• Wytwarzają pozytywne nastawienie pracowników

komórek liniowych i sztabowych;

• Motywują ludzi do większej aktywności w

rozwiązywaniu problemów i aktywniejszej

współpracy z innymi;

• Przynoszą rezultaty we wzroście wydajności pracy;
• Wprowadzano je metodą partycypacyjną.

Koncepcja cyklu wzrostu organizacji wskazuje więc,

że

organizacja trwa i rozwija się tak długo potrafi się
przystosować do zmian warunków funkcjonowania

Istota twórczego myślenia

Twórczość postrzegana jest jako wytworzenie

nowego pomysłu, związana jest z

umiejętnością spojrzenia na dane

zagadnienie z nowego punktu widzenia.

Polega na zakwestionowaniu i

restrukturyzacji posiadanej wiedzy, co

pozwoli na nowe spojrzenie na daną kwestię.

Cechy twórczości:

• trafność

• oryginalność

• niezwykłość

Badania nad twórczością

indywidualną i grupową

• W.J.J. Gordon utrzymuje, że myślenie grupowe

zawsze przewyższa myślenie indywidualne.

Twierdzi on, że grupa może skondensować do

kilku godzin proces tworzenia, który jednostce

mógłby zajmować nawet kilka miesięcy. Grupa

dodaje śmiałości, wyzwala współzawodnictwo i

rozszerza zakres poszukiwań pomysłów.

• D.W.Taylor , F.C.Berry i C.H.Block dostarczyli

pewnych dowodów zaprzeczających tezie, że

myślenie grupowe góruje nad indywidualnym.

Wymienieni autorzy stwierdzili, że interakcje w

grupie wpływają hamująco na skalę

przedstawionych pomysłów.

Rozwijanie twórczego

myślenia

• Rolę pobudzającą i regulującą procesy twórcze

spełniają techniki heurystyczne (heurystyka
– umiejętność dokonywania odkryć)

• Proces twórczy obejmuje pięć etapów:

- Pragnienie inaczej Wyszukiwanie inaczej

Wyczuwanie

- Pogrążanie inaczej Przygotowanie
- Inkubacja
- Zrozumienie inaczej Olśnienie
- Weryfikacja i zastosowanie

Etapy procesu twórczego

1.

Pragnienie inaczej Wyszukiwanie inaczej Wyczuwanie –

twórczość rozpoczyna się od niezadowolenia z określonych

stanów rzeczy, uświadomieniu sobie potrzeby wypełnienia

pewnej luki, lub doprowadzenia do nowej realizacji jakiejś

czynności, dzięki czemu zyska ona na poprawie jakości. Siłą

napędową na tym etapie może być powracający problem.

2.

Pogrążanie inaczej Przygotowanie – człowiek skupia się i

zgłębia problem, zbiera informacje, wysuwa hipotezy bez

ich oceniania.

3.

Inkubacja – po zebraniu informacji następuje odprężenie i

podświadome przemyśliwanie nad zebranym materiałem.

Często wydaje się, że człowiek jest bezczynny lub marzy na

jawie, zaś jego podświadomość stara się ułożyć fakty w

nowe wzory.

4.

Zrozumienie inaczej Olśnienie – nowa myśl.

5.

Weryfikacja i zastosowanie – człowiek przystępuje do

udowodnienia eksperymentu, że nowy pomysł może

rozwiązać dany problem.

Twórcze poszukiwanie

rozwiązań

problemów

Wykorzystywane metody:

• Burza mózgów
• Synektyka Gordona
• Nominalny proces grupowy
• Metoda delficka
• Metoda morfologiczna

Burza mózgów

(brainstorming)

 Znana jako metoda odroczonego wartościowania, metoda

twórczej dyskusji, sesja pomysłowości. Jej twórcą był A. F.

Osborn, który nazywany jest też pionierem opisywania

metod twórczego mylenia (creative thinking).

 Podstawowe zasady Burzy mózgów:

- odroczenie oceny krytycznej

- liczy się ilość pomysłów

- mile widziana niczym nie skrępowana wyobraźnia

- należy udoskonalić pomysły innych.

 Wszystkie techniki ukierunkowane na odkrywanie nowych

pomysłów i osiąganie konsensusu w zespole na bazie

myślenia intuicyjnego,

wywodzą się z idei burzy mózgów.

Burza mózgów –

zalecenia organizacyjne

Na przebieg burzy mózgów składają się dwie sesje:
twórczości i oceny oraz poprzedzonych faz przygotowań.

Faza przygotowań składa się z następujących elementów:
1. przygotowanie pomieszczenia do przeprowadzenie burzy

mózgów,

– zapewnienie ciszy i spokoju uczestnikom (eliminacja czynników

rozpraszających uwagę),

– zapewnienie względnego komfortu (wygoda stworzona dla

uczestników BM nie powinna by zbyt długa, by ich nie

„rozleniwiła”),

2. przygotowanie uczestników do przeprowadzenia burzy

mózgów,

– podział uczestników na zespoły,

– wybór przewodniczącego i sekretarza w każdym z zespołów,

– wyjaśnienie/przypomnienie zasad burzy mózgów,

3. podanie tematu (zagadnienia, problemu) burzy mózgów.

Synektyka

(koncepcja Gordona i

Prince’a)

• Synektyka (grec.) oznacza dopasowanie do siebie

różnych elementów.

• Synektyka to jedna z najtrudniejszych technik

tworzenia idei, wymagającą znacznego

doświadczenia i umiejętności.

Konieczne jest:
• Zapewnienie odpowiedniego składu grupy
• Przestrzeganie konkretnej procedury

postępowania:

 intensywne zajmowanie się problemem
 oddalenie się od problemu
 budowanie połączeń
 tworzenie rozwiązań

Rys. 1. Metoda
synektyczna

Źródło: F. Kramer, H.G Appelt, Innowacje
w przemyśle, WNT, Warszawa 1978

Nominalny proces grupowy

• Kontynuacja i modyfikacja Burzy

mózgów

• Pomysły są opracowywane samotnie

przez członków określonej grupy, ale
w tym samym pomieszczeniu.
Następnie dzielą się listami
pomysłów.

Metoda delficka

• Nazwa tej metody pochodzi od nazwy starożytnego

miasta Delfy, gdzie znajdowała się świątynia Apollina,
w której kapłanki (Pytie) przepowiadały przyszłość.

• W tej metodzie wykorzystuje się wiedzę ekspertów

(co najmniej dwudziestu wysokowykwalifikowanych
ekspertów) i ich przypuszczenia dotyczą pojawienia
się w przyszłości rozwiązań problemów. Wywodzi się
z założenia, że prognozy dokonywane przez grup osób
cechują się większą trafnością, niż prognozy
pojedynczych osób.

Metoda delficka

•

Badanie przeprowadzone Metodą delficką wymaga podstawowej obróbki

statystycznej polegającej na wyliczeniu mediany (M),
rozstępu międzykwartylowego (Q3 – Q1), czy średniej arytmetycznej

Rys. 2. Schemat graficznego opracowania odpowiedzi

Metoda morfologiczna

• Autorem tej metody jest astrofizyk F. Zwicky z California

Institute of Technology.

• Służy do identyfikowania, indeksowania i liczenia wszystkich

rozwiązań danego problemu. Tworzone są „iloczyny

morfologiczne”, będące kombinacjami wszystkich wariantów

cech charakteryzujących problem. Ponieważ lista ta jest bardzo

długa, należy dokonać selekcji pomysłów. Brak uniwersalnego

sposobu selekcji jest zasadniczą wadą tej metody.

• Analiza morfologiczna jest w zasadzie każdą próbą

uporządkowania systemu ze względu na jego składniki lub

formy.

 sporządzenie listy aspektów określających problem (około 2-3)

 stworzenie listy atrybutów określających różne aspekty

 analiza możliwie jak największej ilości powiązań miedzy

atrybutami należącymi do różnych kategorii

 wybór najbardziej obiecujących lub nietypowych pomysłów

Twórczy proces w

organizacjach

Proces ten obejmuje trzy etapy:

1.

Generowanie pomysłów – zależy od przepływu ludzi i
informacji między organizacją a jej otoczeniem. Ważnym
źródłem informacji są także konsultanci i eksperci z
zewnątrz, gdyż często wiele wiedzą o nowych wyrobach,
procesach w swojej dziedzinie.

2.

Rozwinięcie pomysłu – zależy w dużej mierze od
kultury i procesów wewnątrz organizacji. Cechy, wartości
oraz procesy organizacji mogą sprzyjać rozwijaniu i
wykorzystywaniu twórczych pomysłów lub je tłumić.
Istotną rolę odgrywa struktura organizacyjna.

3.

Wdrożenie – wprowadzanie rozwiązań lub wynalazku na
rynek.