Włosy

klinika i

pielęgnacja

Część II

Zmiany struktury

włosa

Dr Wacław Pawliszyn
Małopolska Wyższa Szkoła Zawodowa

w Krakowie

Zmiany struktury włosa

włos normalny

• W zależności od swojego

charakteru normalne

włosy mogą się

prezentować bardzo

różnie , zarówno pod

względem koloru, jak i

ukształtowania

• Różne choroby, czynniki

genetyczne, niedobory

niektórych składników,

czynniki chemiczne i

fizyczne mogą być

przyczyna

nieprawidłowej produkcji

włókien i zmian w

strukturze włosa

Zmiany struktury włosa

wprowadzenie - włos

normalny

• Wiele czynników uszkadza osłonkę włosa,

a czasem także jego blaszkę zewnętrzną

• W tej sytuacji wszystkie czynniki niszczące

włos mają ułatwiony dostęp do blaszki

wewnętrznej i dalszych części kory włosa

• Nie muszą to wcale być czynniki

chorobowe czy zmiany genetyczne – wiele

czynników chemicznych jest w stanie

zmniejszać naturalną odporność włosa,

wpływając na pojawiające się później

zmiany

Zmiany struktury włosa

wprowadzenie - włos

normalny

• Zniszczony włos jest nie tylko mniej trwały,

ale również bardziej podatny na uszkodzenia

w czasie codziennej, normalnej pielęgnacji

jak czesanie, szczotkowanie, koloryzowanie,

suszenie i temu podobne zabiegi

• Zazwyczaj można to zauważyć w czasie

badania włosa i o ile prawidłowy włos ma

wszystkie osłonki i blaszki obecne na całej

swojej długości, o tyle we włosach chorych i

zniszczonych pojawiają się różne zmiany

strukturalne i często brak, uszkodzenie lub

zniszczenie jednej z warstw włosa

Zmiany struktury włosa

zmiany ilości barwnika –

siwizna

• U większości ludzi pierwsze zmiany barwnikowe

(chociaż zwykle nie od razu i bardzo słabo

widoczne) zaczynają się pojawiać po 20 r.ż.

• U ludzi różnych ras, o różnym kolorze skóry i o

różnym kolorze włosów siwienie może

występować w nieco innym wieku

• Czasami, ale bardzo rzadko, obserwowano

siwienie już u dzieci po przekroczeniu 8 r.ż.

• Podstawowe dane statystyczne:

• Typowa pierwsza siwizna pojawia się u

Europejczyków i białych Amerykanów w wieku

34,2 +/- 9,6 lat

, a u rasy czarnej w wieku

43,9

+/- 10,3 lat

• W Europie i w USA około

50% populacji

w wieku

50 lat

ma około

50% siwych włosów

Zmiany struktury włosa

zmiany ilości barwnika -

siwizna

• Pierwsza siwizna pojawia

się zwykle

ponad uszami

i na skroniach

• Zazwyczaj z tych okolic

siwizna rozszerza się na

kształt koła na inne

regiony głowy

• Stosunkowo wcześnie

siwizna może też

pojawiać się

na brodzie

i

na wąsach

, wyprzedzając

często pojawianie się

siwizny na głowie

Zmiany struktury włosa

zmiany ilości barwnika -

siwizna

• Siwizna polega na stopniowym spadku

produkcji

melaniny

w brodawkach

włosowych.

• Melanocyty brodawek włosowych produkują

coraz to mniej barwnika i w rezultacie włos

traci swoje pierwotne, intensywne

zabarwienie

• Uwaga praktyczna:

• Blondyni/ki siwieją

całkowicie

zwykle

w późniejszym wieku

niż inni, ponieważ

ich włókna włosowe zawierają pierwotnie

barwnik w mniejszym natężeniu

Zmiany struktury włosa

zmiany ilości barwnika -

siwizna

• Niektóre przypadki siwienia

mają podłoże genetyczne

• Istnieją przypuszczenia, że

wczesne siwienie może być

spowodowane genem

zlokalizowanym na

chromosomie X

• Być może jednak za

szybkość i czas siwienia

odpowiada

kilka genów

zlokalizowanych

na różnych

chromosomach

• Mechanizm ten nie został

do końca wyjaśniony i nie

znamy wszystkich

czynników wywołujących

siwienie

Zmiany struktury włosa

nagłe osiwienie

• W wielu przekazach opowiada się historie o

nagłym osiwieniu w ciągu jednej nocy, szczególnie

jeśli było to poprzedzone silnymi przeżyciami,

często o ekstremalnym charakterze

• Wprawdzie nasuwa się wiele wątpliwości,

zwłaszcza tyczących rzetelności tych przekazów,

ale z całą pewnością

zdarzały się zjawiska

całkowitego zbielenia włosów w ciągu jednej nocy

• Tak naprawdę jest to tylko złudzenie optyczne

• Przydarzało się to zwykle ludziom o

szpakowatych

włosach

, gdzie występuje wymieszanie włosów z

pigmentem i bez pigmentu

(wbrew pozorom

włosy bez pigmentu często są bardzo silne)

Zmiany struktury włosa

nagłe osiwienie

• Włosy zawierające pigment wybiórczo

wypadały

• Pozostawały tylko (jak nadmienialiśmy,

stosunkowo silniejsze) włosy bez pigmentu

(białe)

• W ten sposób włosy na głowie stawały się

całkowicie siwe w ciągu kilkunastu godzin

• Takie szybkie osiwienia opisywano też w

przypadkach

łysienia plackowatego

z

zaburzeniami pigmentacji włosa już na

poziomie brodawki włosa

• Łysienie plackowate może być wywołanie i

mieć burzliwy przebieg w przypadku nagłego,

silnego szoku

Zmiany struktury włosa

nagłe osiwienie

• Z kartek historii:

Sir Thomas More (Morus)

Święty, 1478-1535, Lord

Kanclerz Anglii, filozof. Po

ogłoszeniu się przez

Henryka VIII głową kościoła

w Anglii zrezygnował z

funkcji i odmówił uznania

kościoła anglikańskiego.

Oskarżony za to o zdradę

stanu, skazany na karę

śmierci, osiwiał przed jej

wykonaniem. Stracony.

Zmiany struktury włosa

nagłe osiwienie

• Z kartek historii:

Maria Antonina

Królowa Francji 1755 –

1793, żona Ludwika

XVI, rozrzutna i

konserwatywna, w

czasie Rewolucji prosiła

obce państwa o pomoc.

Za czasów jakobinów

osadzona w więzieniu w

1792 roku, osądzona i

skazana, osiwiała nagle

w ciągu nocy. Ścięta na

szafocie.

Zmiany struktury włosa

czynniki wywołujące przedwczesną

siwiznę

• Wyróżnia się wiele czynników, zespołów i schorzeń

wywołujących przedwczesne pojawianie się siwych

włosów

• Niektóre z nich mogą być bardzo poważne (jak

zespół przedwczesnego starzenia) i mogą pojawiać

się

w każdym okresie od urodzenia się do

pokwitania

• Czasami przedwczesna siwizna może być

pierwszym objawem innej choroby, często

o

podłożu genetycznym

• Przedwczesne pojawianie się siwych włosów często

towarzyszy

dyslekcji

(mechanizm nie jest do końca

poznany, prawdopodobnie mieszki i cebulki włosa

są wrażliwe na neuropeptydy i reagują słabszym

odkładaniem barwnika we włosach)

Zmiany struktury włosa

nadmierna pigmentacja

włosa

• Ludzie z włosami jasnobrązowymi, rudymi i

blondyni czasami stwierdzają, że ich

włosy

ciemnieją

o kilka odcieni

po okresie

pokwitania

• Jest to typowe zjawisko, gdyż

melanocyty

produkują więcej barwnika

w odpowiedzi

na działanie hormonów płciowych

• Zmiana koloru włosów zwykle jest silniejsza

u dziewczyn, niż u chłopców, co sugeruje,

że produkcję barwnika zwiększają

estrogenu i progesteron

• Główny enzym wspomagający produkcję

melaniny to

tyrozynaza

, bardziej aktywna w

późniejszym wieku. Największą aktywność

tyrozynaza wykazuje w wieku

średnim

Zmiany struktury włosa

nadmierna pigmentacja

włosa

• Czasem zauważa się, że z wiekiem włosy

ciemnieją zamiast siwieć

• Spotyka się to u ludzi zażywających niektóre

leki (jak cyklosporyna) lub poddawanych

chemioterapii

• Stany zapalne skóry również mogą powodować

wzmożoną aktywność melanocytów

• Ciemnienie3 włosów zdarza się też w przypadku

zachorowania na niektóre nowotwory

• Zwiększona pigmentacja włosów zdarza się

także

u kobiet ciężarnych

• Bywały też opisywane przypadki odwrotne –

siwe włosy ponownie nabierały koloru (jest to

chyba związane z zahamowaniem aktywności

genu regulującego procesy starzenia się)

Zmiany struktury włosa

piebaldyzm (srokowatość)

• Prawdziwy piebaldyzm jest u ludzi niezwykle

rzadki

• Charakteryzuje się powstawaniem oddzielnych

plam na skórze i na włosach w miejscach, gdzie

nie ma pigmentu

• Melanocyty w rejonach hypopigmentacji są

całkowicie nieobecne, a dookoła tych miejsc

pigmentacja skóry i włosów jest normalna

• Często manifestuje się jako

biała kępka włosów

na skórze głowy

• Takie bielacze plamy mogą też

występować w

różnych innych miejscach ciała

• Istnieją podobieństwa i różnice pomiędzy

albinizmem a piebaldyzmem – ten

pierwszy jest

chorobą genetyczną wywołaną przez gen

recesywny

, ten

drugi przez gen dominujący

Zmiany struktury włosa

piebaldyzm (srokowatość)

• Istota piebaldyzmu polega na defekcie

enzymatycznym (powstałym na podłożu

genetycznym)

kinazy tyrozyny

• Wyzwala ona

czynnik wzrostu włosa SLF

(w literaturze medycznej czynnik ten

bywa opisywany pod różnymi nazwami)

• Bez tego sygnału receptory komórek cebulki

włosa nie mogą uruchomić prawidłowej

produkcji włókna włosa, rozmieszczenia

melanocytów i produkcji przez nie barwnika

• W efekcie powstają odbarwione pola skórne (w

tym na skórze owłosionej głowy)

• W przypadkach małych zmian wystarczy

wycinać taką kępkę włosów

, w przypadku

większych powierzchni jest to niepraktyczne

• Prowadzono eksperymenty

z przeszczepianiem

melanocytów z rejonów zdrowej skóry do

rejonów odbarwionych

(z różnymi wynikami)

Zmiany struktury włosa

włos bambusowaty

(trichorphesis

invaginata)

• Nazwa została urobiona

od wyglądu włosa –

włókno włosa ma na

swojej długości lokalne

węzły (zgrubienia) na

podobieństwo łodygi

bambusa

• Zgrubienia te są

defektem

włókna włosa

• Włos zamyka się w

węzłową formę tuż nad

skórą (w bulwę), a włókno

włosa rośnie nadal z tego

miejsca, dając efekt

„cebulka nad cebulką”

• Często część

siedząca

w zgrubieniu

wylatuje

i wtedy powstaje

gniazdko

określane

jako

golf tee hair

Zmiany struktury włosa

włos bambusowaty

(trichorphesis

invaginata)

• Włosy takie spotyka się

również między

normalnymi włosami, w

miejscach, gdzie się

skręcają

• Takie miejsca ,

nazywane węzłami

skrętu mogą być

wywołane

urazem,

chemikaliami, silnym

związaniem włosów

i innymi czynnikami

powodującymi

naciąganie, szarpanie

lub ściskanie włosa

Zmiany struktury włosa

włos bambusowaty

(trichorphesis

invaginata)

• Czasami włosy takie spotyka się włosy między

włosami normalnymi u ludzi chorujących na

schorzenia o ogólnym charakterze

• Zespół ten jest zwykle efektem ujawnienia się genu

o recesywnym charakterze. Jest on prawdopodobnie

odpowiedzialny za keratynizację osłonki włosa

• Badania takich włosów wykazały, ze

osłonka włosa

jest prawidłowo skeratynizowana w warstwie

wewnętrznej, ale w zewnętrznej

niekompletnie,tylko

w niektórych punktach

sporadycznie występujących wzdłuż włosa

• Te źle skeratynizowane miejsca są miękkie i słabe,

a twarda, silnie skeratynizowana część włosa

przebija się przez te miejsca tworząc

charakterystyczną bambusową strukturę

Zmiany struktury włosa

rozszczep węzłowy włosa

• Okrągłe lub wrzecionowate

rozszerzenia na włosie

• Przyczyną jest

lokalne

rozwłóknienie istoty korowej

• W tym miejscu włos łatwo się

łamie z powstawaniem

„pędzelka”

• Zmiany powstają zwykle

wskutek

urazów

mechanicznych

, a także

zaburzeń aminokwasów

• Występuje u kobiet i u

mężczyzn na skórze głowy,

dołów pachowych, brody i

wzgórka łonowego

Postępowanie:

Unikać

czynników

szkodliwych

Zmiany struktury włosa

rozłamanie włosa

(trichoclasis)

• Jest to uszkodzenie włosa poprzez

pęknięcie

wzdłuż długości włókna

włosa

• Często pojawia się tuż przy skórze lub nawet niżej

• Zwykle jest to wtórne uszkodzenie wskutek

słabszej budowy włosa (na przykład

trychodystrofia)

• W większości przypadków rozpękniecie włosa jest

wynikiem

natrętnego (chorobliwego) bawienia się

włosami

(pociąganie włosów, skręcanie, nawijanie

na palce ... co określamy jako

trichofilomania

)

• Leczenie polega na ograniczaniu tych odruchów,

zmniejszenie zakresu manipulowania przy

włosach i delikatne obchodzenie się z nimi

(czesanie, szczotkowanie i podobne czynności)

Zmiany struktury włosa

rozszczep podłużny włosa

(trichoschisis)

• Typ tego typu uszkodzenia jest bardzo podobny

do

rozłamania włosa (trichoclasis)

• Jest to nagłe

ostre ukośne

(jak drzewce złamanej

lancy)

złamanie w poprzek włókna włosa

• W odróżnieniu od rozłamania włosa początek

rozłamania zlokalizowany jest ponad skórą,

zwykle w pobliżu miejsca , gdzie włos w

przyszłości ulegnie złamaniu

• Tego typu zmiana jest obserwowane zwykle u

ludzi z wrodzonymi zaburzeniami wzrostu

włosa (trichodystrophia) lub bawiących się

włosami (trichifilomania)

• Mechanizm polega m.in. na pęknięciu osłonki

włosa

• Zwykle obserwuje się w tym miejscu

uszkodzenie

lub wręcz brak

osłonki włosa

(cuticula)

Zmiany struktury włosa

rozszczep podłużny włosa

(trichoschisis)

•

Często rozszczep podłużny włosa jest wynikiem

uszkodzeń mechanicznych, a zwłaszcza

nadmiernego naciągania włosa

w czasie

czesania, nawijania czy innych zabiegów

fryzjerskich

•

Rozszczepienie bardzo często

dotyczy końca

włosa

•

Może pojawiać się u wszystkich, ale

najczęściej

pojawia się u kobiet

(zwykle efekt częstszych

zabiegów wykonywanych na włosach i większej

długości włosów noszonych przez kobiety)

•

Znacznie częściej pojawia się

przy włosach

długich

Zmiany struktury włosa

rozszczep podłużny włosa

(trichoschisis)

• Rozszczep

podłużny włosa –

widoczne wyraźnie

rozszczepione

końcówki włosów

• Widać również

brak osłonki włosa

ochraniającej jego

włókno, co było

bezpośrednim

powodem

uszkodzenia włosa

Zmiany struktury włosa

rozszczep podłużny włosa

(trichoschisis)

• Zdrowy, świeżo

obcięty,

nieuszkodzony

włos

• Końcówki włosa

równe

• Dobrze widoczna

osłonka włosa,

na drugim włosie

od prawej

zerwana na

małym odcinku

Zmiany struktury włosa

rozszczep podłużny włosa

(trichoschisis)

• Przyczyną rozszczepu podłużnego może

też być

chemiczne uszkodzenie włosa

• Przyczyną tej zmiany struktury włosa

bardzo często jest

niska zawartość siarki

lub

zmniejszony poziom cysteiny

we

włóknie włosa

• Zmiany mogą występować u ludzi, którzy

mają zaburzenia w metabolizmie siarki

• Zmiany często występują

u kobiet, które

farbują, utleniają lub usuwają włosy

używając w tym celu kremów

depilacyjnych

Zmiany struktury włosa

rozszczep podłużny włosa

(trichischisis)

• Postępowanie w przypadku rozszczepu

podłużnego włosa:

• Obcięcie włosów poniżej miejsca

rozszczepienia

• Unikanie nadmiernego przesuszania włosów

• Unikanie urazów mechanicznych włosa (na

przykład zła szczotka, nieodpowiedni

grzebień, zbyt silne szczotkowanie)

• Używać preparatów odżywiających włos

• Polepszyć metabolizm siarki, zwiększyć

podaż cysteiny

• Ewentualnie natłuszczać zbyt suche włosy

Zmiany struktury włosa

rozszczep końcowy włosa

(split end)

• Jest to

podłużna rozszczepienie

końcówki

włosa z utworzeniem na jego

końcu „pędzelka”

• Zmiany takie powoduje wiele czynników

chemicznych, fizycznych, urazów i zmian

pogodowych działających na włos (na

przykład silny wiatr)

• Przyczyną bywa też zbyt silne czesanie

włosów

• Włos zwykle rozdziela się na

2 – 3

pasemka na odcinku 2 – 3 cm

, ale zmiany

mogą być znacznie cięższe i rozleglejsze

– na znacznie większej długości i z

rozdzielaniem się na wiele końcówek

Zmiany struktury włosa

rozszczep końcowy włosa

(split end)

• Czasami obserwowano rozdzielanie się

włosa w połowie jego długości

• Często stan taki współtowarzyszył innym

chorobom i uszkodzeniom włosa, jak

włos

bambusowaty, zmiany zanikowe włosa, włos

paciorkowaty, zespół Nethertona i inne

• Najlepszym leczeniem jest obcięcie włosa i

poczekanie, aż odrośnie nowy, zdrowy włos

lub usuniecie wyłącznie uszkodzonych

części włosów

• Leczenie z zastosowaniem „gumy do

włosów” lub „Klejów do włosów” zazwyczaj

daje tylko

krótkotrwałą poprawę

Zmiany struktury włosa

włosy kędzierzawe (woolly

hair)

• Włosy kędzierzawe

to włosy

o

bardzo ściśle skręconych

włóknach

• Zazwyczaj mają prawidłową

wytrzymałość, elastyczność

i twardość, ale czasami z

trudem wzrastają na

większą długość

• Zbyt ciasne zwijanie się

włosa może być u

niektórych ludzi powodem

stresu lub kompleksów

• Próby rozczesywania takich

włosów często powodują ich

nadmierną łamliwość i

pogorszenie jakości włosa

Zmiany struktury włosa

włosy kędzierzawe (woolly

hair)

• Włosy kędzierzawe często obserwuje się u

afroamerykanów i innych grup etnicznych o

podobnej genealogii

• Mogą występować również u innych ras

ludzi, ale prawie

nigdy nie występują u

Azjatów

• Włosy o podobnym charakterze często też

obserwuje się

u małych dzieci

– w

późniejszym wieku stają się one zwykle

mniej skręcone

• Włosy o bardzo podobnym charakterze

obserwuje się też jako

włosy łonowe

u ludzi

wszystkich ras bez względu na wiek

• Włosy takie mogą powstawać pod wpływem

czynników chemicznych

Zmiany struktury włosa

włosy kędzierzawe (woolly hair)

• Włosy te skręcają się zwykle

już w mieszkach

włosowych w skórze, a przyczyna nie jest dokładnie

poznana

• Najbardziej prawdopodobne są uwarunkowania

genetyczne

• Cecha ta przekazywana jest przez gen na

chromosomie

X jako cecha dominująca lub recesywna

• Jeżeli gen jest recesywny, włosy kędzierzawe mogą

pojawić się tylko u mężczyzn

(xy)

• Jeżeli gen jest dominujący, płeć nie ma znaczenia

(Xx

lub Xy)

• Uwaga praktyczna: jeżeli u młodych mężczyzn włosy

takie występują na plecach, piersiach lub brodzie,

świadczy to o tendencji do wystąpienia w przyszłości

łysienia typu androgenowego

Zmiany struktury włosa

włosy falujące (skręcone)

(kinked hair)

• Ten typ włosa podobny jest do włosów

kędzierzawych, ale są one

mniej ściśle

zwinięte,

niż włosy kędzierzawe

• Często występują tylko w niektórych regionach

głowy,

nigdy nie występują w innych regionach

ciała

• Podobne są trochę do włosów łonowych –

nieregularne i pokręcone

• Czasami można je znaleźć u wielu ludzi ze

zdrowymi włosami i wtedy wskazuje to na

uszkodzenie włókna włosa przez czynniki fizyczne

• Czasami (rzadko) występują u młodych mężczyzn

w okolicy szczytu frontu głowy

• Mogą też być skutkiem używania leków, zwłaszcza

oddziaływujących na podział komórek

Zmiany struktury włosa

włosy paciorkowate

(monilethrix)

• Włókna włosa

skręcają się

na kształt

strąka grochu

• Wzdłuż całej swojej długości włókno

ma węzłową (kolankowatą) budowę, a

krawędzie włosa mają falujący

przebieg

• Włosy nie są równomiernie

rozmieszczone i niejednakowa jest ich

utrata – największą utratę obserwuje

się na karku, na szczycie i z tyłu głowy

• Często chorobie towarzyszy zaćma

• Włosy takie najczęściej spotyka się

u

dzieci

, a czasem u młodych dorosłych

• Stan włosów pogarsza się zimą,

polepsza latem

• Choroba ma charakter

genetyczny

Zmiany struktury włosa

włos pozornie paciorkowaty

(pseudomonilethrix)

•

Włosy są podobne do włosów paciorkowatych, ale

pomiędzy poszczególnymi zgrubieniami są odcinki

zdrowych włókien o okrągłej średnicy

•

Pod mikroskopem wygląda to, jakby włókno włosa

było gdzieniegdzie „przybite” (przypłaszczone)

•

Te spłaszczone części włosa

rozmieszczone są

nieregularnie

wzdłuż całej długości włosa i

nie

wykazują defektów w strukturze włosa

(w otoczce i

w korze)

•

Zmiany często występują

po obróbce chemicznej

włosa

(tlenienie włosów, trwała i temu podobne

zabiegi)

•

Zaleca się redukcję lub unikanie skomplikowanych

zabiegów fryzjerskich (zwłaszcza chemicznych)

Zmiany struktury włosa

włos prążkowany (pili

annulati)

• We włosach tego typu włókno

włosa jest

pierścieniowato

zmienione

(dlatego często

nazywa się je włosami

obrączkowatymi)

• We włosach takich włókno

wykazuje

naprzemiennie

jasne i ciemne pasma

,

wyglądające jak paski na

skórze zebry

• Najczęściej taki defekt włosa

jest spotykany z jasnymi

włosami, często

postrzeganymi w wielu

miejscach jako ciemniejsze

Zmiany struktury włosa

włos prążkowany (pili

annulati)

• Włosy takie są efektem

nieprawidłowej

keratynizacji

włókna włosa

• Kora włosa nie posiada stałej, mocnej struktury

i zawiera puste przestrzenie i wakuole

pomiędzy komórkami w środku części korowej

• Przestrzenie te wypełnione są powietrzem i

mogą dawać krótkie refleksy świetlne – wzdłuż

całego włosa są odcinki lepiej lub gorzej

odbijające światło, co w efekcie daje wrażenie

prążkowania

Zmiany struktury włosa

włos prążkowany (pili

annulati)

• Wyraźne

poprzecz

ne

prążkowa

nie włosa

(pili

annulati)

Zmiany struktury włosa

włos prążkowany (pili

annulati)

• Samo włókno włosa jest w zasadzie

bardzo silne

,

ale sama

osłonka włosa

może być

spękana lub

pozaginana

i w tych miejscach włos może ulegać

uszkodzeniu

• Włosy takie często spotyka się u dzieci i to często

już od chwili urodzenia

• Czasami ( w sporadycznych przypadkach)

obserwuje się ich występowanie dziedzicznie,

jako cechę dominującą

• Często jednak nie obserwowano dziedziczności, a

włos tego typu pojawiał się spontanicznie

• Włosy takie spotyka się też u ludzi z włosami

kędzierzawymi i w łysieniu plackowatym

• Nie prowadzi się żadnego specyficznego leczenia

Zmiany struktury włosa

włos pseudoprążkowany

(pili

pseudoannulati)

• We włosach pseudoprążkowanych obserwuje się

tylko nierównomierne rozmieszczenie barwnika w

postaci jasnych i ciemnych prążków wzdłuż całej

długości włosa

• Zjawisko zwykle ma charakter powierzchowny i

struktura włosa jest prawidłowa

• Zmiany takie często obserwujemy we włosach

spłaszczonych w przekroju poprzecznym i

skręcających się w bardzo regularne zwoje

• Spłaszczone powierzchnie dają jaśniejszy odcień,

partie skręcone robią ciemniejsze wrażenie

• Włosy takiego typu są bardzo popularne u

naturalnych blondynów, często też występują w

szczytowych partiach głowy

• Włosy takie

są mocne i zdrowe

i nie wymagają

żadnych zabiegów czy leczenia

Zmiany struktury włosa

włosy mnogie (pili multigemini)

• Z jednego kanału wyrasta po

kilka włosów – przypomina to

bukiet kwiatów w wazonie

• Przyczyną jest zablokowanie

brodawki w czasie produkcji

włókna włosa, który przebija się

do sąsiedniego kanału

włosowego i tak włos wydostaje

się na powierzchnię

• Czasami towarzyszy temu

zapalenie mieszków włosowych

• Golenie niekiedy stopuje ten

proces

• Pomocne też bywają metody

krioterapeutyczne

• W rzeczywistości mamy mało

informacji o tym zjawisku

Zmiany struktury włosa

włosy uszkodzone (trichokinesis,

pili torti)

• Włosy śrubowate

(korkociagowate,

uszkodzone (pili torti,

trichokinesis) to

najpowszechniej

używane nazwy

określające ten sam

typ uszkodzenia włosa

• Są to włosy

o

skręcającym się

włóknie wzdłuż

długości włosa

(jak

skręty liny czy

sznurka)

• Skręty mogą być małe

(o dużym skoku)

Zmiany struktury włosa

włosy uszkodzone (trichokinesis,

pili torti)

• Śrubowate skręcanie się włosa może

prowadzić do

podłużnego pękania

włosa, a

zwłaszcza jego osłonki i blaszki wewnętrznej

• Włosy takie często spotkać można na

głowach ludzi pomiędzy innymi, normalnie

zbudowanym,i włosami

• Włosy takie często spotyka się

w owłosieniu

łonowym

, gdzie włosy takie często

skręcają

się naturalnie

• Włosów takich nigdy nie spotykamy

na

brwiach i rzęsach

• Jako cechę wrodzoną włosy takie spotykamy

u naturalnych blondynów(-nek)

Zmiany struktury włosa

włosy uszkodzone (trichokinesis,

pili torti)

• Włosy takie występują czasem w niektórych

chorobach, zwykle rzadko spotykanych i

mających charakter chorób wrodzonych (Zespoły

Bazex, Bjornstada, Crandalla, Beare’a i innych)

• Czasami mogą się jednak pojawiać dopiero

później w życiu, a nie jako cecha wrodzona

• Uszkodzenia skóry

uszkadzające mieszki

włosowe (takie, jak oparzenia) mogą

powodować

pojawianie się włosów uszkodzonych

• Włosy takie często pojawiają się

współtowarzysząc

anoreksji na tle nerwowym

, a

także w następstwie stosowania leków,

zwłaszcza zawierających

retinoidy

• Zwykle nie stosuje się żadnego leczenia, czasami

poprawa następuje samoistnie

Zmiany struktury

włosa

włos skręcony

• Bardzo silnie

spiralnie

skręcone włosy

• Średnica skrętu wynosi 1 – 3

mm i często włosy skręcają

się wzajemnie jedne w drugie

• Kiedy włos rozciągnie się

(przez pociągnięcie),

puszczony powraca do

swoich pierwotnych skrętów

• Włosy tego typu najczęściej

spotyka się

u mężczyzn w

średnim wieku

(nawet do

16% mężczyzn).

• Włosy skręcone spotyka się

głównie

na plecach, na

brzuchu i na udach

Zmiany struktury włosa

bruzdowanie podłużne włosa

(grooved hair)

•

Włosy bruzdowane

wykazują

jedną lub więcej

podłużnych bruzd wzdłuż

całej długości

włosa

•

Bruzd może być więcej –

dwie albo trzy

•

Na przekroju

poprzecznym włos taki

zwykle przypomina

kształtem półksiężyc

• Czasami włosy takie znajduje się pomiędzy

normalnymi

włosami

• Czasami grupy takich włosów można spotkać

w rejonach ,

gdzie występują równocześnie inne zmiany

struktury

włosa (niedorozwój, dysplazje ektodermalne,

włosy

kędzierzawe.

Zmian takich zazwyczaj nie

leczy się.

Zmiany struktury włosa

nadmierna

łamliwość włosa

• Włosy są wyraźnie ścieńczałe (ograniczone

lub rozlane) ogniska,

łamiące się 2-3 cm

nad powierzchnią skóry

• Może być to wynik zmian wrodzonych

(predyspozycji na tle genetycznym)

• Często jest to efekt kolorowania, ondulacji,

rozjaśniania i działań mechanicznych

(niewłaściwe czesanie)

• Uwaga:

często rozszczep podłużny,

rozszczep węzłowy i łamliwość włosa

występują równocześnie

Zmiany struktury włosa

łamliwość guzkowata włosa

(trichirrhesis nodosa)

• Trichorrhesis nodosa (łamliwość guzkowata

włosa) jest

jedną z najczęściej

rozpoznawanych

prze dermatologów zmian

guzkowatych włosa

• Jest to

ogniskowy defekt włosa

• Pod mikroskopem większość włókien włosa

wygląda normalnie, jednakże spotyka się

pojedyncze punkty

pogrubiałego lub

postrzępionego włosa

w miejscach, gdzie

brakuje osłonki włosa lub jest ona silnie

uszkodzona

• Brak osłonki

odsłania korę włosa

i ułatwia

silne uszkodzenie jej poszczególnych blaszek

Zmiany struktury włosa

łamliwość guzkowata włosa

(trichirrhesis nodosa)

• Uszkodzeniu osłonki sprzyjają takie czynniki, jak

detergenty i inne czynniki chemiczne,

promieniowanie UV, i czynniki fizyczne (jak

mocne czesanie)

• Uszkodzona lub wręcz zdarta osłonka powoduje

narażenie głębszych struktur włókna włosa tym

bardziej, że

kora włosa jest znacznie bardziej

wrażliwa na działanie czynników szkodliwych,

niż osłonka włosa

• W ten sposób włókna włosa stają się bardziej

łamliwe i podatniejsze na uszkodzenie

• Tego typu przypadki mogą być wrodzone lub

nabyte

• Przypadki wrodzone są bardzo rzadkie i zwykle

pojawiają się w bardzo młodym wieku

Zmiany struktury włosa

łamliwość guzkowata włosa

(trichirrhesis nodosa)

• Nieregularna produkcja białek keratynowych

na całej długości włókna zdarza się w

chorobach o podłożu metabolicznym, w

zaburzeniach poziomu

mocznika

, w

zaburzeniach przemian

miedzi i cynku oraz

przy niedoborze cysteiny i siarki

we włóknie

włosa

• Zespól ten bardzo często jest skutkiem

nadmiernego manipulowania przy swoich

włosach (zbyt silne czesanie, stylizowanie

włosów, zwłaszcza związane z dużym urazem

włosa, nadmierne częste mycie i suszenie

głowy i innych

czynności

często

uszkadzających

otoczkę włosa

Zmiany struktury włosa

łamliwość guzkowata włosa

(trichirrhesis nodosa)

• Zespół łamliwości guzkowatej włosa obserwuje

się zwykle u ludzi, którzy często i regularnie

wykonują trwałą ondulację, co prawie zawsze

uszkadza otoczkę włosa

• Procesy te można zahamować,

głównie

ograniczając zabiegi uszkadzające włosy:

• Należny zmniejszyć i złagodzić siłę i częstość

czesania włosów, zaniechać zabiegów

chemicznych, takich jak trwała ondulacja,

używać bardzo łagodnych szamponów

• Skrócenie włosów poniżej miejsc

zdefektowanych i unikanie czynników

uszkadzających włosy często doprowadza do

ustąpienia zmian w czasie kilku miesięcy

Zmiany struktury włosa

włosy pęcherzykowate

• Jak wskazuje sama nazwa włos przybiera

pęcherzykowate zgrubienia („bąbelki”), co

nadaje gąbczasty wygląd

• Wszystkie włókna włosów mają bardzo liczne

wakuole (pęcherzyki) z pęcherzykami powietrza

• Przestrzenie te mogą zanikać, gdy włos jest

mokry lub wilgotny.

Po wysuszeniu włosów

puste przestrzenie pojawiają się ponownie

• Zazwyczaj zmiany pojawiają się po zadziałaniu

temperatury ponad 175

0

C, ale zmiany pojawiały

się też już po zadziałaniu temperatury 125

0

C

przez ponad 1 minutę

• Przyczyną mogą być też czynniki chemiczne

• Nie ma leczenia –

należy ściąć uszkodzone włosy

i czekać na odrośnięcie nowych, zdrowych

włosów

Zmiany struktury włosa

zmiany zanikowe włosa

(trichodystrofia)

• Schorzenie ma charakter wrodzony i

powoduje powstawanie

nienormalnego,

kruchego i łamliwego włosa

• Zmiany struktury włosa nie są jedynymi –

często też występują

problemy z innymi

strukturami ektodermalnymi

(jak zęby czy

oko (zaćma) lub paznokcie (onychodystrofia)

• Pod mikroskopem włos na przekroju jest

owalny, z nieregularną średnicą wzdłuż

swojej długości i ma nieregularne

rozmieszczenie pigmentu na swojej długości

Zmiany struktury włosa

zmiany zanikowe włosa

(trichodystrofia)

• Należy zawsze oznaczyć we włosie

zawartość

siarki i aminocysteiny

(zwykle tylko 50%

zawartości, odpowiadającej zdrowemu

włosowi)

• Choroba ma zwykle genetyczny charakter

• Często

współistnieje nadwrażliwość na

światło

słoneczne

• Leczenie jest bardzo trudne

• Zaleca się

oszczędzać włosy,

unikać

agresywnych zabiegów fryzjerskich,

ekspozycji na słońce i zwiększyć podaż

aminocysteiny w diecie

Zmiany struktury włosa

włosy złamane ukośnie (tapered

fracture hair)

• Włosy łamiące się ukośnie (włosy spiczaste) to włosy,

które zostały uszkodzone w czasie ich wzrostu

• Takie miejsca często pojawiają się na otoczce włosa

tam, gdzie jest

uszkodzona kora włosa

i to zwykle w

tym miejscu, będącym zwykle przewężeniem włókno

ulega złamaniu

• Włosy takie spotykamy w różnych odmianach

łysienia

, zwłaszcza w jego cięższych postaciach

• Zmiany takie często pojawiają się też u chorych

poddanych

chemioterapii

• Włosy spiczaste są wynikiem

zahamowania wzrostu

korzenia włosa. Ponieważ jest coraz mniej

aktywnych komórek

włókno włosa staje się coraz

cieńsze

, aż w pewnym momencie mitozy całkiem

ustają, co skutkuje powstaniem

charakterystycznego, stożkowatego włosa

Zmiany struktury włosa

zespół nierozczesywalnych

włosów (uncombable hair

syndrome)

• Mimo, że znany był

już wcześniej,

zespół ten został

opisany naukowo

po raz pierwszy w

Niemczech w 1973

roku

• W latach 1973 –

2000 stwierdzono

około 60 takich

przypadków

Zmiany struktury włosa

zespół nierozczesywalnych

włosów (uncombable hair

syndrome)

• Włosy są silnie zmierzwione, każdy

rośnie w

innym kierunku

i są bardzo trudne do

rozczesania i utrzymywania właściwej

fryzury

• Włókna włosa są

wyjątkowo nieelastyczne i

grube

, nawet już przy samej skórze i przez

to bardzo trudne do ułożenia

• Na

przekroju poprzecznym włosa

widać, że

włókno włosa jest

nieregularne z jedną albo

wieloma podłużnymi bruzdami

• Włókna takie u niektórych ludzi

nie mają

wcale lub

mają

bardzo mało pigmentu

• Włókna zawsze są bardzo

suche, łamliwe i

połyskliwe

(„mieniące się” kolorem jak mika)

Zmiany struktury włosa

zespół nierozczesywalnych

włosów (uncombable hair

syndrome)

• Zazwyczaj włosy takie obcina się nieregularnie

i rzadko, ponieważ

rosną bardzo powoli

i mają

duże

tendencje do wypadania

• Brwi i rzęsy są zwykle normalne

, ale włosów

jest na nich zwykle mniej, niż normalnie.

• Często równocześnie występują

problemy

z

paznokciami

, które bywają

kruche, łamliwe,

cienkie i słabiej wykształcone

• Również

zęby

wykazują częste

defekty szkliwa

• Diagnozuje się zwykle oglądając włos pod

mikroskopem elektronowym (w optycznym

tylko w świetle spolaryzowanym)

Zmiany struktury włosa

zespół nierozczesywalnych

włosów (uncombable hair

syndrome)

• Istotą tego zespołu

jest nieregularny wzrost

włosa i jego zbyt wczesna keratynizacja

z

powstawaniem twardego, grubego i prostego

mieszka włosowego

• Wymusza to różnokierunkowy wzrost włosów

• Włókna włosów w tym zespole są bardzo silnie

skeratynizowane z

bardzo wysokim poziomem

siarki

w białku włosa

• Zwykle jest to choroba genetyczna,

dziedziczona przez gen dominujący

• Czasami występowanie tego zespołu obserwuje

się w kilku kolejnych pokoleniach

• Cecha ta nie musi objawiać się od razu, ale

zwykle zawsze pojawia się przed okresem

pokwitania

Zmiany struktury włosa

włosy częściowo scieńczałe

(wykrzyknikowe,exclamation

mark hair)

• Włosy wyglądają dokładnie tak, jak zostały

nazwane, przypominając swym kształtem

wykrzyknik

• Powstają w chwili, gdy pojawia się lokalnie

bardzo silne scieńczenie

włosa w miejscu,

gdzie zaczyna się łodyga włosa i stopniowo

część ta przesuwana jest ku górze

• Włosy takie często widuje się u ludzi z

łysieniem plackowatym

• Spotyka się je także we włosach

zmienionych wskutek działania

trucizn,

głównie

talu

i czasami w innych chorobach

niszczących włosy

Zmiany struktury włosa

włosy maczugowate (club hair)

• Włosy maczugowate mają

bulwiaste zgrubienie

na

końcu wychodzącym z kanału

i są częścią normalnego

cyklu włosowego

• Do komórek tworzących korę

włosa dołączone są komórki z

korzenia i one właśnie

tworza bulwiaste

zakończenia włosa

• Często są one wyrywane

w

czasie mycia włosów,

szczotkowania, stylizacji

włosów

i innych czynności

• Często długo tkwią w skórze

i dopiero są wypychane przez

kolejne rosnące włosy

Obserwuje się je często

u ludzi ze słabymi

włosami, którzy

wskutek pogorszenia

zdrowia tracą ich

więcej, niż zazwyczaj

Zmiany struktury włosa

podsumowanie

•

Wielkim błędem byłoby sądzenie, że

kosmetyczka

musi bezwzględnie znać i

rozpoznawać wszystkie nieprawidłowości

włosa

– jak sądzę, nie potrafi tego nawet

większość lekarzy

•

Jednak kosmetyczka w swojej pracy widzi

włosy klienta i często coś z nimi robi – i

czasem

jest pierwszą lub wręcz jedyną osobą,

która może zauważyć te nieprawidłowości

•

Dalsza diagnoza zależy już od

specjalistycznych gabinetów, dysponujących

mikroskopami skaningowymi, aparatami do

trichogramów i innym oprzyrządowaniem

pozwalającym diagnozować i poprawiać stan

włosów

Zmiany struktury włosa

uwagi na zakończenie

• Kłopoty życia

codziennego,

stresy i wiele

innych elementów

niszczy nasze

włosy

• Pamiętajmy o tym