Charakterystyka i podział

występujących w procesach pracy

czynników ze względu na właściwości

oraz oddziaływanie na

człowieka

Bhp w firmie

Bhp w firmie

W materialnym środowisku
pracy występują czynniki:



uciążliwe,

których

oddziaływanie może

utrudniać pracę lub obniżać

zdolność jej wykonania nie

powodując jednak trwałego

pogorszenia zdrowia;



szkodliwe ,

wynikiem

oddziaływania których może

być stopniowe pogorszenia

stanu zdrowia człowieka;



niebezpieczne,

których

oddziaływanie na

pracownika

prowadzi lub

może prowadzić do urazu

(wypadku przy pracy).

Wymienione czynniki dzieli

się na:



fizyczne,



chemiczne,



biologiczne,



psychofizyczn
e.

Czynniki fizyczne to w
szczególności:



hałas,



wibracja (drgania mechaniczne),

Czynniki fizyczne to w

szczególności



oświetlenie,



promieniowanie (jonizujące, podczerwone,

nadfioletowe, laserowe),



pole i promieniowanie elektromagnetyczne,



energia elektryczna i elektryczność statyczna,



pyły przemysłowe,



czynniki niebezpieczne mogące prowadzić do

urazów, takie jak poruszające się maszyny i

ruchom elementy maszyn, przemieszczające się

wyroby i materiały, ostre i wystające elementy,

krawędzie itp.



hałas,



wibracja (drgania mechaniczne),

Czynniki chemiczne w zależności od

możliwych skutków i rodzaju

działania na organizm człowieka są

dzielone na:



bardzo toksyczne,



silnie toksyczne,



toksyczne,



drażniące,



uczulające,



rakotwórcze,



mutagenne,



upośledzające funkcje rozrodcze

Czynniki chemiczne w zależności

od sposobów absorpcji są

dzielone na:

wchłaniane

przez układ

oddechowy

(inhalacyjna)

wchłaniane

przez układ
pokarmowy

wchłaniane

przez skórę

i błony

śluzowe

(dermalna)

Czynniki biologiczne

Ze względu na działanie można wśród

nich wyróżnić:



Czynniki wywołujące choroby zakaźne

i inwazyjne (priony, wirusy,

bakterie, grzyby, pierwotniaki, robaki);



Alergeny biologiczne (bakterie, grzyby,

cząstki roślinne i zwierzęce);



Toksyny biologiczne (endotoksyna

bakteryjna, mikotoksyny, toksyny

roślinne, glukany grzybicze, jady

zwierzęce);



Czynniki rakotwórcze (aflatoksyny, pył

drzewny).

Czynniki biologiczne

Największe ryzyko zawodowe zakażenia

mikroorganizmami

stwarza w każdym

przypadku zakażony żywy organizm.
Zakażenia chorobotwórcze mogą
wystąpić poprzez bezpośrednie lub
pośrednie wtargnięcie zarazka
chorobotwórczego. Czynniki biologiczne
mogą być przyczyną wielu chorób
zawodowych.

Czynniki psychofizyczne dzieli
się na:



obciążenie fizyczne (statyczne i dynamiczne),



obciążenie nerwowo - psychiczne (obciążenie
umysłu, obciążenie lub niedociążenie
percepcyjne, obciążenie emocjonalne).

Występowanie czynników

uciążliwych, szkodliwych i

niebezpiecznych w procesach pracy

zachodzi podczas:



stosowania szkodliwych dla człowieka surowców,

produktów, półfabrykatów i innych materiałów

stosowanych w procesach technologicznych, maszyn i

urządzeń stwarzających zagrożenie czynnikami

fizycznymi, chemicznymi i biologicznymi,



niewłaściwego transportu surowców, półfabrykatów,

wyrobów, odpadów produkcyjnych powodującego

zagrożenia chemiczne, fizyczne i biologiczne,



stosowania nieodpowiednich kubatur budynków,

niestosowanie środków ochrony przed przenikaniem

emitowanych czynników,



niewłaściwego opakowania, nieprawidłowego

magazynowania

Identyfikacja czynników uciążliwych,

szkodliwych i niebezpiecznych w

procesach pracy powinna obejmować:



określenie wszelkich czynników szkodliwych, uciążliwych

i niebezpiecznych, występujących na stanowisku pracy,



wybór tych właściwości czynników niebezpiecznych,

szkodliwych i uciążliwych, których oddziaływanie ma

decydujący wpływ na człowieka i określenie ich wartości,



ustalenie w jaki sposób czynniki te mogą oddziaływać

na człowieka (drogi przechodzenia do organizmu,

mechanizm oddziaływania i zakres zmian),



określenie czasu lub częstotliwości ekspozycji człowieka

na istniejące zagrożenia,



ustalenie liczby osób narażonych.

Następstwa zagrożeń



obniżenie sprawności organizmu,



choroby zawodowe,



urazy ciała,



śmierć pracownika

Skutki zagrożeń

powodują warunki pracy

niezgodne z

wymaganiami bezpieczeństwa

pracy i ergonomii oraz wynikające

z tego wypadki przy pracy.

Skutki społeczne

zagrożeń



ból i cierpienie,



ograniczenie możliwości

rozwojowych,



obniżenie możliwości

zarobkowych poszkodowanych,



obniżenie jakości życia

poszkodowanych.

Skutki ekonomiczne

zagrożeń



koszty wypłaty odszkodowań za
uszczerbek na zdrowiu lub śmierć,



koszty zniszczonego wyposażenia,



koszty straconego czasu pracy,



koszty absencji chorobowej,



koszty kar umownych za
nieterminową realizację kontraktów.

Ocena zagrożeń czynnikami

występującymi w procesach

pracy.

Polega na ocenie zgodności wyników

pomiarów stężeń lub natężeń czynników

szkodliwych występujących w środowisku

pracy z Najwyższymi Dopuszczalnymi

Stężeniami (NDS) lub Najwyższymi

Dopuszczalnymi Natężeniami (NDN)

z uwzględnieniem Najwyższych

Dopuszczalnych Stężeń Chwilowych

(NDSCh) i Najwyższych Dopuszczalnych

Stężeń Pułapowych (NDSP).

Ocena zagrożeń czynnikami

występującymi w procesach

pracy.

Najwyższe Dopuszczalne Stężenia (NDS)

czynników szkodliwych dla zdrowia

w środowisku pracy jest to średnia ważona,

których oddziaływanie na pracownika w ciągu

8-godzinnego dobowego i tygodniowego,

określonego w Kodeksie pracy, wymiaru czasu

pracy przez okres jego aktywności zawodowej

nie powinno spowodować ujemnych zmian w

jego stanie zdrowia oraz w stanie zdrowia

jego przyszłych pokoleń.

Ocena zagrożeń czynnikami

występującymi w procesach

pracy.

Najwyższe Dopuszczalne Natężenie (NDN) - jest

to najwyższe dopuszczalne natężenie fizycznego

czynnika szkodliwego dla zdrowia - ustalone

jako wartość średnia, której

oddziaływanie na pracownika w ciągu 8-

godzinnego dobowego i tygodniowego,

określonego w Kodeksie pracy, wymiaru czasu

pracy, przez okres jego aktywności zawodowej,

nie powinno spowodować ujemnych zmian w

jego stanie zdrowia oraz w stanie zdrowia jego

przyszłych pokoleń.

Ocena zagrożeń czynnikami

występującymi w procesach

pracy.

Najwyższe dopuszczalne
stężenie chwilowe (NDSCh) -
wartość średnia stężenia,
które nie powinno
spowodować ujemnych zmian
w stanie zdrowia pracownika,
jeżeli występuje w
środowisku pracy nie dłużej
niż 15 minut i nie częściej
niż 2 razy w czasie
zmiany roboczej, w
odstępie czasu nie krótszym
niż 1 godzina;

Ocena zagrożeń czynnikami

występującymi w procesach

pracy.

Najwyższe Dopuszczalne

Stężenie Pułapowe (NDSP)

jest to stężenie, które ze

względu na zagrożenia

zdrowia lub życia pracownika

nie może być w środowisku

pracy przekroczone w

żadnym momencie.

Zasady badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia

występujących w środowisku pracy określa Rozporządzenie
Ministra Zdrowia z dnia 20 kwietnia 2005 r. w sprawie badań i
pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w
środowisku pracy zamieszczone w (Dz. U. z 2005 r. Nr 73, poz.
645). Reguluje ono:

• tryb, metody, rodzaj i częstotliwość wykonywania badań i

pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w
środowisku pracy;

• przypadki, w których jest konieczne prowadzenie pomiarów

ciągłych;

• wymagania, jakie powinny spełniać laboratoria wykonujące

badania i pomiary;

• sposób rejestrowania i przechowywania wyników badań i

pomiarów;

• wzory dokumentów oraz sposób udostępniania wyników badań

i pomiarów pracownikom.

BADANIA I POMIARY CZYNNIKÓW

SZKODLIWYCH DLA ZDROWIA

WYSTĘPUJĄCYCH W ŚRODOWISKU PRACY

Badań i pomiarów czynnika szkodliwego

dla zdrowia występującego w środowisku

pracy nie przeprowadza się, jeżeli wyniki

dwóch ostatnio przeprowadzonych badań i

pomiarów nie przekroczyły 0,1 wartości

najwyższego dopuszczalnego stężenia lub

natężenia określonego w przepisach, a w

procesie technologicznym lub w

warunkach występowania danego czynnika

nie dokonała się zmiana mogąca wpływać

na wysokość stężenia lub natężenia

czynnika szkodliwego dla zdrowia.

BADANIA I POMIARY CZYNNIKÓW

SZKODLIWYCH DLA ZDROWIA

WYSTĘPUJĄCYCH W ŚRODOWISKU PRACY

W przypadku występowania w środowisku pracy

czynników o działaniu rakotwórczym lub

mutagennym badania i pomiary przeprowadza się:
•

co najmniej raz na trzy miesiące

- przy

stwierdzeniu w ostatnio przeprowadzonym badaniu

lub pomiarze stężenia czynnika rakotwórczego lub

mutagennego powyżej 0,5 wartości najwyższego

dopuszczalnego stężenia określonego w przepisach.
•

co najmniej raz na sześć miesięcy

- przy

stwierdzeniu w ostatnio przeprowadzonym badaniu

lub pomiarze stężenia czynnika rakotwórczego lub

mutagennego powyżej 0,1 do 0,5 wartości

najwyższego dopuszczalnego stężenia określonego w

przepisach.
•

w każdym przypadku wprowadzenia zmiany

w

warunkach występowania tego czynnika.

BADANIA I POMIARY CZYNNIKÓW

SZKODLIWYCH DLA ZDROWIA

WYSTĘPUJĄCYCH W ŚRODOWISKU PRACY

W przypadku występowania w środowisku pracy

czynników szkodliwych dla zdrowia, innych niż

określone powyżej badania i pomiary przeprowadza

się:
•

co najmniej raz w roku

- przy stwierdzeniu w

ostatnio przeprowadzonym badaniu lub pomiarze

stężenia lub natężenia czynnika szkodliwego dla

zdrowia

powyżej

0,5

wartości

najwyższego

dopuszczalnego stężenia lub natężenia określonego

w przepisach.
•

co najmniej raz na dwa lata

- przy stwierdzeniu w

ostatnio przeprowadzonym badaniu lub pomiarze

stężenia lub natężenia czynnika szkodliwego dla

zdrowia powyżej 0,1 do 0,5 wartości najwyższego

dopuszczalnego stężenia lub natężenia określonego

w przepisach.
•

w każdym przypadku

wprowadzenia zmiany w

warunkach występowania tego czynnika.

BADANIA I POMIARY CZYNNIKÓW

SZKODLIWYCH DLA ZDROWIA

WYSTĘPUJĄCYCH W ŚRODOWISKU PRACY

W przypadku występowania w środowisku pracy

szkodliwego dla zdrowia czynnika chemicznego, dla

którego określono wartość najwyższego

dopuszczalnego stężenia pułapowego, przeprowadza

się pomiary

ciągłe stężenia

tego czynnika.

Pracodawca przed przystąpieniem do

przeprowadzania badań i pomiarów czynników

szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy dokonuje

rozeznania:
• procesów technologicznych i występujących w nich

czynników szkodliwych dla zdrowia w celu ich

wytypowania do oznaczenia w środowisku pracy;
• organizacji i sposobu wykonywania pracy.
Pracodawca, nie później niż w terminie 30 dni od dnia

rozpoczęcia działalności, jest obowiązany do

wykonania badań i pomiarów czynnika szkodliwego

dla zdrowia w środowisku pracy.

BADANIA I POMIARY CZYNNIKÓW

SZKODLIWYCH DLA ZDROWIA

WYSTĘPUJĄCYCH W ŚRODOWISKU PRACY

Metody badań i pomiarów czynników szkodliwych

dla zdrowia w środowisku pracy określają Polskie

Normy

oraz

normy

międzynarodowe

lub

równoważne.
Laboratoria wykonujące badania i pomiary

czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku

pracy powinny uzyskać akredytację na podstawie

przepisów ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o

systemie oceny zgodności (Dz. U. z 2004 r. Nr

204, poz. 2087 oraz z 2005 r. Nr 64, poz. 565).
O wynikach przeprowadzonych badań i pomiarów

czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku

pracy pracodawca jest obowiązany niezwłocznie,

w sposób ustalony w danym zakładzie pracy,

poinformować pracowników oraz umieszczać

aktualne wyniki tych badań lub pomiarów na

odpowiednim stanowisku pracy.

BADANIA I POMIARY CZYNNIKÓW

SZKODLIWYCH DLA ZDROWIA

WYSTĘPUJĄCYCH W ŚRODOWISKU PRACY

Na podstawie wyników badań i pomiarów
pracodawca prowadzi na bieżąco rejestr czynników
szkodliwych dla zdrowia występujących na
stanowisku pracy.

Pracodawca wpisuje na bieżąco wyniki badań i
pomiarów czynnika szkodliwego dla zdrowia do
karty badań i pomiarów.

W przypadku likwidacji zakładu pracy, pracodawca
niezwłocznie przekazuje rejestr oraz kartę
właściwemu miejscowo państwowemu inspektorowi
sanitarnemu.

Rejestry oraz karty przechowywane są przez okres

40

lat

, licząc od daty ostatniego wpisu. Wyniki

badań i pomiarów przechowuje się
przez okres

3 lat

, licząc od daty ostatniego wpisu.

BADANIA I POMIARY CZYNNIKÓW

SZKODLIWYCH DLA ZDROWIA

WYSTĘPUJĄCYCH W ŚRODOWISKU PRACY

Dokumentowanie wyników badań

Dokumenty zawierające wyniki badań

i pomiarów wpisane do rejestru i

karty są niezwłocznie udostępniane na

pisemne żądanie pracownika, byłego

pracownika, ich przedstawiciela

ustawowego lub pełnomocnika. Osoby te

mogą wystąpić o sporządzenie wyciągów,

odpisów i kopii dokumentacji do zakładu

pracy lub podmiotu przechowującego

dokumentację. Sporządzenie wyciągów,

odpisów i kopii dokumentacji następuje na

koszt wnioskodawcy.

Każde urządzenie musi posiadać

instrukcję bezpiecznej obsługi. 

Instrukcję obsługi sporządza

wykonawca urządzenia i stanowi

ona integralną część dokumentacji

ruchowej. 

Gdy maszyna nie posiada instrukcji

to musi ją sporządzić użytkownik

wraz ze służbami bhp.

RYZYKO ZAWODOWE

to

PRAWDOPODOBIEŃSTWO

urazu lub pogorszenia stanu zdrowia

i

CIĘŻKOŚĆ

urazu lub pogorszenia stanu zdrowia

Aby dokonać oceny ryzyka, musimy

odpowiedzieć na trzy podstawowe

pytania



Co się może stać złego?



Jak często lub jak bardzo jest to
prawdopodobne?



Jakie mogą być tego skutki

Ocena ryzyka zawodowego

związanego z występującymi na

stanowisku pracy zagrożeniami

wymaga oszacowania elementów

ryzyka. Oszacowanie to może być

dokonane przy pewnym poziomie

ufności.

W oszacowaniu ciężkości możliwego

urazu lub utraty zdrowia, które może

być wynikiem zagrożenia, powinno

się przyjmować rozsądnie najcięższy

uraz lub pogorszenie stanu zdrowia

Przy szacowaniu
prawdopodobieństwa wystąpienia
urazu ciała lub utraty zdrowia
przez pracownika należy zwrócić
uwagę na takie elementy, jak:

•prawdopodobieństwo wystąpienia

zdarzenia zagrażającego,

•częstość i czas narażenia

na zagrożenie,

•możliwość uniknięcia lub

ograniczenia szkody.