ZARZĄDZANIE

WIEDZĄ

W ORGANIZACJI

Autorzy:
Małgorzata Bugaj
Elżbieta Maj
Anetta Starowicz

STRUKTURA

1.

  

Dane, informacje, wiedza

2.

  

Definicje wiedzy

3.

  

Cechy wiedzy

4. Rodzaje wiedzy
5.

  

Geneza zarządzania wiedzą

6.

  

Pojęcia zarządzania wiedzą

7.

  

Proces zarządzania wiedzą

8. Grupy celów zarządzania wiedzą
9. Ryzyko w zarządzaniu wiedzą

10. Organizacja ucząca się
11.

  

Proces tworzenia wiedzy organizacyjnej

12. Korzyści z zarządzania wiedzą

DANE

INFORMACJE

WIEDZA

HIERARCHIA WIEDZY

Źródło: Opracowanie własne

DANE

DANE – to surowe fakty, liczby lub
inne szczegóły, dotyczące pewnego
wydarzenia

INFORMACJA

INFORMACJA – przetworzone
dane, zinterpretowane tak, by
mogły być pomocne dla odbiorcy

WIEDZA

WIEDZA – świadomość i
zrozumienie informacji oraz
umiejętność efektywnego ich
przetworzenia

SCHEMAT PRZETWARZANIA

DANYCH W INFORMACJĘ

1. Kontekstualizacja –

sformułowanie celu gromadzenia
informacji

2. Kategoryzacja – analiza jednostki

lub kluczowego komponentu

3. Kalkulacja – analiza statystyczna

lub matematyczna

4. Korekta – usunięcie zbędnych

danych

5. Kondensacja – przedstawienie

danych
w precyzyjnej i przejrzystej formie

CECHY INFORMACJI

UŻYTECZNEJ

- Aktualność,
- Zrozumiałość dla odbiorcy,
- Związanie z teraźniejszością,

ukierunkowanie na przyszłość,

- Operatywność (łatwość

wykorzystywania)

- Dokładność i precyzja,
- Pewne pochodzenie

WIEDZA TO

 informacja i doświadczenia umożliwiające

dostosowanie się do otoczenia i rozwój (S.
Kwiatkowski)

  informacja przedłożona do produktywnego

użytku, jest indywidualna i często trudna do
ogarnięcia oraz może być nieuchwytna ( M.
Armstrong)

 płynne połączenie wyrażonego doświadczenia,

wartości, odpowiednio dobranych informacji
oraz eksperckiego wglądu w jakieś zagadnienie,
które zapewnia ramy dla oceny i włączenia
nowych doświadczeń i informacji
(T.H.Davenport, L. Prusak)

WIEDZA TO



      

ogół

wiadomości

i

umiejętności

wykorzystywanych

przez

jednostki

do

rozwiązywania problemów. Obejmuje elementy
teoretyczne, praktyczne, a zarazem ogólne
zasady

i

szczegółowe

wskazówki

postępowania.
Podstawą wiedzy są informacje i dane. Jest
ona zawsze związana z konkretną osobą.
Wiedza jest dziełem jednostek i reprezentuje
ich

przekonania

dotyczące

zależności

przyczynowo-skutkowych (G. Probst, S. Raub,
K. Romhardt).

CECHY WIEDZY:



dominacja

– wiedza jest najważniejszym zasobem wśród

pozostałych, ma strategiczne znaczenie dla funkcjonowania
każdego przedsiębiorstwa.



niewyczerpalność

– wartość zasobów wiedzy nie

zmniejsza się wraz z ich przekazywaniem, wręcz
przeciwnie, po wykonaniu zadania na rzecz kontrahenta,
przekazana wiedza nie tylko pozostanie u usługodawcy, ale
prawdopodobnie zostanie rozwinięta o nowe elementy
zdobyte w trakcie procesu nauczania.

 symultaniczność

– wiedza w tym samym czasie może

być wykorzystywana przez wiele firm jednocześnie i wielu
miejscach naraz. Posiadając wiedzę nie posiadamy do niej
wyłączności, o ile nie posiadamy praw autorskich,
patentów, itp.



nieliniowość

– posiadanie dużych zasobów wiedzy nie

decyduje bezpośrednio o przewadze konkurencyjnej, ale w
praktyce pozwala na uzyskanie takiej przewagi nad
przedsiębiorstwami uboższymi w zasoby wiedzy.

 

 RODZAJE WIEDZY:

• wiedza jawna - inaczej formalna,

uzewnętrzniona

a

więc

jasno

sprecyzowana i usystematyzowana.
Wiedza jawna charakteryzuje się łatwą
dostępnością

i

możliwością

wykorzystania.

• wiedza ukryta - inaczej cicha –

gromadzi się wraz z doświadczeniem w
każdym

człowieku

a mimo to nie potrafimy jej jasno
sprecyzować
i przekazać.

GENEZA

ZARZĄDZANIA

WIEDZĄ
W ORGANIZACJACH

1987 – początek koncepcji zarządzania

 pierwsza zorganizowana w Stanach

Zjednoczonych konferencja dotycząca
„Zarządzania wiedzą w XXI” wieku,

  powstanie w Szwecji tzw. grupy Konrada,

która zainicjowała pracę nad kapitałem
intelektualnym,

 druga połowa lat 90-tych – rozwój

Zarządzania wiedzą spopularyzowany przez
Japończyka Ikujiro Nonaka.

POJĘCIE ZARZĄDZANIA

WIEDZĄ:



system

zaprojektowany,

by

pomóc

przedsiębiorstwom

w

zdobywaniu,

analizowaniu, wykorzystywaniu wiedzy w celu
podejmowania szybszych, mądrzejszych i
lepszych decyzji dzięki czemu mogą one
osiągnąć przewagę konkurencyjną (Ernst &
Young)



proces identyfikowania, zdobywania i

wykorzystywania wiedzy mający na celu
poprawę pozycji konkurencyjnej organizacji
(A.Andersen)

POJĘCIE ZARZĄDZANIA

WIEDZĄ:





sztuka przetwarzania informacji i aktywów

intelektualnych w trwałą wartość dla
klientów
i

pracowników

organizacji

(Price

Waterhouse Coopers)

 jest procesem za pomocą, którego

organizacja

generuje

bogactwo

na

podstawie

swoich

intelektualnych

lub

opartych

na

wiedzy

aktywach

organizacyjnych
(W.R. Bukowitz, P.W. Williams)

Z zewnątrz
i wewnątrz
organizacji

W umysłach i
instrumentach

Formalny
i nieformalny

W organizacji
W produkcie

POZYSKIWANIE

I ROZWIJANIE

KODYFIKACJA TRANSFER WYKORZYSTANIE

PROCES WIEDZY

Źródło: Opracowanie własne

Pozyskiwanie wiedzy

(udoskonalanie, tworzenie)

 źródła wewnętrzne - protokoły z zebrań,

reklamacje i skargi, wewnętrzne banki
danych, Intranet, sprawozdania osób
zajmujących

się

obsługą

klienta,

doświadczenia

zaopatrzeniowców

w

kontaktach
z dostawcami, wiedza osób zatrudnionych
itp.

 źródła

zewnętrzne

-

wymiana

doświadczeń na sympozjach, literatura
fachowa, szkolenia, sieć kontaktów z
innymi przedsiębiorstwami, zewnętrzne
banki danych, itp.

Kodyfikacja to przekształcenie wiedzy w

dokumenty, nośniki elektroniczne, zapisy
multimedialne itp.

 
Kodyfikacja wiedzy ukrytej to najczęściej:

 

• Mapy wiedzy - rysunki, tabele, dowolne

prezentacje

graficzne,

na

których

przedstawiono źródła i rodzaje wiedzy.
Lokalizuje się osoby posiadające jakiś
określony typ wiedzy, kieruje do określonych
obszarów informacyjnych, np. danych o
sprzedaży, itp.

•

Mapy

ekspertów

–

wykaz

osób

pracujących

dla

przedsiębiorstwa

z

podziałem np. na kategorie najczęściej
pojawiających się problemów.

TRANSFER WIEDZY (dzielenie się
wiedzą)

to jej udostępnianie zainteresowanym
osobom,
może się odbywać w sposób formalny lub
nieformalny

 

Transfer odbywa się poprzez:

• Transmisję

– polegającą na wysyłaniu

i prezentowaniu wiedzy potencjalnemu
odbiorcy

• Absorbcję

– polegającą na przyjęciu

wiedzy w celu późniejszego wykorzystania

Transfer wiedzy jawnej

– odbywa się za pomocą sieci
telefonicznej, poprzez sieć komputerową,
a w przypadku dokumentów ma miejsce
ich fizyczne przemieszczanie

Transfer wiedzy ukrytej

– odbywa się niekonwencjonalnie, np. w
trakcie

nieformalnych

spotkań

pracowników, w czasie luźnej wymiany
opinii i doświadczeń
 

BARIERY PROCESU

DZIELENIA SIĘ WIEDZĄ

1. Poczucie bezpieczeństwa
2. Brak zaufania do współpracowników i

przełożonych

3. Obawa błędu
4. Niedocenienie wartości posiadanej wiedzy
5. Brak mechanizmu przekazywania wiedzy
6.Brak czasu na przekazywanie wiedzy,

spostrzeżeń, doświadczeń

7. Niechęć do korzystania z technologii

przekazywania wiedzy.

 

ZACHOWYWANIE WIEDZY

OBEJMUJE:

 

1.Selekcję

2. Uaktualnianie

3. Przechowywanie

4. Ochronę
 

ELEMENTARNE DZIAŁANIA PRZYDATNE

NA ETAPIE OCHRONY WIEDZY



w zakresie ochrony zbiorów wiedzy

skodyfikowanej:

- stosowanie kilku stopni „wtajemniczenia” i

dostępu do zbiorów wiedzy,

- kody dostępu do baz danych,

- selektywne udzielanie zgody na korzystanie

z baz danych

 w zakresie ochrony wiedzy posiadanej

przez pracowników:

- systemy motywujące pracowników do

lojalności wobec firmy,

- odpowiednio skonstruowane umowy o pracę,

utrudniające

przejście

do

pracy

u

konkurentów,

- ograniczenia dostępu pracowników do

tajemnic firmy,

- podpisywanie przez pracowników deklaracji

o zachowaniu tajemnicy firmy

 w zakresie ochrony wiedzy zawartej w

kompetencjach firmy:

- patenty,
- znaki firmowe,
- licencje,
- znaki towarowe

GRUPY CELÓW ZARZĄDZANIA

WIEDZĄ:



odnalezienie

wiedzy

w

powodzi

informacji

 retencja kompetencji

 mistrzostwo operacyjne

 podnoszenie innowacyjności

 podnoszenie

kwalifikacji

i

rozwój

pracowników  

RYZYKO W ZARZĄDZANIU WIEDZĄ

1. Na etapie pozyskiwania wiedzy

- celowe lub przypadkowe dezinformowanie,

manipulacja, propaganda lub dywersja informacji

- zagrożenia związane z wykorzystywaniem

Internetu jako źródła wiedzy o klientach i
konkurencji

- nadmierne tempo lub ilość napływających

informacji

2. Na etapie gromadzenia i przechowywania

wiedzy

- ryzyko utraty wiedzy organizacyjnej wraz z

odejściem pracowników

- ryzyko ingerencji w systemy baz danych (hakerzy,

złodzieje dokumentów)

3. Na etapie transferu wiedzy:

- ryzyko wypływu z organizacji danych o

charakterze strategicznym

- ryzyko związane ze źle funkcjonującą

komunikacją w organizacji

4. Na etapie wykorzystywania wiedzy

- ryzyko nieumiejętnego lub błędnego

wykorzystywania wiedzy zgromadzonej w
organizacji dla potrzeb konkretnego projektu

RYZYKO W ZARZĄDZANIU

WIEDZĄ

Organizacja ucząca się

to taka organizacja, która świadomie

gromadzi wiedzę i doświadczenia, inwestuje
w

kapitał

ludzki

w celu doskonalenia działań, pomnażania
wartości,

uzyskiwania

przewagi

konkurencyjnej.

CECHY PROCESU UCZENIA SIĘ

ORGANIZACJI

1. Zmiany w zasobach , jakości i strukturze

wiedzy

2. Wykorzystywanie wiedzy i informacji z

przeszłości
i teraźniejszości dla przyszłości

3. Integracja wewnętrzna organizacji
4. Narzędzie integracji interesariuszy

(klientów,dostawców) z organizacją

5. Jego efektywność zależy od poziomu

kompetencji

pracowników

i

warunków

wewnątrz organizacji (kultury organizacji)

6. Wzmocnienie

kapitału

intelektualnego

organizacji

Kapitał intelektualny

to suma indywidualnej wiedzy,

doświadczeń, relacji, kultury i umiejętności
pracowników oraz struktury, systemy i
sposoby

pracy,

czyli

infrastruktura

wspomagająca zasoby intelektualne.

PROCES TWORZENIA

WIEDZY

ORGANIZACYJNEJ

Model konwersji wiedzy jawnej i

ukrytej

(Jkujiro Nonaka, Hirotaka

Takeuchi)

- tworzenie wiedzy w trakcie

możliwych transformacji wiedzy

- istotne są rezultaty procesów
 

KONWERSJA WIEDZY JAWNEJ

I UKRYTEJ

1. Od wiedzy ukrytej do wiedzy ukrytej
– socjalizacja

2. Od wiedzy ukrytej do wiedzy jawnej

– eksternalizacja

3. Od wiedzy jawnej do wiedzy jawnej
– kombinacja

4. Od wiedzy jawnej do wiedzy ukrytej
– internalizacja

SPODZIEWANE KORZYŚCI

Z ZARZĄDZANIA WIEDZĄ:

 lepsze zaspokojenie potrzeb klientów

 wzrost efektywności pracy, usprawnienie

praktyk
i procesów, wzrost innowacyjności

 wzrost motywacji i satysfakcji

pracowników, rozwój kompetencji

 pozyskiwanie wykwalifikowanych

pracowników

 ograniczenie kosztów

 zwiększenie zdolności do pozyskiwania

wiedzy
z różnych źródeł

 rozwój kultury organizacyjnej promującej

współpracę, innowacyjność i
współodpowiedzialność

Wiedza organizacji to:

 Patenty, posiadane i opanowane

technologie,

 Sekrety handlowe,

 Bazy danych, procedury

wewnątrzorganizacyjne, systemy
informatyczne

 Wiedza na temat otoczenia bliższego i

dalszego (sieć kontaktów)

 Know-how, którym dysponują pracownicy,

doradcy, dostawcy, dystrybutorzy,

 Kultura przetwarzania informacji,

reagowania na nowości, debaty, szkolenia,
formułowanie pytań i poszukiwanie
odpowiedzi,

 Świadomość tego czego organizacja nie

wie 

BIBLIOGRAFIA

1. Baruk, Zarządzanie wiedzą i innowacjami, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2006

2. Evans Ch., Zarządzanie wiedzą, PWE, Warszawa 2005
3. Glińska-Neweś

A,

Kulturowe

uwarunkowania

zarządzania

wiedzą

w

przedsiębiorstwie, TNOiK Dom Organizatora, Toruń 2007
4. Gołuchowski J., Technologie informatyczne w zarządzaniu wiedzą w organizacji, AE,
Katowice 2007
5. Informacja i wiedza w zintegrowanym przedsiębiorstwie, red. nauk. R. Borowiecki,
M. Kwieciński, Zakamycze 2004
6. Kowalczyk A., Nogalski B., Zarządzanie wiedzą: koncepcje i narzędzia, Difin,
Warszawa 2007
7. Ochrona wiedzy a kapitał intelektualny organizacji, red. nauk. W. Kotarba, PWE,
Warszawa 2006
8. Podstawy i metody zarządzania, praca zbiorowa pod red. E. Weiss, Vizja Press & IT,
Warszawa 2008
9. Podstawy zarządzania przedsiębiorstwami w gospodarce opartej na wiedzy, praca
zbiorowa pod red. B. Mikuły, A. Pietruszki–Ortyl, A. Potockiego, Difin, Warszwa 2007
10. Przedsiębiorstwo zorientowane na wiedzę, red. naukowa G. Kobyłko, M. Morawski,
Difin, Warszawa 2006
11. Scenariusze, dialogi i procesy zarządzania wiedzą, praca zbiorowa pod red.
K.Perechudy, M.Sobińskiej, Difin, Warszawa 2008
12. Strategie przedsiębiorstw a zarządzanie wiedzą, red. J. Dąbrowski, G. Gierszewska,
Wydawnictwo Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości i Zarządzania im. Leona
Koźmińskiego, Warszawa 2005
13. Zarządzanie wiedzą, red. nauk. D. Jemielniak, A.Koźmiński, Wydawnictwa
Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2008
14. Zarządzanie wiedzą jako kluczowy czynnik międzynarodowej konkurencyjności
przedsiębiorstwa, praca zbiorowa pod redakcją M.J.Stankiewicza, TNOiK Dom
Organizatora, Toruń 2006
15. Zarządzanie wiedzą w przedsiębiorstwie, praca zbiorowa pod redakcją B.
Wawrzyniaka, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości i Zarządzania im.
Leona Koźmińskiego, Warszawa 2003
16. Zarządzanie wiedzą we współczesnych organizacjach, red. nauk. Jerzy Kisielnicki,
Wyższa Szkoła Handlu i Prawa im. R. Łazarkiewicza, Warszawa 2003

ARTYKUŁY:

1. Bendkowski J., Wspólnota działań jako metoda zarządzania wiedzą w
organizacjach, „Przegląd Organizacji” 2008, nr 5, s. 24 - 28

2. Fazlagić A.J., Wiedzieć znaczy móc: zarządzanie wiedzą personelu
kontaktowego na przykładzie banków, „Personel i Zarządzanie” 2007, nr 7, s. 15 –
19

 

ŹRÓDŁA ELEKTRONICZNE:

www.e-mentor.edu.pl