Zastosowanie ergonomii

w organizacji stanowiska pracy

Czynnikami powodującymi zmęczenie psychiczne (znużenie
pracą) są w szczególności:
- zła organizacja pracy;
- monotonia wykonywanych, powtarzalnych czynności;
- źle dobrane przerwy podczas pracy i nieodpowiednia ich
długość;
- źle zorganizowana praca zmianowa;
- stopień trudności nieodpowiedni do kwalifikacji
pracownika (zbyt niski lub zbyt wysoki).

Każda praca powoduje zmęczenie fizyczne i

psychiczne.

Zmęczenie to może być jednak znacznie mniejsze, jeśli
stanowisko i organizacja pracy będą uwzględniać zasady
ergonomii.

Czynnikami powodującymi zmęczenie fizyczne są przede
wszystkim:
nieprawidłowa pozycja podczas pracy,
zbyt duże ciężary przenoszonych przedmiotów i narzędzi,
zbyt duża częstotliwość wykonywanych czynności.

Nowoczesne stanowiska pracy

-

w sposób szczególny

obciążają wzrok.

Większość bowiem informacji przesyłana jest za pomocą
wizualnych elementów informacyjnych. Częste zmiany
obserwowanego obiektu, wskaźnika, sygnału lub elementu
powodują konieczność dostosowywania wzroku do
zmieniających się warunków, głównie do odległości i
oświetlenia.

Chcąc zatem zaprojektować stanowisko pracy w zgodzie z
zasadami ergonomii, bez względu na rodzaj wykonywanej
czynności, należy szczególną uwagę zwrócić na następujące
elementy:
- pozycję przy pracy,

-wielkość niezbędnej siły,

-wielkość obciążenia statycznego powodowanego
wymuszoną pozycją

-i monotonnością wykonywanych czynności,

-wydatek energetyczny niezbędny do wykonywania
czynności roboczych,

-organizację pracy.

Do kontroli stanowiska pracy pod kątem zachowania zasad
ergonomii stosuje się najczęściej trój stopniowy system ocen
zalecany przez Karhu (1986).

Za pomocą tego systemu kwalifikuje się stanowiska pracy do
stref:

-czerwonej,

-żółtej,

- zielonej.

STREFA ZIELONA

(ryzyko pomijalnie małe)

STREFA ŻÓŁTA

(ryzyko tolerowane lub umiarkowane)

STREFA CZERWONA

(ryzyko istotne lub nietolerowane)

Ryzyko urazu lub choroby

zawodowej jest znikome lub na
akceptowalnie niskim poziomie

Nie wymaga żadnych zmian na

stanowisku pracy

Występuje pewnw ryzyko urazu lub

choroby zawodowej dla całej

populacji lub tylko jej części

Powinno się rozważyć możliwość

przeprowadzenia zmian w budowie

stanowiska lub w procesie pracy

Ryzyko wystąpienia urazu lub

choroby zawodowej jest bardzo duże

Konieczna jest natychmiastowa

przebudowa stanowiska pracy

Trójsferowy system oceny stanowiska pracy

brutto/min

[kJ ]

netto/8h

pracy [kJ ]

częstość

oddechów

na min.

wentylacj

a płuc

[l/min]

pochłanianie

tlenu [l/min]

częstość

skurczów

serca na

min

temperatura

wewnętrtzna

ciała [°c]

Bardzo lekka

do 10

1250

do 20

8 ÷ 10

do 0,5

75

37

Lekka

10 ÷ 20

1250 ÷3500

20 ÷ 25

10 ÷ 20

0,5 ÷ 1,0

75 ÷ 100

37,0 ÷ 37,5

Średnia

20 ÷ 30

3500 ÷ 6300

25 ÷ 30

20 ÷ 30

1,0 ÷ 1,5

100 ÷ 125

37,5 ÷ 38,0

Ciężka

30 ÷ 42

6300 ÷8400

30 ÷ 35

30 ÷ 50

1,5 ÷ 2,0

125 ÷150

38,0 ÷ 38,5

Bardzo ciężka

42 ÷ 52 8400 ÷ 12500 35 ÷ 40

50 ÷ 65

2,0 ÷ 2,5

150 ÷ 175

38,5 ÷ 39,0

Krańcowo ciężka

> 52

> 12500

> 40

> 65

> 2,5

> 175

> 39,0

Stopień

ciężkości pracy

Wielkość wydatku

energetycznego

Parametry fizjologiczne

Zmiany fizjologiczne podczas pracy fizycznej

3700 ÷ 5000

mężczyźni

kobiety

> 8400

> 5000

Stopień ciężkości pracy

Lekka ÷ średnio ciężka
Ciężka
Bardzo ciężka

do 6300

6300 ÷ 8400

do 3700

Wydatek energetyczny netto na zmianę roboczą [kJ]

Stopień ciężkości pracy dla mężczyzn i kobiet

Liczba powtórzeń stereotypowej operacji w ciągu zmiany roboczej

ruchy precyzyjne

siła zewnętrzna < 10 kg siła zewnętrzna > 10 kg

Stopień uciążliwości

Mały
Średni
Duży

< 150

150 ÷ 3000

> 3000

< 800

800 ÷ 1600

> 1600

Ocena obciążenia pracą monotypową w ciągu zmiany roboczej, przy określonej

wielkości rozwijanych sił

< 300

300 ÷ 800

> 800

Strefa

Czerwona

Żółta

Zielona

Swoboda działania

Treść pracy. Szkolenie

cykl pracy powtarzany

parę razy na minutę

wymuszona lub

niewygodna pozycja

ciała i

wykonywanych

ruchów

praca całkowicie

kierowana przez kogoś

innego

pracownik wykonuje

jedno oddzielne zadanie

w procesie produkcji ;

krótki czas szkolenia

cykl pracy powtarzany

parę razy na godzinę

cykl pracy powtarzany

sporadyczni w ciągu

godziny

praca do pewnego

zakresu kierowana przez

jedną osobę lub kilka

osób ; wpływ na

planowanie i organizację

ruchów

pracownik uczestniczy

w kilku zadniach lub w

całym procesie

produkcyjnym

ograniczenie

możliwości

zróznicowania

ruchów przy pracy i

pozycji ciała

dobrze wyposażone

stanowisko pracy;

możlowość zmiany

pozycji pracy i

ruchów

możliwość dopasowania

zdolności osobniczych do

wykonywanej pracy;

wpływ na planowanie i

organiazcję pracy

pracownik bierze udział

w różnych zadaniach

albo w całym procesie

produkcji łącznie z

planowaniem i kontrola;

kompetencje rozwijają

się w sposób ciągły

Cykl pracy

Obciążenie pracami monotypowymi

Pozycja przy pracy i

wykonywane ruchy