PATOLOGIE

PATOLOGIE

SPOŁECZNE, RODZINY

SPOŁECZNE, RODZINY

I JEDNOSTKI – WPŁYW

I JEDNOSTKI – WPŁYW

NA STAN ZDROWIA

NA STAN ZDROWIA

POPULACJI

POPULACJI

mgr Julita Szkudlarek

mgr Julita Szkudlarek

NORMA SPOŁECZNA

NORMA SPOŁECZNA

Dyrektywy określające, w jaki sposób

Dyrektywy określające, w jaki sposób

członek danej zbiorowości powinien się

członek danej zbiorowości powinien się

zachowywać. Odnoszą się one do

zachowywać. Odnoszą się one do

wszystkich członków zbiorowości, w

wszystkich członków zbiorowości, w

której są uznawane, bez względu na

której są uznawane, bez względu na

pełnioną rolę społeczną i pozycję

pełnioną rolę społeczną i pozycję

zajmowaną przez konkretną osobę

zajmowaną przez konkretną osobę

(słownik pojęć socjologicznych)

(słownik pojęć socjologicznych)

RODZAJE NORM

RODZAJE NORM



Normy grupowe – właściwe tylko dla

Normy grupowe – właściwe tylko dla

określonej grupy społecznej,

określonej grupy społecznej,



Normy społeczne – obowiązujące w

Normy społeczne – obowiązujące w

całej społeczności,

całej społeczności,



Normy kulturowe – obowiązujące

Normy kulturowe – obowiązujące

uczestników danej kultury,

uczestników danej kultury,



Normy obyczajowe (moralne)

Normy obyczajowe (moralne)



Normy prawne

Normy prawne

Akceptacja poszczególnych

Akceptacja poszczególnych

norm nie jest jednakowa dla

norm nie jest jednakowa dla

każdej jednostki a różne

każdej jednostki a różne

stopnie przyswojenia danej

stopnie przyswojenia danej

normy określa się jako uznanie

normy określa się jako uznanie

przy czym uznanie normy nie

przy czym uznanie normy nie

zawsze jest równoznaczne z

zawsze jest równoznaczne z

jej przestrzeganiem.

jej przestrzeganiem.

Normy umożliwiają

Normy umożliwiają

realizację dwóch

realizację dwóch

podstawowych funkcji:

podstawowych funkcji:

1.

1.

Przyczyniające się do osiągnięcia

Przyczyniające się do osiągnięcia

celu grupowego.

celu grupowego.

2.

2.

Zapewniają grupie trwanie

Zapewniają grupie trwanie

Do osiągnięcia celu przez grupę

Do osiągnięcia celu przez grupę

niezbędne jest podporządkowanie

niezbędne jest podporządkowanie

zachowań członków a istniejące

zachowań członków a istniejące

normy wskazują w jaki sposób

normy wskazują w jaki sposób

postępować by cel był osiągnięty

postępować by cel był osiągnięty

RODZINA

RODZINA

Podstawowa komórka społeczna, która

Podstawowa komórka społeczna, która

oparta jest na więzi pokrewieństwa,

oparta jest na więzi pokrewieństwa,

małżeństwa lub adopcji.

małżeństwa lub adopcji.

Podstawowe funkcje rodziny jako instytucji

Podstawowe funkcje rodziny jako instytucji

polegają na utrzymywaniu ciągłości

polegają na utrzymywaniu ciągłości

biologicznej społeczeństwa, utrzymywaniu

biologicznej społeczeństwa, utrzymywaniu

ciągłości i rozwoju kulturowego

ciągłości i rozwoju kulturowego

społeczeństwa oraz wdrażaniu do zasad

społeczeństwa oraz wdrażaniu do zasad

współżycia społecznego i kontroli zachowań

współżycia społecznego i kontroli zachowań

członków

członków

RODZINA TRADYCYJNA

RODZINA TRADYCYJNA



MIN.2 DZIECI,

MIN.2 DZIECI,



WYSOKI STATUS OJCA W RODZINIE

WYSOKI STATUS OJCA W RODZINIE

(PATRIARCHAT),

(PATRIARCHAT),



DUŻY DYSTANS SPOŁECZNY,

DUŻY DYSTANS SPOŁECZNY,

WIELOPOKOLENIOWA,

WIELOPOKOLENIOWA,



BEZWZGLĘDNE PODPORZĄDOWANIE

BEZWZGLĘDNE PODPORZĄDOWANIE

DZIECI RODZICOM,

DZIECI RODZICOM,



AUTOKRATYCZNY CHARAKTER WŁADZY

AUTOKRATYCZNY CHARAKTER WŁADZY

RODZICÓW

RODZICÓW

RODZUNA WSPÓŁCZESNA

RODZUNA WSPÓŁCZESNA

(NUKLEARNA 2+1)

(NUKLEARNA 2+1)



DWUPOKOLENIOWA

DWUPOKOLENIOWA



OBNIŻENIE POZYCJI OJCA W RODZINIE

OBNIŻENIE POZYCJI OJCA W RODZINIE



PODJĘCIE PRACY ZAWODOWEJ PRZEZ KOBIETY,

PODJĘCIE PRACY ZAWODOWEJ PRZEZ KOBIETY,



ZWIĄZKI EMOCJONALNE SĄ BARDZIEJ

ZWIĄZKI EMOCJONALNE SĄ BARDZIEJ

WIDOCZNE ( MAŁY DYSTANS SPOŁ.),

WIDOCZNE ( MAŁY DYSTANS SPOŁ.),



STOSUNKI MIĘDZY RODZICAMI I DZIEĆMI MAJĄ

STOSUNKI MIĘDZY RODZICAMI I DZIEĆMI MAJĄ

CHARAKTER BARDZIEJ PARTNERSKI,

CHARAKTER BARDZIEJ PARTNERSKI,



OKRES ZALEŻNOŚCI OD RODZICÓW ULEGA

OKRES ZALEŻNOŚCI OD RODZICÓW ULEGA

ZNACZNEMU WYDŁUŻENIU

ZNACZNEMU WYDŁUŻENIU

Przejawem patologii w funkcjonowaniu

Przejawem patologii w funkcjonowaniu

rodziny są rozwody. Najczęściej

rodziny są rozwody. Najczęściej

wskazywane przyczyny rozwodów to:

wskazywane przyczyny rozwodów to:

niezgodność charakterów, nadużywanie

niezgodność charakterów, nadużywanie

alkoholu przez jedną ze stron, zdrady,

alkoholu przez jedną ze stron, zdrady,

kłopoty finansowo – mieszkaniowe.

kłopoty finansowo – mieszkaniowe.

Wg. Wojciecha Świątkiewicza

Wg. Wojciecha Świątkiewicza

„Najradykalniejszym wyrazem kryzysu

„Najradykalniejszym wyrazem kryzysu

rodziny jest podważanie jej sensu jako

rodziny jest podważanie jej sensu jako

trwałej i podstawowej wspólnoty życia

trwałej i podstawowej wspólnoty życia

ludzkiego(…)

ludzkiego(…)

Przejawy kryzysu w

Przejawy kryzysu w

rodzinie:

rodzinie:



Wzrost liczby rozwodów,

Wzrost liczby rozwodów,



Spadek liczby zawieranych małżeństw,

Spadek liczby zawieranych małżeństw,



Zanik tradycyjnych funkcji rodziny,

Zanik tradycyjnych funkcji rodziny,



Spadek dzietności (emancypacja kobiet),

Spadek dzietności (emancypacja kobiet),



Przemoc fizyczna i psychiczna,

Przemoc fizyczna i psychiczna,



Propagowane wzorce rodziny –zbyt duża

Propagowane wzorce rodziny –zbyt duża

ingerencja państwa w sprawy rodziny

ingerencja państwa w sprawy rodziny

przez środki masowego przekazu,

przez środki masowego przekazu,



Brak więzi między rodzicami i dziećmi

Brak więzi między rodzicami i dziećmi

RODZINA DYSFUNKCYJNA

RODZINA DYSFUNKCYJNA

Rodzina nie spełniająca swoich

Rodzina nie spełniająca swoich

zadań względem dzieci (źródło w

zadań względem dzieci (źródło w

zachowaniach rodzica)

zachowaniach rodzica)

Alkoholizm, narkomania,

Alkoholizm, narkomania,

wykorzystanie seksualne, przemoc

wykorzystanie seksualne, przemoc

emocjonalna, fizyczna, przewlekła

emocjonalna, fizyczna, przewlekła

choroba w rodzinie która jest

choroba w rodzinie która jest

powodem do podporządkowania

powodem do podporządkowania

rodziny, manipulowania nią

rodziny, manipulowania nią

CECHY RODZINY

CECHY RODZINY

DYSFUNKCYJNEJ:

DYSFUNKCYJNEJ:



Brak akceptacji siebie u członka rodziny

Brak akceptacji siebie u członka rodziny

(niskie poczucie własnej wartości,

(niskie poczucie własnej wartości,

poczucie winy),

poczucie winy),



Brak wzajemności – brak dotrzymywania

Brak wzajemności – brak dotrzymywania

umów między członkami rodziny,

umów między członkami rodziny,



Tabu – brak komunikacji pomiędzy

Tabu – brak komunikacji pomiędzy

członkami rodziny, sekrety)

członkami rodziny, sekrety)



Zamknięcie i izolacja – brak komunikacji

Zamknięcie i izolacja – brak komunikacji

między rodziną a szerszym środowiskiem)

między rodziną a szerszym środowiskiem)

Nieprawidłowe postawy

Nieprawidłowe postawy

rodzicielskie

rodzicielskie



Postawa nadmiernie chroniąca

Postawa nadmiernie chroniąca

–

–

nadopiekuńczość rodziców

nadopiekuńczość rodziców



Postawa unikająca

Postawa unikająca

– obojętność uczuciowa

– obojętność uczuciowa

rodziców, kontakt z dzieckiem luźny, pozornie

rodziców, kontakt z dzieckiem luźny, pozornie

dobry, maskowany np. nadmierną swobodą,

dobry, maskowany np. nadmierną swobodą,



Postawa zbyt wymagająca

Postawa zbyt wymagająca

– zbyt wysokie

– zbyt wysokie

aspiracje rodziców w stosunku do dziecka nie

aspiracje rodziców w stosunku do dziecka nie

uwzględniające jego zdolności i możliwości,

uwzględniające jego zdolności i możliwości,



Postawa odtrącająca

Postawa odtrącająca

– dystans do dziecka

– dystans do dziecka

odbieranego przez rodziców jako ciężar

odbieranego przez rodziców jako ciężar

ograniczający ich swobodę, stosowanie

ograniczający ich swobodę, stosowanie

surowych kar, okazywanie ciągłego

surowych kar, okazywanie ciągłego

niezadowolenia, krytyka

niezadowolenia, krytyka

Rola dziecka w rodzinie

Rola dziecka w rodzinie

dysfunkcyjnej

dysfunkcyjnej



Bohater rodzinny (bohater, siłacz,

Bohater rodzinny (bohater, siłacz,

rodzic rodziców, opiekun),

rodzic rodziców, opiekun),



Kozioł ofiarny (czarna owca, partner

Kozioł ofiarny (czarna owca, partner

zastępczy, buntownik, odwraca uwagę

zastępczy, buntownik, odwraca uwagę

od rzeczywistego problemu rodziny),

od rzeczywistego problemu rodziny),



Maskotka (błazen, sędzia,

Maskotka (błazen, sędzia,

poświęcający się)

poświęcający się)



Dziecko niewidzialne(zagubione)

Dziecko niewidzialne(zagubione)

RODZINA DYSFUNKCYJNA = ZACHWIANE

RODZINA DYSFUNKCYJNA = ZACHWIANE

DZIECI (DYSFUNKCJONALNE CECHY

DZIECI (DYSFUNKCJONALNE CECHY

SAMOZACHOWAWCZE - skutki

SAMOZACHOWAWCZE - skutki



Alkoholizm

Alkoholizm



Narkomania (wzrost oferty narkotykowej- wzrost populacji dzieci

Narkomania (wzrost oferty narkotykowej- wzrost populacji dzieci

i młodzieży używającej narkotyków, zachorowalność i

i młodzieży używającej narkotyków, zachorowalność i

śmiertelność spowodowana nadużywaniem narkotyków, wzrost

śmiertelność spowodowana nadużywaniem narkotyków, wzrost

przestępczości, zmiany obyczajów związanych z narkomanią

przestępczości, zmiany obyczajów związanych z narkomanią

(narkotyki na wsiach i w małych miastach),

(narkotyki na wsiach i w małych miastach),



Przestępczość (nasilenie według rodzajów popełnianych

Przestępczość (nasilenie według rodzajów popełnianych

przestępstw, w tym przeciwko życiu i zdrowiu – skala recydywy),

przestępstw, w tym przeciwko życiu i zdrowiu – skala recydywy),



Dewiacje seksualne – zjawisko pornografii (w tym dziecięcej),

Dewiacje seksualne – zjawisko pornografii (w tym dziecięcej),

zjawisko prostytucji luksusowej, lokalowej, ulicznej,

zjawisko prostytucji luksusowej, lokalowej, ulicznej,

okazjonalnej, tirowej, „galerianki”, propagowanie dewiacji

okazjonalnej, tirowej, „galerianki”, propagowanie dewiacji

seksualnych w mediach jako zachowań normalnych (efekt –

seksualnych w mediach jako zachowań normalnych (efekt –

wzrost ilości osób zarażonych HIV)

wzrost ilości osób zarażonych HIV)

Zachowania w zdrowiu i

Zachowania w zdrowiu i

chorobie

chorobie

Średnia życia w Polsce:

Średnia życia w Polsce:



Kobiety 79,5 lat ( w 2004 roku 74-76 lat)

Kobiety 79,5 lat ( w 2004 roku 74-76 lat)



Mężczyźni 71,4 lat (w 2004 roku 72 lata)

Mężczyźni 71,4 lat (w 2004 roku 72 lata)

Obecnie główne przyczyny umieralności ludzi to

Obecnie główne przyczyny umieralności ludzi to

choroby nowotworowe i choroby krążenia

choroby nowotworowe i choroby krążenia

Def zdrowia wg WHO (1948r.)

Def zdrowia wg WHO (1948r.)

Zdrowie to dobrostan w sensie fizycznym,

Zdrowie to dobrostan w sensie fizycznym,

psychicznym i społecznym a nie jedynie brak

psychicznym i społecznym a nie jedynie brak

chorób czy niedomagań.

chorób czy niedomagań.

Ta definicja zmusiła współczesną cywilizację

Ta definicja zmusiła współczesną cywilizację

do wielu zmian (ekonomicznych, społecznych

do wielu zmian (ekonomicznych, społecznych

itp.)

itp.)

ZDROWIE

ZDROWIE

Model

Model

biomedyczny

biomedyczny

Model biomedyczny

Model biomedyczny

pojawił się pod

pojawił się pod

wpływem nauk filozoficznych m.in.

wpływem nauk filozoficznych m.in.

Kartezjusza (francuskiego ojca nowożytnej

Kartezjusza (francuskiego ojca nowożytnej

filozofii – XVIIw). Kartezjusz dostrzegł

filozofii – XVIIw). Kartezjusz dostrzegł

dualizm w traktowaniu ciała ludzkiego.

dualizm w traktowaniu ciała ludzkiego.

Polegało to na oddzieleniu ciała i umysłu.

Polegało to na oddzieleniu ciała i umysłu.

Takie filozoficzne patrzenie na człowieka

Takie filozoficzne patrzenie na człowieka

było przyczyną traktowania ciała ludzkiego

było przyczyną traktowania ciała ludzkiego

jak maszyny, którą należy ulepszać,

jak maszyny, którą należy ulepszać,

naprawiać usuwać wadliwe części.

naprawiać usuwać wadliwe części.

Odkrycie zewnętrznych przyczyn chorób:

Odkrycie zewnętrznych przyczyn chorób:

wirusy, bakterie, środki chemiczne wzmocniło

wirusy, bakterie, środki chemiczne wzmocniło

pozycję tego modelu. W drugiej połowie XX

pozycję tego modelu. W drugiej połowie XX

wieku model biomedyczny podejścia do

wieku model biomedyczny podejścia do

zdrowia próbowała zastąpić

zdrowia próbowała zastąpić

medycyna

medycyna

psychosomatyczna

psychosomatyczna

(czynniki biologiczne

(czynniki biologiczne

odpowiedzialne są jedynie za niewielką cześć

odpowiedzialne są jedynie za niewielką cześć

zachorowań) zajmująca się badaniem

zachorowań) zajmująca się badaniem

interakcji czynników psychologicznych i

interakcji czynników psychologicznych i

biologicznych wpływających na zdrowie i

biologicznych wpływających na zdrowie i

chorobę.

chorobę.

Alfred Adler – twierdził wręcz, że wszystkie

Alfred Adler – twierdził wręcz, że wszystkie

choroby można nazwać psychosomatycznymi

choroby można nazwać psychosomatycznymi

ponieważ mózg przyjmuje i interpretuje każdą

ponieważ mózg przyjmuje i interpretuje każdą

informację sensoryczną.

informację sensoryczną.

Zdrowie model

Zdrowie model

biopsychospołeczny

biopsychospołeczny



Pod koniec XX wieku nastąpiła zmiana paradygmatu

Pod koniec XX wieku nastąpiła zmiana paradygmatu

(wzorca, modelu) medycyny w kierunku

(wzorca, modelu) medycyny w kierunku

modelu

modelu

biopsychospołecznego.

biopsychospołecznego.



Przedstawiciele tej koncepcji twierdzą, że obecnie

Przedstawiciele tej koncepcji twierdzą, że obecnie

diagnozowanie zdrowia powinno uwzględniać również

diagnozowanie zdrowia powinno uwzględniać również

społeczne i psychologiczne czynniki.

społeczne i psychologiczne czynniki.



Dotychczasowe mechanistyczne podejście do zdrowia

Dotychczasowe mechanistyczne podejście do zdrowia

budzi niezadowolenie systemu opieki zdrowotnej oraz

budzi niezadowolenie systemu opieki zdrowotnej oraz

liczne głosy krytyczne związane z dużymi kosztami

liczne głosy krytyczne związane z dużymi kosztami

specjalistycznego leczenia.

specjalistycznego leczenia.



Model medycyny biopsychospołecznej nie żąda

Model medycyny biopsychospołecznej nie żąda

odrzucenia czynników biomedycznych lecz

odrzucenia czynników biomedycznych lecz

proponuje włączenie czynników psychospołecznych

proponuje włączenie czynników psychospołecznych

tj. uwarunkowania środowiskowe życia człowieka.

tj. uwarunkowania środowiskowe życia człowieka.

Efektem modelu biopsychospołecznego w naukach medycznych

Efektem modelu biopsychospołecznego w naukach medycznych

jest pojawienie się wielu nowych kierunków działań w medycynie.

jest pojawienie się wielu nowych kierunków działań w medycynie.

Wszystkim tym działaniom towarzyszy przekonanie, że spośród 10

Wszystkim tym działaniom towarzyszy przekonanie, że spośród 10

głównych przyczyn zgonów 7 jest skutkiem zachowań społecznych.

głównych przyczyn zgonów 7 jest skutkiem zachowań społecznych.

Do podstawowych zmian tego modelu należą:

Do podstawowych zmian tego modelu należą:



Propagowanie programów profilaktyki zdrowotnej np. szczepienia

Propagowanie programów profilaktyki zdrowotnej np. szczepienia

ochronne, mammografia itp.

ochronne, mammografia itp.



Zmiana świadomości społecznej w kierunku wzbudzenia

Zmiana świadomości społecznej w kierunku wzbudzenia

odpowiedzialności indywidualnej za zdrowie „twoje zdrowie w

odpowiedzialności indywidualnej za zdrowie „twoje zdrowie w

twoich rękach”

twoich rękach”



Zmiana sposobu rozumienia zdrowia – zdrowie w znacznie większym

Zmiana sposobu rozumienia zdrowia – zdrowie w znacznie większym

stopniu zależy od ekonomicznego, politycznego, kulturowego

stopniu zależy od ekonomicznego, politycznego, kulturowego

klimatu czasów, w których żyjemy (np. sposób patrzenia na chorobę

klimatu czasów, w których żyjemy (np. sposób patrzenia na chorobę

alkoholowa., pracoholizm jako problem zdrowotny)

alkoholowa., pracoholizm jako problem zdrowotny)



Zmiana sposobu redukowania negatywnych skutków społecznych

Zmiana sposobu redukowania negatywnych skutków społecznych

występujących problemów zdrowotnych np. sposób postrzegania

występujących problemów zdrowotnych np. sposób postrzegania

potrzeb społecznego funkcjonowania osób niepełnosprawnych

potrzeb społecznego funkcjonowania osób niepełnosprawnych

Wszystkim tym pozytywnym zmianom towarzyszy szereg

Wszystkim tym pozytywnym zmianom towarzyszy szereg

dylematów etycznych, które wynikają najczęściej z problemów

dylematów etycznych, które wynikają najczęściej z problemów

ekonomicznych, religijnych np. czy oferować drogą terapię osobom

ekonomicznych, religijnych np. czy oferować drogą terapię osobom

starszym

starszym

Styl życia jest odpowiedzialny za zdrowie w

Styl życia jest odpowiedzialny za zdrowie w

ok. 80%,pozostałe 20% to uwarunkowania

ok. 80%,pozostałe 20% to uwarunkowania

biologiczne wynikające z opieki zdrowotnej.

biologiczne wynikające z opieki zdrowotnej.

Styl życia to wszystkie codzienne

Styl życia to wszystkie codzienne

zachowania związane z obszarem zdrowia.

zachowania związane z obszarem zdrowia.

Styl życia stanowi więc wykładnię położenia

Styl życia stanowi więc wykładnię położenia

społecznego i kulturowego.

społecznego i kulturowego.

W pojęciu zdrowotnym na styl życia

W pojęciu zdrowotnym na styl życia

składają się następujące elementy:

składają się następujące elementy:



odżywianie,

odżywianie,



aktywność fizyczna (osoby, które ćwiczą

aktywność fizyczna (osoby, które ćwiczą

mają wyższą samoocenę),

mają wyższą samoocenę),



sposób wykorzystania czasu wolnego,

sposób wykorzystania czasu wolnego,



używki,

używki,