WRODZONE WADY
ROZWOJOWE
Częstość występowania w grupie
noworodków – ok. 3%
Stanowią 1 przyczynę † noworodków w
Polsce - 35%
25% wad nie wykrywa się przed 3M
Częstość występowania wrodzonych wad
rozwojowych z podziałem na grupy wad na terenie
województw objętych Polskim Rejestrem
Wrodzonych Wad Rozwojowych
Grupa wad
2000-2002
Liczba dzieci z
wadami
Częstoś
ć
Q00-07
wady układu nerwowego
1096
18.7
Q10-18 wady oka, ucha, twarzy i szyi
317
5.4
Q20-28
wady serca
4721
80.4
Q30-34 wady układu oddechowego
217
3.7
Q35-37 rozszczepy wargi i/lub podniebienia
1008
17.2
Q38-45 wady przewodu pokarmowego
618
10.5
Q50-56 wady narządów płciowych
978
16.7
Q60-64 wady układu moczowego
958
16.3
Q65-79
wady układu mięśniowo-szkieletowego
2942
50.1
Q80-85 wady powłok ciała
120
2.0
Q90-99 aberracje chromosomowe,
niesklasklasyfikowane gdzie indziej
1081
18.4
PRZYCZYNY
1.
Czynniki genetyczne 10-25%
2.
Czynniki środowiskowe (teratogeny)
10-20%
3.
Czynniki mieszane 65-75%
Jednakże w powstawaniu 85% WWR o
poznanej etiologii, czynniki genetyczne
odgrywają istotną rolę.
CZYNNIKI GENETYCZNE
dziedziczenie wieloczynnikowe –
60%
aberracje chromosomowe – 25%
dziedziczenie jednogenowe – 15%
CZYNNIKI
ŚRODOWISKOWE
infekcje wewnątrzmaciczne 3-5%
zab. metaboliczne matki 4-6%
substancje chem. w otoczeniu 4-6%
promieniowanie jonizujące 2-4%
leki 1-3%
PROMIENIOWANIE
1. Ostre (wysoka dawka > 250 rad.)
2-4 Hbd - poronienie
2-8 Hbd - mikrocefalia, UU, wady
kończyn,
wzroku (do resorpcji płodu
włącznie)
8-15 Hbd - UU
> 15 Hbd - oprócz UU skutki typowe jak
u dorosłych: wypadanie włosów,
zmiany skórne, supresja szpiku.
PROMIENIOWANIE
2. Przewlekłe (małymi dawkami)
Ryzyko nie jest wielkie, ale 2x częściej
wady OUN, 1,5x częściej białaczka
SUBSTANCJE CHEMICZNE
zw. org Hg
Znajdują się w śr. p/grzybiczych do zaprawy roślin,
powszechnie używanych w rolnictwie, stąd przez
bezpośrednie spożycie lub mięso do pp. matki. Kumulują
się w org. płodu nie wywołując objawów u matki.
Powodują poważne malformacje OUN.
zw. Pb
Kumulują się w org. płodu i powodują poronienia, zab.
wzrostu i zab. czynnościowe (III trymestr).
polichlorowe pochodne bifenyli PCB
Składnik każdej farby okrętowej. Uwolnione z farby
okrętowej do wody marskiej – szczególnie duże stężenie
w Bałtyku – Szwecja zabroniła spożywania ryb bałtyckich
ciężarnym.
Wywołują: ciężkie wady OUN, zaburzenia czynnościowe,
przedwczesne zarastanie szwów czaszkowych.
SUBSTANCJE CHEMICZNE
Amfetamina
Wady OUN, ♥, rozszczep podniebienia
LSD
Wady OUN, kończyn
Fencyklidyna – PCP
Wady twarzoczaszki
kokaina
Różnorodne malformacje, zab. OUN
kokaina i marihuana
Ciężkie zespoły abstynencyjne u noworodków
SUBSTANCJE CHEMICZNE
Alkohol
Poronienia i ciąże obumarłe
1. Malformacje i deformacje mózgu
2. Anomalie mózgoczaszki (niedorozwój szczęki,
zwężenie szpary powiekowej)
3. Deformacje kończyn (zmiany ruchomości
stawów)
4. Wady czynnościowe OUN (upośledzenie)
5. Wady przegrody m-k
Całość powyższych wad stanowi płodowy zespół
alkoholowy i występuje aż w 30% u alkoholiczek.
Ryzyko izolowanych wad u pijących matek (nie
alkoholiczek) wynosi aż 37%. Nie jest znana dawka
progowa dla wystąpienia wad – 0 alkoholu w ciąży!
SUBSTANCJE CHEMICZNE
NIKOTYNA
wady głównie ♥
bezsprzeczny ↑ aberracji chr.
↑ śmiertelności okołoporodowej
związanej z hypotrofią,
przedwczesnym odklejeniem
łożyska.
↑ poronień samoistnych, obsolety
2x częściej.
cyjanki w tytoniu prowadzą do wad
czynnościowych ośr. i obw. UN.
Niektóre leki o udowodnionym działaniu
teratogennym u ludzi.
Walproinowy kw.
OUN
Izoretinoina
OUN, twarzoczaszki, ukł.
krążenia, grasicy, kończyn.
Lit
zespół Ebsteina i inne wady
♥
Mizoprostol
zespół Moebiusa
Streptomycyna
głuchota
metimazol
aplazja skóry
cyklofosfamid
OUN
Fenytoina
OUN i ♥
Angiotensyny konwertazy
inh.
dysgenezja kanalików
nerkowych
Karbamazepina
OUN
Trimetadion
OUN i ♥
PODZIAŁ WAD !!!
MAŁE
DUŻE
0,5% mnogie
zespoły
1/3
0,8% podwójne
14% pojedyncze
sekwencje
kompleksy
asocjacje
pojedyncze 2/3
Najczęściej występujące duże
wady pojedyncze.
bezmózgowie
przepuklina oponowo-rdzeniowa
rozszczep wargi
rozszczep wargi i podniebienia
rozszczep podniebienia
wrodzone wady serca
przerostowe zwężenie odźwiernika
wrodzone zwichnięcie stawów biodrowych
stopy końsko-szpotawe
Przykłady małych wad
rozwojowych
Uszy: zagłębienia skórne przeduszne, wyrośla przeduszne,
przyrośnięty płatek ucha
Oczy: różnobarwność tęczówek, ubytek tęczówki (coloboma),
zmarszczka nakątna (epicanthus), skośne szpary powiekowe
Jama ustna: rozdwojony języczek
Usta: gładka rynienka podnosowa, wąska czerwień wargowa
Tułów: dodatkowe brodawki sutkowe, zagłębienia w okolicy
krzyżowej
Dłonie: klinodaktylia, kamptodaktylia
Stopy: syndaktylia, krótki paluch
Stawy, kości: łokcie koślawe, kolana koślawe, kolana
szpotawe
Szyja: niewielka płetwistość szyi
Narządy płciowe: spodziectwo, niezstąpione jądra
Włosy: dodatkowe wiry włosów, biały kosmyk
Skóra: pojedyncze znamiona barwnikowe, plamy „kawa z
mlekiem”
WSPÓŁWYSTĘPOWANIE
WAD
POPULACJA
14%
ANOMALIE
1 mała
DUŻE WADY
3%
0,8%
2 małe
15%
0,5%
3 lub >
90%
PODZIAŁ WWR ZE
WZGLĘDU NA
PATOGENEZĘ.
pierwotne zaburzenia (genetyczne lub
wewnątrzmaciczne)
- malformacje
- dysplazje
wtórne zaburzenia (wewnątrzmaciczne)
- dysrupcje
- deformacje
MALFORMACJE
To zmiany budowy wywołane
nieprawidłowościami, które wystąpiły głównie
w okresie zarodkowym.
zaburzenie:
proliferacji komórek
różnicowania
migracji
komunikacji międzykomórkowej
apoptozy
Szczególną rolę odgrywają geny HOX i PAX
MALFORMACJE
Typy nieprawidłowości
morfogenezy
niecałkowita morfogeneza
- agenezja
- hipoplazja
- niecałkowite zamknięcie
- n. rozdzielenie
- n. migracja
- n. zanik
nadmierna morfogeneza
ektopiczna morfogeneza
Przykłady
malformacji
- arhinia
- agenezja nerek
- hipoplazja żuchwy
- rozszczep podniebienia
- zrosty palców
- wynicowanie pęcherza
- uchyłek Meckela
- wielopalczystość
- tarczyca w śródpiersiu
DYSPLAZJE
Zaburzenie organizacji lub czynności
komórek (najczęściej jednej tkanki)
prowadzące do nieprawidłowej budowy.
Mogą ujawniać się później i nasilać się
przez całe życie.
DYSPLAZJE
choroby jednej tkanki
- kolagenozy
- dysplazje kostne
- dysplazje ektodermalne
- naczyniaki
- znamiona
choroby wieloukładowe
- choroby spichrzeniowe
DYSRUPCJE
Zmiany na skutek szkodliwego czynnika
zewnętrznego w strukturach, które
uprzednio rozwijały się prawidłowo.
Przyczyny:
- niedokrwienie (np. porencefalia)
- wylewy krwi
- zrosty tkankowe
- siły mechaniczne (np. pasma owodni)
DEFORMACJE
Nieprawidłowości kształtu i budowy ciała
najczęściej spowodowane uciskiem wewnątrz
macicy.
Powstają w III trymestrze ciąży.
Przyczyny:
- małowodzie
- guz macicy
- nieprawidłowości anatomiczne macicy
- ciąża bliźniacza
- hipotonia mięśniowa lub neurogenna
prowadząca do akinezji płodu.
WWR
gametogeneza, zapłodnienie
- aberracje chromosomowe, genopatie,
dysplazje
preorganogeneza
- malformacje (95% letalne)
organogeneza
- malformacje, dysrupcje
okres płodowy
- deformacje, dysrupcje
Klasyfikacja
syndromologiczna mnogich
WWR !!!!
sekwencje
Kaskada nieprawidłowości wynikająca z
pojedynczego defektu rozwojowego lub czynnika
mechanicznego.
asocjacje
To nielosowe połączenie wad, które występują
razem częściej niż mogłyby występować
przypadkowo.
zespoły
Są to liczne wady wykazujące łączność
patogenetyczną.
kompleksy
To współistnienie wad w obrębie tego samego
obszaru anatomicznego.
efekt dodawania małych anomalii
To współistnienie kilku małych anomalii u jednej osoby.
SEKWENCJA
MALFORMACYJNA POTTER
agenezja
nerek
małowodzi
e
deformacja
kończyn
twarz Potter
hipoplazja płuc!
+
skrócenie
pępowiny
owodnia
guzkowata
SEKWENCJA PIERRE -
ROBIN
pierwotny niedorozwój żuchwy
(micrognathia)
język nie mieści się w j.u. (glossoptosis)
niezrośnięcie blaszek podniebienia
rozszczep podniebienia
ASOCJACJA VATER
V – wady kręgów (Vertebral anomalies)
A – zarośnięcie odbytu (Anal atresia)
TE – przetoka tchawiczo-przełykowa
(Tracheo-Esophageal fistula)
R – wady nerek (Renal abnormalities)
lub VACTERL gdzie dodatkowo
C – wada serca, L – anomalie kończyn
Inne: CHARGE (coloboma, heart defects, atresia of the choanae,
retardation, genital anomalies, ear anomalies) MURCS (Mullerian duct
aplasia, renal aplasia, cervicothoracic somite dysplasia)