Strategie adaptacyjno – 
obronne. Pobudzanie 
funkcji adaptacyjno – 
obronnych.

Magdalena Wicińska

Magdalena Wójtowicz

Marta Żaczek

Gr. 5a

 

 

Reakcje na stres 

wg. S. Epstein

Reakcje na stres regulowane są 

dwoma systemami 
adaptacyjnymi, które pełnią 
funkcje:

prewencyjną
patologiczną

 

 

Znaczenie prewencyjne mają 

wszelkie reakcje związane z 
przystosowaniem się do sytuacji 
stresowych przez:

uczenie się nowych zachowań
regulację poziomu pobudzenia
rozpoznanie źródeł stresu
zaplanowanie sposobów walki ze 
stresem

 

 

Patologiczne reakcje na stres 

charakteryzują się:

zaburzeniem procesu uczenia
zaburzeniami deprywacji 
sensorycznej lub nadmiaru stymulacji
zaburzeniami integracji 
indywidualnego systemu pojęciowego

 

 

Patologiczna adaptacja wiąże się 

najczęściej ze stresem:

ekstremalnym
chronicznym

 

 

Model reakcji na stres wg. 

J. Reykowskiego

Model określony jest na dwóch 

obszarach i trzech poziomach:

Poziomy:

 tor zmian 

niespecyficznych

 tor zmian 

specyficznych

 zmiany czynności 

ekspresyjnych  

Obszary:

 obszar obciążenia 

systemu regulacji

 obszar 

przeciążenia 
systemu regulacji

 

 

Obszar obciążenia 

systemu regulacji

Obejmuje reakcje mieszczące się w 

adaptacyjnym systemie, wiążącym 
się z działaniem skutecznym 
człowieka chociaż 
zmodyfikowanym obecnością  
stresu

 

 

Obszar przeciążenia 

systemu regulacji

Reakcje mieszczące się w 

adaptacyjnym systemie, 
charakteryzującym się działaniami 
skoncentrowanymi nie na zadaniu, 
lecz na obronie przed stresem, a w 
skrajnych przypadkach na 
zaniechaniu realizacji

 

 

Tor zmian 

niespecyficznych

faza I – tzw. ogólnej mobilizacji, 
obejmuje reakcje adaptacji do 
stresu:

wzrost aktywności organizmu
polepszenie sprawności motorycznej
polepszenie sprawności intelektualnej

 

 

Tor zmian 

niespecyficznych c.d.

faza II – tzw. rozstrojenia, sygnalizująca 
przejście z systemu adaptacyjnego do 
reakcji dezadaptacyjnych na stres:

wzrost natężenia stresu
wzrost napięcia emocjonalnego
pogorszenie procesów orientacyjnych
pogorszenie procesów 
psychomotorycznych

 

 

Tor zmian 

niespecyficznych c.d.

faza III – dalsze narastanie 
natężenia stresu

wyczerpanie organizmu
dezorganizacja działania
reakcje destrukcyjne

 

 

Tor zmian specyficznych

Reakcje zwalczania 

stresu (adekwatne do 

czynnika stresowego):

usuwanie źródła 

stresu
ponawianie prób 

walki ze stresem
modyfikacja sposobu 

działania
badanie sytuacji
postać względnie 

symboliczną

Reakcje obronne przed 

stresem, mogące 
przyjąć:

postać realną

 

 

Zmiany czynności 

ekspresyjnych

Są to tzw. „zachowania 

wyładowujące”, związane z 
reakcjami emocjonalnymi:
kontrolowanymi
częściowo kontrolowanymi
niekontrolowanymi

 

 

Niefarmakologiczne 

metody pobudzania 

funkcji adaptacyjno - 

obronnych wg. 

Marcinkiewicza

 

 

uświadomienie sobie własnego 
stanu emocjonalnego oraz 
okoliczności, które go wywołały

uświadomienie sobie hierarchii 
problemów

 

 

próba spojrzenia na sprawę pod 
wieloma kątami

refleksja nad tym jaki mamy 
bezpośredni wpływ na zmianę 
danej sytuacji

 

 

dokonanie prawidłowej samooceny

rozładowanie układów 
wegetatywno -somatycznych, 
wzbudzonych przez silne emocje

prowadzenie ćwiczeń relaksująco 
-koncentrujących 

 

 

opuszczenie miejsca konfliktu i 
skierowanie uwagi na inne sprawy

przeprowadzenie rozmowy na 
temat konfliktu z osobą bliską, 
życzliwie nastawioną

 

 

Farmakologiczne  metody 

pobudzania funkcji 

adaptacyjno – obronnych

stosowanie preparatów 
magnezowych lub diety bogatej w 
magnez (np. czekolada, orzechy)    
    

 

 

zastosowanie melatoniny

zastosowanie łagodnych, 
roślinnych środków 
uspokajających: Calms, Nervosol, 
herbaty z melisy, kozłka 
lekarskiego

 

 

Dziękujemy za uwagę