Zjawiska odpornościowe indukowane drogą szczepień

background image
background image

Odporność

przeciwzakaźna

jest

jednym

z

podstawowych

mechanizmów

umożliwiających

organizmowi funkcjonowanie w warunkach środowiska
naturalnego.

Podstawowe zadania układu odpornościowego

w zakresie ochrony przed chorobami zakaźnymi

 rozpoznanie czynnika infekcyjnego jako obcego ustrojowi
 uruchomienie szybkiej i skutecznej reakcji obronnej
 przekazanie informacji o rozpoznanych antygenach komórkom
potomnym

background image

odporność

odporność

przeciwzakaźna

przeciwzakaźna

nieswoista

(naturalna, wrodzona)

swoista

swoista

(nabyta, adaptacyjna)

wytworzona naturalnie

wytworzona sztucznie

wytworzona sztucznie

czynna

bierna

czynna

czynna

adoptywna bierna

czynno-

czynno-

bierna

bierna

background image

Odporność nieswoista

Odporność nieswoista

Odporność swoista

Odporność swoista

bardzo szybka

bardzo szybka

nie wymaga wstępnej aktywacji

nie wymaga wstępnej aktywacji

rozwija się powoli

rozwija się powoli

wymaga kontaktu z antygenem

wymaga kontaktu z antygenem

receptory rozpoznające antygen są

receptory rozpoznające antygen są

niezmienne

niezmienne

są dziedziczone z pokolenia na

są dziedziczone z pokolenia na

pokolenie

pokolenie

receptory rozpoznające antygen

receptory rozpoznające antygen

wykształcają się na nowo w każdej

wykształcają się na nowo w każdej

pierwotnej reakcji

pierwotnej reakcji

immunologicznej

immunologicznej

nie są dziedziczone

nie są dziedziczone

celem ataku nie są własne

celem ataku nie są własne

struktury organizmu

struktury organizmu

może dojść do autoagresji

może dojść do autoagresji

nie pozostawia trwałej pamięci

nie pozostawia trwałej pamięci

immunologicznej

immunologicznej

pozostawia trwałą pamięć

pozostawia trwałą pamięć

immunologiczną

immunologiczną

rozwija się niezależnie od

rozwija się niezależnie od

odporności swoistej

odporności swoistej

do rozwinięcia prawie zawsze

do rozwinięcia prawie zawsze

wymaga odporności nieswoistej

wymaga odporności nieswoistej

background image

Elementy odporności nieswoistej zapobiegające

wtargnięciu patogenów do organizmu

bariery mechaniczne

(skóra, błony śluzowe układu

pokarmowego, oddechowego, moczowo-płciowego)

bariery czynnościowe

(perystaltyka jelit, aparat rzęskowy

dróg oddechowych, wydzielanie śluzu przez nabłonek,
kaszel, kichanie)

bariery chemiczne

(kwasy tłuszczowe na powierzchni skóry,

enzymy - lizozym, pepsyna, kwas solny żołądka, peptydy o
działaniu antybakteryjnym – kryptydyna jelitowa)

bariery mikrobiologiczne

(fizjologiczna flora bakteryjna)

przeciwciała IgM wytwarzane przez limfocyty B1

(obecne w

wydzielinie śluzowo-surowiczej nabłonka)

background image

Elementy odporności nieswoistej działające po

przerwaniu ciągłości zewnętrznych barier

ochronnych

Działanie ukierunkowane na powszechnie występujące

antygeny patogenów

dwuniciowy RNA replikujących się wirusów

niemetylowane sekwencje DNA (CpG) bakterii

peptydoglikan ściany komórkowej bakterii

lipopolisacharyd (LPS) ściany komórkowej bakterii G –

kwasy tejchojowe ściany komórkowej bakterii G +

oligosacharydy zawierające mannozę ściany komórkowej
drożdży

background image

Elementy odporności nieswoistej działające po

przerwaniu ciągłości zewnętrznych barier

ochronnych

Makrofagi

zasiedlają wszystkie tkanki i narządy

działają jako komórki fagocytarne

prezentują antygeny limfocytom Th

wydzielają cytokiny

Działają na pograniczu odporności nieswoistej i swoistej –
umożliwiają zapoczątkowanie i właściwy rozwój swoistej
odpowiedzi immunologicznej.

background image

Elementy odporności nieswoistej działające po

przerwaniu ciągłości zewnętrznych barier

ochronnych

Granulocyty obojętnochłonne

(neutrofile)

krążą w krwiobiegu

mają zdolność gromadzenia się w miejscu uszkodzenia
tkanek

działają jako komórki fagocytarne

background image

Elementy odporności nieswoistej działające po

przerwaniu ciągłości zewnętrznych barier

ochronnych

Komórki NK

(naturalne komórki cytotoksyczne)

krążą w krwiobiegu, zasiedlają też różne tkanki

zabijają komórki zakażone wirusem - uwalniają perforyny i
granzymy, indukują apoptozę

wydzielają interferon gamma (IFN-γ) – działają na
makrofagi i limfocyty Th

background image

Elementy odporności nieswoistej działające po

przerwaniu ciągłości zewnętrznych barier

ochronnych

Komórki dendrytyczne

występują w skórze i tkankach limfatycznych (strefa

grasiczozależna węzłów chłonnych, ośrodki rozmnażania

limfocytów B w tkankach limfatycznych)

prezentują antygeny limfocytom Th

przechowują na swojej powierzchni nienaruszone antygeny

umożliwiając ich wiązanie przez limfocyty B

Działają na pograniczu odporności swoistej i nieswoistej.

background image

Elementy odporności nieswoistej działające po

przerwaniu ciągłości zewnętrznych barier

ochronnych

Układ dopełniacza

grupa ok. 30 białek surowicy i płynów tkankowych

białka są aktywowane łańcuchowo przez kompleks

antygen-przeciwciało

wykazuje aktywność bakteriolityczną i cytolityczną

(pierwotniaki, komórki zakażone wirusem) – tworzenie

kanałów w błonie komórkowej

wykazuje aktywność chemotaktyczną wobec neutrofilów

aktywuje komórki żerne (zwiększa ich właściwości

fagocytarne)

background image

Inicjacja aktywacji dopełniacza przez kompleks

antygen-przeciwciało

background image

Ułożenie przestrzenne składników dopełniacza w

kompleksie atakującym błonę (C5b-9)

background image

Elementy odporności nieswoistej działające po

przerwaniu ciągłości zewnętrznych barier

ochronnych

Układ dopełniacza

wzmaga odpowiedź humoralną

(C3b i C4b – antygen-przeciwciało – limfocyt B)

bierze udział w rozwoju pamięci immunologicznej

(C3b i C4b – antygen-przeciwciało – komórka dendrytyczna)

Przykład ścisłego powiązania między nieswoistymi i swoistymi

mechanizmami odporności.

background image

Elementy odporności swoistej

Elementy odporności swoistej

Limfocyty T

 Limfocyty B

 Przeciwciała (immunoglobuliny)

Działanie

ukierunkowane

na

antygeny

charakterystyczne dla poszczególnych gatunków
drobnoustrojów.

background image

Elementy odporności swoistej

Limfocyty T i B

wywodzą się ze wspólnej komórki macierzystej pochodzącej ze

szpiku kostnego

limfocyty T dojrzewają w grasicy (thymus)

limfocyty B dojrzewają w szpiku kostnym (bone marrow)

w wyniku selekcji negatywnej, w trakcie różnicowania, ginie

90% limfocytów T i B

w wyniku selekcji pozytywnej powstaje pula (10%) limfocytów

immunokompetentnych

background image

Limfocyty T

Th

Th

pomocnicze

pomocnicze

Tc

Tc

cytotoksyczne

cytotoksyczne

Treg

Treg

regulatorowe

regulatorowe

ułatwiają aktywację,

ułatwiają aktywację,

proliferację i

proliferację i

różnicowanie limfocytów

różnicowanie limfocytów

B,

B,

prekursorów limfocytów

prekursorów limfocytów

Tc,

Tc,

pobudzają makrofagi

pobudzają makrofagi

wykazują bezpośredni

wykazują bezpośredni

efekt cytotoksyczny

efekt cytotoksyczny

wobec komórek

wobec komórek

zakażonych patogenem

zakażonych patogenem

wewnątrzkomórkowym

wewnątrzkomórkowym

hamują odpowiedź

hamują odpowiedź

immunologiczną

immunologiczną

kontakt bezpośredni,

kontakt bezpośredni,

wydzielanie cytokin

wydzielanie cytokin

kontakt bezpośredni

kontakt bezpośredni

wydzielanie cytokin

wydzielanie cytokin

background image

Limfocyty Th

Th1

Th1

Th2

Th2

wspomagają odpowiedź typu

wspomagają odpowiedź typu

komórkowego

komórkowego

wspomagają odpowiedź typu

wspomagają odpowiedź typu

humoralnego

humoralnego

stymulacja cytotoksyczności

stymulacja cytotoksyczności

limfocytów Tc,

limfocytów Tc,

aktywacja makrofagów

aktywacja makrofagów

stymulacja wzrostu i różnicowania

stymulacja wzrostu i różnicowania

limfocytów B

limfocytów B

wirusy, bakterie rozwijające się

wirusy, bakterie rozwijające się

wewnątrzkomórkowo,

wewnątrzkomórkowo,

pierwotniaki rozwijające się

pierwotniaki rozwijające się

wewnątrzkomórkowo

wewnątrzkomórkowo

bakterie rozwijające się

bakterie rozwijające się

zewnątrzkomórkowo

zewnątrzkomórkowo

background image

Limfocyty B

wiążą wolne antygeny

prezentują antygeny limfocytom T

(w celu uzyskania pomocy limfocytów Th w wytwarzaniu

przeciwciał)

różnicują się do komórek plazmatycznych syntetyzujących
immunoglobuliny

background image

Immunoglobuliny (przeciwciała)

mają zdolność swoistego rozpoznawania i łączenia się z antygenem

występują w postaci wolnej w płynach ustrojowych

występują w formie związanej jako receptory limfocytów B

są zbudowane z 4 łańcuchów polipeptydowych (2 lekkich i 2
ciężkich)

wyróżnia się 5 klas przeciwciał – IgA, IgD, IgE, IgG, IgM

swoistość przeciwciała wynika z konfiguracji przestrzennej części
zmiennych łańcuchów ciężkich i lekkich (wiązanie różnych
epitopów)

przeciwciała o tej samej swoistości mogą mieć różne powinowactwo
do antygenu (różny stopień dopasowania do epitopu)

background image

Schemat budowy immunoglobuliny

Fab – fragment wiążący antygen

Fc – fragment krystalizujący

V – część zmienna

C – część stała

background image

Właściwości immunoglobulin

wiążą antygeny na powierzchni komórek zakażonych wirusami
oraz na powierzchni niektórych mikroorganizmów i indukują
ich zniszczenie poprzez:

aktywację dopełniacza

indukcję immunofagocytozy (Fc)

indukcję cytotoksyczności komórkowej zależnej od przeciwciał (Fc)

wiążąc antygen na powierzchni mikroorganizmów mogą
blokować ich wnikanie przez nabłonek

wiążąc toksyny mogą blokować ich działanie

background image

Właściwości immunoglobulin

IgA

wytwarzane miejscowo w sąsiedztwie nabłonka

wydzielane wraz z wydzielinami śluzowo-surowiczymi

przekazywane wraz z siarą i mlekiem matki noworodkowi

główny

element

obrony

błon

śluzowych

przed

inwazją

mikroorganizmów

IgD

występują jako receptory immunoglobulinowe na powierzchni
dziewiczych limfocytów B

IgE

wiążą się z receptorami Fc na powirzchni komórek tucznych

biorą udział w rozwoju reakcji alergicznych

background image

IgG (IgG1, IgG2, IgG3, IgG4)

w największym stężeniu występują w surowicy krwi

przechodzą przez łożysko – odpowiadają za odporność bierną płodu

i noworodka

indukują cytotoksyczność komórkową zależną od przeciwciał (FcR-

NK)

indukują immunofagocytozę (FcR-makrofag, FcR-neutrofil)

inicjują aktywację dopełniacza

wiążą i inaktywują toksyny

IgM

występują jako receptory immunoglobulinowe na powierzchni

dziewiczych limfocytów B

syntetyzowane w początkowej fazie odpowiedzi immunologicznej

(wydzielnicze – surowica krwi)

wykazują małe powinowactwo do antygenu

wiążą wiele epitopów antygenu (pentamer)

inicjują aktywację dopełniacza

background image

Pierwotna i wtórna odpowiedź immunologiczna

pierwotna

odpowiedź

immunologiczna

aktywacji

podlegają dziewicze limfocyty T i B

rozwija się wolno

przeważają przeciwciała o niskiej swoistości (IgM)

wtórna odpowiedź immunologiczna – kiedy dochodzi do
pobudzenia antygenami, z którymi wcześniej układ
odpornościowy miał kontakt

zależna jest od komórek pamięci (limfocytów T i B)

pojawia się szybciej

przeważają przeciwciała o wysokiej swoistości (IgG)

nie ma praktycznie wpływu na limfocyty dziewicze

background image

Pierwotna i wtórna odpowiedź

immunologiczna w zakresie przeciwciał

klasy IgG

background image

Skłonność organizmu do przyspieszonej i bardziej

efektywnej odpowiedzi immunologicznej podczas

ponownego kontaktu z antygenem, nawet po wielu

latach od pierwszego kontaktu.

Hipotezy tłumaczące długotrwałość pamięci

immunologicznej

limfocyty pamięci są długowieczne

antygen wywołujący odpowiedź pierwotną pozostaje przez

długi

okres

związany

na

powierzchni

komórek

dendrytycznych – nieustannie stymulując rozpoznające go

limfocyty

limfocyty pamięci są nieustannie pobudzane przez antygeny

reagujące krzyżowo

background image

Limfocyty B pamięci

powstają w trakcie pierwotnej odpowiedzi immunologicznej

są liczniejsze od limfocytów B dziewiczych

ich

receptory

immunoglobulinowe

mają

większe

powinowactwo do antygenu

mają więcej cząsteczek MHC klasy II

łatwiej ulegają aktywacji

dłużej żyją

background image

Powstawanie limfocytów B pamięci

background image

Limfocyty T pamięci

powstają w trakcie pierwotnej odpowiedzi immunologicznej

ich

receptory

immunoglobulinowe

mają

takie

samo

powinowactwo do antygenu jak receptory dziewiczych
limfocytów T

charakteryzują

się

zwiększoną

ekspresją

cząsteczek

powierzchniowych biorących udział w adhezji do komórek
prezentujących antygen

łatwiej ulegają aktywacji

szybciej proliferują

wydzielają więcej cytokin

background image

Powstawanie limfocytów T pamięci

background image

Istotą odporności zbiorowiskowej jest

zmniejszenie się szans zachorowania osobnika

nieuodpornionego wraz ze wzrostem ilości

osobników uodpornionych w danej populacji

pojęcie to ma zastosowanie jedynie do chorób szerzących
się drogą zakażenia jednych osobników przez innych

próg

odporności

zbiorowiskowej

odsetek

osób

uodpornionych w populacji, po osiągnięciu którego liczba
nowych zakażonych zaczyna się zmniejszać


Document Outline


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Szczepienia we wrodzonych i nabytych zespołach odporności
Szczepanik, Renata Przemoc seksualna wobec kobiet w miejscu pracy Identyfikacja zjawiska i jego źró
Oporność, odpornośc, przeciwciala, szczepionka sciaga
Odpornosc swoista i nieswoista
TEMAT 9 hormony a odporność
Podmiotowa klasyfikacja zjawisk finansowych
Odporność swoista
SZCZEPIENIA
patofizjologia układu odpornościowego
Szczepienia zalecane
Wykład 5 Patofizjologia zaburzeń odporności AIDS2
stosowanie lekow droga wziewna
Wyklad 7b Zjawisko indukcji magnetycznej
marszalek szczepienia2
Choroby przenoszone droga płciową
konstrukcja rekombinowanych szczepów, szczepionki

więcej podobnych podstron