GRUPA RÓWIESNICZA

GRUPA RÓWIESNICZA

Grupa rówieśnicza

Grupa rówieśnicza

•

- organizm społeczny wyróżniony

- organizm społeczny wyróżniony

spośród innych nie ze względu na

spośród innych nie ze względu na

cechę demograficzną wieku, lecz ze

cechę demograficzną wieku, lecz ze

względu na typ więzi, bliskie,

względu na typ więzi, bliskie,

nacechowane wzajemną aprobatą

nacechowane wzajemną aprobatą

uczestnictwo.

uczestnictwo.

•

Grupy rówieśnicze są podstawową formą

Grupy rówieśnicze są podstawową formą

życia społecznego młodzieży , klasa

życia społecznego młodzieży , klasa

natomiast ją odwzorowuje dlatego bardzo

natomiast ją odwzorowuje dlatego bardzo

ważne dla każdego nauczyciela jest

ważne dla każdego nauczyciela jest

znajomość procesów , które w niej

znajomość procesów , które w niej

zachodzą .

zachodzą .

•

Czynnikami wiążącymi w grupie

Czynnikami wiążącymi w grupie

rówieśniczej są oprócz wieku

rówieśniczej są oprócz wieku

przynależności do wspólnej struktury

przynależności do wspólnej struktury

organizacyjnej , występowanie

organizacyjnej , występowanie

określonych kontaktów , brak istotnych

określonych kontaktów , brak istotnych

różnic w poziomie wiedzy i rozwoju

różnic w poziomie wiedzy i rozwoju

intelektualnym jej członków .

intelektualnym jej członków .

Elementy, które tworzą

Elementy, które tworzą

stosunki społeczne w grupie

stosunki społeczne w grupie

to:

to:

•

wewnętrzna hierarchia grupy

wewnętrzna hierarchia grupy

•

system decyzyjny

system decyzyjny

•

układ kanałów komunikacyjnych

układ kanałów komunikacyjnych

•

charakter więzi pomiędzy

charakter więzi pomiędzy

poszczególnymi członkami grupy

poszczególnymi członkami grupy

Podstawę istnienia grup

Podstawę istnienia grup

rówieśniczych stanowią ich

rówieśniczych stanowią ich

cele:

cele:

•

-wspólne - to cele indywidualne, ale

-wspólne - to cele indywidualne, ale

osiągane wspólnie np. grupowe pójście do

osiągane wspólnie np. grupowe pójście do

kina, gdyż każdy z członków chce

kina, gdyż każdy z członków chce

obejrzeć film

obejrzeć film

•

-zespołowe - wymagana jest zespołowa

-zespołowe - wymagana jest zespołowa

działalność całej grupy np., przy

działalność całej grupy np., przy

organizowaniu zespołu muzycznego.

organizowaniu zespołu muzycznego.

Sprzyja to jej konsolidacji będącej

Sprzyja to jej konsolidacji będącej

rezultatem wspólnego przeżywania

rezultatem wspólnego przeżywania

sukcesów bądź porażek.

sukcesów bądź porażek.

Grupy rówieśnicze mają

Grupy rówieśnicze mają

swoje ośrodki skupienia :

swoje ośrodki skupienia :

•

- miejsce spotkań np. cukiernie czy puste garaże

- miejsce spotkań np. cukiernie czy puste garaże

•

- nazwy wywodzące się z tzw. żargonu ulicznego

- nazwy wywodzące się z tzw. żargonu ulicznego

lub popularnych filmów, książek itp.,

lub popularnych filmów, książek itp.,

•

- sygnały w postaci haseł, umownych znaków,

- sygnały w postaci haseł, umownych znaków,

wyrazów, służące do podkreślenia odrębności

wyrazów, służące do podkreślenia odrębności

grupy

grupy

•

- insygnia, odznaki lub określone elementy w

- insygnia, odznaki lub określone elementy w

wyglądzie np. fryzura czy ubrania

wyglądzie np. fryzura czy ubrania

•

- obrzędy inicjacyjne badające sprawność i

- obrzędy inicjacyjne badające sprawność i

wytrzymałość kandydata

wytrzymałość kandydata

•

Więź w grupie rówieśniczej ma

Więź w grupie rówieśniczej ma

charakter nieformalny i odróżnia je

charakter nieformalny i odróżnia je

od grup zdominowanych więziami

od grup zdominowanych więziami

formalnymi , gdzie dominuje

formalnymi , gdzie dominuje

określona postawa wobec

określona postawa wobec

wypełnionych ról społecznych

wypełnionych ról społecznych

4 podstawowe typy grup

4 podstawowe typy grup

rówieśniczych :

rówieśniczych :

•

- rówieśniczy krąg towarzyski – mała najwyżej

- rówieśniczy krąg towarzyski – mała najwyżej

kilkunastoosobowa grupa bez organizacji

kilkunastoosobowa grupa bez organizacji

wewnętrznej , więź społeczna oparta jest na

wewnętrznej , więź społeczna oparta jest na

związkach uczuciowych i stosunkach

związkach uczuciowych i stosunkach

towarzyskich . Młodzież skupiona w kręgu

towarzyskich . Młodzież skupiona w kręgu

wspólnie spędza wolny czas wypełniony

wspólnie spędza wolny czas wypełniony

różnymi formami kontaktów towarzyskich .

różnymi formami kontaktów towarzyskich .

Zbyt duża aktywność jednostki w kręgu może

Zbyt duża aktywność jednostki w kręgu może

spowodować jej zaniedbania w nauce i

spowodować jej zaniedbania w nauce i

wykonywaniu obowiązków domowych ,

wykonywaniu obowiązków domowych ,

4 podstawowe typy grup

4 podstawowe typy grup

rówieśniczych :

rówieśniczych :

•

- rekreacyjna grupa działania – to również

- rekreacyjna grupa działania – to również

mała grupa skupiająca młodzież ,

mała grupa skupiająca młodzież ,

wypełniająca czas wolny zabawą ,

wypełniająca czas wolny zabawą ,

różnymi formami rekreacji i sportu .

różnymi formami rekreacji i sportu .

Jednostka przyjmuje tu postawę

Jednostka przyjmuje tu postawę

solidarności i wzajemnej

solidarności i wzajemnej

odpowiedzialności członków za siebie jak

odpowiedzialności członków za siebie jak

również udzielania pomocy innym .

również udzielania pomocy innym .

4 podstawowe typy grup

4 podstawowe typy grup

rówieśniczych :

rówieśniczych :

•

- paczka – mała grupa społeczna złożona

- paczka – mała grupa społeczna złożona

z członków danego kręgu , funkcjonująca

z członków danego kręgu , funkcjonująca

poza jego strukturą i charakteryzująca

poza jego strukturą i charakteryzująca

się większą częstotliwością spotkań .

się większą częstotliwością spotkań .

Paczka składa się z kilku osób , które

Paczka składa się z kilku osób , które

łączą wspólne zainteresowania ,

łączą wspólne zainteresowania ,

potrzeby , nawyki lub sympatia .

potrzeby , nawyki lub sympatia .

4 podstawowe typy grup

4 podstawowe typy grup

rówieśniczych :

rówieśniczych :

•

- banda – względnie trwała grupa nie

- banda – względnie trwała grupa nie

dopuszczająca do interwencji i kontroli swej

dopuszczająca do interwencji i kontroli swej

działalności osób postronnych . Więzi

działalności osób postronnych . Więzi

społeczne kształtują się w oparciu o wspólne

społeczne kształtują się w oparciu o wspólne

interesy i zadania zaspokajające potrzeby

interesy i zadania zaspokajające potrzeby

zrzeszonych w niej członków .

zrzeszonych w niej członków .

•

Banda przypomina swoją działalnością paczkę ,

Banda przypomina swoją działalnością paczkę ,

zależy jej członkom jednak na osiągnięciu

zależy jej członkom jednak na osiągnięciu

celów w zbiorowym działaniu . W bandzie jest

celów w zbiorowym działaniu . W bandzie jest

wymóg większej lojalności , a przywódca

wymóg większej lojalności , a przywódca

wymaga bezwzględnego podporządkowania się

wymaga bezwzględnego podporządkowania się

pozostałych członków .

pozostałych członków .

•

Grupy te charakteryzują się :

Grupy te charakteryzują się :

- mało stabilną strukturą wyrażającą się w sieci

- mało stabilną strukturą wyrażającą się w sieci

powiązań i kontaktach

powiązań i kontaktach

interpersonalnych ,

interpersonalnych ,

- względną spójnością będącą wyrazem

- względną spójnością będącą wyrazem

wewnętrznych więzi określanych dość

wewnętrznych więzi określanych dość

często w silnym poczuciu „ my „ ,

często w silnym poczuciu „ my „ ,

- określonym statusem czyniącym grupę

- określonym statusem czyniącym grupę

atrakcyjną dla jej członków ,

atrakcyjną dla jej członków ,

- odrębnością wyrażającą się w wyraźnie

- odrębnością wyrażającą się w wyraźnie

określonym celu działania ,

określonym celu działania ,

- widocznym podziałem ról społecznych ,

- widocznym podziałem ról społecznych ,

- określoną i możliwą do przewidzenia

- określoną i możliwą do przewidzenia

długotrwałością funkcjonowania .

długotrwałością funkcjonowania .

Niemal każda grupa

Niemal każda grupa

rówieśnicza posiada

rówieśnicza posiada

przywódcę lub liderów. W

przywódcę lub liderów. W

związku z tym można

związku z tym można

wyróżnić:

wyróżnić:

•

przodownictwo - jest charakterystyczne dla

przodownictwo - jest charakterystyczne dla

osób posiadających charyzmatyczne cechy

osób posiadających charyzmatyczne cechy

osobowościowe, takie osoby charakteryzują się

osobowościowe, takie osoby charakteryzują się

pozytywnym nastawieniem emocjonalnym i

pozytywnym nastawieniem emocjonalnym i

chęcią współdziałania oraz cieszą się

chęcią współdziałania oraz cieszą się

niewymuszonym zaufaniem pozostałych

niewymuszonym zaufaniem pozostałych

członków grupy

członków grupy

•

przywództwo - może być osiągnięte poprzez

przywództwo - może być osiągnięte poprzez

wyróżniające właściwości lub kwalifikacje

wyróżniające właściwości lub kwalifikacje

osobowe, jest akceptowane przez grupę

osobowe, jest akceptowane przez grupę

•

panowanie - władza zdobywana przy użyciu siły,

panowanie - władza zdobywana przy użyciu siły,

nie opiera się na akceptacji, zaufaniu i poczuciu

nie opiera się na akceptacji, zaufaniu i poczuciu

bliskości, główny cel panowania odnosi się do

bliskości, główny cel panowania odnosi się do

sensu zadaniowego i organizacyjnego

sensu zadaniowego i organizacyjnego

Roger Mucchielli przedstawił pięć

Roger Mucchielli przedstawił pięć

układów komunikacyjnych, które

układów komunikacyjnych, które

dostarczają wiadomości o charakterze

dostarczają wiadomości o charakterze

grupy:

grupy:

•

układ szprychowy - każdy członek grupy ma

układ szprychowy - każdy członek grupy ma

kontakt z przywódcą, jest to niezwykle pomocne

kontakt z przywódcą, jest to niezwykle pomocne

w przypadku konieczności szybkiego działania

w przypadku konieczności szybkiego działania

•

układ bezpośredni - każdy kontaktuje się z

układ bezpośredni - każdy kontaktuje się z

każdym

każdym

•

układ kołowy - członkowie grupy przekazują

układ kołowy - członkowie grupy przekazują

informacje po kolei, jeden drugiemu

informacje po kolei, jeden drugiemu

•

układ łańcuchowy - przywódca grupy przekazuje

układ łańcuchowy - przywódca grupy przekazuje

informacje jednej osobie, która rozpowszechnia

informacje jednej osobie, która rozpowszechnia

ja wśród pozostałych członków grupy

ja wśród pozostałych członków grupy

•

układ scentralizowany - przywódca przekazuje

układ scentralizowany - przywódca przekazuje

informacje kilku zaufanym osobom, a ci

informacje kilku zaufanym osobom, a ci

przekazują ja pozostałym członkom grupy

przekazują ja pozostałym członkom grupy

socjogram

socjogram

•

Ustalenie struktury socjometrycznej

Ustalenie struktury socjometrycznej

grupy

grupy

•

jest to graficzne przedstawienie

jest to graficzne przedstawienie

układu pozycji powiązanych ze sobą

układu pozycji powiązanych ze sobą

stosunkami lubienia lub nielubienia

stosunkami lubienia lub nielubienia

struktury

struktury

socjometryczne

socjometryczne

•

1. Para – kiedy dwie osoby wybierają się

1. Para – kiedy dwie osoby wybierają się

wzajemnie .

wzajemnie .

2. Łańcuch – gdy osoba A wybiera osobę B , a ta C

2. Łańcuch – gdy osoba A wybiera osobę B , a ta C

itd.

itd.

3. Gwiazda – w której jedna osoba z grupy

3. Gwiazda – w której jedna osoba z grupy

otrzymuje bardzo dużo wyborów , ale sama ich

otrzymuje bardzo dużo wyborów , ale sama ich

nie odwzajemnia .

nie odwzajemnia .

4. Sieć – wszyscy członkowie wybierają

4. Sieć – wszyscy członkowie wybierają

wszystkich .

wszystkich .

5. Klika – stanowi podgrupę wzajemnie

5. Klika – stanowi podgrupę wzajemnie

wybierających się osób , które będą członkami

wybierających się osób , które będą członkami

większej grupy odrzucają pozostałych .

większej grupy odrzucają pozostałych .

Analiza struktury

Analiza struktury

socjometrycznej klasy jako

socjometrycznej klasy jako

grupy .

grupy .

•

Chcąc zbadać wpływ grupy rówieśniczej ba

Chcąc zbadać wpływ grupy rówieśniczej ba

integrację klasy przeprowadziłam badanie

integrację klasy przeprowadziłam badanie

socjometryczne . W klasie szóstej dzieci

socjometryczne . W klasie szóstej dzieci

uzupełniły ankietę odpowiadając na trzy

uzupełniły ankietę odpowiadając na trzy

pytania :

pytania :

1 . Z kim chciałbyś siedzieć w gimnazjum , a

1 . Z kim chciałbyś siedzieć w gimnazjum , a

z kim nie ?

z kim nie ?

2 . Kogo z klasy zabrałbyś z sobą na wakacje ,

2 . Kogo z klasy zabrałbyś z sobą na wakacje ,

a kogo nie ?

a kogo nie ?

3 . Kogo wybrałbyś na gospodarza w

3 . Kogo wybrałbyś na gospodarza w

gimnazjum w klasie I , a kogo nie ?

gimnazjum w klasie I , a kogo nie ?

•

Analizując socjogram można stwierdzić , że w klasie nie

Analizując socjogram można stwierdzić , że w klasie nie

ma gwiazdy . Najwięcej odpowiedzi twierdzących zebrał

ma gwiazdy . Najwięcej odpowiedzi twierdzących zebrał

chłopiec Sławek – 7 , a zaraz za nim jego kolega Maciek

chłopiec Sławek – 7 , a zaraz za nim jego kolega Maciek

– 6 . Można na tej podstawie powiedzieć , że uczniowie

– 6 . Można na tej podstawie powiedzieć , że uczniowie

ci cieszą się dużą popularnością w grupie .

ci cieszą się dużą popularnością w grupie .

Jednoznacznie najwięcej odpowiedzi przeczących

Jednoznacznie najwięcej odpowiedzi przeczących

otrzymała Beata – 12 . Wskazuje to na odrzucenie

otrzymała Beata – 12 . Wskazuje to na odrzucenie

dziewczynki , brak akceptacji w grupie . Przyczyny nie

dziewczynki , brak akceptacji w grupie . Przyczyny nie

akceptacji dziewczynki tkwią prawdopodobnie w

akceptacji dziewczynki tkwią prawdopodobnie w

nastawieniu rodziców pozostałych dzieci do Beaty . Jest

nastawieniu rodziców pozostałych dzieci do Beaty . Jest

to dziecko niedopilnowane , często brudne przez co

to dziecko niedopilnowane , często brudne przez co

odrzucane przez pozostałych członków klasy . Z

odrzucane przez pozostałych członków klasy . Z

przeprowadzonego socjogramu wynika , że prawie

przeprowadzonego socjogramu wynika , że prawie

każde dziecko w jednym lub kilku pytaniach

każde dziecko w jednym lub kilku pytaniach

odpowiedziało – nie w stosunku do Beaty .

odpowiedziało – nie w stosunku do Beaty .

Wpływ grupy rówieśniczej

Wpływ grupy rówieśniczej

na spójność klasy .

na spójność klasy .

•

Z powyższego zestawienia wynika , ze grupa rówieśnicza

Z powyższego zestawienia wynika , ze grupa rówieśnicza

ma bardzo duży wpływ na integrację klasy . Weźmy pod

ma bardzo duży wpływ na integrację klasy . Weźmy pod

uwagę klasę bez jej kozła ofiarnego –Beaty . Jest to grupa

uwagę klasę bez jej kozła ofiarnego –Beaty . Jest to grupa

względnie spójna , mająca więzi wewnętrzne , pomagające

względnie spójna , mająca więzi wewnętrzne , pomagające

sobie nawzajem . Maja wspólne cele – zabawę , pomagają

sobie nawzajem . Maja wspólne cele – zabawę , pomagają

sobie w nauce , pożyczają potrzebnych pomocy . Są to jak

sobie w nauce , pożyczają potrzebnych pomocy . Są to jak

by ich niepisane normy postępowania . Biorąc pod uwagę

by ich niepisane normy postępowania . Biorąc pod uwagę

klasę z Beatą w tym momencie grupa nie służy integracji

klasę z Beatą w tym momencie grupa nie służy integracji

klasy . W żaden sposób nie chcą jej zaakceptować mimo ,

klasy . W żaden sposób nie chcą jej zaakceptować mimo ,

że wiedzą jak jej jest przykro .

że wiedzą jak jej jest przykro .

Podsumowując nasuwa się wniosek , że grupa rówieśnicza

Podsumowując nasuwa się wniosek , że grupa rówieśnicza

może mieć pozytywny i negatywny wpływ na integrację

może mieć pozytywny i negatywny wpływ na integrację

klasy , ale bezsprzecznie jest on bardzo duży .

klasy , ale bezsprzecznie jest on bardzo duży .

•

Grupa rówieśnicza to dynamiczny

Grupa rówieśnicza to dynamiczny

układ pozycji i ról społ. Układ pozycji

układ pozycji i ról społ. Układ pozycji

zależny jest od wkładu

zależny jest od wkładu

poszczególnych jednostek w

poszczególnych jednostek w

realizację zespołowego celu, zaś

realizację zespołowego celu, zaś

układ ról - od organizacji grupy

układ ról - od organizacji grupy

Stopień uznania pozwala na

Stopień uznania pozwala na

wyróżnienie w grupie:

wyróżnienie w grupie:

•

- członków najbardziej aktywnych

- członków najbardziej aktywnych

•

- członków mniej aktywnych, ale

- członków mniej aktywnych, ale

pełnoprawnych

pełnoprawnych

•

- tzw. margines jednostek najmniej

- tzw. margines jednostek najmniej

popularnych, lecz gotowych przyjąć

popularnych, lecz gotowych przyjąć

wszelkie warunki, aby utrzymać

wszelkie warunki, aby utrzymać

członkostwo.

członkostwo.

•

Uznanie społ. uzależnia się od celu

Uznanie społ. uzależnia się od celu

grupowego i ulubionych zajęć

grupowego i ulubionych zajęć

członków grupy

członków grupy

•

Najbardziej popularny członek grupy

Najbardziej popularny członek grupy

staje się jej przywódcą

staje się jej przywódcą

3 typy przywódców:

3 typy przywódców:

•

- przewodniczący (doświadczenie, wiedza,

- przewodniczący (doświadczenie, wiedza,

umiejętności w danej dziedzinie),

umiejętności w danej dziedzinie),

•

- przywódca formalny (nie cieszą się takim

- przywódca formalny (nie cieszą się takim

autorytetem co przewodniczący, gdyż nie

autorytetem co przewodniczący, gdyż nie

potrafią imponować, walczą o utrzymanie

potrafią imponować, walczą o utrzymanie

swej pozycji np. poprzez zabiegi

swej pozycji np. poprzez zabiegi

dyplomatyczne),

dyplomatyczne),

•

- prowodyrzy ( mają znaczny wpływ na

- prowodyrzy ( mają znaczny wpływ na

innych dzięki swej aktywności w sytuacjach

innych dzięki swej aktywności w sytuacjach

trudnych)

trudnych)

FUNKCJE WYCHOWAWCZE

FUNKCJE WYCHOWAWCZE

GRUPY RÓWIEŚNICZEJ

GRUPY RÓWIEŚNICZEJ

•

- staje się głównym kreatorem

- staje się głównym kreatorem

osobowości młodego człowieka : rozwój

osobowości młodego człowieka : rozwój

osobowości autonomicznej w pełnieniu

osobowości autonomicznej w pełnieniu

ról społecznych w grupie lub rozszerzając

ról społecznych w grupie lub rozszerzając

zakres doświadczeń jednostki poprzez

zakres doświadczeń jednostki poprzez

zaspokajanie jej potrzeb i zainteresowań

zaspokajanie jej potrzeb i zainteresowań

nie zrealizowanych w stosunkach z

nie zrealizowanych w stosunkach z

dorosłymi.

dorosłymi.

Funkcje makrospołeczne:

Funkcje makrospołeczne:

•

- egalitaryzacja struktury społecznej oraz

- egalitaryzacja struktury społecznej oraz

pokonywanie barier tworzonych przez

pokonywanie barier tworzonych przez

stereotypy; odrzuca stereotypy istniejące w

stereotypy; odrzuca stereotypy istniejące w

umysłach rodziców i staje się łącznikiem między

umysłach rodziców i staje się łącznikiem między

kulturami różnych grup społecznych, co sprzyja

kulturami różnych grup społecznych, co sprzyja

powstawaniu nowej struktury społecznej

powstawaniu nowej struktury społecznej

•

- egalitaryzacja kultury oraz dystrybucji

- egalitaryzacja kultury oraz dystrybucji

wartościowych wzorów kulturowych, czemu

wartościowych wzorów kulturowych, czemu

sprzyjają kontakty młodzieży pochodzącej z

sprzyjają kontakty młodzieży pochodzącej z

grup o różnym poziomie kulturalnym i

grup o różnym poziomie kulturalnym i

systemach wartości.

systemach wartości.

Funkcje mikrospołeczne:

Funkcje mikrospołeczne:

•

- organizowanie czasu wolnego

- organizowanie czasu wolnego

•

- dostarczanie wrażeń, przygód i nowych

- dostarczanie wrażeń, przygód i nowych

doświadczeń, głównie poprzez rozwijające się

doświadczeń, głównie poprzez rozwijające się

formy turystyki

formy turystyki

•

- spełnia rolę zaplecza emocjonalnego i

- spełnia rolę zaplecza emocjonalnego i

społecznego młodzieży poprzez ukazywanie

społecznego młodzieży poprzez ukazywanie

pozytywnych wzorców godnych naśladowania

pozytywnych wzorców godnych naśladowania

•

- uczy samodzielności dopomagając w

- uczy samodzielności dopomagając w

poznawaniu siebie poprzez różne testy

poznawaniu siebie poprzez różne testy

samosprawdzające

samosprawdzające

•

- sprzyja krystalizowaniu systemu wartości

- sprzyja krystalizowaniu systemu wartości

stwarzając środowisko, w którym można

stwarzając środowisko, w którym można

dostrzec cechy ułatwiające i utrudniające

dostrzec cechy ułatwiające i utrudniające

zbiorowe życie, a także dokonać oceny swojego

zbiorowe życie, a także dokonać oceny swojego

postępowania i zachowania innych

postępowania i zachowania innych