Choroby zawodowe skóry

Choroba zawodowa skóry

obejmuje choroby skóry wywołane wyłącznie

(lub głównie) przez warunki wykonywanej

zawodowo pracy, jak i inne zmiany

chorobowe skóry, przebieg których ulega

zaostrzeniu pod wpływem środowiska pracy

zawodowej.

Skóra



stanowi 15% całkowitej

masy ciała

 jest największym narządem

ustroju ludzkiego

 u dorosłego człowieka ma

ona powierzchnię 1,5 - 2 m2
i grubość 0,5 - 5 mm

 bierze udział w procesach
metabolizmu i homeostazy
 zadaniem skóry jest ochrona
narządów wewnętrznych przed
działaniem czynników
środowiskowych

• jest eksponowana na działanie
czynników fizycznych,
chemicznych i biologicznych

Choroby zawodowe skóry

Są spowodowane czynnikami chemicznymi, fizycznymi lub

biologicznymi.

Rozpoznanie
choroby zawodowej skóry opiera się na ustaleniu

zewnątrzpochodnego czynnika wywołującego zmiany chorobowe

skóry i stwierdzenia jego obecności w środowisku pracy.

Nie tylko środki toksyczne powodują choroby skóry. Nawet

rozcieńczone roztwory wodne takich substancji jak mydło,

detergenty czy środki czyszczące po długotrwałym działaniu na

skórę powodują jej odtłuszczenie, podrażnienie oraz mikrourazy

prowadzące do powstania wyprysków i owrzodzeń.

Nawet długotrwała praca w rękawicach gumowych np. chirurgicznych

również powoduje podrażnienie wskutek wydzielania potu przez

skórę.

Promieniowanie jonizujące

• Obok reakcji zapalnej dochodzi do zmian degeneracyjnych w

obrębie skóry i przydatków.

• Rumień, pęknięcia, pęcherze, trudno gojąca się martwica z

możliwością powstawania nowotworów

• Przewlekłe popromienne zapalenie skóry cechuje się

charakterystycznym obrazem stwardnienia tkanki łącznej,

powiększeniem komórek śródbłonkowych.

Promieniowanie podczerwone

Efekty przewlekłego działania promieniowania podczerwonego

na skórę cechuje utrata barwnika skóry melaniny

Czynniki chemiczne

• Żrące środki chemiczne (np. kwas z akumulatora,

wybielacz chlorowy lub wapno) powodują
uszkodzenie skóry podobne do oparzenia
termicznego.

• Skórę należy natychmiast spłukać dużą ilością

wody, aż do całkowitego usunięcia substancji
żrącej, następnie oparzone miejsce zawinąć
czystą gazą lub płótnem i bez zwłoki udać się do
lekarza.

BAKTERIE

mogą wywierać szkodliwe działanie nie

tylko na drodze zakażenia, ale również jako źródło
alergenów i substancji immunotoksycznych.
Oprócz najczęściej obserwowanych ropnych chorób
skóry, zakażenia bakteryjne przyjmują niekiedy
bardziej swoisty obraz kliniczny i histologiczny, jak na
przykład w skórnych postaciach boreliozy i gruźlicy.

CZYNNIKI BIOLOGICZNE

GRZYBY

Do grup zawodowych o zwiększonym ryzyku
zakażenia grzybicą zalicza się rolników, hodowców
bydła, grabarzy i weterynarzy

Histoplasm
a

capsulatum

Blastomyces
dermatitidis

• SUBSTANCJE ROŚLINNE

mogą wywierać swój

ujemny wpływ na skórę poprzez działanie trujące

(toksyczne), drażniące lub alergizujące. Ekspozycja na

takie substancje jest szczególnie wysoka w rolnictwie.

Rolnicy często skarżą się na powstawanie zmian

skórnych podczas pracy z jęczmieniem, reakcję taką
określa się mianem "jęczmiennego zapalenia skóry"

• SUBSTANCJE ZWIERZĘCE

• Uczulająco lub drażniąco mogą działać na skórę

zawieszone w powietrzu cząstki sierści i nabłonków

zwierzęcych. Zjawisko takie może mieć miejsce

zarówno środowisku pracy (hodowcy zwierząt,

przemysł futrzarski) jak i w środowisku domowym

(zwierzęta domowe).

CZYNNIKI BIOLOGICZNE

• alergiczne kontaktowe zapalenie skóry

(należy do najczęściej

rozpoznawanych chorób zawodowych, 90-95% dermatoz)
- liczne związki chemiczne o masie powyżej 500 daltonów

- faza indukcji: penetracja wgłąb naskórka i wiązanie z

białkami, powstaje kompleks immunogennego

- w ciągu 5-7 dni dochodzi po powstania wyprysku
Najczęstsze alergeny: chromiany, nikiel, kobalt,
formaldehyd
- diagnozowanie: testy płatkowe

• kontaktowe zapalenie skóry z podrażnienia

- zmiany często przypominają oparzenia
- efekt drażniący polega na działaniu odtłuszczającym i

zwiększeniu przepuszczalności naskórka

- uszkodzenia przydatków skóry (paznokcie staja się kruche,

uszkodzenia mieszków włosowych – ubytek włosów)

CHOROBY ZAWODOWE SKÓRY

CHOROBY ZAWODOWE SKÓRY

•

fotodermatozy zawodowe

Nadwrażliwość na promienie nadfioletowe (290 – 400 nm)

Skutki kliniczne zależą od 2 zakresów promieniowania UV

UVB (290 – 320 nm) – promieniowanie rumieniotwórcze

UVA (320 – 400 nm) – długie promieniowanie ultrafioletowe
(intensywne i długotrwałe przebarwienie skóry)

Mechanizmy obronne:

- prawidłowa, wielowarstwowa budowa warstwy rogowej
naskórka

-obecność filtru – melaniny i ziaren melanosomów
-karotenoidy warstwy podskórnej
-prawidłowa aktywność enzymów odpowiedzialnych za
niszczenie powstających reaktywnych form tlenu

- aktywność enzymów naprawiających uszkodzenia w DNA

•

grzybice skóry

Dermatofity to grzyby, które wywołują choroby skóry.

Zawodowe choroby skóry wywołane przez te grzyby dzieli się

na dwie grupy:

1. Dermatozy będące wynikiem bezpośredniego kontaktu

zawodowego z grzybem, w większości wywołane przez
grzyby z rodzaju Trichophyton

2. Grzybice skóry, będące rezultatem nie tyle kontaktu ze

źródłem infekcji, ile wynikiem narażenia na specyficzny
mikroklimat w miejscu pracy, charakteryzujący się dużą
wilgotnością i wysoką temperaturą sprzyjającą wzmożonej
potliwości. Warunki takie występujące np: w kopalniach,
roszarniach lnu, piekarniach i niektórych zakładach
gastronomicznych sprzyjają rozwojowi na skórze
przypadkowo zawleczonych zarodników grzybów (głównie
saprofitycznych pleśni, a także drożdżaków z rodz.
Candida). Prowadzi to do występowania grzybic
naskórkowych u narażonych pracowników.

CHOROBY ZAWODOWE SKÓRY

Grzyb czerwony (Trichophyton rubrum) jest
dermatofitem ludzkim, wywołującym zmiany
na skórze i paznokciach.

Stanowi on zagrożenie infekcji i alergii dla
personelu służby zdrowia, pedikurzystek i
fryzjerek.

CHOROBY ZAWODOWE SKÓRY

• pokrzywka kontaktowa alergiczna

(sierść zwierząt, cytrusy,

cebula, ryby)

• toksyczne zapalenie skóry z przebarwieniem wywołane

przez smary lub oleje

• liszaj płaski kontaktowy

(wywoływacze fotograficzne)

• rozległe szpecące odbarwienia lub przebarwienia skóry
• trądzik olejowy, smarowy lub chlorowy

CHOROBY ZAWODOWE SKÓRY

Zawodowe choroby skóry w statystykach

W Polsce choroby skóry stanowią piątą pod
względem częstości grupę chorób zawodowych
stwierdzanych wśród wszystkich zatrudnionych.
W rolnictwie indywidualnym, gdzie liczba
rozpoznanych chorób zawodowych jest około 90
razy mniejsza od liczby chorób zawodowych w
pozostałych działach gospodarki, choroby skóry
zajmują trzecią pozycję

Choroby zawodowe ogółem i zawodowe

choroby skóry

w rolnictwie w latach 1995-1999

Procentowy udział chorób skóry w

porównaniu do ogółu uznanych chorób

zawodowych u rolników

Najczęstsze przyczyny

zawodowych chorób skóry u

rolników

• Pył zbożowy

• Pył lnu

• Chmiel

• Tymianek

• Naskórki zwierząt
(krowy, świnie,

konie)

• Kurz siana

• Kurz słomy

zbożowej

• Roztocza

przechowalniane

• Środki ochrony

roślin

• Alergeny roślin

uprawnych

• nagłe wypadki z zadziałaniem czynników mechanicznych, termicznych

lub chemicznych (rany, oparzenia chemiczne, oparzenia termiczne i
odmrożenia)

• zakażenia skóry (grzybicze, bakteryjne lub wirusowe)
• wyprysk alergiczny (uczulenie na sierści zwierząt, pył zbożowy, środki

ochrony roślin)

• wyprysk z podrażnienia (długotrwałe działanie substancji drażniących,

np. nawozów, środków odkażających, detergentów, oleju
napędowego)

• pokrzywka i inne rzadkie choroby skóry mogą być wywoływane przez

te same substancje jak wyprysk alergiczny

• zwyrodnienie (“przedwczesne starzenie”) skóry na skutek

wieloletniego działania promieniowania słonecznego i niekorzystnych
czynników atmosferycznych

• nowotwory skóry jako skutek wieloletniego działania promieniowania

słonecznego lub innych czynników (pestycydy arsenowe)

Choroby skóry, do których może
dojść podczas pracy w rolnictwie

W celu zabezpieczenia skóry rąk przed kontaktem z

substancjami szkodliwymi najczęściej stosuje się
rękawice ochronne z kauczuku naturalnego lub
kauczuków syntetycznych.

Środki ochrony
indywidualnej

Leczenie ma charakter objawowy, a dobór leków zależy od okresu

zapalnego, rozległości ognisk, jak i nasilenia poszczególnych
objawów.

Na stanowiskach pracy, na których nie można stosować rękawic

ochronnych, jedynym sposobem ograniczenia kontaktu skóry ze
szkodliwymi substancjami jest używanie środków ochrony skóry,
do których zalicza się kremy, żele, maści ochronne inaczej
zwane biologicznymi rękawicami lub środkami barierowymi.

Zapobieganie chorobom skóry, powstającym w następstwie

narażenia na kontakt ze szkodliwymi dla niej związkami
chemicznymi stosowanymi w środowisku pracy, obejmuje
wszelkie działania konieczne dla zapewnienia bezpieczeństwa
pracy

LECZENIE I PROFILAKTYKA

Prawidłowy system ochrony skóry składa się

z trzech elementów

• środki ochraniające skórę

• środki oczyszczające skórę

• środki regenerujące i pielęgnujące skórę

ŚRODKI OCHRONNE

• Hydrofobowe – chroniące przed działaniem roztworów
wodnych

• Hydrofilowe – chroniące przed działaniem olejów, smarów
i
rozpuszczalników.
• Środki chroniące przed działaniem promieniowania UV