RÓWNOWAGA NA RYNKU DÓBR I USA
UG 
MODEL KLASYCZNY
LITERATURA zalecana:
B. Snowdon, H. Vane, P. Wynarczyk, Współczesne nurty teorii makroekonomii,
Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998, r. 2.1-2.5, s. 52-70.
Współczesne teorie makroekonomii_KS
Wykład nr 3
Model klasyczny  założenia
" Wszystkie podmioty gospodarujące (przedsiębiorstwa i
gospodarstwa domowe) są racjonalne i zmierzają do
maksymalizacji swoich zysków lub użyteczności; nie
odczuwają iluzji pieniężnej;
" Wszystkie rynki są doskonale konkurencyjne  ceny i płace
doskonale elastyczne;
" Wszystkie podmioty mają doskonałą znajomośd
warunków rynkowych i cen przed przystąpieniem do
wymiany (wiedza);
" Wymiana następuje, gdy na wszystkich rynkach zostały
ustalone ceny, przy których następuje oczyszczenie rynku;
" Oczekiwania podmiotów są stabilne.
Konkluzja: rynki zawsze powracają do równowagi
(oczyszczają się).
2
3 składowe modelu klasycznego:
" Klasyczna teoria wyznaczania zatrudnienia i
produkcji
" Prawo rynków Say a
" Ilościowa teoria pieniądza
3
Klasyczna teoria wyznaczania zatrudnienia i
produkcji
" krótkookresowa funkcja produkcji  maksymalna wartośd
produkcji, jaką przedsiębiorstwa mogą wytworzyd z danej
wielkości nakładów czynników wytwórczych
Y=A f(K,L)
Y=A*(KąL1-ą) (funkcja Cobb a-Douglas a)
Y  realny produkt w danym okresie;
K  wielkośd nakładów kapitału zużytych w danym okresie;
L  wielkośd nakładów pracy zużytych w danym okresie;
A  wskaz
nik łącznej produkcyjności czynników wytwórczych;
reprezentuje on samodzielny czynnik wzrostu, który obejmuje
wpływ ulepszeo technologicznych i wszelkich innych czynników
podnoszących ogólną efektywnośd wykorzystania przez
gospodarkę czynników wytwórczych.
f  funkcja odnosząca realny produkt do nakładów K i L
4
Funkcja produkcji
Y =A f(K,L)
Y
Y=Af(K,L)
Y  produkt
K  kapitał
L  praca
A  wskaz
nik łącznej
produkcyjności
czynników wytwórczych
(technologia)
L
5
Właściwości funkcji produkcji:
 dla danych wartości A i K, istnieje dodatnia korelacja
między zatrudnieniem (L) i produktem (Y);
 malejące przychody dla zmiennego nakładu tj. siły roboczej
(L)  wzrost zatrudnienia wiąże się z malejącym produktem
kraocowym siły roboczej (nachylenie funkcji produkcji
zmniejsza się wraz ze wzrostem zatrudnienia); wzrost
zatrudnienia wiąże się z malejącym produktem kraocowym
siły roboczej (MPL)
 przesuwa się w górę, jeśli zwiększa się nakład kapitału (K) i/
lub następuje wzrost produkcyjności nakładów (wzrost
wartości A  ulepszenie technologiczne)
Wyznaczanie łącznego poziomu zatrudnienia_1
 pojedyncze przedsiębiorstwo
STRONA POPYTOWA RYNKU PRACY:
" Warunek maksymalizacji zysku przedsiębiorstwa na rynku konkurencji
doskonałej:
Warunek maksymalizacji zysku: MRi=MCi {MRi  przychód kraocowy przedsiębiorstwa i,
MCi  koszt kraocowy}
Dla przedsiębiorstwa doskonale konkurencyjnego: MRi=Pi {Pi  cena produktu
przedsiębiorstwa}
Stąd: MCi=Pi
" Zatrudnienie pracownika za płacę nominalną Wi
" Koszt zatrudnienia dodatkowego pracownika wynosi Wi*"Li
" Dodatkowy przychód wytworzony przez dodatkowego pracownika:
Pi*"Qi , gdzie "Qi  wytworzony dodatkowy produkt
" Przedsiębiorstwa zatrudnia nowych pracowników dopóki:
Wi*"Li 9 Pi*"Qi
" Warunek maksymalizacji zysku:
Wi*"Li = Pi*"Qi , inaczej "Qi /"Li = Wi/Pi
Gdzie: "Qi /"Li  kraocowy produkt pracy  MPL ;
Wi/Pi  realna stawka płacy
Inaczej: MPLi= Wi/Pi i MCi=Pi
to: Pi = MCi=Wi /MPLi
Funkcja produkcji (a)
Kraocowy produkt
pracy MPL (b)
{malejąca krzywa MPL,
maksymalizacja zysku gdy MPLi= Wi/Pi
, to krzywa kraocowego produktu
przedsiębiorstwa jest równoważna z
krzywą popytu przedsiębiorstwa na
siłę roboczą DLi:
DLi = DLi (Wi/Pi).
Popyt na pracę jest malejącą funkcją
płacy realnej: im niższa Wi/Pi, tym
więcej siły roboczej można zatrudnid z
zyskiem}
Wyznaczanie łącznego poziomu zatrudnienia_2
- agregacja
" Połączenie popytu na siłę roboczą pojedynczego przedsiębiorstwa będącego
malejącą funkcją płacy realnej dla wszystkich przedsiębiorstw w gospodarce 
łączny popyt na siłę roboczą jest malejącą funkcją płacy realnej:
" DLi= DL (W/P)
 gdzie: W  średnia płaca nominalna w gospodarce
 P  przeciętny poziom cen w gospodarce
STRONA PODAŻOWA RYNKU PRACY:
" Cel gospodarstwa domowego  maksymalizacja swojej użyteczności przy
ograniczeniu budżetowym
" Rynkowa podaż siły roboczej (SL) jest rosnącą funkcją płacy realnej:
SL= SL (W/P)
" Ilośd siły roboczej dostarczanej na rynek zależy od preferencji gospodarstw
domowych w odniesieniu do konsumpcji i czasu wolnego, przy czym oba czynniki
mają dodatnią użytecznośd
 Efekt substytucyjny  wzrost płacy realnej powoduje, że czas wolny staje się droższy w
kategoriach utraconego dochodu, dlatego też powoduje wzrost podaży siły roboczej.
 Efekt dochodowy  wzrost płacy realnej sprawia, że poprawia się sytuacja materialna
pracowników tak, że mogą oni sobie pozwolid na wybranie więcej czasu wolnego
 W modelu klasycznym zakłada się, że efekt substytucyjny przeważa nad efektem dochodowym
 wiosek: podaż siły roboczej reaguje dodatnio na wzrost płacy realnej.
ZADANIE: Rozważ gospodarkę zamkniętą w modelu
klasycznym, którą opisują następujące zależności:
a�
"
Y =� A �� K L1-� a�  funkcja produkcji
" ą=0,4  parametr funkcji;
" A=1,2  wskaz
nik łącznej produkcyjności czynników
wytwórczych ;
" K=10000  wielkośd nakładów kapitału zużytych w danym
okresie;
" L=10000  wielkośd nakładów pracy zużytych w danym
okresie;
" Wykonaj poniższe polecenia:
(1) Oblicz wysokośd dochodu narodowego.
(2) Oblicz kraocową produktywnośd pracy (MPL).
ROZWI
ZANIE
(1) Dochód obliczamy na podstawie funkcji produkcji i po
podstawieniu odpowiednich danych:
Y =� A�� Ka� L1-�a�
Y =�1,2�� K0,4L1-�0,4 =�1,2��100000,4 ��100000,6 =�12000
Wielkośd produkcji wytworzona w tej gospodarce wynosi 12000.
(2) W przedsiębiorstwie maksymalizującym zysk w warunkach
konkurencji doskonałej, kraocowa produktywnośd pracy (MPL)
równa jest realnej płacy (W/P):
MPL =� D�Y / D�L =�W / P
MPL =� D�[A*Ka� L1-�a� ]/ D�L =� A*Ka� (1-�a�)L1-�a� -�1
MPL =�1,2* K0,4(1-� 0,4)L1-�0,4-�1 =� 0,72*100000,4 *10000-�0,4 =� 0,72
" Kraocowa produktywnośd pracy wynosi 0,72.
Funkcja produkcji (a)
Rynek pracy (b)
{SL- podaż siły roboczej;
LT - ogół osób, którzy
gotowi są byd członkami
siły roboczej za każdą cenę
realną}
Rynek pracy (z uwzględnieniem NRU)
płaca
SL LT
realna
w/P
F
E
w*
DL  popyt na pracę
LT - podaż pracy (jaka
liczba osób należy do
DL zasobu siły roboczej w
zależności od poziomu
L1
0 L*
siła robocza płacy realnej)
SL - ilu ludzi przyjmuje
oferty pracy w zależności
EF  bezrobocie naturalne
od wysokości płacy
13
realnej
Prawo rynków Say a
" prawo rynków J.B. Saya (1803):
Trzeba zaznaczyd, że wykooczony produkt z tą samą chwilą
umożliwia zbyt innym produktom w całej wysokości swej
wartości. (& ) Sam fakt stworzenia jakiegoś produktu
otwiera w tejże chwili zbyt innemu produktowi.
" Zgodnie z prawem rynków: produkcja (globalna podaż)
wytwarza na siebie dostateczny popyt globalny, tzn.
wartośd produkcji jest równa wartości dochodów, które są
bezpośrednio lub pośrednio w całości wydawane na
nabycie wytworzonego produktu.
" Ale może pojawid się niewłaściwa alokacja zasobów i
nadwyżka pewnych towarów  ale jest to przejściowe
15
Rynek kapitałowy  oszczędności i inwestycje_1
" Równowaga:
E = C(r)+I(r)=Y
E  łączne wydatki, r  stopa procentowa, C  konsumpcja, I 
inwestycje, Y  produkt
Y  C(r)= S(r)
S  oszczędności
" Oszczędności gospodarstw (S), będące odłożonym na przyszłośd
popytem, są rosnącą funkcją stopy procentowej (r); jest to
realne wynagrodzenie za wstrzemięz
liwośd lub zapobiegliwośd.
" Inwestycje przedsiębiorstw (I) są malejącą funkcją r.
" Elastyczne stopy procentowe uniemożliwiają  za pomocą
systemu bankowego  wystąpienie trwałych rozbieżności
inwestycji i oszczędności.
" Odchylenia od stanu równowagi (I`"S) są natychmiast
korygowane za pomocą zmian stopy procentowej.
16
Rynek kapitałowy& _2
r
I S
II  inwestycje
r2
S  oszczędności
rE
E
r  stopa procentowa
r1
I>S
0 I, S
17
Ilościowa teoria pieniądza
" Założenia:
 gospodarka funkcjonuje na poziomie produkcji
potencjalnej
 zwyczaje płatnicze są w krótkim okresie stałe, czyli
V=constans
" Równanie wymiany Irvinga Fishera:
M " V= P " Yp
P= M " V/ Yp
gdzie:
M  ilośd pieniądza w obiegu (nominalna)
V  szybkośd obiegu pieniądza
P  przeciętny poziom cen towarów i usług
Yp  realny dochód narodowy określający rozmiar
dokonywanych transakcji towarowych (realny produkt
18
potencjalny)
Wnioski z równania Fishera
" Neutralnośd pieniądza  zmiany w podaży pieniądza
nie mają wpływu na wielkości realne w gospodarce
np. na produkcję, zatrudnienie, realną stopę
procentową
" Zgodnie z ilościową teorią pieniądza, przeciętny
poziom cen w gospodarce jest proporcjonalny do
nominalnego zasobu pieniądza w obiegu, czyli:
poziom cen w gospodarce będzie rósł na skutek
zwiększania podaży pieniądza.
19
Wyznaczanie poziomu cen w modelu klasycznym
y
ródło niestabilności gospodarki
" y
ródła niestabilności to przyczyny, które wywołują wahania
koniunkturalne (zmiany w PKB, bezrobociu, inflacji).
" Rodzaje wstrząsów (szoków):
 podażowe to takie, które wynikają z podażowej strony
gospodarki, tj. zmian technologicznych, zmian kosztów
produkcji związanych z dostępnością nakładów czynników
produkcji, itp.
 popytowe.
21
Szoki podażowe
Szoki popytowe
P
AD' LAS
P
LAS LAS'
AD SAS'
E3
P2
SAS
P2
E4
E2
E2 SAS
SAS'
P1
P1
E1
E1
AD
0
YP YP Y
0 Y1 YP Y2
Y
Popytowy szok makroekonomiczny  Podażowy szok makroekonomiczny -
z
ródłem mogą byd: polityka gospodarcza z
ródłem mogą byd: polityka paostwa,
paostwa, zmiany podaży pieniądza, nagła klęski żywiołowe, zmiany cen surowców
zmiana nastrojów inwestorów lub gustów (kryzys naftowy), wahania kosztów
konsumentów; wpływa na położenie produkcji czy przełomowe innowacje w
krzywej AD. zakresie technologii produkcji; wpływa na
22
położenie krzywej SAS i LAS.
Na wykresach: rynku dóbr, rynku pracy i funkcji produkcji,
przedstaw skutki postępu technologicznego dla gospodarki w
modelu neoklasycznym:
Rynek pracy Rynek dóbr (AD-SAS-LAS) Funkcja produkcji
Model klasyczny  podsumowanie_1
" Model klasyczny (ujęcie podażowe)
" opis procesu tworzenia produktu, w którym kluczową rolę
odgrywają tzw. dostosowania cenowe;
" wytworzony w gospodarce produkt jest równy produktowi
potencjalnemu (efektywny popyt jest dostateczny do
wchłonięcia całej wytworzonej przy pełnym wykorzystaniu
czynników wielkości produkcji);
" równowaga makroekonomiczna ustalana jest
natychmiastowo poprzez dostosowania giętkich cen i płac:
 jakiekolwiek zmiany globalnego popytu prowadzą do
takich zmian przeciętnego poziomu cen i
proporcjonalnych zmian płac nominalnych, że realne
płace i realny produkt nie ulegną zmianie.
24
Model klasyczny  podsumowanie_2
" Wnioski:
 neutralnośd pieniądza;
 szkodliwośd interwencjonizmu paostwowego
(polityki dyskrecjonalnej (aktywnej) fiskalnej i
monetarnej),
 doktryna leseferyzmu, czyli ograniczonej roli
paostwa w gospodarce (paostwo w roli  stróża
nocnego , minimum paostwa w gospodarce).
25
Model klasyczny  podsumowanie_3
P
AD' AS
AD
E
E'
0
YP Y
26