Monizm i pluralizm ontologiczny
Ile jest bytów?
Ile jest bytów?
Ile jest substancji?
© JarosÅ‚aw Kucharski
Ilość i rodzaj bytów
Ile jest w ogóle bytów?
Czy byty sÄ… tylko materialne?
Czy istniejÄ… byty duchowe?
Czy istniejÄ… byty duchowe?
Czy istniejÄ… byty jakiegoÅ› innego rodzaju?
Z czego byty się składają?
© JarosÅ‚aw Kucharski
Monizm ontologiczny
Parmenides z Elei
Parmenides z Elei
Jest byt, a niebytu nie ma 540  470 pne
Byt nie może być niebytem
Niebyt nie może stać się bytem
Byt jest wieczny (nie mógł najpierw nie być a potem być)
Byt jest wieczny (nie mógł najpierw nie być a potem być)
Byt jest niezmienny  nie może jakiś nie być
Byt jest nieruchomy  nie może nie być w jakimś miejscu
BYT JEST JEDEN!
© JarosÅ‚aw Kucharski
Pluralizm ontologiczny
Arystoteles
384-322 pne
Istnieje wiele bytów
Każdy z bytów posiada swoją własną istotę
Byt może ulegać zmianom jednocześnie
pozostawać tym samym bytem
pozostawać tym samym bytem
Byty istnieją niezależnie od podmiotu
Platon
Podmiot może jedynie poznawać byty
427  347 pne
Własności bytów zależą od bytów, nie od
podmiotu
© JarosÅ‚aw Kucharski
Realizm i idealizm ontologiczny
IDEALIZM
REALIZM ONTOLOGICZNY
ONTOLOGICZNY
MONIZM
MONIZM
ONTOLOGICZNY
Parmenides z Elei
540  470 pne
PLURALIZM
ONTOLOGICZNY
Arystoteles
Platon
384-322 pne
© JarosÅ‚aw Kucharski
427  347 pne
Monizm i pluralizm substancjalny
SUBSTANCJA  różne definicje:
To z czego składają się byty
Podłoże własności bytów
Podłoże własności bytów
To co istnieje samoistnie
(nie potrzebuje do istnienia innych
bytów)
© JarosÅ‚aw Kucharski
Kartezjusz
R. Descartes
Metoda kartezjańska:
(Kartezjusz)
1596  1650
WÄ…tpienie metodyczne
Należy zwątpić w każdą informacje, która dopuszcza możliwość
bycia nieprawdziwÄ…
A
udzą nas zmysły
Możemy być w błędzie za sprawą złośliwego demona
Możemy być w błędzie za sprawą złośliwego demona
Należy dążyć do wiedz pewnej i niepowątpiewalnej
TakÄ… wiedzÄ… sÄ… zdania typu cogito ergo sum
Nie można im zaprzeczyć
SÄ… uchwytywane za pomocÄ… intuicji
SÄ… oczywistÄ… prawdÄ…
© JarosÅ‚aw Kucharski
Zmiana znaczenia pojęcia IDEA
Platon
427  347 pne
IDEA (Platon)  byt niematerialny stanowiÄ…cy wzorzec
dla bytów materialnych (wieczny i niezmienny)
IDEA (Kartezjusz i póz
niejsi filozofowie)  treść umysłu,
myśl, pojęcie, złożenie myśli,
zagadnienie, to o czym się myśli
R. Descartes
© JarosÅ‚aw Kucharski
(Kartezjusz)
1596  1650
Dowód na istnienie Boga
R. Descartes
(Kartezjusz)
1596  1650
Istnienie Boga
Posiadam w umyśle ideę bytu doskonałego  Boga
Sam nie jestem doskonały  mogę wątpić i mogę się
mylić
mylić
Mogę wytwarzać wyłącznie idee bytów niedoskonałych 
idea doskonałości jest poza moim zasięgiem
Idea doskonałości musi pochodzić od bytu doskonałego
Istnieje byt doskonały - BÓG
© JarosÅ‚aw Kucharski
Definicja substancji
R. Descartes
(Kartezjusz)
1596  1650
Kartezjusz poszukuje substancji
SUBSTANCJA  rzecz, która tak istnieje, że żadnej innej
rzeczy nie potrzebuje do swego istnienia
Pierwszą substancją jest Bóg  istnieje samoistnie
Może stwarzać inne substancje
Jest doskonały  nie będzie nas wprowadzał w błąd
© JarosÅ‚aw Kucharski
Rodzaje substancji
R. Descartes
Wszystkie byty stworzone sÄ…:
(Kartezjusz)
1596  1650
albo myślące (umysły)
albo rozciągłe (byty materialne)
IstniejÄ… dwa rodzaje substancji:
Substancja myśląca
Substancja myśląca
Substancja rozciągła
S. rozciągła ma miejsce w czasie i przestrzeni, jest
rozpoznawalna zmysłowo
S. myśląca jest poznawalna wyłącznie umysłem, nie
posiada swojego  miejsca , pojawia siÄ™ i znika w czasie
© JarosÅ‚aw Kucharski
Własności substancji
R. Descartes
Modi substancjalne
(Kartezjusz)
1596  1650
Substancje ulegajÄ… pewnym modyfikacjom
S. rozciągła  poszczególne przedmioty posiadają
określone kształty, masę, kolory  modi
S. myśląca  jej modi to myśli, uczucia, przeczucia, idee,
S. myśląca  jej modi to myśli, uczucia, przeczucia, idee,
rozsÄ…dek etc
Każda substancja przyjmuje na siebie określone modi 
atrybuty bÄ…dz
jakości
Dzięki odmiennym atrybutom można rozpoznawać
poszczególne byty
© JarosÅ‚aw Kucharski
Pluralizm (dualizm) substancjalny
R. Descartes
(Kartezjusz)
1596  1650
IstniejÄ… dwa podstawowe rodzaje substancji:
Substancja myśląca
Substancja rozciągła
Z tych substancji powstają wszystkie byty, które mogą
Z tych substancji powstają wszystkie byty, które mogą
istnieć samodzielnie
Byty różnią się od siebie dzięki modi  odmiennym
atrybutom i jakością
© JarosÅ‚aw Kucharski
y
ródła filozofii B. Spinozy
B. Spinoza
1632 - 1677
Kartezjańskie pojęcie substancji
SUBSTANCJA  rzecz, która tak istnieje, że żadnej innej
rzeczy nie potrzebuje do swego istnienia
Wyjaśnianie bytów za pomocą przyczyn:
Wyjaśnianie bytów za pomocą przyczyn:
Poznać jakąś rzecz, to poznać jej przyczynę
Metoda  dowodzenie ściśle na podstawie przyjętych
definicji
© JarosÅ‚aw Kucharski
Substancja
B. Spinoza
1632 - 1677
" Definicja: SUBSTANCJA  rzecz, która tak istnieje, że
żadnej innej rzeczy nie potrzebuje do swego istnienia
" Taką substancją może być tylko Bóg
" Istnieje niezależnie (sam z siebie)
" Żadnej rzeczy nie potrzebuje do istnienia
Wszystkie byty nie-boskie musiały zostać w jakiś sposób stworzone
© JarosÅ‚aw Kucharski
Właściwości Boga-jedynej
substancji
B. Spinoza
1632 - 1677
Bóg istnieje samodzielnie (na mocy definicji)
Sam jest swojÄ… przyczynÄ…
Bogu odpowiada idea bytu najdoskonalszego
Jest nieskończony
Jest nieskończony
Mógłby być ograniczony wyłącznie przez inną substancję
(wykluczone na mocy definicji)
Istnieje tylko jedna substancja
Jedna substancja posiada nieskończenie wiele
atrybutów
© JarosÅ‚aw Kucharski
Substancja a atrybuty
Atrybuty  własności substancji, jej przejawy
B. Spinoza
1632 - 1677
Bóg posiada nieskończenie wiele atrybutów
Atrybuty są uporządkowane  od nieskończonych do
skończonych
Atrybuty przyjmują różne modi
Atrybuty przyjmują różne modi
Człowiek jest w stanie poznać dwa atrybuty Boga
Rozciągłość
Myślenie
Z substancji może wynikać nieskończenie wiele na
nieskończenie wiele sposobów.
© JarosÅ‚aw Kucharski
Substancja a świat fizyczny
Rozciągłość jest boskim atrybutem
B. Spinoza
1632 - 1677
Cały świat przyrody jest atrybutem Boga
Bóg = natura (Deus sive natura)
Cała natura jest boska, Bóg jest w naturze
Wszystkie ciała są elementami Boskiego atrybutu
Wszystkie ciała są elementami Boskiego atrybutu
Bóg nie jest niczym więcej niż Natura  nie jest
transcendentny w stosunku do świata
Natura jest nieskończona
© JarosÅ‚aw Kucharski
Gottfried Wilhelm Leibniz
G. W. Leibniz
1646-1716
Sprzeciwiał się panteizmowi Spinozy
Postulował powrót do klasycznego pojęcie substancji
SUBSTANCJA  podmiot wszelkich własności
SUBSTANCJA  podmiot wszelkich własności
O substancjach możemy orzekać różne własności 
substancja jest metafizycznym reprezentantem
podmiotu w zdaniu
© JarosÅ‚aw Kucharski
Dedukcja substancji
G. W. Leibniz
1646-1716
Poznajemy pewne własności (kolory, kształty, słowa,
myśli, etc)
Własności te muszą mieć swoje z
ródło
Własności te muszą mieć swoje z
ródło
Własności mają z
ródło w substancjach
Substancja to podmiot własności
© JarosÅ‚aw Kucharski
Zasada identyczności
G. W. Leibniz
1646-1716
Byty posiadające te same właściwości są
nieodróżnialne
To co nieodróżnialne, jest tym samym
Identyczność to posiadanie tych samych własności
Identyczność to posiadanie tych samych własności
Nie ma dwóch bytów, które posiadałby dokładnie te
same właściwości
© JarosÅ‚aw Kucharski
Ilość bytów
G. W. Leibniz
1646-1716
Poznajemy różne  zestawy własności
Własności muszą mieć swoje z
ródło w substancji
Różne zestawy własności oznaczają różne byty
Własności nie mogą pochodzić od jednego bytu 
Własności nie mogą pochodzić od jednego bytu 
wtedy nie różniłyby się między sobą
Istnieje wiele bytów substancjalnych (pluralizm
ontologiczny)
© JarosÅ‚aw Kucharski
Własność substancji
G. W. Leibniz
1646-1716
Nie mogą być materialne  same nie posiadają żadnej
własności
SÄ… niematerialne (duchowe)
SÄ… niematerialne (duchowe)
Różnią się od siebie:
Poprzez swoje określenia
Poprzez postrzeżenia tych określeń
Każda substancja (monada)  posiada zestaw określeń
(instrukcji), które nią kierują
© JarosÅ‚aw Kucharski
Właściwości monad
G. W. Leibniz
1646-1716
Monady posiadajÄ… w sobie wszystkie instrukcje
Monady nie majÄ… okien
Monady nie kontaktują się ze sobą  działają według
wewnętrznych instrukcji
wewnętrznych instrukcji
Monady tworzą świat materialny poprzez zagęszczenie
monad duchowych
Znika problem psychofizyczny
Nie ma materii
 Zegary wszystkich monad sÄ… doskonale zgrane
© JarosÅ‚aw Kucharski
Monizm substancjalny
G. W. Leibniz
1646-1716
Substancja to podmiot własności
Istnieje tylko jeden rodzaj substancji  substancja
duchowa
Istnieje wiele substancji duchowych (monad) 
Istnieje wiele substancji duchowych (monad) 
pluralizm ontologiczny
Monady nie wchodzą ze sobą w interakcje  działają
na podstawi wewnętrznych instrukcji
Likwidacja problemu psychofizycznego  monady sÄ… ze
sobÄ… zestrojone przez Boga (harmonia przedustawna)
© JarosÅ‚aw Kucharski
Monizm materialny
Demokryt z Abdery
460  370 pne
Świat skalda się z niepodzielnych cząstek  atomów
Cząstki świata są materialne  nie można poznać
Cząstki świata są materialne  nie można poznać
niczego, co jest niematerialne
Istnieją tylko atomy i próżnia!
© JarosÅ‚aw Kucharski
Monizm materialny
K. Marks
1818  1883
Istnieje wyłącznie jeden rodzaj substancji  substancja
materialna
Wszystkie byty są złożone z materii
Zjawiska duchowe to efekt wysoko zorganizowanej
materii
© JarosÅ‚aw Kucharski
Monizm i pluralizm substancjalny
Substancja materialna Substancja duchowa Substancja Boska
Jeden byt
(monizm
ontologiczny)
B. Spinoza
1632 - 1677
Wiele bytów
(pluralizm
ontologiczny)
Demokryt z
© JarosÅ‚aw Kucharski
G. W. Leibniz
K. Marks
Abdery
1646-1716
1818  1883
460  370 pne