Wykład II
Typy i modele zmian organizacyjnych
Przygotowanie i prowadzenie
dr in\
. Anna Zarębska
Podział zmian organizacyjnych
1.Kryterium jednowymiarowe (podział zmian na
podstawie nasilenia pojedynczej, wybranej cechy);
2.Kryterium wielowymiarowe (zmiana traktowana jest
jako zespół cech, wymiarów, zmiennych, których
kombinacja daje określony typ zmiany organizacyjnej i
które łącznie odzwierciedlają sens tego pojęcia).
Przygotowanie i prowadzenie
dr in\
. Anna Zarębska
Kryterium relacji czasowej w stosunku do zmiany
otoczenia zewnętrznego - wg J. P. Kottera
zmiana planowana (antycypacja) to zmiana przygotowana i
wprowadzana w sposób uporządkowany i w zgodzie z
pewnym harmonogramem, antycypująca przyszłe
wydarzenia,
zmiana dostosowawcza (adaptacja) jest reakcją na
pojawiające się okoliczności, przy czym przebiega raczej
stopniowo ni\
całościowo. Jest często prowadzona
pośpiesznie i chaotycznie wielokierunkowo, co zwiększa
ryzyko jej niepowodzenia.
Przygotowanie i prowadzenie
dr in\
. Anna Zarębska
1
Kryterium przyczyny zmian - wg E. Masłyk - Musiał
zmiany o charakterze dobrowolnym  organizacje
zmieniają formy, dostrzegają nowe okazje w otoczeniu;
zmiany przymusowe  są następstwem trudności, często
kryzysów.
Przygotowanie i prowadzenie
dr in\
. Anna Zarębska
Kryterium faz ruchu organizacyjnego
 wg E. Masłyk - Musiał
zmiany związane z identyfikacją organizacji z otoczeniem
(nowym rynkiem, kapitałem, itp.);
zmiany w sposobach koordynacji działań umo\
liwiające
dostosowanie struktur do cyklu \
ycia organizacji;
zmiany w sposobach kontroli zachowań i sytuacji;
zmiany we własnościach odzwierciedlających układy
władzy i interesy dominujących koalicji.
Przygotowanie i prowadzenie
dr in\
. Anna Zarębska
Kryterium czasu trwania  wg L. E. Greinera
Zmiany ewolucyjne dokonują się powoli, w długim
przedziale czasowym i są przeplatane krótkimi,
burzliwymi etapami zmian rewolucyjnych.
W miarę wzrostu organizacji, przechodzi ona pięć etapów
rozwoju, składających się z naprzemiennych cyklów
ewolucyjnych i rewolucyjnych.
Przygotowanie i prowadzenie
dr in\
. Anna Zarębska
2
Kryterium czasu trwania  wg L. E. Greinera
Etap 1 Etap 2 Etap 3 Etap 4 Etap 5
Du\
e
5. Kryzys ?
Etapy ewolucyjne
Etapy rewolucyjne
4. Kryzys
BIUROKRACJI
3. Kryzys
KONTROLI
5. Wzrost przez
2. Kryzys WSPÓA
PRAC

AUTONOMII
4. Wzrost przez
1. Kryzys KOORDYNACJ

PRZYWÓDZTWA
3. Wzrost przez
DELEGOWANIE UPRAWNIEC

2. Wzrost przez
WYTYCZNE
1. Wzrost przez
KREATYWNOŚĆ
Małe
Młoda Wiek organizacji Dojrzała
Przygotowanie i prowadzenie
dr in\
. Anna Zarębska
Kryterium tempa i skali zmiany
 wg J. Bagińskiego
zmiany odcinkowe (ewolucyjne)  zasięg najczęściej lokalny i
przebiegają powoli, a ich celem jest stopniowe dokonywanie
korekt działań dotychczasowych
zmiany kompleksowe (rewolucyjne)  są radykalne i
najczęściej gwałtowne, a swym zasięgiem obejmują znaczną
część, jeśli nie całe przedsiębiorstwo, rzadko te\
są
kontynuacją działań dotychczas podejmowanych.
Przygotowanie i prowadzenie
dr in\
. Anna Zarębska
Kryterium tempa i skali zmiany
 wg J. Bagińskiego, c.d.
Wyró\
nik Zmiany ewolucyjne Zmiany rewolucyjne
Dynamika rozło\
one w czasie, ciągłe uderzeniowe, skokowe
Zasięg niewielka część organizacji, du\
a cześć organizacji, głę-
płytki boki
Wyniki miejscowe, niepełne szybkie, spektakularne
Inicjatywa na wszystkich szczeblach odgórna
Rola lidera nieznaczna (inicjowanie du\
a (inicjowanie, sterowa-
bez sterowania) nie, zdobywanie poparcia)
Przepływ decyzji dół �! góra góra �! dół
Poparcie załogi wymagane aktywne uczest- wymagana akceptacja
nictwo
Nakłady kapitałowe niewielkie znaczące
Eksperci zewnętrzni niekonieczni zalecani
Stosunek do stanu korekta i stopniowa konty- rzadko występuje kontynu-
wyjściowego nuacja dotychczasowych acja dotychczasowych dzia-
działań łań
Dz
wignie organiza- style i techniki zarządzania, strategie, struktura, systemy
cyjne kultura organizacji, warto-
ści, umiejętności, systemy
Przygotowanie i prowadzenie
dr in\
. Anna Zarębska
3
Wielko
ść
przedsi
ę
biorstwa
Kryterium rozmiaru zmiany
 wg L. Ackerman oraz L. Costello
zmiany o charakterze rozwojowym 
polegają na usprawnieniu dotychczasowych
rozwiązań, które nie odpowiadają
Zmiany o
Ulepszenie
aktualnym potrzebom. Ich celem i
charakterze
dotychczasowych
rozwojowym rozwiązań.
rezultatem jest lepsze wykorzystanie
szeroko rozumianych zasobów
Wdro\
enie nowego,
zmiany o charakterze przekształcenia  Zmiany o Stan Stan
oczekiwanego stanu.
charakterze dotych- oczeki- Przejście do niego
mają na celu stopniowe przekształcenie przekształcenia czasowy wany
przebiega w określonym i
kontrolowanym czasie.
przedsiębiorstwa w nową, zmienioną
organizację;
zmiany o charakterze transformacji  Zmiany o Stagnacja
Chaos
charakterze
najbardziej radykalne, poniewa\
transformacji
Odnowa
podejmowane działania mają relatywnie Wzrost Konieczność przejścia
do nowego stanu, który
do momentu jego
największy zasięg i największą głębokość.
osiągnięcia jest trudny
do zdefiniowania.
Podejmowane najczęściej jako ostateczność
Śmierć
Narodziny
warunkująca dalsze przetrwanie
przedsiębiorstwa.
Przygotowanie i prowadzenie
dr in\
. Anna Zarębska
Kryterium rozmiaru zmiany
 wg L. Ackerman oraz L. Costello, c.d.
Typ zmiany Planowanie i konsekwencje wdro\
enia
Rozwój " umo\
liwić wszystkim pracownikom zgłaszanie swoich
pomysłów;
" rozwijać i wdra\
ać pomysły pracownicze;
" zaanga\
ować pracowników w planowanie i wdra\
anie
zmian.
Przekształcenie " dobrze zidentyfikować podobieństwa i ró\
nice
pomiędzy obecnymi i przyszłymi sposobami
postępowania;
" ustalić kamienie milowe;
" sporządzać regularne sprawozdania z dokonanego
postępu i poniesionych nakładów.
Transformacja " wyznaczyć liderów zmian;
" komunikować zmianę w wizji i strategii organizacyjnej;
" zarządzać niepewnością w organizacji będącej na etapie
zmian (informować ludzi o tym, czym jest zmiana,
dlaczego czują to, co czują i dlaczego nie mogą dostać
wyczerpujących odpowiedzi na swoje pytania).
Przygotowanie i prowadzenie
dr in\
. Anna Zarębska
Kryterium zasięgu zmiany (intensywności)
a czasu zmiany  wg L. Fopp a
Zasięg
zmian
Sanacja: Transformacja:
Całe przedsiębiorstwo:
przede wszystkim nowy Szybkie zmodyfikowanie działalności Starannie zaplanowana kompletna prze-
kierunek przedsiębiorstwa w celu doraz
nej budowa przedsiębiorstwa, mająca zapew-
poprawy rentowności nić jego egzystencję na dłu\
szą metę.
Ograniczenie zakresu działalności Zmiana metod działalności
(downsizing): (reengineering):
Działy:
przede wszystkim sku-
Drastyczne ograniczenie kosztów Ukierunkowanie kluczowych procesów na
teczność
przez redukcję zatrudnienia i przekazanie potrzeby klientów pod hasłem szybciej, lepiej,
części działalności na zewnątrz prościej i taniej
Zarządzanie ukierunkowane na
Programy oszczędnościowe: kompleksową jakość:
Osoby:
Ingerencje w wybranych dziedzinach Systematyczne nadawanie nowych
przede wszystkim posta-
obliczone na szybkie efekty kierunków w myśleniu i działaniu wszystkich
wy
pracowników
Doraz
ne zmiany Trwałe zmiany Intensywność
(w okresie do roku) (wieloletnie) i czas zmian
Przygotowanie i prowadzenie
dr in\
. Anna Zarębska
4
Modele zmian organizacyjnych
Model badań aktywnych (The Action Research
Model);
Model trzech kroków (The 3 Steps Model);
Wielofazowy model zaplanowanej zmiany (The
Phases of Planned Change Model).
Przygotowanie i prowadzenie
dr in\
. Anna Zarębska
Model badań aktywnych  zało\
enia
Efektywność procesu zmian, wymaga wielu powtórzeń
systematycznych i racjonalnych analiz, które są podstawą
formułowania hipotez i projektowania działań.
Podstawą procesu zmian jest uczenie się, a proces
zmiany zachowań ma charakter ewolucyjny i postępuje w
miarę uczenia się.
Wśród uczestników organizacji musi zaistnieć potrzeba
zmiany.
Przygotowanie i prowadzenie
dr in\
. Anna Zarębska
Model trzech kroków  zało\
enia i etapy
Zachowania jednostek są podporządkowane normom i wartościom
uznawanym przez grupę, do której przynale\
ą,
Warunkiem utrzymania zmiany jest wprowadzenie i utrwalenie
nowych wzorców zachowań. Nie wystarczy podać w jaki sposób mo\
na
dojść do po\
ądanego poziomu rozwoju. Konieczne jest tak\
e określenie
sposobów utrzymania nowego stanu.
Etapy procesu zmiany
rozmro\
enie - wywołanie w ludziach motywacji potrzebnej do
przeprowadzenia zmiany i zwiększenia ich chłonności na informacje
płynące z otoczenia;
zmiana - redefinicja postaw pracowników;
zamro\
enie - stabilizacja i integracja dokonanych zmian i przekształceń.
Przygotowanie i prowadzenie
dr in\
. Anna Zarębska
5
Wielofazowy model zmiany zaplanowanej
 zało\
enia i etapy
Organizacja traktowana jest jako całość, nie zaś jako zbiór jednostek czy
grup
Do rozwiązywania konkretnego problemu, występującego w trakcie
poszczególnych faz, mo\
na stosować techniki OD, które są zbiorem technik
doskonalenia organizacji identyfikującymi cele uczestników organizacji z
celami organizacji. Rezultatem stosowania tych technik jest wzrost
efektywności systemu i rozwój potencjału ich uczestników
Etapy zmiany:
poszukiwanie (exploration), czyli uświadomienie procesu zmiany;
planowanie (planning), czyli opracowanie celów zmiany;
działanie (action), polegające na określeniu zasad zarządzania procesem
wprowadzania zmian;
integracja (integration), czyli wprowadzenie nowych zachowań.
Przygotowanie i prowadzenie
dr in\
. Anna Zarębska
Modele zmian  wnioski końcowe
Wszystkie modele mają cztery wspólne cechy:
1. Warunkiem powodzenia zmian jest świadomość potrzeby zmian.
2. Proces przygotowania i wprowadzenia zmian jest cykliczny.
3. Charakter etapów i faz ka\
dej z metod ma wymiar logiczny, mniej zaś
chronologiczny (istnieje mo\
liwość powrotu do dowolnej fazy i korygowania
procesu zmian).
4. Konieczność stworzenia warunków do podtrzymywania wprowadzonych zmian
przez utrwalenie nowych zachowań.
Model badań aktywnych oraz model trzech kroków, z uwagi na du\
ą u\
yteczność w
rozwiązywaniu problemów o zasięgu lokalnym, najlepiej odpowiadają warunkom
zmiany ewolucyjnej.
Wielofazowy model zaplanowanej zmiany lepiej się sprawdza w projektowaniu i
wdra\
aniu całościowych zmian o rewolucyjnym charakterze.
Modele nie wykluczają się.
Przygotowanie i prowadzenie
dr in\
. Anna Zarębska
6