BADANIE

BADANIE

GOTOWOŚCI

GOTOWOŚCI

SZKOLNEJ

SZKOLNEJ

SGS

SGS

Pojęcie gotowości szkolnej

Pojęcie gotowości szkolnej

Gotowość szkolną współcześnie rozpatruje się

jako proces

i efekt współdziałania aktywności dziecka i

aktywności dorosłych tworzących warunki do
uczenia się, jako efekt interakcji „współgry”
właściwości dziecka i właściwości szkoły.

B.Wilgocka - Okoń

Od 1 września 2004 roku dzieci

sześcioletnie w Polsce biorą udział w

obowiązkowych zajęciach wychowania

przedszkolnego, których celem jest

przygotowanie sześciolatków do wejścia

w środowisko

szkolne, do podjęcia obowiązku nauki w

szkole.

Szkoła jest środowiskiem

odmiennym od

dotychczas znanych sześciolatkowi.

Wymaga od niego:



przystosowania się do nowego trybu życia, określonego przez

systematyczne zajęcia,



do odmiennego niż domowe, narzuconego środowiska fizycznego,



nauczenia się pracy w grupie rówieśników pod kierunkiem dorosłego.



wykazania się odpornością:

- na wysiłek fizyczny,

- na stresy związane z ocenianiem i rywalizacją,



nauczenia się respektowania ustalonych reguł zachowania,



opanowania podstawowych umiejętności czytania, pisania i

matematyczne.

Psychologia rozwoju człowieka uznaje

rozpoczęcie nauki w szkole za ważne

zdarzenie krytyczne.

Zdarzenia krytyczne:



angażują emocje,



skutki mogą być bliskie lub odległe w czasie,

Skutki zdarzeń krytycznych mogą być

pozytywne lub negatywne i zależą od:



cech dziecka,



jego reakcji na zdarzenie,



od kontekstu tego wydarzenia,



od udzielonego mu wsparcia osób

znaczących.

Pojęcie gotowości szkolnej związane

są z psychologicznymi koncepcjami

rozwoju człowieka w ciągu życia.

Kontekst ten tworzą takie pojęcia,

jak:



zadanie rozwojowe,



gotowość do uczenia się,



krytyczne zdarzenie życiowe,



własna aktywność jako ważny

czynnik rozwoju.

Zadanie rozwojowe związane ze

szkołą:

Z rozpoczęciem nauki w szkole związane są

następujące zadania:



zdobywanie i stosowanie wiedzy, (usu,

urp, u cz,p)



osiąganie samodzielności i niezależności,

(upp)



udziału w życiu grupy rówieśniczej,

(up, d r,u)



zmiana dominującej formy aktywności z

zabawy na naukę,



opanowanie umiejętności pisania i

czytania.

Gotowość do uczenia się

Trudności w osiąganiu dojrzałości

szkolnej



związane z osobą dziecka,



ze środowiskiem szkolnym,



Ze środowiskiem rodzinnym.

Trudności w osiąganiu dojrzałości

szkolnej związane z osobą dziecka:

Stan zdrowia
Od zdrowia i stanu psychofizycznego

dziecka zależy jego fizyczna i emocjonalna

odporność na wysiłek.

Dzieci z problemami rozwojowymi, chore,

niepełnosprawne, a także dzieci bardzo

ruchliwe, o dużej wrażliwości emocjonalnej,

z problemami z koncentracją, niesprawne

ruchowo mają większe niż ich rówieśnicy

trudności z aktywną adaptacją do

szkolnego środowiska.

Trudności w osiąganiu dojrzałości

szkolnej związane ze środowiskiem

przedszkola lub szkoły :



Trudne warunki materialne placówki,



Niedostosowanie środowiska do potrzeb dzieci,



Nieprzyjazny klimat w szkole,



Zła organizacja pracy,



Brak zaangażowania ze strony nauczyciela

Szczególne ryzyko stwarza:



Stawianie małym dzieciom zbyt trudnych

zadań,



Brak pozytywnych komunikatów,



Sztywna, formalna dyscyplina.

Trudności w osiąganiu dojrzałości

szkolnej związane ze środowiskiem

rodzinnym:



Od nadmiernych, niedostosowanych do

możliwości dziecka oczekiwań rodziców,



Nadopiekuńcze postawy rodziców,



Problemy rodzinne:

- konflikty między rodzicami i przejawiać

się mogą w niespójnym,

niekonsekwentnym sposobie

wychowania.

- bezrobocie,
- uzależnienia rodziców,
- brak czasu dla dziecka.

ROZWÓJ EMOCJONALNO-SPOŁECZNY

Prawie do końca okresu przedszkolnego wskutek

niepełnej dojrzałości układu nerwowego i

niewykształconych jeszcze procesów hamowania –

dziecko jest bardzo pobudliwe. Dlatego też nawet

słabe bodźce mogą wywołać zarówno przykre, jak i

przyjemne stany emocjonalne. Emocje mają

charakter przejściowy. Dziecko przechodzi bardzo

łatwo z jednego nastroju emocjonalnego w drugi,

diametralnie od niego różny. Zmartwione i zapłakane

za chwilę śmieje się i cieszy (M.Przetacznik-

Gierowska, G.Makiełło-Jarża, 1992, s.173).

Dopiero końcem okresu przedszkolnego dziecko

zdobywa umiejętności powściągania afektów, co jest

świadectwem stopniowego osiągania dojrzałości

emocjonalnej. Obserwuje się w tym wieku wydatny

rozwój uczuć wyższych – intelektualnych,

społecznych, moralnych i estetycznych. W miarę

upływu lat dzieci przeżywają radość nie tylko podczas

działania, a raczej cieszy je końcowy etap działania –

wynik



U sześciolatków widać wyraźny postęp w

zakresie zabaw zespołowych jakkolwiek

grupy organizowane dla wspólnej zabawy

tematycznej są zmienne: dziecko może

porzucić grupę, w której się bawiło, i

przyłączyć się do innego zespołu, a nikt nie

zwróci na to specjalnej uwagi. Dziecko w

tym wieku jest jeszcze bardzo

egocentryczne i nie troszczy się w zabawie

o wspólne dobro. Nie potrafi zabawy

dobrze zorganizować i zdaje się chętnie na

starsze dzieci lub wychowawczynię.

Początki prawdziwe zespołowych zabaw

przypadają dopiero na 7 r. życia,

jakkolwiek i w tym wieku dziecko realizuje

w zabawie przede wszystkim cechy

indywidualne (M.Żebrowska, 1986, s.497).

Historia metody SGS

Historia metody SGS



2004 r. Pierwsza wersja metody SGS
konsultowana z pracownikami
CMPPP w Warszawie.



2005 r. (marzec) Pierwsze badanie pilotażowe w
dziesięciu warszawskich

przedszkolach.



2006r.(styczeń) Drugie badanie pilotażowe w oddziałach
przedszkolnych w przedszkolach i
szkołach
podstawowych w Brodnicy, Czerwionce-
Leszczynach,

Dęblinie, Gdańsku.



2006r. (maj) Standaryzacyjne badanie SGS, którym
objęto 4tys.
dzieci w Polsce.



2006r. (grudzień) Upowszechnienie metody SGS –
publikacja
„ Doradca Nauczyciela Sześciolatków” w
ramach
projektu EFS „Badanie gotowości
szkolnej
sześciolatków”.

Wnioski z badań

pilotażowych:



Brak różnic terytorialnych w efektywności

przygotowania dzieci do szkoły;



Nie ma istotnego związku miedzy strukturą

rodziny a gotowością szkolną dzieci.



Wychowywanie się w rodzinie wielopokoleniowej

nie wpływa na gotowość szkolną dzieci.



Posiadanie rodzeństwa i liczba dzieci w rodzinie ma wpływ
na gotowość szkolną sześciolatka:

- Najwyższe wyniki uzyskiwali jedynacy.

- Wraz ze wzrostem liczby rodzeństwa

występował regularny spadek gotowości szkolnej.

U dziewcząt miało to wpływ na wyniki w

podskalach: Kompetencje Poznawcze,

Umiejętności Szkolne

Samodzielność.

U chłopców na wyniki w podskalach: Kompetencje

Poznawcze i Umiejętności Szkolne



Wykształcenie matek odgrywa bardzo ważną

rolę w determinowaniu gotowości szkolnej dzieci,

Im jest wyższe, tym dziecko osiąga znacząco

wyższe wyniki



Aktywność zawodowa matek wiąże się z

wynikami dzieci obydwojga płci

renta, emerytura, gosp. Ro



Wyższe wykształcenie ojców wpływa dodatnio na

wyniki obu płci.



Aktywność zawodowa ojców nie ma wpływu na

gotowość szkolną dziewcząt. Natomiast zależą

od



niej wyniki chłopców



Dla dziewcząt nie znaleziono związku

między położeniem materialnym

rodziny a gotowością szkolną.



U chłopców istotny negatywny wpływ

złej sytuacji materialnej zarysował się w

niektórych podskalach: KP, US, AS



Wyposażenie gospodarstwa domowego

w środki przekazu informacji

poznawczo-kulturalnych podwyższa

wyniki obu płci w wielu podskalach GS



Stwierdzono związek między

gotowością

szkolną dzieci obu płci a warunkami

mieszkaniowymi rodziny. (l. pokoi,

samodzielny pokój, własne biurko)



Spędzanie przez rodzinę wolnego czasu

w formach aktywnych ma korzystny

wpływ na osiąganie GS obu płci:

- u dziewcząt gł. KP
- u chłopców w wielu podskalach



Spędzanie przez rodzinę wolnego czasu

w formie wyjść do teatru i kina ma

również

związek z poziomem gotowości

szkolnej dzieci u obu płci.

Charakterystyka metody SGS

Charakterystyka metody SGS

Skala Gotowości Szkolnej (SGS):



jest metodą obserwacyjną dla nauczycieli sześciolatków



ma charakter skali szacunkowej



składa się z 72 stwierdzeń zawartych w pięciu
częściach.

Treścią metody są zachowania i umiejętności ważne dla

poznania osiągnięć, upodobań i zainteresowań oraz
trudności dzieci w związku

z osiąganiem gotowości szkolnej.

Zachowania i umiejętności pogrupowano w sześć podskal
odzwierciedlających różne aspekty gotowości dzieci do

nauki w szkole.

Przyjęto, że gotowość szkolna sześciolatka powinna być

rozpatrywana

poprzez działania dziecka w środowisku przedszkola lub

szkoły.

Autorką SGS jest Elżbieta

Koźniewska.

Budowa skali

Budowa skali

Skala Gotowości Szkolnej składa się
z pięciu części:

A.

Wymienione są zachowania i umiejętności

związane z poznawczą aktywnością dziecka.

B. Dotyczy zachowania dziecka w grupie
rówieśników.
C. Przedstawione są przejawy samodzielności
dzieci
i ich umiejętności radzenia sobie w trudnych
sytuacjach.
D. Dotyczy aktywności zadaniowej dziecka,
podejmowanej
samodzielnie lub w przebiegu zajęć pod
kierunkiem
nauczyciela.

E. Dotyczy przygotowania dziecka do nauki
czytania,
pisania i matematyki.

SGS ma 6 podskal

USZ - Umiejętności Szkolne (20)

KP - Kompetencje Poznawcze

(12)

SM - Sprawność Motoryczna (8)

SA - Samodzielność (12)

NK - Niekonfliktowość (12)

AS - Aktywność Społeczna (9)

Zestawienie zadań rozwojowych ze

strukturą SGS i sferami rozwoju dziecka

Zestawienie zadań rozwojowych ze

strukturą SGS i sferami rozwoju

dziecka

Przykładowe pytania do badania

poziomu rozwoju emocjonalno-

społecznego:

Czy dziecko przejawia poniższe zachowania i

umiejętności ?

tak nie



jego próby nawiąkontaktu są rozumiane

przez dzieci



mówi o ważnych dla siebie sprawach



zaprasza dzieci do rozmów i zabaw



sprząta zabawki i pomoce



staje w obronie innych dzieci



unika sytuacji konfliktowych



próbuje radzić sobie w pokojowy sposób



skarży, w sytuacji konfliktu obwinia inne

dzieci



uwzględnia prawa innych, np. czeka na swoją

kolej



wymaga przypominania umowy



często wywołuje konflikty



reaguje gniewem, obraża się, odwraca,

odchodzi



łatwo wybucha złścią, płacze

Zastosowanie metody

Zastosowanie metody

Czas

Obserwacja wstępna

Obserwacja końcowa

Prowadzona przez
nauczycielapod koniec
pierwszego lub na
początku drugiego
semestru
rocznego przygotowania
przedszkolnego.

Prowadzona przez
nauczyciela na
zakończenie roku
obowiązkowego
przygotowania
przedszkolnego

Zastosowanie metody

Zastosowanie metody

Cel

Obserwacja wstępna

Obserwacja końcowa

Udzielenie przez
nauczyciela odpowiedzi
na pytanie, co ułatwi,
a co utrudni dziecku
przygotowanie
do nauki w szkole?

Określenie przez nauczyciela
stopnia gotowości szkolnej
dziecka dla poszczególnych
typów umiejętności i zachowań,
które złożyły się na SGS i
zostały wyodrębnione
jako podskale.

Interpretacja

stopni gotowości szkolnej

Podskale:

Kompetencje Poznawcze,

Samodzielność,

Niekonfliktowość,
Aktywność Społeczna

wyniki niskie

— niski stopień gotowości szkolnej —

1

wyniki średnie

— średni stopień gotowości szkolnej —

2

wyniki wysokie

— wysoki stopień gotowości szkolnej —

3

Interpretacja

stopni gotowości szkolnej



Podskale:

Umiejętności Szkolne,

Sprawność Motoryczna

wyniki niższe od oczekiwanych

— niższy od oczekiwanego

stopień gotowości —

N

wyniki zgodne z oczekiwanymi — zgodny z oczekiwanym

stopień gotowości —

Z

Warunki obserwacji

Warunki obserwacji

 czas trwania obserwacji - dwa tygodnie

 obserwacja jednorazowa - nie więcej niż
dziesięcioro dzieci



prowadzona podczas realizacji zaplanowanych zajęć

 nie należy na potrzeby obserwacji specjalnie
stwarzać
sytuacji trudnych dla dziecka, ani nakłaniać je do
działań,
których wykonania odmawia.

Zadaniem nauczyciela jest obserwowanie, czy i

w jakim stopniu wybrane dziecko przejawia

wymienione w SGS zachowania i umiejętności.

Stwierdzenie stopnia

przejawiania przez dziecko

danych zachowań i

umiejętności:



tak (1) oznacza, że dane zachowanie lub
umiejętność zdecydowanie pojawia się u
dziecka,



raczej tak (2) oznacza, że nauczyciel
zaobserwował dane zachowanie lub
umiejętność, ale nie jest ono utrwalone,



raczej nie (3) oznacza, że dane zachowanie
lub umiejętność pojawia się bardzo rzadko,



nie (4) oznacza, że dane zachowanie lub
umiejętność nie zostało przez nauczyciela

Obliczanie wyników SGS

(jakościowe, ilościowe)

Nauczyciel powinien:



oznaczyć wybraną odpowiedź na arkuszu zapisu SGS,



wpisać w tabeli zbiorczej Podsumowanie wyników
obserwacji punkty odpowiadające poszczególnym



obliczyć wyniki surowe dla każdej podskali poprzez
dodanie punktów,



obliczyć wyniki przeliczone poprzez odjęcie wyniku
surowego od podanej stałej,



określić stopień gotowości szkolnej dziecka w każdej
podskali.

Sposób obliczania wyników

Sposób obliczania wyników

USZ

KP

SM

SA

NK

AS

Wyniki
surowe

S 1

S 2

S 3

S 4

S 5

S 6

Wyniki
przeliczo
ne

75-
S1

48-
S2

32-
S3

23-
S4

13-
S5

36-
S6

Stopień
gotowości

.

Umiejętności Szkolne
(USZ)

Przedziały wyników przeliczonych dla podskali Umiejętności
Szkolne
(0-60 pkt., dwa stopnie gotowości szkolnej)

(Ch, 6.6, sp -50 – Z

Dz, Prz,50 -N

0-44

0-45

0-50

0-41

0-42

0-48

N

Niższy

od

oczekiwane

go

45-

60

46-

60

51-60

42-60

43-

60

49-60

Z

Zgodny

z

oczekiwany

m

Chłopc

y

młodsi

Chłopc

y starsi

Dziewczę

ta

Chłopcy

młodsi

Chłopc

y starsi

Dziewczę

ta

Przedszkole

Szkoła

Przedziały wyników przeliczonych

Stopień

gotowości

Sprawność Motoryczna (SM)

Przedziały wyników przeliczonych dla podskali Sprawność
Motoryczna (0 24 pkt., dwa stopnie gotowości szkolnej)
20
ch- Z , 20 dz-N

0-19

0-20

N

Niższy

od

oczekiwanego

20-24

21-24

Z

Zgodny

z

oczekiwanym

Chłopcy

Dziewczę

ta

Przedziały wyników

przeliczonych

Stopień gotowości

Przedziały wyników przeliczonych dla
podskali Kompetencje Poznawcze
(0-36 pkt)

25 dz SP – W 25dz Prz - Ś

0-10

0-11

0-8

0-9

1

Niski

11-26

12-25

9-24

10-24

2

Średni

27-36

26-36

25-36

25-36

3

Wysoki

Chłopcy

Dziewczęt

a

Chłopcy

Dziewczęt

a

Przedszkole

Szkoła

Przedziały wyników

przeliczonych

Stopień

gotowości

Przedziały wyników przeliczonych dla
podskali

Samodzielność

(0-36 pkt)

Ch 6.6 SP, 32-W

Dz Prz, 32 - Ś

0-15

0-16

0-21

0-14

0-15

0-19

1

Niski

16-

32

17-

33

22-34

15-31

16-

32

20-33

2

Średn

i

33-

36

34-

36

35-36

32-36

33-

36

34-36

3

Wysoki

Chłopc

y

młodsi*

Chłopc

y

starsi*

Dziewczęt

a

Chłopcy

młodsi*

Chłopc

y

starsi*

Dziewczęt

a

Przedszkole

Szkoła

Przedziały wyników przeliczonych

Stopień

gotowości

Przedziały wyników przeliczonych dla
podskali

Niekonfliktowość

(0-36

pkt.)

19 dz-N , 19 ch - Ś

0-18

0-24

1

Niski

19-34

25-35

2

Średni

35-36

36

3

Wysoki

Chłopcy

Dziewczęta

Przedziały wyników

liczbowych

Stopień

gotowości

Przedziały wyników przeliczonych dla

podskali

Aktywność Społeczna

(0-27

pkt.)

 

ch, SP, 24-W

ch, prz, 24 - Ś

0-14

0-13

0-16

1

Niski

15-24

14-23

17-24

2

Średni

25-27

24-27

25-27

3

Wysoki

Przedszko

le

Szkoła

Chłopcy

Dziewczęt

a

Przedziały wyników

liczbowych

Stopień

gotowości

Profile gotowości szkolnej

1

Profile gotowości szkolnej

2

Profile gotowości szkolnej

3

Profile gotowości szkolnej

4

Profile gotowości szkolnej

5

Profile gotowości szkolnej

6

Profile gotowości szkolnej

7

Profile gotowości szkolnej

8

Profile gotowości szkolnej

9

Profile gotowości szkolnej

10

Profile gotowości szkolnej

11

Profile gotowości szkolnej

12

Interpretacja wyników

Interpretacja wyników



Dokonujemy analizy jakościowej, odnosząc się

do odpowiednich grup profili



Określamy mocne i słabe strony dziecka

sześcioletniego.



Uzyskane informacje wykorzystamy do ustalenia

kierunków

pracy z dzieckiem w klasie pierwszej - ciągłość

procesu edukacyjnego.



Niezbędna przy wspieraniu dalszego rozwoju

dziecka jest współpraca nauczycieli przedszkola i

szkoły oraz rodziców.

Podsumowanie metody



SGS jest zgodna z praktyką pedagogiczną.



Została zweryfikowana w badaniach pilotażowych

i standaryzacyjnych oraz upowszechniona.



Jest metodą obserwacyjną dla nauczycieli sześciolatków.



Celem obserwacji gotowości dzieci do edukacji szkolnej

jest określenie przez nauczyciela stopnia gotowości szkolnej

dziecka dla poszczególnych typów umiejętności i zachowań.



Zawiera zachowania i umiejętności dzieci jako osiągnięcia wieku

przedszkolnego (aspekt poznawczy, motoryczny i emocjonalno-

społeczny).



Wprowadzono (w większym zakresie niż do tej pory) do oceny

gotowości szkolnej umiejętności społeczne i samodzielność dzieci.



Do oceny gotowości szkolnej dziecka wprowadzono także

osiągnięcia poznawcze, których nie można wymagać od wszystkich

dzieci sześcioletnich.

Podsumowanie-ciąg dalszy



SGS pozwala na sformułowanie wniosków na temat

obserwowanego sześciolatka, odnoszących się do:
- dojrzałości umysłowej
- percepcji wzrokowej
- poczucia kontroli (wewnętrznej i zewnętrznej), od którego

zależy

sukces lub porażka

- umiejętności matematycznych
- umiejętności czytania
- umiejętności językowych, w tym przede wszystkim
komunikatywności i spójności wypowiedzi.



Sposób interpretowania SGS oparty jest na profilach wyników

w sześciu podskalach, co pozwala uwzględnić wiele aspektów
rozwoju dzieci i zależności między nimi.



SGS wymaga zachowania określonych warunków i procedur.



Ważnym elementem procedury stosowania SGS jest

współpraca

z rodzicami (informacje o metodzie i o wynikach obserwacji

ich dzieci).

Wnioski



Dokonujemy analizy jakościowej, odnosząc się

do odpowiednich grup profili.



Określamy mocne i słabe strony dziecka
sześcioletniego.



Uzyskane informacje posłużą do ustalenia
kierunków pracy

z dzieckiem.



Dla dobra dalszego rozwoju dziecka, należy

pogłębiać współpracę nauczycieli
przedszkola i szkoły.

Dzieci z zaobserwowanymi trudnościami
wymagają pogłębionej diagnozy
i konsultacji ze specjalistami.

Wyniki badania są traktowane jako wyniki

przesiewowe.

Dogłębna diagnoza wykorzystuje dane z badań

psychologicznych np.:

1.Test TAT
2.Test „Dom, drzewo, człowiek”
3.Test „Rysunek rodziny”
4. Test „Rysunek człowieka”
Oraz:



Obserwacje pedagogiczne



Analiza wytworów dzieci



Eksperyment diagnostyczny



Wywiad z rodzicami



Test niedokończonych zdań