Wykład VI

Wykład VI



Układ narządów

Układ narządów

zmysłów.

zmysłów.



Powłoka wspólna.

Powłoka wspólna.

Receptory i narządy zmysłów

Receptory i narządy zmysłów

pozwalają na kontakt organizmu z

pozwalają na kontakt organizmu z

otoczeniem

otoczeniem

Eksteroreceptory

Eksteroreceptory

-położone w powłoce

-położone w powłoce

wspólnej (czucie powierzchowne- dotyk

wspólnej (czucie powierzchowne- dotyk

temperatura, ból, smak)

temperatura, ból, smak)

Dotyk:

Dotyk:



łąkotki dotykowe odbierają czucie dotyku

łąkotki dotykowe odbierają czucie dotyku

-ciałka Merkla - położone w naskórku lub w

-ciałka Merkla - położone w naskórku lub w

torebce włosa

torebce włosa



ciałka dotyku-ciałka Meissnera położone w

ciałka dotyku-ciałka Meissnera położone w

brodawkach skóry właściwej.

brodawkach skóry właściwej.



Czucie bólu

Czucie bólu

odbierają zakończenia

odbierają zakończenia

nerwów skóry - nagie zakończenia

nerwów skóry - nagie zakończenia

nerwowe.

nerwowe.



Czucie ciepła

Czucie ciepła

- ciałka zmysłowe (ciałka

- ciałka zmysłowe (ciałka

Ruffiniego)

Ruffiniego)



czucie zimna

czucie zimna

- kolby końcowe Krausego

- kolby końcowe Krausego



czucie smaku

czucie smaku

- zaliczane jest do

- zaliczane jest do

czucia eksteroceptywnego, które

czucia eksteroceptywnego, które

jednak omawia się z narządami

jednak omawia się z narządami

zmysłów

zmysłów

Proprioreceptory

Proprioreceptory

Proprioreceptory -odbierające czucie

Proprioreceptory -odbierające czucie

proprioceptywne (głębokie), położone są w

proprioceptywne (głębokie), położone są w

ścięgnach, mięśniach, torebkach stawowych

ścięgnach, mięśniach, torebkach stawowych

Zadanie: określanie masy przedmiotów, ich

Zadanie: określanie masy przedmiotów, ich

kształtu, twardości itp.

kształtu, twardości itp.

Przykłady:

Przykłady:

1.

1.

ciałka blaszkowate -ciałka Vater-Pacciniego

ciałka blaszkowate -ciałka Vater-Pacciniego

2.

2.

wrzecionka nerwowo-mięśniowe

wrzecionka nerwowo-mięśniowe

3.

3.

wrzecionka nerwowo-ścięgnowe

wrzecionka nerwowo-ścięgnowe

Interoreceptory

Interoreceptory

( narządy i jamy ciała)

( narządy i jamy ciała)

odbierają czucie bólu, wypełniania

odbierają czucie bólu, wypełniania

narządów rurowych jamy brzusznej,

narządów rurowych jamy brzusznej,

ciśnienie krwi

ciśnienie krwi



Telereceptory

Telereceptory

( wzrok, powonienie,

( wzrok, powonienie,

ucho wewnętrzne [narząd

ucho wewnętrzne [narząd

przedsionkowo-ślimakowy]) odbierają

przedsionkowo-ślimakowy]) odbierają

wrażenia zewnętrzne na odległość

wrażenia zewnętrzne na odległość

Zmysły

Zmysły



Narząd powonienia

Narząd powonienia



Narząd wzroku

Narząd wzroku



Narząd przedsionkowo-ślimakowy

Narząd przedsionkowo-ślimakowy

czucie smaku zaliczane

czucie smaku zaliczane

wprawdzie do czucia

wprawdzie do czucia

eksteroceptywnego, omawia się z

eksteroceptywnego, omawia się z

narządami zmysłów

narządami zmysłów

NARZĄD POWONIENIA

NARZĄD POWONIENIA



narząd węchu mieści się w okolicy węchowej błony

narząd węchu mieści się w okolicy węchowej błony

śluzowej nosa

śluzowej nosa



receptorami są komórki nerwowo-zmysłowe

receptorami są komórki nerwowo-zmysłowe

węchowe tworzące nabłonek zmysłowy

węchowe tworzące nabłonek zmysłowy



Okolica ta znajduje się na małżowinie nosowej

Okolica ta znajduje się na małżowinie nosowej

górnej i na odpowiadającej jej górnej części

górnej i na odpowiadającej jej górnej części

przegrody nosa.

przegrody nosa.



Przestrzeń jaką zajmuje okolica węchowa u

Przestrzeń jaką zajmuje okolica węchowa u

człowieka, wynosi po obu stronach jamy nosowej

człowieka, wynosi po obu stronach jamy nosowej

około 4- 5 cm2.

około 4- 5 cm2.



Nabłonek zmysłowy zbudowany jest z komórek

Nabłonek zmysłowy zbudowany jest z komórek

węchowych, zrębowych i zastępczych.

węchowych, zrębowych i zastępczych.

NARZĄD POWONIENIA

NARZĄD POWONIENIA

Droga przewodzenia wrażeń węchowych

Droga przewodzenia wrażeń węchowych



komórki nerwowo-zmysłowe węchowe(

komórki nerwowo-zmysłowe węchowe(

pierwszy neuron)

pierwszy neuron)



Nici węchowe

Nici węchowe



Komórki mitralne (drugi neuron)

Komórki mitralne (drugi neuron)



Węchomózgowie (trzeci neuron)

Węchomózgowie (trzeci neuron)

NARZĄD SMAKU

NARZĄD SMAKU



W grupie narządów zmysłowych narząd

W grupie narządów zmysłowych narząd

smaku stoi na najniższym stopniu, a to z

smaku stoi na najniższym stopniu, a to z

tego powodu, iż nie przedstawia jednolitego

tego powodu, iż nie przedstawia jednolitego

narządu, lecz jest rozczłonkowany na małe

narządu, lecz jest rozczłonkowany na małe

jednostki złożone z grup komórkowych, z

jednostki złożone z grup komórkowych, z

których każda tworzy odrębną całość, zwaną

których każda tworzy odrębną całość, zwaną

kubkiem smakowym

kubkiem smakowym



Organem odbiorczym w kubkach jest pręcik

Organem odbiorczym w kubkach jest pręcik

smakowy

smakowy

NARZĄD SMAKU

NARZĄD SMAKU



Od niego bodźce przechodzą drogę

Od niego bodźce przechodzą drogę

włóknami nerwów czaszkowych VII,IX,X

włóknami nerwów czaszkowych VII,IX,X



Do zwojów tych nerwów

Do zwojów tych nerwów

(pierwszy neuron )

(pierwszy neuron )



Jądra rdzenia przedłużonego ( drugi neuron )

Jądra rdzenia przedłużonego ( drugi neuron )



Jądra wzgórza (trzeci neuron )

Jądra wzgórza (trzeci neuron )



Korowe ośrodki smaku (okolica

Korowe ośrodki smaku (okolica

węchomózgowia)

węchomózgowia)

NARZĄD WZROKU

NARZĄD WZROKU



Narząd wzroku składa się z dwóch głównych

Narząd wzroku składa się z dwóch głównych

części: tj. oka i narządów dodatkowych oka.

części: tj. oka i narządów dodatkowych oka.

OKO

OKO



W skład oka wchodzą tzw. nerw wzrokowy i

W skład oka wchodzą tzw. nerw wzrokowy i

gałka oczna

gałka oczna

Ściany gałki ocznej stanowią błony:

Ściany gałki ocznej stanowią błony:



Włóknista

Włóknista



Naczyniowa

Naczyniowa



Wewnętrzna

Wewnętrzna

Błona włóknista - najbardziej zewnętrzna,

Błona włóknista - najbardziej zewnętrzna,

składa się z:

składa się z:

przezroczystej rogówki

przezroczystej rogówki

nieprzezroczystej twardówki

nieprzezroczystej twardówki

Błona naczyniowa

Błona naczyniowa

składa się z

składa się z



Tęczówki

Tęczówki



Ciałka rzęskowego

Ciałka rzęskowego



Naczyniówki

Naczyniówki

Błona wewnętrzna –

Błona wewnętrzna –

gł. siatkówka

gł. siatkówka



Część tęczówkowa

Część tęczówkowa



Część rzęskowa

Część rzęskowa



Część wzrokowa

Część wzrokowa

Najważniejsza część wzrokowa

Najważniejsza część wzrokowa

siatkówki

siatkówki

odbiera wrażenia świetlne 2/3 tylnego

odbiera wrażenia świetlne 2/3 tylnego

obwodu

obwodu

największa wrażliwość plamka żółta

największa wrażliwość plamka żółta

Droga przewodzenia bodźców

Droga przewodzenia bodźców

świetlnych

świetlnych



Istota siatkówki są komórki

Istota siatkówki są komórki

światłoczułe pręciki 125 milionów i

światłoczułe pręciki 125 milionów i

czopki 7 milionów odbierają obrazy

czopki 7 milionów odbierają obrazy

barwne

barwne



Wypustki dośrodkowe

Wypustki dośrodkowe



Komórki dwubiegunowe siatkówki

Komórki dwubiegunowe siatkówki

(pierwszy neuron)

(pierwszy neuron)



Komórki wzrokowo-zwojowe (drugi

Komórki wzrokowo-zwojowe (drugi

neuron)

neuron)



Wypustki dośrodkowe tworzą nerw

Wypustki dośrodkowe tworzą nerw

wzrokowy

wzrokowy



Korowe ośrodki w płacie potylicznym

Korowe ośrodki w płacie potylicznym



Komora przednia gałki ocznej jest zawarta

Komora przednia gałki ocznej jest zawarta

pomiędzy rogówką a tęczówką i soczewką

pomiędzy rogówką a tęczówką i soczewką



Komora tylna gałki ocznej jest ograniczona

Komora tylna gałki ocznej jest ograniczona

tęczówką i ciałem rzęskowym od przodu i

tęczówką i ciałem rzęskowym od przodu i

soczewką i ciałem szklistym od tyłu

soczewką i ciałem szklistym od tyłu



Komory łączą się poprzez źrenicę

Komory łączą się poprzez źrenicę



Soczewka średnica 9 mm, grubość 4 mm

Soczewka średnica 9 mm, grubość 4 mm

zmienia swoją krzywiznę- proces akomodacji

zmienia swoją krzywiznę- proces akomodacji



4/5 wnętrza gałki ocznej to ciało szkliste

4/5 wnętrza gałki ocznej to ciało szkliste

otoczone delikatną błoną

otoczone delikatną błoną

Narządy dodatkowe oka

Narządy dodatkowe oka



Aparat ruchowy (mięśnie proste,

Aparat ruchowy (mięśnie proste,

skośne, mięsień oczodołowy)

skośne, mięsień oczodołowy)



Aparat ochronny

Aparat ochronny

Ciało tłuszczowe oczodołu

Ciało tłuszczowe oczodołu

Powieki (tarczka, rzęsy)

Powieki (tarczka, rzęsy)

Spojówka (worek)

Spojówka (worek)

Narząd łzowy (gruczoł, kanaliki, przewód

Narząd łzowy (gruczoł, kanaliki, przewód

nosowo-łzowy)

nosowo-łzowy)

NARZĄD PRZEDSIONKOWO-ŚLIMAKOWY

NARZĄD PRZEDSIONKOWO-ŚLIMAKOWY

składa się z:

składa się z:

1.

1.

Narządu słuchu

Narządu słuchu

2.

2.

Narządu równowagi

Narządu równowagi



Narząd przedsionkowo-ślimakowy składa się

Narząd przedsionkowo-ślimakowy składa się

z

z

dwóch różnych czynnościowo części: jednej

dwóch różnych czynnościowo części: jednej

statycznej

statycznej

i

i

drugiej słuchowej.

drugiej słuchowej.



Część statyczna

Część statyczna

-

-

filogenetycznie starsza,

filogenetycznie starsza,

służy do odczuwania zmian

służy do odczuwania zmian

w

w

położeniu ciała,

położeniu ciała,



część słuchowa

część słuchowa

-

-

do odczuwania bodźców

do odczuwania bodźców

dźwiękowych

dźwiękowych

Narząd słuchu

Narząd słuchu



Ucho zewnętrzne

Ucho zewnętrzne

Małżowina uszna

Małżowina uszna

Przewód słuchowy

Przewód słuchowy

zewnętrzny

zewnętrzny



Ucho środkowe

Ucho środkowe

Jama bębenkowa ( błona

Jama bębenkowa ( błona

bębenkowa, młoteczek,

bębenkowa, młoteczek,

kowadełko, strzemiączko)

kowadełko, strzemiączko)

Jama sutkowa (przestrzeń

Jama sutkowa (przestrzeń

w wyrostku sutkowym)

w wyrostku sutkowym)

Trąbka słuchowa ( łączy

Trąbka słuchowa ( łączy

jamę bębenkową z częścią

jamę bębenkową z częścią

nosową gardła)

nosową gardła)



Ucho wewnętrzne

Ucho wewnętrzne

(błędnik)

(błędnik)

-

-

Kostny

Kostny

(przedsionek, trzy

(przedsionek, trzy

kanały półkoliste, ślimak)

kanały półkoliste, ślimak)

-

-

Błoniasty

Błoniasty

( leży wewnątrz

( leży wewnątrz

błędnika kostnego)

błędnika kostnego)

- płyn osoczopodobny

- płyn osoczopodobny

(przychłonka)

(przychłonka)

- woreczek, łagiewka (daje

- woreczek, łagiewka (daje

poczucie równowagi,

poczucie równowagi,

przyspieszenia)

przyspieszenia)

POWŁOKA WSPÓLNA

POWŁOKA WSPÓLNA



Powłoka wspólna, czyli skóra- dzięki

Powłoka wspólna, czyli skóra- dzięki

licznym zakończeniom nerwowym jest

licznym zakończeniom nerwowym jest

narządem dotyku

narządem dotyku



powłoka wspólna, jest tworem

powłoka wspólna, jest tworem

ektomezodermalnym, jej powierzchowna

ektomezodermalnym, jej powierzchowna

warstwa to naskórek rozwija się z

warstwa to naskórek rozwija się z

ektodermy, a warstwa głębsza, zwana

ektodermy, a warstwa głębsza, zwana

skórą właściwą powstaje z mezodermy.

skórą właściwą powstaje z mezodermy.



Pod skórą znajduje się tkanka podskórna

Pod skórą znajduje się tkanka podskórna

Skóra pokrywa ciało przechodzi w

Skóra pokrywa ciało przechodzi w

otworach naturalnych w błonę

otworach naturalnych w błonę

śluzową

śluzową



Powierzchnia

Powierzchnia

  

1 5 1 

  

1 5 1 

m2

m2



Grubość 250 um do 4 mm

Grubość 250 um do 4 mm

Składa się z:

Składa się z:



Naskórka (nabłonek wielowarstwowy

Naskórka (nabłonek wielowarstwowy

płaski, melanina)

płaski, melanina)



Skóry właściwej ( warstwa

Skóry właściwej ( warstwa

brodawkowata i siateczkowata)

brodawkowata i siateczkowata)



Utkania podskórnego ( kosmki włókniste,

Utkania podskórnego ( kosmki włókniste,

tłuszczowe)

tłuszczowe)

Tworami

Tworami

powstającymi z

powstającymi z

powłoki wspólnej są

powłoki wspólnej są



włosy

włosy



paznokcie

paznokcie



gruczoły skóry

gruczoły skóry



sutki

sutki



Włos leży w

Włos leży w

zagłębieniu

zagłębieniu

naskórka zwanym

naskórka zwanym

mieszkiem włosa

mieszkiem włosa



Ustawienie włosa

Ustawienie włosa

zależy od mięśnia

zależy od mięśnia

przywłosowego

przywłosowego

(gęsia skórka)

(gęsia skórka)



Gruczoł łojowy

Gruczoł łojowy

uchodzi do mieszka

uchodzi do mieszka

włosowego

włosowego

Włosy

Włosy



U człowieka narząd szczątkowy

U człowieka narząd szczątkowy



Głowa 300 na 1 cm 2

Głowa 300 na 1 cm 2



Grzbiet ręki 10 na 1 cm 2

Grzbiet ręki 10 na 1 cm 2

Wyróżniamy włosy

Wyróżniamy włosy



Głowy

Głowy



Narządów płciowych

Narządów płciowych



Pachy

Pachy



Twarzy

Twarzy



Narządu wzroku

Narządu wzroku



Narządu przedsionkowo-ślimakowego

Narządu przedsionkowo-ślimakowego

Włos składa się z:

Włos składa się z:



Łodygi włosa

Łodygi włosa



Korzenia włosa

Korzenia włosa



Cebulki włosa

Cebulki włosa

Paznokcie ochraniają od strony

Paznokcie ochraniają od strony

grzbietowej opuszki palców

grzbietowej opuszki palców

Wyróżniamy

Wyróżniamy



Brzeg wolny

Brzeg wolny



Brzegi boczne

Brzegi boczne



Brzeg zakryty tzw.

Brzeg zakryty tzw.

zatoka paznokcia

zatoka paznokcia



Część biaława

Część biaława

paznokcia tzw.

paznokcia tzw.

Obłączek

Obłączek



Paznokieć spoczywa

Paznokieć spoczywa

na macierzy

na macierzy

paznokcia, z której

paznokcia, z której

powstaje

powstaje



Rośnie średnio 1

Rośnie średnio 1

mm na tydzień

mm na tydzień



Odrasta w ciągu

Odrasta w ciągu

około 160 dni

około 160 dni

Gruczoły skóry

Gruczoły skóry

-

-

gruczoły łojowe

gruczoły łojowe

- gruczoły potowe

- gruczoły potowe

gruczoły łojowe

gruczoły łojowe

( 0,5-1

( 0,5-1

mil)

mil)



Najwięcej skóra nosa,

Najwięcej skóra nosa,

wargi, policzki

wargi, policzki



chronią naskórek

chronią naskórek

przed maceracją

przed maceracją

gruczoły potowe

gruczoły potowe

(2-3

(2-3

mil)

mil)



Najliczniej skóra dłoni,

Najliczniej skóra dłoni,

czoła, grzbietu, pachy

czoła, grzbietu, pachy



Wydzielanie potu 700-

Wydzielanie potu 700-

1000 ml na dobę

1000 ml na dobę



ma znaczenie w

ma znaczenie w

termoregulacji ustroju

termoregulacji ustroju

Sutki

Sutki

Największe gruczoły skóry rozwijające się w

Największe gruczoły skóry rozwijające się w

okresie pokwitania

okresie pokwitania

Składa się z:

Składa się z:



Gruczołu sutkowego (11-20- płatów)

Gruczołu sutkowego (11-20- płatów)



Brodawki

Brodawki

Wydziela mleko pod wpływem prolaktyny

Wydziela mleko pod wpływem prolaktyny

U mężczyzn sutki są w stanie szczątkowym

U mężczyzn sutki są w stanie szczątkowym