Wiedza o społeczeństwie

Temat: Stosunki Polski z wybranymi

państwami

Po II wojnie światowej stosunki polsko-niemieckie aż do zjednoczenia
Niemiec
w 1990 r. opierały się na układach i porozumieniach Polski z dwoma
państwami niemieckimi. Do najważniejszych należały: tzw. "Układ
Zgorzelecki" między Polską
a Niemiecką Republiką Demokratyczną z 1950 r. oraz Traktat
między Polską a Republiką Federalną Niemiec o podstawach
normalizacji wzajemnych stosunków, podpisany podczas
pamiętnej wizyty kanclerza W. Brandta w grudniu 1970 r.
w Warszawie. To wtedy kanclerz Republiki Federalnej Niemiec
ukląkł przed warszawskim pomnikiem Bohaterów Getta.

Przełom demokratyczny w Polsce
zapoczątkowany przez "Solidarność", upadek
Muru Berlińskiego i zjednoczenie Niemiec to
historyczne wydarzenia, które stworzyły
przesłanki dla prawdziwego, polsko-niemieckiego
pojednania i porozumienia.

Stosunki polsko - niemieckie

Granica międzypaństwowa

Stosunki polsko - niemieckie

Po 1989 roku pojawia się możliwość uregulowania stosunków z

zachodnim sąsiadem.

Wymogło to jednak uregulowania pewnych kwestii spornych. W

obliczu zjednoczenia

jedną z nich była sprawa uznania granicy polsko – niemieckiej.

Uznanie granicy

nastąpiło na mocy traktatu o potwierdzeniu istniejącej granicy polsko

– niemieckiej z

14 listopada 1990 roku.

17 czerwca 1991 roku podpisano
traktat o dobrym sąsiedztwie i
przyjaznej współpracy. Zawierał on
zapisy dotyczące współpracy
gospodarczej, politycznej,
kulturalnej, w dziedzinie ochrony
środowiska i ochrony mniejszości
niemieckiej w Polsce.

W drugiej połowie lat 90 – tych i na
początku XXI wieku stosunki między
państwami układały się dobrze.
Niemcy aktywnie wspierały polskie
dążenia do członkowstwa w Unii
Europejskiej.

Trójkąt Weimarski

Spotkanie prezydentów

Grupy Wyszehradzkiej,

Budapeszt 2003

Stosunki polsko - niemieckie

Duże znaczenie miała współpraca w dziedzinie polityki zagranicznej,
obronności i bezpieczeństwa w ramach Trójkąta Weimarskiego, do
którego należy także Francja. W ostatnich latach nastąpiło jednak
pewne ochłodzenie we wzajemnych stosunkach. Przyczyną tego było
poparcie przez Polskę interwencji amerykańskiej w Iraku (Niemcy były
przeciw), stosunek do Konstytucji Europejskiej, a także zbliżenie
niemiecko – rosyjskie.

Trójkąt Weimarski został powołany do
życia w 1991 r. przez ministrów spraw
zagranicznych Polski, Francji i Niemiec: K.
Skubiszewskiego, H. D. Genschera,
R. Dumasa. Powstał jako instrument
służący przede wszystkim włączeniu Polski
w nurt polityki europejskiej i wspierający jej
integrację ze strukturami euroatlantyckimi.
Był to początek procesu transformacji w
Europie Środkowej i Wschodniej.

Lata dziewięćdziesiąte zaznaczyły się niezwykłym ożywieniem
stosunków polsko-niemieckich i przezwyciężaniem odziedziczonych
przez historię stereotypów. Po przystąpieniu Polski do NATO i w
przededniu wejścia do UE - poza dziedzinami, w których odnotować
można było większą aktywność (wymiana młodzieży, współpraca
regionalna, kontakty międzyparlamentarne, a w szczególności
współpraca w dziedzinie wojskowości) - dotychczasowa formuła
Trójkąta uległa wyczerpaniu.

Rozwój wydarzeń wokół konfliktu irackiego
a także kontrowersje wokół Konstytucji
Europejskiej postawiły Polskę po innej
stronie niż Francję i Niemcy. Oba te kraje
pozostają naszymi bardzo ważnymi
partnerami i dialog z nimi musi być
kontynuowany. Uzmysławia nam to pilną
konieczność podjęcia z nimi debaty o
sprawach zasadniczych, przede wszystkim
o roli Europy wobec dzisiejszych zagrożeń
globalnych i o kształcie przyszłej UE.
Konieczność ta stanowić może silny
bodziec dla redefinicji i ożywienia działań
w ramach Trójkąta Weimarskiego.

Stosunki polsko - niemieckie

Granica nad rzeką Nysą, brzeg po stronie
niemieckiej

Stosunki polsko - niemieckie

Od 1989 roku rozwijają się polsko – niemieckie stosunki gospodarcze.
Niemcy są głównym partnerem gospodarczym Polski. Firmy niemieckie
są jednym z głównych inwestorów zagranicznych Polsce.

W stosunkach polsko – niemieckich niewątpliwie dużym osiągnięciem
jest postępujący proces pojednania i stopniowe eliminowanie
utrwalonych historycznie stereotypów.
Polska i Niemcy powołały do życia szereg instytucji, które zasłużyły się
dla budowania wzajemnego zrozumienia i pojednania.

Kanclerz Niemiec Angela Merkel i premier Polski Donald Tusk

Stosunki polsko - rosyjskie

Rosja jest spadkobiercą tradycji Związku Radzieckiego. Po 1989 roku
stosunki polsko – rosyjskie uległy diametralnej zmianie. Polska
przestała być częścią radzieckiej strefy wpływów.

Granica międzypaństwowa

Do 1991 roku obecna polska granica z Rosją stanowiła część granicy z
ZSRR i miała identyczny przebieg. Granica polsko-rosyjska jest
zarazem zewnętrzną granicą Unii Europejskiej.

Granica lądowa Polski z Rosją przebiega od okolic Wiżajn, przez
Puszczę Romincką, równolegle na północ od miejscowości Gołdap,
Węgorzewo, Bartoszyce, Braniewo, przecina Zalew Wiślany i
kończy się na Mierzei Wiślanej w miejscowości Nowa Karczma.

Stosunki polsko - rosyjskie

W 1985 roku po śmierci Czernienki, sekretarzem Generalnym KC
KPZR został Michaił Gorbaczow, który wprowadził pierestrojkę
(przebudowa) i glasnost’ (jawność). Jednak projekty reform były
spóźnione w stosunku do pogarszającej się sytuacji ekonomicznej.
Jednocześnie pierestrojka wpłynęła na rozmywanie się podstaw
systemowych ustroju ZSRR. Wykorzystały to państwa bloku
socjalistycznego na zmianę swojej orientacji ideologicznej.

Michaił Siergiejewicz Gorbaczow,

1989 listopad - wizyta premiera Tadeusza
Mazowieckiego w ZSRR. Polska zabiegała
wówczas o udział w tzw. rozmowach 2 + 4
(obydwa państwa niemieckie, NRD i RFN
oraz USA, ZSRR, Wielka Brytania i Francja)
dotyczących przyszłości Niemiec, w tym
sprawy granic tego państwa.

1990 październik - wizyta w Moskwie
szefa polskiego MSZ Krzysztofa
Skubiszewskiego. Podpisano
deklarację o wzajemnej współpracy z
Rosją i Ukrainą.

Stosunki polsko - rosyjskie

1991 kwiecień - wizyta w Moskwie premiera Jana Krzysztofa Bieleckiego.
Premier rozmawiał o traktacie handlowym, wzajemnym zadłużeniu i
wycofaniu wojsk rosyjskich z Polski.

• Początek wycofywania z Polski 40.000 żołnierzy wojsk sowieckich
stacjonujących od zakończenia II wojny światowej,

• czerwiec - Rozwiązanie RWPG (Rada Wzajemnej Pomocy
Gospodarczej),

• lipiec - Rozwiązanie Układu Warszawskiego.

1992 maj - wizyta prezydenta Lecha Wałęsy w
Moskwie. Po rozmowach Wałęsy z Jelcynem
podpisano traktat o przyjaźni i
dobrosąsiedzkiej współpracy, oraz
porozumienie o wycofaniu z Polski wojsk b.
ZSRR oraz wspólne Oświadczenie
prezydentów obu państw, potępiające rządy
totalitaryzmu. W czasie wizyty trwały
rozmowy w sprawie Katynia.

Boris Nikołajewicz
Jelcyn

Stosunki polsko - rosyjskie

1993 sierpień - minister obrony Janusz Onyszkiewicz podpisał w
Moskwie porozumienie o współpracy wojskowej między Polską a Rosją.
Podczas wykładu w Akademii Sztabu Generalnego Onyszkiewicz
przedstawił plany związane ze wstąpieniem polski do NATO.

1993 rok – wizyta w Polsce prezydenta Rosji Borysa Jelcyna. Szef
państwa rosyjskiego i prezydent Lech Wałęsa podpisują deklarację o
suwerenności decyzji Polski w sprawie przyjęcia do NATO. Obie strony
uznały w deklaracji, że dążenie suwerennej Polski do wejścia w skład
NATO "nie jest sprzeczne z interesami innych państwa, w tym także
Rosji".

Lech Wałęsa

199 5 wrzesień - polskie służby archiwistyczne
otrzymały odtajnione radzieckie dokumenty
wojskowe zawierające rozkazy w sprawie
przeprowadzenia agresji na Polskę we wrześniu
1939 r.

1996 marzec - do Polski przybył minister spraw
zagranicznych Federacji Rosyjskiej Jewgienij
Primakow. Omawiano przede wszystkim polsko-
rosyjskie stosunki dwustronne oraz kwestie
bezpieczeństwa europejskiego i rozszerzenia
NATO.

Stosunki polsko - rosyjskie

W następnych latach Polska dążyła do nawiązania partnerskich
stosunków politycznych i rozwoju współpracy gospodarczej (Rosja jest
ogromnym rynkiem zbytu i źródłem surowców naturalnych).

Polskę i Rosję w dalszym ciągu więcej dzieli niż łączy, a we wzajemnych
stosunkach panuje ochłodzenie.

Reakcja Rosji na wejście Polski do NATO:

1) Moskwa 1999 - wypominanie Polsce przystąpienia do NATO jako aktu
nieprzyjaznego,
2) Spór o NATO napędzał rozmowy z Rosją, po wstąpieniu Polski do NATO
nastąpiło zahamowanie rozmów,
3) W miarę wchodzenia Polski do politycznych, wojskowych i
gospodarczych struktur jednoczącej się Europy znaczenie Polski dla Rosji
spadnie niemalże do zera,
4) Oskarżenie Polski o próbę tworzenia nowego podziału politycznego na
kontynencie - na część lepszą, bogatszą, dostatnią, od linii Bugu na
zachód. I tę gorszą, gdzie miałyby się znaleźć Białoruś, Rosja, Ukraina,
5) Rosja patrzyła na NATO przez pryzmat „zimnej wojny”.

29 stycznia 2009 roku upłynęło dokładnie 90 lat od dnia kiedy Rząd
Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej nawiązał oficjalne
stosunki dyplomatyczne z Polską.  USA były pierwszym krajem, który
uznał od niedawna niepodległą Polskę, kraj i obywateli doszczętnie
wyniszczonych przez wojnę. 

29 stycznia, 1919 roku, Prezydent Woodrow Wilson w oficjalnym
telegramie do nowego polskiego rządu pod przewodnictwem
Premiera Ignacego Paderewskiego potwierdził status Polski: wolnego,
niepodległego kraju. 

Stosunki polsko - amerykańskie

Thomas Woodrow Wilson

28 prezydent USA (1913 - 1921)

Napisał: „Czuję się zaszczycony mogąc
przesłać Panu w dniu dzisiejszym
pozdrowienia, a wraz z nimi oficjalne
zapewnienie, że ogromną satysfakcją będzie
dla nas możliwość zawarcia z Polską
oficjalnych stosunków dyplomatycznych w
najbliższym czasie i w ramach możliwości
udzielenia Waszemu krajowi koniecznej
pomocy w okresie kiedy wkracza on na nową
drogę niezależności.”

Stosunki polsko - amerykańskie

Po 1989 roku nawiązanie bliskich stosunków z USA było jednym z
priorytetów polskiej polityki zagranicznej.

Już w 1989 roku nastąpił zwrot w stosunkach między państwami. Dawną
wrogość spowodowaną przynależnością do dwóch zwalczających się
bloków zastąpiła coraz bliższa współpraca. Jednak początkowo dla USA
stosunki z państwami postkomunistycznymi nie miały większego
znaczenia – ważniejsza była współpraca z UE i Rosją.

Na starania Polski o przyjęcie jej do NATO
Amerykanie odpowiadali, że może to nastąpić
dopiero po przyjęciu jej do UE.

Przełom nastąpił dopiero w 1993 roku.
Osłabienie więzi z UE i odradzanie się
mocarstwowych ambicji Rosji spowodowało
wzrost zainteresowania USA Europą Środkową
oraz zmianę stanowiska w sprawie NATO, co
zaowocowało przyjęciem Polski do tej
organizacji w 1999 roku.

George W. Bush prezydent USA 2001- 2009

Stosunki polsko - amerykańskie

Szczególne zbliżenie nastąpiło po ataku terrorystów na budynki World
Trade Centre
11 września 2001 roku. Polska poparła wówczas Stany Zjednoczone w
ich wojnie z terroryzmem i przystąpiła do koalicji antyterrorystycznej. W
2003 roku polskie jednostki wzięły udział w ataku na Irak, a po obaleniu
reżimu Saddama Husajna Polska otrzymała swoją strefę stabilizacyjną w
tym kraju.

Obecnie partnerstwo ze Stanami
Zjednoczonymi ma dla Polski znaczenie
strategiczne i jest traktowane jako
istotna gwarancja bezpieczeństwa.
Stronie polskiej zależy na pozyskiwaniu
amerykańskich inwestycji i nowych
technologii. Ciągle nierozwiązany
pozostaje także problem zniesienia wiz
dla Polaków.

Prezydent George W. Bush z premierem

Donaldem Tuskiem, 10 marca 2008

Stosunki polsko - amerykańskie

Traktat stwarza gwarancje inwestycyjne dla inwestorów
amerykańskich w Polsce i polskich w Stanach Zjednoczonych oraz
określa zasady implementacji prawnej ochrony własności
intelektualnej w Polsce, a także sposób rozstrzygania sporów w relacji
inwestorzy - organy administracji państwowej;

Do dokumentów regulujących zasady współpracy gospodarczej i

handlowej między Polską a Stanami Zjednoczonymi można zaliczyć, np.:

1) Traktat w sprawie współpracy handlowej i gospodarczej, podpisany

w Waszyngtonie dnia 21 marca 1990 r., ratyfikowany przez USA w
grudniu 1990 r., w Polsce 29 sierpnia 1991 r. wszedł w życie w lipcu
1994 r.

2) Umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania, podpisaną w
Waszyngtonie dnia
8 października 1974 r., która obowiązuje od lipca 1976 r.

Stosunki polsko - amerykańskie

3) Umowę między Polską a USA w sprawie gwarancji inwestycyjnych z
października
1989 r., dotyczącą zapewnienia ubezpieczenia inwestycji
amerykańskich w Polsce - włącznie z reasekuracją - oraz udzielania
gwarancji popartych w całości lub w części kredytem lub funduszami
publicznymi USA zarządzanymi bezpośrednio przez OPIC (Korporację
Prywatnych Inwestycji Zagranicznych) lub w wyniku umów między
OPIC i prywatnymi instytucjami ubezpieczeniowymi.

Zgodnie z Traktatem Północnoatlantyckim i w duchu polsko-
amerykańskiej współpracy strategicznej, Stany Zjednoczone są
zobowiązane do zapewnienia bezpieczeństwa Polski i wszelkich
obiektów amerykańskich rozmieszczonych na jej terytorium.

Polska i Stany Zjednoczone
będą działać wspólnie przeciwko
pojawiającym się militarnym i
pozamilitarnym zagrożeniom
wywołanym przez strony trzecie
lub dążyć do minimalizowania
ich skutków. Zwiększona
współpraca strategiczna,
opisana w niniejszej Deklaracji,
wzmocni bezpieczeństwo Polski
i Stanów Zjednoczonych.

ORP Gen. K. Pułaski

Stosunki polsko - amerykańskie

W celu wzmocnienia wzajemnej współpracy obronnej między Polską i
Stanami Zjednoczonymi na podstawie Artykułu 3 Traktatu
Północnoatlantyckiego, Polska i Stany Zjednoczone zamierzają w ramach
Grupy Konsultacyjnej ds. Współpracy Strategicznej:

• prowadzić konsultacje w sprawie bezpieczeństwa Polski i Stanów
Zjednoczonych oraz przekazywać sobie wzajemnie stosowne informacje w
tej dziedzinie, celem formułowania ocen i zaleceń dla właściwych
organów obu państw, co do podejmowania odpowiednich działań,

• konsultować nowe istotne inicjatywy, które mogłyby
być poruszane na forum NATO,

• konsultować się w zakresie wykorzystania i rozwoju
systemu obrony przeciwrakietowej Stanów
Zjednoczonych, uznając, iż stanowi on wkład w
bezpieczeństwo Polski, Stanów Zjednoczonych oraz ich
sojuszników,

• działać na rzecz wzmocnienia zdolności operacyjnych
swoich Sił Zbrojnych, w ten sposób zwiększając wkład w
podnoszenie efektywności Sojuszu
Północnoatlantyckiego. W realizacji tego celu Stany
Zjednoczone podejmą wysiłek na rzecz pomocy Polsce
w transformacji i modernizacji jej sił zbrojnych,

Polski żołnierz w Iraku

• zgodnie z odpowiednimi regulacjami prawnymi obu państw,
poszukiwać możliwości w zakresie dostarczania sprzętu obronnego i
związanego z nim wyposażenia, w celu zwiększenia interoperacyjności,
mobilności i zdolności do działania Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej
Polskiej,

• współpracować, w celu przekazania
Polsce sprzętu obronnego, usług,
programów szkolenia i innej pomocy,
zgodnie z ustawodawstwem obu państw,

• rozwijać i wzmacniać zdolności niezbędne
do zwalczania proliferacji broni masowego
rażenia i terroryzmu,

• wspierać wspólne i połączone ćwiczenia i
wymiany,

• współpracować w operacjach
międzynarodowych, gdy jest to we
wspólnym interesie Polski i Stanów
Zjednoczonych.

Stosunki polsko - amerykańskie

Desant polskich żołnierzy pod Am Nabak

31 marca 2005 roku ambasador Victor Ashe i Minister Spraw
Wewnętrznych Ryszard Kalisz zainaugurowali pierwsze spotkanie
polsko-amerykańskiej grupy ds. zwalczania terroryzmu w siedzibie
MSWiA.
Celem prac międzyresortowej grupy roboczej jest ułatwienie wymiany
informacji i doświadczeń w zakresie walki z terroryzmem, w tym
między innymi w zakresie bezpieczeństwa granic, finansowania
terroryzmu, nierozprzestrzeniania broni masowego rażenia,
bioterroryzmu, cyberterroryzmu, współpracy wojskowej w zwalczaniu
terroryzmu i zarządzaniu kryzysem.

Stosunki polsko - amerykańskie

Ambasador Victor Ashe

Grupa została powołana, by zintensyfikować
współpracę Polski i USA w zakresie walki z
terroryzmem i osiągnąć możliwie najlepsze wyniki
wspólnych i indywidualnych przedsięwzięć, jak
również stworzenie odpowiednich uzupełniających
się systemów reakcji na zagrożenia terroryzmem
międzynarodowym.
Ze strony USA w grupie roboczej znaleźli się
przedstawiciele Departamentów Stanu, Skarbu i
Obrony oraz FBI.
Ze strony polskiej w pracach grupy wzięli udział
przedstawiciele MSWiA, MSZ, Ministerstwa Obrony
i Ministerstwa Finansów oraz innych agencji
zaangażowanych w wojnę z terroryzmem.

Stosunki polsko - ukraińskie

Spośród byłych republik Związku Radzieckiego od początku
najważniejsze były dla Polski stosunki z Ukrainą . Niepodległa i
zorientowana na Zachód Ukraina jest bowiem uznawana za ważnego
gwaranta bezpieczeństwa. Dlatego Polska od początku jednoznacznie
popierała dążenie Ukrainy do członkowstwa w UE i NATO.
Ukraina ogłosiła niepodległość 24 sierpnia 1991 roku ,Deklaracja
weszła w życie
1 grudnia tego roku, a Polska była pierwszym państwem, które uznało
niepodległą Ukrainę.

W 1992 roku podczas wizyty prezydenta Leonida
Krawczuka w Polsce podpisano traktat o
dobrym sąsiedztwie, przyjaznych stosunkach, a
także wiele umów o współpracy w różnych
dziedzinach.

Leonid Krawczuk, Prezydent Ukrainy 1991 - 1994

W latach 90 – tych w stosunkach między Polską a
Ukrainą można było zaobserwować okresy
ocieplenia i ochłodzenia, zwłaszcza pod koniec lat
90 – tych, gdy nastąpiło zbliżenie Ukrainy z Rosją.
Rozwój przyjaznych stosunków utrudniały
zaszłości historyczne (bratobójcze walki na
Wołyniu w czasie
II wojny światowej, akcja „Wisła”) czy problem
mniejszości polskiej na Ukrainie.

Stosunki polsko - ukraińskie

Szansa na przełom w stosunkach polsko – ukraińskich pojawiło się w
trakcie Pomarańczowej Rewolucji, gdy czołowi polscy politycy
opowiedzieli się po stronie jej zwolenników.

Wiktor Juszczenko, Prezydent Ukrainy od 2005 roku

Pomarańczowa rewolucja to wydarzenia,
które miały miejsce na Ukrainie od 21
listopada 2004 roku do 23 stycznia 2005,
czyli od zakończenia drugiej tury wyborów
prezydenckich, w których zmierzyli się
kandydat obozu władzy, ówcześnie
urzędujący premier Wiktor Janukowycz oraz
kandydat opozycyjnej Naszej Ukrainy, były
premier Wiktor Juszczenko, do czasu
złożenia przysięgi prezydenckiej przez
Wiktora Juszczenkę.

W marcu 2006 roku prezydent Lech Kaczyński odwiedził Ukrainę, a w
maju tego roku prezydent Wiktor Juszczenko przybył z wizytą do Polski.
Z punktu widzenia pojednania między narodami szczególne znaczenie
miało uczczenie przez prezydentów pamięci ofiar tragedii w Pawłokomie.

Stosunki z pozostałymi sąsiadami

Stosunki z Czechami i Słowacją można określić jako mało intensywne.
Po przystąpieniu tych państw do NATO i UE współpraca regionalna z
nimi nie odgrywa już tak ważnej roli.

W ostatnich latach nastąpiło zbliżenie w stosunkach z Litwą,
spowodowane mocarstwowymi ambicjami Rosji (m.in. plan utworzenia
wspólnego rynku energetycznego).

Stosunki z Białorusią są napięte.
W ostatnim czasie główną tego
przyczyną jest represjonowanie
mniejszości polskiej, próba
podporządkowania sobie Związku
Polaków na Białorusi (ZPB) przez
reżim Łukaszenki oraz poparcie przez
Polskę ruchów demokratycznych w
tym kraju.

Andżelika Borys przewodnicząca

Związku Polaków na Białorusi

(ponownie wybrana w 2009 roku)