STRUKTURA I ROZMIESZCZENIE

PRODUKCJI ROLNEJ

Produkcja rolnicza w Polsce

Ziemiopłody

2002

2008

2002

2008

Na 1 ha użytków rolnych

Na 1 ha gruntów

ornych

W kg

Zboża

podstawowe

1245

1366

1610

1824

Pszenica

551

572

712

767

Żyto

227

213

293

285

Jęczmień

199

224

258

299

Owies

88

78

114

104

Pszenżyto

180

276

233

369

Ziemniaki

919

648

1188

865

Buraki

cukrowe

795

539

1028

721

Rzepak i

rzepik

56

130

73

174

Warzywa

ogółem

278

322

360

430

Struktura zasiewów

Struktura zasiewów

- procentowy udział każdej z grup czy gatunków

roślin uprawianych na całkowitej powierzchni gruntów ornych (poza
ugorami). W gospodarstwie odnosi się do każdego płodozmianu, ale
może dotyczyć także kraju.

Ziemiopłody

2002 [ w tys.
ha]

2008 [ w tys.
ha]

zboża

8294

8599

ziemniaki

803

549

Rośliny pastewne 492

929

Rośliny

przemysłowe

775

1003

Rośliny

strączkowe

100

115

Pozostałe gatunki

uprawne

300

436

Struktura zasiewów w Polsce. Porównanie roku
2002 i 2008.

Zboża



W strukturze zasiewów przeważają zdecydowanie

zboża około 70% wszystkich upraw.



Zboża są wykorzystywane do celów spożywczych,

przemysłowych i pastewnych.



Pszenica

zajmuje około 20% powierzchni gruntów

ornych, jest uprawiana w pasie, ciągnącym się od

Żuław Wiślanych przez Kujawy, Nizinę Wielkopolską,

aż do Niziny Śląskiej, a także na Wyżynie

Sandomierskiej i Wyżynie Lubelskiej.

Pszenica jest wymagającym zbożem pod względem

warunków glebowych i wilgotnościowych.



Żyto

jest tradycyjnym polskim zbożem, uprawianym na

słabych glebach w Polsce środkowej i wschodniej.

Coraz bardziej popularne jest pszenżyto, ponieważ ma

małe wymagania glebowo - klimatyczne, a daje

wysokie plony z hektara.



Jęczmień

jest uprawiany do celów przemysłowych lub

do produkcji pasz.



Owies

jest coraz mniej popularny, ponieważ stanowił

paszę dla koni, a tych pogłowie maleje.

Jęczmień
zwyczajny

żyto

Uprawa wybranych zbóż

Pszenica

Żyto

Powyżej 40 %
30 -40
20-30
10-20
5-10
Poniżej 5

Powyżej 40 %
30 -40
20-30
10-20
5-10
Poniżej 5

Powierzchnia zasiewów zbóż według

województw

Województwo

2005
[w tyś. ha]

2008
[w tyś. ha]

Polska

8328,9

8598,8

Dolnośląskie

562

538,3

Kujawsko
-pomorskie

647,7

672,9

Lubelskie

854

947,6

Lubuskie

238,8

249,6

Łódzkie

628,1

666,5

Małopolskie

255,9

274,6

Mazowieckie

1013,6

1041,6

Opolskie

346,2

359,2

Województwo

2005 [w tyś.
ha]

2008 [w
tyś. ha]

Podkarpackie

285,3

296,6

Podlaskie

503,9

528,3

Pomorskie

414,4

415,2

Śląskie

228,8

222,9

Świętokrzyskie

275,5

293,2

Warmińsko –
mazurskie

443,8

432

Wielkopolskie

1108,1

1149,7

Zachodniopomor
skie

522,8

510,6

Ziemniaki

Drugie pod względem udziału w

strukturze zasiewów są

ziemniaki.
Są one podstawą wyżywienia w

naszym kraju, są bardzo

rozpowszechnione ze względu na

małe wymagania glebowo -

klimatyczne.
Poza funkcją żywieniową

ziemniaki wykorzystywane są

jako pasza dla zwierząt oraz jako

surowiec w przemyśle

spożywczym, farmaceutycznym i

kosmetycznym.
Największą powierzchnię upraw

ziemniaków odnotowano w

województwie Mazowieckim 82,1

tyś ha, najmniej w wojew.

Lubuskim 11,8 tyś ha,
Ogólna powierzchnia upraw

ziemniaków w Polsce w 2008

roku wyniosła 549 tyś ha.
W porównaniu z rokiem 2000

powierzchnia upraw zmalała

ponad dwukrotnie (1250,6 tyś.

ha).
Zbiory ziemniaków w 2008 r :

10462,1 tyś ton.

Pole z ziemniakami

Rośliny przemysłowe



Rośliny przemysłowe zajmują kolejne miejsce w strukturze zasiewów

około 6%.



W 2008 roku powierzchnia zasiewów wyniosła 1003 tyś. ha, w tym w

gospodarstwach indywidualnych: 722 tyś. ha.

Należą do nich:



rośliny cukrodajne

- buraki cukrowe (187 tyś. ha),



rośliny oleiste

- rzepak i rzepik (791 tyś. ha),



rośliny włókniste

-

( 3,4 tyś ha, w tym len 2,4 tyś ha )



Używki

- tytoń ( 17 tyś ha) i chmiel (2,3 tyś ha).



Spośród wyżej wymienionych najbardziej wymagające pod względem

glebowym i klimatycznym są buraki cukrowe.



Warunki uprawy: Buraki cukrowe udają się najlepiej po zbożach –

zwłaszcza w płodozmianie z pszenicą – na żyznych, średnio żyznych i

próchniczych glebach, zasobnych w wilgoć i niezakwaszonych. Ich

uprawy są kapitałochłonne i pracochłonne, wymagają bowiem

stosowania dużych ilości obornika i nawozów mineralnych oraz częstych

zabiegów pielęgnacyjnych. Potrzebują one stosunkowo długiego okresu

wegetacyjnego i dużego nasłonecznienia w fazie dojrzewania, co

zwiększa zawartość cukru w korzeniu. Jednocześnie rośliny te źle znoszą

transport i składowanie, dlatego cukrownie buduje się w sąsiedztwie ich

upraw.

Rzepak i rzepik oraz Len oleisty

Len oleisty

- roślinę tę uprawia się na małych

powierzchniach. Są to przede wszystkim formy

przejściowe: włóknisto-oleiste. Nasiona lnu zawierają w

suchej masie ok. 40 proc. tłuszczu i 25 proc. białka.



Len oleisty nie ma dużych wymagań siedliskowych i

łatwo można go włączyć do płodozmianu. Najlepiej

plonuje na glebach kompleksu pszennego bardzo

dobrego, a także żytniego dobrego. Dobrze rośnie na

rędzinach, średnich i mocnych glebach czarnoziemnych

oraz na średnich i mocnych glebach brunatnych i

madach. Najodpowiedniejszy odczyn to obojętny.

Roślina ze względu na dobrze rozwinięty i głęboko

wnikający w glebę system korzeniowy znosi okresowe

niedobory wody. Wrażliwa jest jednak na częste

niedobory wilgoci.

Rzepak i rzepik

- zbiory rzepaku i rzepiku wyniosły

w 2009 roku blisko 2,5 mln t, tj. o prawie 400 tys.

ton, (o 17,8%) więcej od uzyskanych w roku 2008, oraz

o 1,3 mln t, tj. o 110,5% więcej od średniej z lat 2001-

2005.



Powierzchnia uprawy rzepaku i rzepiku (ozimego

i jarego łącznie) wyniosła w 2009 roku 810 tys. ha i

była większa od tej w 2008, o około 38,9 tys. ha (wzrost

o 5%) oraz większa o 330,6 tys. ha (wzrost o 69%) od

średniej z lat 2001-2005.



Największe zbiory rzepaku i rzepiku, powyżej 300 tys.

ton, uzyskano w województwach: wielkopolskim (413,5

tys. t), kujawsko-pomorskim (368,2 tys. t), zachodnio-

pomorskim (336,3 tys. t) i dolnośląskim (333,9 tys. t),

natomiast najmniejsze, poniżej 15 tys. ton odnotowano

w małopolskim (14,7 tys. t) i podlaskim (14,9 tys. t).

Len oleisty

rzepak

Używki - tytoń i chmiel

Powierzchnia upraw

tytoniu

w 2007 r. wzrosła o 3

tys. ha w porównaniu do roku poprzedniego i wyniosła
ok. 21 tys. Tytoń najlepiej rozwija się w temperaturze
18–25 st.C, niebezpieczne są przymrozki. Dla rozwoju
tytoniu ważne okazuje się również nasłonecznienie.
Wzrasta wtedy zawartość olejków eterycznych, które
decydują o właściwościach aromatycznych surowca, a 
roślina jest mniej narażona na choroby grzybowe. Pod
uprawę tej rośliny najlepsze są gleby próchniczne.
Jednak dobre wyniki w uprawie uzyskuje się na
glebach niezbyt żyznych, ale przewiewnych,
piaszczystych i piaszczysto—gliniastych.

W 2008 roku zebrano 41,2 tyś ton tytoniu.

Chmiel

Miejsce pod plantację powinno być nasłonecznione i
osłonięte od wiatrów. Gleba żyzna, o odczynie
obojętnym do lekko zasadowego. Przed założeniem
plantacji prowadzi się staranne zabiegi pielęgnacyjne
ziemi, nawożenie i odchwaszczanie. Następnie co
roku nawozi się i wykonuje zabiegi niszczące chwasty,
szkodniki i choroby.
Chmiel wykorzystywany jest m.in. w piwowarstwie
oraz w przemyśle kosmetycznym.

W 2008 roku zebrano 3,5 tys. ton chmielu w Polsce.

Szyszki chmielu

tytoń

Rośliny pastewne



Rośliny pastewne - rośliny uprawiane w czystym siewie lub mieszankach na

paszę, odznaczające się stosunkowo dużą masą otrzymywaną z jednostki

powierzchni oraz korzystnym ze względów odżywczych składem chemicznym.



Wszystkie typowe rośliny pastewne dzieli się na dwie duże grupy:

– motylkowe drobnonasienne (koniczyny, lucerny, komonica, esparceta, inkarnatka),
– rośliny niemotylkowe (kukurydza, słonecznik, kapusta pastewna),

Do roślin pastewnych rocznych

należą m.in.: owies, jęczmień, kukurydza, proso,

słonecznik pastewny i niektóre strączkowe, jak np.: bobik, roczne gatunki łubinu,

seradela, peluszka, wyka.

Do roślin pastewnych dwuletnich

należą: kapusta pastewna i rośliny pastewne

korzeniowe, jak: burak pastewny, marchew pastewna, brukiew, rzepa.

Do roślin pastewnych wieloletnich

do najważniejszych należą gatunki z rodziny

motylkowatych, np.: koniczyna, lucerna, komonica, łubin trwały, a także trawy

pastewne (np. tymotka łąkowa, kupkówka pospolita, życica trwała), ziemniak i

słonecznik bulwiasty.



Rośliny pastewne zapewniają całoroczną paszę dla zwierząt inwentarskich, są

czynnikiem decydującym o ekonomicznej opłacalności całej produkcji zwierzęcej.

Największe znaczenie w tej grupie mają rośliny motylkowe drobnonasienne, które

są podstawowym źródłem wartościowego i taniego białka dla zwierząt.



Zajmują większą od roślin przemysłowych powierzchnię, gdyż około 8%

powierzchni zasiewów.



W 2008 roku powierzchnia zasiewów roślin pastewnych wynosiła 929 tyś

hektarów, natomiast zbiory 1307,8 tyś ton.

Sadownictwo



Udział sadów w powierzchni użytków rolnych jest niski (ok. 1%) z
powodu braku sprzyjających warunków przyrodniczych oraz z powodu
braku tradycji i doświadczenia w sadownictwie.



Wyróżnia się na terenie Polski trzy większe rejony sadownicze:



grójecko - skierniewicki : sady jabłoniowe ze znacznym udziałem
wiśni, czereśni i śliw,



lubelski,



podkarpacki w rejonie Nowego Sącza

Powierzchnia uprawy drzew owocowych

2002 [w tyś

ha]

2008 [w ha]

ogółem

270 ,1

276,6

Jabłonie

168,4

171,9

Grusze

14,3

13,0

Śliwy

26,9

21,1

Wiśnie

39,0

36,1

Czereśnie

11,9

9,9

Inne

9,5

24,4

Wyszczególni

enie

2002

2008

W tyś ton

Jabłonie

2 167

2 831

Grusze

92,1

72,8

Śliwy

102,9

113,6

Wiśnie

173,1

201,7

Czereśnie

40,8

40,8

Inne

27,1

27,8

Zbiory owoców z drzew. Porównanie roku
2002 i 2008.

Sady jabłoniowe

Sady kwitnącej
wiśni

Chów zwierząt i produkcja zwierzęca



Na chów zwierząt, w odróżnieniu od uprawy roślin, w znacznie
mniejszym stopniu wpływają warunki przyrodnicze, duże znaczenie
mają natomiast czynniki ekonomiczne.

Produkty rolne

2000

2005

2008

W kg

Żywiec rzeźny w
wadze żywej

230,9

295,4

308,0

Bydło

35,7

37,6

44,7

Cielęta

4,6

3,9

4,1

Owce

0,4

0,3

0,3

Trzoda chlewna

140,4

159,7

1153,7

W przeliczeniu
na mięso:

175,1

224,1

232,2

wołowe

18,6

19,7

23,4

Cielęce

2,8

2,7

2,4

wieprzowe

109,5

124,6

119,9

Mleko krowie

648 l

728 l

747 l

Wełna owcza

0,07

0,06

0,06

Tab. Produkcja
ważniejszych
produktów
zwierzęcych na 1 ha
użytków rolnych

Chów wybranych zwierząt

Trzoda chlewna

Bydło

Trzoda chlewna w
sztukach na 100 ha
użytków rolnych, 2002 rok

Bydło w sztukach na 100 ha
użytków rolnych, 2002 rok

Powyżej 300
200-300
100-200
50-100
25-50

Powyżej 70
50-70
30-50
10-30
Poniżej 10

Trzoda chlewna



Wśród hodowanych zwierząt w Polsce przeważa

trzoda chlewna.



Główny obszar hodowli trzody rozciąga się od Niziny Południowo -

wielkopolskiej po wschodnia część Pojezierza Pomorskiego,



W 2008 roku na 100 ha użytków rolnych w Polsce ogółem wyprodukowano

95,5 sztuk trzody chlewnej;



Województwo odznaczające się największym pogłowiem trzody chlewnej to:

woj. Wielkopolskie - 4623,4 tyś sztuk, oraz 255,4 sztuk na 100 ha,



Województwa powyżej 100 sztuk na 100 ha użytków rolnych to: kujawsko-

pomorskie ( 163,4), łódzkie (102,2) , opolskie (105) i pomorskie (117),



Na jednego mieszkańca Polski wyprodukowano 50,8 kg mięsa wieprzowego

Bydło



Główny obszar hodowli bydła w 2008 roku to województwo mazowieckie –

1038,7 tyś sztuk, oraz ( na 100ha użytków rolnych w sztukach) 48,6 sztuk,



Duże znaczenie ma także województwo podlaskie – 835,1 tyś sztuk i

wielkopolskie - 803,2 tyś sztuk,



Województwo odznaczające się najmniejszym pogłowiem bydła to woj.

Lubuskie 72,0 tyś sztuk



Na jednego mieszkańca w 2008 roku wyprodukowano 9,9 kg mięsa

wołowego i 1,0 kg cielęcego, a także 316 l mleka krowiego.

Owce, kozy oraz konie



W 2008 roku pogłowie wynosiło:



324 tyś sztuk owiec,

2,0 sztuki na 100 ha użytków rolnych,



136 tyś sztuk kóz

, 0,8 sztuk na 100 ha użytków rolnych,



325,3 tyś sztuk koni

, 2,0 sztuki na 100 ha użytków rolnych,



Województwo dominujące w produkcji owiec to:

województwo Małopolskie (107 tysięcy sztuk),



Najmniejszą produkcją odznacza się woj. Opolskie ( 2,5 tysięcy
sztuk),



W produkcji kóz dominuje :



woj. Śląskie (18,2 tyś. Sztuk, podobnie woj. Małopolskie - 17,7
tyś sztuk),



Najmniejszą produkcją odznacza się województwo lubuskie – 2,7
tyś sztuk oraz opolskie 3 tyś sztuk.

Drób

Wyszczególnienie

2000 rok [ w tyś

sztuk]

2008 rok [ w tyś

sztuk]

Drób kurzy

48274

114266

Gęsi

614

861

Kaczki

3571

2832

Indyki

802

6370

Ferma kurza

Największy udział w
produkcji drobiu ma
województwo
wielkopolskie - 29098,5
tyś sztuk,
Najmniejszy
warmińsko-mazurskie -
2686,9 tyś sztuk.

wybrane produkty rolne –

miejsce Polski w świecie w 2007 roku

Produkt rolny

Udział % w

świecie

Miejsce

Polski w

świecie

Pszenica

1.4

16

Żyto

21,2

2

Owies

5,9

3

Ziemniaki

3,8

6

Buraki cukrowe

5,1

6

Rzepak

4,2

6

Jabłka

1,6

13

Mięso

1,3

14

Mleko krowie

2,1

10

Jaja kurze

0,9

22

Pogłowie bydła

0,4

46

Pogłowie trzody

chlewnej

2,0

7