WYKŁAD VII

MOŻLIWOŚCI POPRAWY
WSPÓŁPRACY Z
PACJENTEM

Opracowano na podstawie:

Sabate i wsp. Adherence to long-term

therapies:evidence for action WHO 2003

W: Leventhal M.J.E. i wsp. EJCN 2005; (4): 298–

307

Socjo-

ekonomiczn

e

System

opieki

zdrowotnej

Choroby

współistenieją

ce

Przebieg

leczenia

Pacjent

.

• Status

socjalno-
-
ekonomiczny

• Sieć

wsparcia
społecznego

•

Wykształceni
e

• Sytuacja

finansowa

• Kultura
• Rodzina
• Odległość

od
jednostek
opieki
medycznej

• System

edukacji
i wsparcia
dla
pacjentów

• Relacje:

pacjent–
–
usługodawca

•Pokrycie

kosztów
swiadczeń

• Dostępność

świadczeń

•Koszty, czas

oczekiwania

• Dolegliwości
• Uciążliwość

objawów

•Stopień

upośledzenia/
/kalectwa

•Stan

(ostry/stabiln
y)

•Efektywność

leczenia

•Upośledzenie

funkcji
poznawczych

•Depresja

• Zmiany stylu

życia

• Złożoność

leczenia

•Długie

leczenie (do
końca życi)

•Czas

oczekiwania
na poprawę

•Częstość

modyfikacji
leczenia

•Objawy

uboczne

• Wiedza
•Możliwości
•Nadzieje/

/oczekiwania

•Nastawienie
•Postrzeganie
•Wola
•Motywacja
•Błędne

zrozumienie

•Siła/słabość

do
podejmowani
a zmian

• Płeć/wiek

PACJENT

Complianc

e

WYNIKI

Czynniki modyfikujące przestrzeganie zaleceń przez pacjenta

Czynniki modyfikujące przestrzeganie zaleceń przez pacjenta

compliance

compliance

Pacjenci z niewydolnością serca…
poziom wiedzy o chorobie

10,7
48,6
62,1

Postępowanie niefarmakologiczne:
wysiłek fizyczny
kontrola ilości
płynów
ograniczenie soli

51,4

Objawy NS

25,0

Przyczyny NS

70,0

Świadomość choroby

(%)

Wiedza

Pacjenci z rozpoznaną niewydolnością serca (NS) (n = 140):

Pacjenci z rozpoznaną niewydolnością serca (NS) (n = 140):

73 mężczyzn i 67 kobiet

73 mężczyzn i 67 kobiet



Wiek 45–90 lat — (71,2

Wiek 45–90 lat — (71,2

±

±

9,7 roku)

9,7 roku)



Wykształcenie (średnie i wyższe) 55,7%

Wykształcenie (średnie i wyższe) 55,7%



NYHA:

NYHA:

I 20,0% II 30,0%

I 20,0% II 30,0%

III 30,7% IV 19,3%

III 30,7% IV 19,3%

Wizner B., Fedyk-Łukasik M., Szlezynger-Tekielska M., Grodzicki T. (dane
niepublikowane)

Znajomość leków — ocena współpracy

20,4

43,4

27,4

72,4

19,0

10.5

90,0

82,7

0

20

40

60

80

100%

Efekt

Dawka

Obj. uboczneSystematyczność

ACE-I

B-blokery

56,8

10,0

70,4

50,0

7,4

3,3

77,5

60,0

0

20

40

60

80

100%

Efekt

Dawka Objawy uboczneSystematyczność

Diuretyki

Naparstnica

Wizner B., Fedyk-Łukasik M., Szlezynger-Tekielska M., Grodzicki T. (dane
niepublikowane)

Wiedza pacjentów

— samoocena i potrzeby

78% pacjentów przyznaje, że posiada małą

78% pacjentów przyznaje, że posiada małą

wiedzę

wiedzę

w zakresie prowadzenia samokontroli

w zakresie prowadzenia samokontroli

29% pacjentów przyznaje się do zupełnej

29% pacjentów przyznaje się do zupełnej

nieznajomości przepisanych im leków

nieznajomości przepisanych im leków

Nawet jeśli pacjenci mieli częsty kontakt z lekarzem

Nawet jeśli pacjenci mieli częsty kontakt z lekarzem

(dwa razy w miesiącu), 26% wyrażało ochotę

(dwa razy w miesiącu), 26% wyrażało ochotę

dowiedzenia się czegoś wiecej o swojej chorobie

dowiedzenia się czegoś wiecej o swojej chorobie

Opracowano na podstawie:

Opracowano na podstawie:

Leventhal M.J.E. i wsp. EJCN 2005; (4): 298–307

Leventhal M.J.E. i wsp. EJCN 2005; (4): 298–307

De Geest S. i wsp. EJHF 2003; (5): 557–567

De Geest S. i wsp. EJHF 2003; (5): 557–567

Compliance

Stopień przestrzegania zaleceń

lekarskich przez pacjentów

SAMOKONTROLA
— OCENA WSPÓŁPRACY

20,7

27,1

63,6

72,9

46,4

54,3

20,1

25,0

0

10

20

30

40

50

60

70

80

Kontrola masy

ciała

Pomiar

ciśnienia

Badanie tętnaSzczepienie

przeciw grypie

Wykonywane

przez pacjentów

Informacja

od lekarza

Wizner B., Fedyk-Łukasik M., Szlezynger-Tekielska M., Grodzicki T. (dane
niepublikowane)

Jak sprawić, by chory regularnie

zażywał leki?

Dobra
współpraca

Odsetek przyjętych dawek leku/-ów

Odsetek przyjętych dawek leku/-ów

konieczny do zapewnienia

konieczny do zapewnienia

zadowalającej kontroli ciśnienia

zadowalającej kontroli ciśnienia

80
%

Jak zmierzyć współpracę?

1.

Czy dzisiaj rano zapomniałeś przyjąć leków?

2.

Czy od poprzedniej wizyty zdarzyło Ci się nie przyjąć
leków?

3.

Czy kiedykolwiek zdarzyło Ci się nie przyjąć leków
zgodnie
z rozpisem przyjmowania leków?

4.

Czy kiedykolwiek zapomniałeś przyjąć leków?

5.

Czy kiedykolwiek postanowiłeś nie przyjąć leku/-ów,
aby ograniczyć jego działanie niepożądane?

6.

Czy uważasz, że liczba tabletek, jaką codziennie
powinieneś przyjmować, jest za duża?

Interpretacja:

Dobra współpraca

0 x tak

Częściowa współpraca

1 lub 2 x tak

Brak współpracy

3 i więcej x tak

Girerd X. ESH 2005
Milan

Self-reported medication adherence and cardiovascular

Self-reported medication adherence and cardiovascular

events

events

in patients with stable coronary heart disease: the Heart and Soul

in patients with stable coronary heart disease: the Heart and Soul

Study.

Study.

Gehi A.K., Ali S., Na B., Whooley M.A.

Gehi A.K., Ali S., Na B., Whooley M.A.

Opracowano na podstawie: Arch. Intern. Med. 2007; 167 (16): 1798–

1803

1015 pacjentów ze stabilną ChNS w opiece

1015 pacjentów ze stabilną ChNS w opiece

ambulatoryjnej:

ambulatoryjnej:

“

“

Jak często w ciągu ostatniego miesiąca przyjmował leki zgodnie z

Jak często w ciągu ostatniego miesiąca przyjmował leki zgodnie z

zaleceniem lekarza?”

zaleceniem lekarza?”

Średni okres obserwacji: 4

Średni okres obserwacji: 4

lata

lata

8,2%

8,2%

—

—

przyznających się

przyznających się

do nieregularnego przyjmowania

do nieregularnego przyjmowania

leków

leków

91,8%

91,8%

—

—

deklarujących regularne

deklarujących regularne

przyjmowanie leków

przyjmowanie leków

22,9%

22,9%

13,8%

13,8%

Zgon z powodu ChNS, zawał m. sercowego, udar

Zgon z powodu ChNS, zawał m. sercowego, udar

mózgu

mózgu

JAK SPRAWIĆ, BY PACJENT
PRZESTRZEGAŁ ZALECEŃ?

a właściwie…

Jak ułatwić pacjentowi
z niewydolnością serca
akceptację choroby i pomóc
w przestrzeganiu zaleceń…?

JAK POPRAWIĆ WSPÓŁPRACĘ?



Poszerzenie wiedzy pacjenta



Nabycie umiejętności (poszerzenie

zakresu)



Oddziaływanie na postawę

Trzy podstawowe pytania, jakie pacjent

powinien

sobie postawić i na nie odpowiedzieć:

Dlaczego jest to

dla mnie

ważne?

Podejście

Co powinienem

zrobić?

Leczenie

Jaki jest mój

główny

problem?

Diagnoza

JAK POSZERZYĆ WIEDZĘ

PACJENTÓW?



Informacje podczas wizyty — najlepiej
w obecności członków
rodziny/opiekunów



Poradniki, broszury, ulotki

Multimedialne programy edukacyjne

(CD)



Edukacja pacjentów i ich
rodzin/opiekunów



Indywidualne konsultacje



Sesje szkoleniowe w małych grupach



Serwisy informacyjne dla pacjentów (www)

1. Poświęcając chwilę czasu!
2. Włączając do rozmowy kogoś z

rodziny

3. Unikając fachowych,

skoplikowanych nazw medycznych

4. Zapisując najważniejsze rzeczy
5. Upewniając się, czy rozumie
6. Umożliwiając zadawanie pytań

JAK MÓWIĆ, BY PACJENT

NAS ROZUMIAŁ I ZAPAMIĘTAŁ…

Strona internetowa dla

Strona internetowa dla

pacjentów z niewydolnością

pacjentów z niewydolnością

serca

serca

European Society of

European Society of

Cardiology

Cardiology

Heart Failure Association

Heart Failure Association

heartfailurematters.org

heartfailurematters.org

PROBLEMY Z KOMUNIKACJĄ…

Przypadek 1:

Przypadek 1:

Pacjent opisuje sytuację, że otrzymał zalecenie od swojego

Pacjent opisuje sytuację, że otrzymał zalecenie od swojego

lekarza, że ma ograniczyć ilość soli w diecie… ale nie wie, jak.

lekarza, że ma ograniczyć ilość soli w diecie… ale nie wie, jak.

Nikt mu nie powiedział

Nikt mu nie powiedział

Przypadek 2:

Przypadek 2:

Pacjent zwiększa ilość przyjmowanych płynów, ponieważ jak

Pacjent zwiększa ilość przyjmowanych płynów, ponieważ jak

później wyjaśnił, sądził na podstawie tego, co kiedyś w

później wyjaśnił, sądził na podstawie tego, co kiedyś w

przeszłości usłyszał

przeszłości usłyszał

od lekarza, że człowiek chory powinien pić więcej wody…

od lekarza, że człowiek chory powinien pić więcej wody…

Lekarz: poinformował pacjenta

Lekarz: poinformował pacjenta

Pacjent: nie rozumie zalecenia lub nie wie jak

Pacjent: nie rozumie zalecenia lub nie wie jak

Efekt: pacjent nie podejmuje żadnych zmian

Efekt: pacjent nie podejmuje żadnych zmian

Lekarz: nie poinformował pacjenta o potrzebie ograniczenia płynów

Lekarz: nie poinformował pacjenta o potrzebie ograniczenia płynów

(poinformował, ale niedostatecznie zrozumiale)

(poinformował, ale niedostatecznie zrozumiale)

Pacjent: nie usłyszał, nie zrozumiał — podejmuje działania w jego

Pacjent: nie usłyszał, nie zrozumiał — podejmuje działania w jego

mniemaniu właściwe, bo oparte na zaleceniu lekarza

mniemaniu właściwe, bo oparte na zaleceniu lekarza

Efekt: brak porozumienia, niewłaściwe zachowanie pacjenta —

Efekt: brak porozumienia, niewłaściwe zachowanie pacjenta —

zaostrzenie NS

zaostrzenie NS

Jak poprawić współpracę?

ZWIĘKSZENIE CZĘSTOŚCI
WIZYT KONTROLNYCH

– Lekarskich/pielęgniarskich
– Monitoring telefoniczny

Miesiąc

Podatność

Wizyta

Wizyta

0

1 2

Mengden T. 2000

Mengden T. 2000

CZĘSTSZE WIZYTY — LEPSZA KONTROLA

Monitoring telefoniczny pomaga pacjentom oraz ich
portfelom

Klinika Kardiochirurgiczna zredukowała szpitalne
wizyty pacjentów z zastoinową niewydolnością serca
dzięki codziennemu monitoringowi telefonicznemu

 

Aby zredukować liczbę przyjęć pacjentów z zastoinową
niewydolnością serca, Klinika Serca w Minnesocie
używa zdecydowanie nieskomplikowanej metody
kontrolowania stanu pacjentów — codziennej rozmowy
telefonicznej

 

Jak dotąd, rezultaty są imponujące. W ciągu
ostatniego roku liczba przyjęć do szpitala została
zredukowana
do zera z poziomu 30%, kiedy to program został
wprowadzony w życie. Należy wspomnieć,że średnia
krajowa wynosi 40% lub więcej. A to przekłada się
na oszczędności (...)

Źródło: Star Tribune (Minneapolis, MN) 16 maja

2005

Autor: Phelps, David D.

CZĘSTOŚĆ DAWKOWANIA A ODSETEK PRZYJĘTYCH

DAWEK

Opracowano na podstawie: Claxton A.J. i wsp. Clin. Ther. 2001; 23: 1296–1310

Opracowano na podstawie: Claxton A.J. i wsp. Clin. Ther. 2001; 23: 1296–1310

Lek podawany 1x dziennie

Lek dawkowany 2 x dziennie

79
%

69
%

Lek dawkowany 3 x dziennie

65
%

Lek dawkowany 4 x dziennie

51
%

Jak poprawić współpracę?



Pudełka dozujące
tabletki
w ciągu dnia



Zastosowanie
elektronicznych technik
monitoringu



Prowadzenie
dzienniczków, w
których pacjent
zapisuje masę ciała,
CTK, tętno

0

0

2

1

2

1

1

0

1

1

1

2

2

1

0

0

2

2

2

1

3

0

0

1

2

2

2

1

Ni

So

Pi

Cz

Śr

Wt

Pn

Techniki monitoringu

Klucz do porozumienia

—

Wymiana informacji

— Dobra komunikacja