PRACA ZAWODOWA

Okres średniej dorosłości wg

koncepcji rozwoju zawodowego

• Faza stabilizacji (25-44 r. ż.)

• Faza podtrzymania (45-64 r. ż.)

Podstawowe zadania

• Osiągnięcie i utrzymywanie odpowiedniego

ekonomicznego standardu życia

• Poszerzanie swoich kwalifikacji w celu osiągnięcia

mistrzostwa

• Radzenie sobie ze zwiększającą się odpowiedzialnością

zawodową w związku z zajmowaniem najwyższych

stanowisk

• Przygotowanie swoich następców i wspieranie ich w

stopniowym osiąganiu coraz większej samodzielności i

niezależności od siebie – szefa, mentora

• Przygotowanie do odejścia na emeryturę

Na obraz zatrudnienia w wieku

średnim wpływają dwa

paradoksy:

1. Satysfakcja zawodowa osiąga

najwyższy poziom, mimo że nie
obserwuje się zbyt wielu awansów

2. Jakość wykonywanej pracy pozostaje

wysoka, mimo stopniowego
spowalniania procesów fizycznych i
umysłowych

Satysfakcja zawodowa

• Osoba osiągnęła sukces i pozycję w

okresie wcześniejszym

• Osoba pogodziła się z myślą, że

raczej już awansu nie dostąpi, więc:

a) dochodzi do wniosku, że osiągnęła

wystarczającą pozycję

b) zmienia swoje oczekiwania i wartości

związane z pracą

Jakość wykonywania pracy

• Pozostaje wysoka przez cały okres

dorosłego życia

• Dorośli w obliczu zauważalnej erozji

zdolności fizycznych i poznawczych

angażują się w proces selektywnej

optymizacji i kompensacji złożony z 3

podprocesów (Baltes, Baltes):

1.

selekcji

2.

optymizacji

3.

kompensacji

Stres w pracy

• Zadowolenie z wykonywanej pracy

koreluje z długością życia i jest podstawą

zadowolenia z życia

• Jedną z najbardziej stresujących sytuacji

jest pozbawienie pracy

• Długotrwały stres prowadzi stopniowo do

wypalenia zawodowego (obciążenie pracą

→ przeciążenie pracą → wypalenie)

Syndrom wypalenia

zawodowego

• Wyczerpanie emocjonalne i poczucie

utraty możliwości wykonywania zawodu w
sposób efektywny i zaangażowany

• Objawy: zmęczenie, bezsenność, bóle

głowy, brzucha, nadużywanie alkoholu, a
także utrata troski o drugiego człowieka,
obniżone morale, zmniejszona motywacja i
chęć działania, przesadne dystansowanie
się wobec problemów

Syndrom wypalenia

zawodowego c.d.

• Szczególnie częsty u osób mocno

zaangażowanych w wykonywaną
pracę, zwłaszcza wśród zawodów
zorientowanych na niesienie pomocy
innym

• Przyczyną może być brak umiejętności

radzenia sobie ze stresem (Sęk)

Fazy wypalenia

zawodowego:

1. Faza wyczerpania emocjonalnego

2. Faza depersonalizacji

3. Faza braku poczucia własnych

osiągnięć

Pozbawienie pracy

• Źródło stresu, zaburzeń zachowania,

problemów zdrowotnych i dysfunkcji w
rodzinie bezrobotnego

• Zaniżenie samooceny, poczucia własnej

wartości

• Sytuacja szczególnie trudna dla

mężczyzn

Sposoby radzenia sobie z

sytuacją bycia bezrobotnym

• Dodatkowe źródła utrzymania

• Wsparcie ze strony rodziny, przyjaciół

• Indywidualna interpretacja sytuacji

• Poziom rozwoju psychospołecznego

jednostki

Stadia psychologiczne

przedłużającego się bezrobocia

(Powell, Driscol)

1.

Odprężenie i ulga

2.

Wysiłek w celu znalezienia nowej pracy

3.

Rezygnacja i zwątpienie

4.

Napięcie i cynizm

Zmiana pracy

• Nie ma charakteru normatywnego i nie

zakłada jednego wspólnego mechanizmu
leżącego u jej podłoża

• Motywy:

 blue collar workers - zmiana pracy wskutek

pozbawienia jej przez pracodawcę lub ze
względów zdrowotnych

 white collar workers – zmiana pracy ma

charakter pozytywny

Osiąganie mistrzostwa

• Człowiek staje się ekspertem w jednej dziedzinie
• Mistrzów określonej profesji wyróżnia szczególny

poziom kompetencji w zakresie specyficznych

umiejętności i sprawności umysłowych

związanych z wykonywanym zawodem

• Eksperci mają bardziej rozległą i wewnętrznie

zróżnicowaną wiedzę niż nowicjusze

• Znawstwo umożliwia kompensację spadku

elementarnych procesów przetwarzania

informacji

• Wiek wyraźnie koreluje z rozwojem systemów

wiedzy eksperckiej

Właściwości myślenia i

działania ekspertów

• automatyzacja
• podzielność uwagi
• większa sensytywność na nowe

informacje

Przygotowanie do odejścia na

emeryturę

• Stopniowa redukcja wymiaru godzin pracy
• Rozmowy z małżonkiem, przyjaciółmi,

współpracownikami i czytanie publikacji na ten

temat

• Szukanie kontaktu z osobami na emeryturze i

profesjonalnych porad dotyczących emerytury

• Dowiadywanie się o wysokość dochodów, jakiej

można oczekiwać i poszukiwanie różnych

sposobów utrzymania swych dochodów na

akceptowanym przez siebie poziomie

• Poszukiwanie różnych możliwości pozostania

aktywnym po przejściu na emeryturę