Aktywizacja zawodowa osób niepełnosprawnych. Praca zawodowa osób

niepełnosprawnych w małej gminie wiejskiej.

W rozwiniętych gospodarczo krajach Unii Europejskiej około 15 procent populacji to osoby niepełnosprawne. Wg narodowego spisu powszechnego przeprowadzonego w 2002 roku, liczba osób niepełnosprawnych w Polsce to 5.456,7 tys., co stanowi 14,3 procent ludności kraju. Oznacza to, że co siódmy mieszkaniec naszego kraju jest osobą niepełnosprawną lub za taką się uważa.

Definicja niepełnosprawności jest bardzo płynna i nie daje się jasno sprecyzować. W życiu każdego człowieka pojawiają się momenty mniejszych lub większych możliwości czy też ograniczeń fizycznych. To, co obecnie jest dla nas łatwo dostępne, za kilka lat może być barierą nie do pokonania. Pomijając dysfunkcje z powodów nieszczęśliwych wypadków, jest wiele przyczyn pogłębiania się wraz z wiekiem niepełnosprawności i dysfunkcji. Wbrew obiegowym opiniom, niepełnosprawność jest brakiem przystosowania funkcji danego organizmu do warunków, w jakich się znajduje.

Zgodnie z definicją sformułowaną przez Światową Organizację Zdrowia (WHO):
Osoba niepełnosprawna to osoba, u której istotne uszkodzenia i obniżenie sprawności funkcjonowania organizmu powodują uniemożliwienie, utrudnienie lub ograniczenie sprawnego funkcjonowania w społeczeństwie, biorąc pod uwagę takie czynniki jak płeć, wiek oraz czynniki zewnętrzne. Poszukiwanie więc wspólnego mianownika i optymalne kształtowanie środowiska człowieka w zakresie dostępności jest jak najbardziej oczywistą sprawą. Jednak ze względu na naszą różnorodność kulturową i etniczną oraz postrzeganie człowieka jako jednostki niepowtarzalnej, nie ma rozwiązań idealnych. Toteż etykietę "niepełnosprawny" możemy otrzymać w każdym momencie i na każdym etapie naszego życia.

Z uwagi na rodzaj niepełnosprawności można przyjąć podział na:

• Osoby z niepełnosprawnością fizyczną

- osoby z niepełnosprawnością motoryczną, ruchową; z uszkodzeniem narządu ruchu, który umożliwia człowiekowi wykonywanie różnych ruchów i czynności oraz poruszanie się w przestrzeni,

- osoby z niepełnosprawnością narządów wewnętrznych.

• Osoby z niepełnosprawności sensoryczną

- osoby z niepełnosprawnością wzrokową, osoby niewidome i słabo widzące,

- osoby z niepełnosprawnością słuchową, osoby głuche i słabo słyszące.

• Osoby z niepełnosprawności psychiczną

- osoby z upośledzeniem umysłowym, z niepełnosprawnością intelektualną,

- osoby z zaburzeniami psychicznymi, z zaburzeniami osobowości i zachowania,

- osoby cierpiące na epilepsję, z zaburzeniami świadomości.

• Osoby ze złożoną niepełnosprawnością

Poza wyżej wymienionymi są jeszcze sprzężone schorzenia psychofizyczne określające znaczny stopień niepełnosprawności. Inny podział charakteryzujący osoby niepełnosprawne uwzględnia rodzaj ich niepełnosprawności.

Niepełnosprawność może być niepełnosprawnością wrodzoną lub nabytą. W związki z tym można wyróżnić:

• Dzieci z niepełnosprawnością od urodzenia lub wczesnego dzieciństwa. Może być ona spowodowana czynnikami genetycznymi, wrodzonymi lub chorobami dziecięcymi,

• Osoby dorosłe, które stały się niepełnosprawnymi w wieku aktywności zawodowej, na skutek różnych chorób lub wypadków (komunikacyjnych, podczas pracy),

• Osoby w starszym wieku, którzy stali się niepełnosprawnymi na skutek zmian zawiązanych ze starzeniem się organizmu.

Od ponad dziesięciu lat nie ma już I, II i III grupy inwalidzkiej. Zamiast tego funkcjonują dwa rodzaje orzecznictwa: rentowe, oraz poza rentowe. W przypadku tego drugiego ustala się trzy stopnie niepełnosprawności.

Znaczny stopień niepełnosprawności
Do znacznego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wymagającą, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji.

(Art. 4 ust. 1. ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r.)

Niezdolność do samodzielnej egzystencji to naruszenie sprawności organizmu, które uniemożliwia danej osobie samodzielne zaspokajanie podstawowych potrzeb życiowych, tj. samoobsługę, poruszanie się i komunikację.

Standardy dotyczące kwalifikowania do znacznego stopnia niepełnosprawności zawierają kryteria określające skutki naruszenia sprawności organizmu powodujące:

• niezdolność do pracy — całkowitą niezdolność do wykonywania pracy zarobkowej z powodu fizycznego, psychicznego lub umysłowego naruszenia sprawności organizmu;

• konieczność sprawowania opieki — całkowitą zależność osoby od otoczenia, polegającą na pielęgnacji w zakresie higieny osobistej i karmienia lub w wykonywaniu czynności samoobsługowych, w prowadzeniu gospodarstwa domowego oraz w ułatwianiu kontaktów z

otoczeniem;

• konieczność udzielania pomocy, w tym również w pełnieniu ról społecznych — zależność osoby od otoczenia, polegającą na udzieleniu wsparcia w czynnościach samoobsługowych, w prowadzeniu gospodarstwa domowego, z zakresu współdziałania w procesie leczenia, rehabilitacji, edukacji oraz w pełnieniu określonych ról społecznych.

Przez długotrwałą opiekę i pomoc w pełnieniu ról społecznych rozumie się konieczność jej sprawowania przez okres powyżej 12 miesięcy.

Umiarkowany stopień niepełnosprawności .

Do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej, lub wymagającą czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych.

(Art. 4. ust. 2. ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r.)

Standardy dotyczące kwalifikowania do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zawierają kryteria określające naruszenie sprawności organizmu powodujące:

• czasową pomoc w pełnieniu ról społecznych — konieczność udzielenia pomocy polegającej na udzieleniu wsparcia w czynnościach samoobsługowych, w prowadzeniu gospodarstwa domowego, z zakresu współdziałania w procesie leczenia, rehabilitacji, edukacji oraz w pełnieniu określonych ról społecznych, w okresach wynikających ze stanu zdrowia;

• częściową pomoc w pełnieniu ról społecznych — wystąpienie co najmniej jednej z okoliczności, o których mowa powyżej.

Lekki stopień niepełnosprawności

Do lekkiego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę o naruszonej sprawności organizmu, powodującej w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy, w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną, lub mającą ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne.

(Art. 4. ust. 3. ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r.)

Osoby, które przed wejściem w życie Ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych zaliczono do jednej z grup inwalidzkich, zachowały nabyte uprawnienia oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych zaliczono do jednej z grup inwalidzkich, zachowały nabyte uprawnienia.

Standardy dotyczące kwalifikowania do lekkiego stopnia niepełnosprawności określają kryteria naruszonej sprawności organizmu powodujące:

• istotne obniżenie zdolności do wykonywania pracy — naruszona sprawność organizmu powodująca ograniczenia w wykonywaniu pracy zarobkowej znacznie obniżające wydajność pracy na danym stanowisku w porównaniu do wydajności, jaką wykazują osoby o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną;

• ograniczenia w pełnieniu ról społecznych — trudności doświadczane przez osobę zainteresowaną relacjami z otoczeniem według przyjętych norm społecznych, jako skutek naruszonej sprawności organizm;

• możliwość kompensacji ograniczeń — wyrównywanie dysfunkcji organizmu spowodowanej utratą lub chorobą narządu, dzięki przedmiotom ortopedycznym, środkom pomocniczym i środkom technicznym.

Stopień niepełnosprawności orzeka się:

• na czas określony — jeżeli według wiedzy medycznej może nastąpić poprawa stanu zdrowia lub

• na stałe — jeśli według wiedzy medycznej stan zdrowia nie rokuje poprawy.

Osoba niepełnosprawna posiadająca orzeczenie o niepełnosprawności lub o stopniu niepełnosprawności w przypadku zmiany stanu zdrowia może wystąpić z wnioskiem o ponowne wydanie orzeczenia uwzględniającego ową zmianę.

Orzeczenie o znacznym albo umiarkowanym stopniu niepełnosprawności nie stanowi przeciwwskazania do podjęcia zatrudnienia przez osobę niepełnosprawną na otwartym rynku pracy. Pracodawca musi jednak zapewnić odpowiednie warunki pracy uwzględniające potrzeby wynikające z niepełnosprawności. Warunki takie powinny być potwierdzone pozytywną opinią Państwowej Inspekcji Pracy.

Odpowiadające sobie orzeczenia stopnia niepełnosprawności

Dawny system orzecznictwa	OBECNY SYSTEM ORZECZNICTWA (od dnia 1 września 1997 r.)
orzeczenie komisji lekarskiej ds. inwalidztwa i zatrudnienia	orzeczenie lekarza orzecznika ZUS	orzeczenie powiatowego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności
I grupa inwalidzka	całkowita niezdolność do pracy oraz samodzielnej egzystencji	znaczny stopień niepełnosprawności
II grupa inwalidzka	całkowita niezdolność do pracy	umiarkowany stopień niepełnosprawności
III grupa inwalidzka	częściowa niezdolność do pracy lub celowość przekwalifikowania zawodowego	lekki stopień niepełnosprawności

Istotne jest to, że nie w każdym przypadku orzeczenia lekarza orzecznika ZUS oraz zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności są wobec siebie równorzędne. Znak równości między orzeczeniami stawiają m.in. ustawy o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2003 r. Nr 228, poz. 2255) oraz o pomocy społecznej (Dz.U. Z 2004 r. Nr 64, poz. 593). O ulgi bądź świadczenia (tj. zasiłek stały, zasiłek pielęgnacyjny itp.), o których mówią te ustawy, mogą ubiegać się na równi posiadacze orzeczeń ZUS i orzeczeń zespołów.
Sytuacja wygląda nieco inaczej w odniesieniu do świadczeń rentowych. I tak — na podstawie orzeczenia wydanego przez zespół nie można ubiegać się o rentę w instytucji ubezpieczenia społecznego.

W ciągu ostatnich lat można było odnotować wiele zmian w położeniu społecznym osób niepełnosprawnych w Polsce. Wprowadzone w latach 90-tych regulacje prawne, nowe rozwiązania organizacyjne i instytucjonalne zasady wspomagania tych osób, potencjał finansowy PFRON, a także rosnąca aktywność wszelkiego rodzaju stowarzyszeń samych osób niepełnosprawnych zaczęły dawać wymierne w statystykach efekty. Dokonująca się poprawa nie występuje jednak równomiernie we wszystkich aspektach ich życia. Wzrasta poziom akceptacji osób niepełnosprawnych w społeczeństwie, poprawia się przeciętny poziom ich wykształcenia, powoli zmniejsza się uciążliwość barier architektonicznych, przybywa szkół integracyjnych, ale ciągle jeszcze stosunkowo niska jest ich aktywność zawodowa i udział w życiu publicznym.

Ciągle też utrzymuje się znaczący dystans pomiędzy warunkami egzystencji osób niepełnosprawnych a reszty społeczeństwa, a wiele sfer życia jest dla nich niedostępnych.

Także zbiorowość osób niepełnosprawnych jest zróżnicowana pod względem osiągniętego poziomu życia, stopnia aktywności, posiadanych aspiracji i możliwości ich realizowania. Poza oczywistymi różnicami wynikłymi ze stanu zdrowia i rozmiaru ograniczeń mamy tu do czynienia z uwarunkowaniami społecznymi, środowiskowymi i terytorialnymi. Wśród tych uwarunkowań należy wymienić potencjał wspomagania posiadany przez rodziny osób niepełnosprawnych, charakter i wielkość miejsca zamieszkania, poziom rozwoju ekonomiczno-społecznego regionu i jego infrastruktury, a także operatywność i efektywność samorządów lokalnych odpowiedzialnych w praktyce za realizację polityki społecznej w stosunku do tych osób. Czynniki te sprawiają, że

obraz życia przeciętnej osoby niepełnosprawnej w naszym kraju, jaki możemy odtworzyć na podstawie zbiorczych statystyk, jest w rzeczywistości daleki od jednolitości.

Od początku lat 90-tych sytuacja osób niepełnosprawnych jest monitorowana badaniami naświetlającymi ich różnorakie problemy życiowe. Często fragmentaryczne, dotyczą na ogół wybranych kategorii tych osób lub też koncentrują się na ich wybranych problemach, najczęściej edukacji i zatrudnieniu. Niewiele jest badań analizujących problemy osób niepełnosprawnych w sposób kompleksowy, odpowiadających całej ich złożoności w życiu społecznym. Także polityka społeczna, nastawiona na reformowanie i usprawnianie poszczególnych dziedzin życia osób niepełnosprawnych, przybiera na ogół taki fragmentaryczny charakter. Akty prawne, rozwiązania organizacyjne, środki finansowe przypisane realizacji poszczególnych zadań lub dotyczące

wybranych kategorii osób niepełnosprawnych nie zawsze składają się w jedną spójną całość. Tak więc nasza wiedza na temat sytuacji osób niepełnosprawnych i wizje tego, jak można na nią wpływać, często nie jest kompletna. Stosunkowo więcej wiemy o osobach zamieszkałych

w dużych miastach, a więc tam, gdzie występuje większe ich skupienie przestrzenne, a także tam, gdzie stosunkowo najlepiej rozwinięte są instytucjonalne formy pomocy dla nich.

Najważniejszym czynnikiem obniżającym szansę osób niepełnosprawnych na rynku pracy jest

ich względnie niskie wykształcenie. O tym, że szanse osób niepełnosprawnych na rynku pracy

zależą od poziomu wykształcenia świadczy wzrost współczynnika aktywności zawodowej i

wskaźnika zatrudnienia wraz z poziomem wykształcenia.

Relatywnie niższe wykształcenie mają osoby ze znaczną niepełnosprawnością od

wczesnego dzieciństwa. To dla nich bardzo ważne są programy szkolnictwa integracyjnego oraz

edukacja ustawiczna. Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych przygotowuje i

realizuje programy rehabilitacyjne, które mają na celu działania podnoszące kwalifikacje

zawodowe i zwiększające możliwości zatrudnienia osób niepełnosprawnych w zakładach pracy

chronionej lub na otwartym rynku pracy. Dzięki programowi Komputer dla Homera

dofinansowano lub finansowano w całości zakup specjalistycznego sprzętu komputerowego i

oprogramowania umożliwiającego rehabilitację zawodową i społeczną niewidomych i

niedowidzących. Ważnym programem jest również program Student dający pomoc osobom

niepełnosprawnym w zdobyciu wykształcenia na poziomie wyższym. Ciekawym programem był

również program TELEPRACA, w ramach którego przeszkolono ponad 400 osób

niepełnosprawnych z myślą o przygotowaniu tych osób do podjęcia pracy na zasadach pracy

zdalnej. Podobne programy realizowane są również przez inne organizacje i fundacje działające

na rzecz osób niepełnosprawnych.

Najnowszym programem Funduszu jest program EDUKACJA - program pomocy w

dostępie do nauki dzieci i młodzieży niepełnosprawnej (przyjęty uchwałą Rady Nadzorczej nr

12/2005 z 19 lipca 2005 roku)

Według Narodowego Spisu Powszechnego z 2002 roku liczba osób niepełnosprawnych w

Polsce wynosiła 5,5 mln osób, przy czym prawne potwierdzenie niepełnosprawności posiadało

4,4 mln osób, w tym ok. 4,3 mln osób w wieku 16 i więcej lat.

Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych

z 27 sierpnia 1997r. definiuje osoby niepełnosprawne, jako osoby, których stan fizyczny,

psychiczny lub umysłowy trwale lub okresowo utrudnia, ogranicza bądź uniemożliwia

wypełnianie ról społecznych, a w szczególności zdolności do wykonywania pracy zawodowej,

jeżeli uzyskały odpowiednie orzeczenie.

Ustawa stanowi, że rehabilitacja osób niepełnosprawnych oznacza zespół działań

(organizacyjnych, leczniczych, psychologicznych, technicznych, szkoleniowych, edukacyjnych,

społecznych) zmierzających od osiągnięcia, przy współudziale tych osób, możliwie

najwyższego poziomu ich funkcjonowania, jakości życia i integracji społecznej(art.7).

Rehabilitacja zawodowa wg Ustawy ma na celu ułatwienie osobom niepełnosprawnym

uzyskania i utrzymania zatrudnienia (służą temu: szkolnictwo zawodowe, poradnictwo i

pośrednictwo pracy). Natomiast rehabilitacja społeczna służy temu, by osobom

niepełnosprawnym umożliwić pełne uczestnictwo w życiu społecznym (art. 8 i 9).

Wśród osób niepełnosprawnych aktywni zawodowo stanowią względnie niewielka grupę (677 tys. w 2004 r.).

Ze względu na zjawisko bezrobocia jeszcze mniej ich pracuje (544 tys. w 2004 r.) Od szeregu lat

populacja osób niepełnosprawnych w Polsce cechuje się rosnącą z roku na rok biernością

zawodową, i dotyczy to także osób w wieku produkcyjnym. Objawia się to niskimi wskaźnikami

aktywności zawodowej. Współczynnik aktywności zawodowej dla osób niepełnosprawnych w

wieku produkcyjnym wynosił 23,4% (2004 r.), a dla osób sprawnych 74,9% w tym samym

okresie i obserwuje się tendencje spadkową. Wyraźnie wyższą aktywność zawodową wykazują

mężczyźni niż kobiety (25,5% w stosunku do 20,6%). Kobietom trudniej też znaleźć

zatrudnienie, o czym świadczy wyższa w ich przypadku stopa bezrobocia. Aktywność zawodowa

osób niepełnosprawnych jest wyraźnie wyższa wśród mieszkańców wsi. Współczynnik

aktywności zawodowej osób mieszkających w mieście wynosił w 2004 roku 14,1%, a dla osób

mieszkających na wsi 19,4%. Spadkowi współczynnika aktywności zawodowej osób

niepełnosprawnych towarzyszył spadek wskaźnika zatrudnienia, konsekwentnie utrzymując się

na poziomie niższym niż w przypadku osób sprawnych, odpowiednio - 18,1% 60,4%. Przez kilka lat do 2003 r. stopa bezrobocia osób niepełnosprawnych utrzymywała się na poziomie

mniej więcej 17,0%. W 2004 r. nastąpił niestety jej wyraźny wzrost - 19,6% (odmiennie niż u

osób sprawnych). Niepokojąca jest przede wszystkim stopa bezrobocia osób niepełnosprawnych

w wieku produkcyjnym, a w szczególności osób w wieku 25-49 lat - 30,2%. Stopień

niepełnosprawności z natury rzeczy różnicuje aktywność zawodową osób niepełnosprawnych -

trudności na rynku pracy wzrastają wraz z pogarszaniem się stanu zdrowia. Ale spadek

aktywności zatrudnienia w 2004 r. w porównaniu z w 2003 r. dotyczył jedynie osób z lekkim

stopniem niepełnosprawności.

Nadzór nad przestrzeganiem obowiązujących przepisów, zwłaszcza przyznawanych

refundacji dotyczącej zatrudniania osób niepełnosprawnych, sprawuje PFRON. Nadzór nad

przestrzeganiem przepisów dotyczących warunków pracy osób niepełnosprawnych,

bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz właściwego dostosowania stanowisk pracy zgodnie z

możliwościami osób niepełnosprawnych leży w gestii Państwowej Inspekcji Pracy. Raporty z

kontroli można znaleźć w corocznych raportach.

Kontrolę zakładów, w tym zakładów pracy chronionej, w aspekcie finansowym i

przestrzeganiu prawa pełni Najwyższa Izba Kontroli.

Działania mające na celu poprawę zatrudniania oraz powrót do pracy osób niepełnosprawnych:

Pierwszą istotną informacją, z którą powinna zapoznać się osoba decydująca o zatrudnieniu

jest informacja o przeciwwskazaniach do pracy zawodowej, a więc czynnościach, których

zgłaszająca się osoba niepełnosprawna nie może, z uwagi na stan zdrowia, wykonywać oraz

warunki środowiska, w których nie może pracować. Można to nazwać orzecznictwem

negatywnym. Określenie zdrowotnych przeciwwskazań (sprecyzowanych w zaleceniach Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej) powinien wykonać lekarz, specjalista medycyny pracy. Osoby niepełnosprawne na skutek uszkodzenia organizmu nie tracą wszystkich możliwości.

Przeciwnie - zachowują umiejętność wykonywania wielu czynności, a część sprawności

zachowanych po ich zidentyfikowaniu i usprawnieniu może stanowić podstawę do podjęcia

szkolenia lub kształcenia, a następnie pracy zawodowej. Możliwości te muszą być

zidentyfikowane, ukierunkowane, a następnie śledzone w toku rehabilitacji.

W każdym zakładzie pracy można określić grupy stanowisk pracy, które teoretycznie w

sposób szybki mogą być przeznaczone do zatrudnienia osób niepełnosprawnych z określonymi

typami niepełnosprawności. Stanowiska te powinny być dostosowane do aktualnej, zazwyczaj

obniżonej, zdolności do pracy, kwalifikacji zawodowych oraz nie powinny stanowić zagrożenia

dla zdrowia osoby zatrudnianej.

Według Encyklopedycznego Słownika Rehabilitacji „stanowisko pracy dla osoby

niepełnosprawnej to stanowisko odpowiednio dobrane i w miarę możliwości odpowiednio

przystosowane do obniżonej zdolności do pracy oraz kwalifikacji zawodowych osoby

niepełnosprawnej, na którym praca nie jest szkodliwa dla zdrowia”. Istnieją dwa kierunki w

uzyskaniu właściwego stanowiska pracy - dobór osób do istniejącego stanowiska oraz

dostosowanie stanowiska do możliwości osoby niepełnosprawnej, a oba one kończą się

weryfikacją powyższych rozwiązań w postaci próby pracy.

Odpowiednie przystosowanie to również właściwa organizacja pracy i dobór niezbędnego

dla danej osoby niepełnosprawnej sprzętu rehabilitacji zawodowej - pomocy technicznych czyli

takich elementów stanowiska pracy lub jego otoczenia, które biorąc udział w procesie pracy

przyczyniają się do poprawy sprawności psychofizycznej, wspomagania lub wyrównywania

/kompensowania/ uszkodzonych funkcji, przenoszenia utraconych funkcji, czy zmiany sposobu

odczytywania bodźców. Organizacja pracy powinna być również dostosowana do możliwości

psychotechnicznych zatrudnionych osób niepełnosprawnych w zakładzie pracy. Powinna też

uwzględniać nowe możliwości rozwiązań, w tym zatrudnianie na zasadach pracy zdalnej -

telepracy. Właściwa ocena i działania prewencyjne prowadzą do zwiększenia bezpieczeństwa, obniżenia ryzyka wystąpienia wypadów podczas pracy oraz jest elementem profilaktyki

wtórnego inwalidztwa.

Rehabilitacja zawodowa poprzedzana jest zazwyczaj rehabilitacją medyczną, która

kontynuowana zazwyczaj jest podczas zatrudnienia. Organizacja rehabilitacji i nadzór należy

bezpośrednio lub pośrednio do obowiązków pracodawcy. Pozytywny efekt rehabilitacji

zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych w dużej mierze zależy od postawy

pracodawców chcących ich zatrudniać oraz współpracowników. Natomiast zapewnienie

właściwych, optymalnych i dostosowanych do możliwości osób niepełnosprawnych warunków

pracy jest wynikiem wiedzy pracodawców oraz służb bhp.

Przyjrzyjmy sie teraz dokładniej sytuacji osób niepełnosprawnych w małej gminie wiejskiej

gdzie mamy do czynienia z nieco odmienną sytuacją w sferze wsparcia instytucjonalnego dla osób niepełnosprawnych przede wszystkim z tego powodu, że odmienny charakter ma funkcjonowanie władz lokalnych a więzi społeczne w znacznie większym stopniu oparte są na relacjach osobistych, bezpośrednich pomiędzy osobami i rodzinami. Podstawowym uwarunkowaniem tej odmienności jest z reguły trudna sytuacja finansowa gmin wiejskich, których dochody budżetowe (per capita) są o wiele niższe od dochodów gmin typowo miejskich czy miejsko-wiejskich. Wobec takiego silnego ograniczenia władze lokalne - w praktyce wójt - koncentrują się na finansowaniu podstawowych form działalności w sferze usług publicznych, a w przedsięwzięciach inwestycyjnych ograniczają do

tego, co wynika z najpilniejszych potrzeb ogółu mieszkańców i może poprawiać szanse rozwojowe społeczności, zwiększać jej zdolność do przyciągania zewnętrznych inwestorów, sprzyjać rozwojowi turystyki lub innych sektorów gospodarki poszerzających rynek pracy i dochody

mieszkańców. Obserwujemy dosyć bezwyjątkowe skoncentrowanie się na infrastrukturze technicznej, budowie wodociągów, kanalizacji, dróg itp., a także na poszukiwaniu dodatkowych zewnętrznych źródeł finansowania tego rodzaju inwestycji. Postawy samych przedstawicieli

instytucji wobec problemu niepełnosprawności ujawniają zaskakująco wysoki poziom niewiedzy zarówno o skali i charakterze problemu występującego w danych społecznościach, jak i o sposobach prowadzenia polityki służącej integracji osób niepełnosprawnych.

Gminy te zwykle nie posiadają wieloletnich programów rozwiązywania problemów społecznych, gdyż są dokumenty, które - w opinii władz lokalnych - w obecnym położeniu ekonomiczno-społecznym tych społeczności nie wnosiłyby niczego istotnego. Następuje więc w tej

sferze redukcja aktywności do faktycznie spontanicznej działalności podległych agend (głównie GOPS-ów i szkół), które reagują na występujące problemy w zależności od tego czy, z jaką mocą i w jakiej formie się one pojawiają. Problematyka osób niepełnosprawnych w planach działania władz tych gmin z reguły nie jest w ogóle wyodrębniana ani traktowana jako sfera wymagająca jakiegoś szczególnego zainteresowania. Jest jedną ze składowych ogólnego koszyka pomocy społecznej i w zasadzie tylko w tych kategoriach jest postrzegana. Badani przedstawiciele lokalnych instytucji podkreślają, że ich kontakty z osobami niepełnosprawnymi nie stanowią odrębnej sfery aktywności w ramach działań danej instytucji. Osoby niepełnosprawne stanowią jedną z wielu kategorii społecznych, z którymi dana instytucja współpracuje, a właściwie którymi się zajmuje. Konsekwencją takiego podejścia jest oczywiście to, że instytucje lokalne stosują wobec osób niepełnosprawnych takie same narzędzia i procedury, jakich używają w postępowaniu

z innymi „podopiecznymi”: osobami wymagającymi wsparcia ze względu na ubóstwo, osobami uzależnionymi, rodzinami patologicznymi itp. Niepełnosprawność jest w tym kontekście jedynie kolejnym z listy powodem, dla którego dana osoba znalazła się w sytuacji uprawniającej

ją do otrzymania wsparcia, najczęściej ograniczającego się do wypłaty świadczeń pieniężnych.

Instytucje działające na terenie gmin wiejskich wspierają osoby niepełnosprawne głównie poprzez:

• wsparcie finansowe w formie zapomóg,

• dary żywnościowe i inną pomoc rzeczową,

• dowóz do szkół, na warsztaty terapii zajęciowej oraz inne rodzaje stałych z związanych z rehabilitacją,

• wspomaganie nauki szkolnej w formie indywidualnego toku nauczania,

• prowadzenie klas integracyjnych, prowadzenie klas specjalnych.

Na terenach wiejskich praktycznie jedyną instytucją identyfikowaną jako źródło wspierania osób niepełnosprawnych jest Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej. Jakość pracy tej instytucji ma więc kluczowe znaczenie dla położenia osób niepełnosprawnych, a w pierwszym rzędzie dla zakresu i form uzyskiwanych przez nie świadczeń, dla zakresu posiadanych informacji o przysługujących im uprawnieniach i rodzajach wsparcia ze strony państwa i jego agend, o możliwościach starania się o rozmaite formy pomocy wykraczające poza świadczenie pieniężne. Pracownicy GOPS identyfikują osoby, które potrzebują pomocy, dzięki indywidualnym kontaktom w gminie czy życzliwości mieszkańców, którzy sami wskazują takie osoby. Wykorzystywanie

nieformalnych, osobistych kontaktów jest podstawową formą realizacji zadań przez pracowników służb społecznych w gminach wiejskich. W przypadku GOPS-ów aktywnych prowadzi to do powstawania w miarę wyczerpujących zasobów danych i informacji środowiskowych

o osobach niepełnosprawnych i ich rodzinach. Mechanizm funkcjonowania budżetu gminnego, w którym środki przeznaczone są ogólnie na pomoc dla wszystkich mieszkańców gminy powoduje, że realne jest niebezpieczeństwo ignorowania odrębności potrzeb i zakresu pomocy niezbędnej dla osób niepełnosprawnych. W skrajnej sytuacji GOPS posiadają informacje tylko o tych osobach niepełnosprawnych, które zwróciły się o pomoc materialną (głównie o renty socjalne).

W powszechnej opinii pracowników urzędów gmin wiejskich GOPS jest wymieniany na pierwszym miejscu jako źródło informacji dla innych instytucji o osobach niepełnosprawnych oraz jako pierwsze miejsce, gdzie te osoby same mogą się zgłaszać, jeśli potrzebują uzupełnić

swoją wiedzę o przysługujących im świadczeniach lub jeśli chcą zgłosić potrzebę uzyskania pomocy materialnej. GOPS-y nie posiadają jednak wydzielonych stanowisk pracy ani budżetu na pomoc niepełnosprawnym i nie szkolą swoich pracowników w zakresie pomocy takim osobom. Jest to usprawiedliwiane tym, że ośrodki zajmują się wszystkimi problemami społecznymi: od rodzin wielodzietnych, przez alkoholizm, po bezrobocie. Sytuację utrudnia także to, że problematyka osób

niepełnosprawnych nie jest wyodrębniana w celach i priorytetach działalności władz publicznych w gminach wiejskich. Pracownicy GOPS, a także szkół i innych placówek oświatowych (w tym warsztatów terapii zajęciowej) wskazują na istotne utrudnienie w działaniach na rzecz osób niepełnosprawnych, którym jest negatywny wizerunek takich ludzi funkcjonujący w świadomości mieszkańców wsi. Wpływa to na mentalność opiekunów osób niepełnosprawnych, którzy starają się za wszelką cenę chronić swoich podopiecznych przed otoczeniem, nie starają się o pomoc ze strony instytucji, obawiając się „upublicznienia” tego, że rodzina ma w swoim gronie osobę niepełnosprawną, a często po prostu obawiając się zwykłej krzywdy psychicznej, jaka może spotkać ich podopiecznych w kontaktach z ludźmi manifestującymi swoje uprzedzenia w sposób agresywny. Strategia ich działania opiera się na unikaniu okazywania swojej obecności w społeczności, na uciekaniu przed społeczną stygmatyzacją, która mogłaby się przełożyć na inne aspekty ich życia w danej społeczności.

Wiele osób niepełnosprawnych i ich opiekunów niechętnie podchodzi do kontaktów z instytucjami odpowiedzialnymi za wsparcie dla nich, gdyż, pojawia się motyw utożsamienia ich działalności

z pomocą dla rodzin patologicznych, dla alkoholików, osób poddawanych resocjalizacji w rezultacie popełnienia przestępstw. Same osoby niepełnosprawne - ale przede wszystkim ich rodziny i otoczenie - nie chcą być łączeni w jedną kategorię z ludźmi wzbudzającymi powszechną

niechęć, obawę, a nawet wówczas, gdy reakcja społeczna ogranicza się jedynie do litości. Mamy do czynienia ze swoistą odmową współdziałania z motywów godnościowych. W oporach przed kontaktami z instytucjami wspierającymi osoby niepełnosprawne jest też motyw pragmatyczny, który odnajdujemy w informacjach (potwierdzanych przez rozmówców we wszystkich

gminach wiejskich) o tym, że zjawisko to narasta w ostatnich latach. Motywem, który kieruje wieloma ludźmi jest obawa przed utratą części uzyskanych świadczeń pieniężnych (rent, zasiłków). Konstrukcja przepisów i procedur administracyjnych powoduje bowiem, że osoba pod dająca się skutecznej rehabilitacji zawodowej może utracić całe lub część świadczenia - np. utraci prawo do zasiłku z pomocy społecznej - co może przejściowo albo trwale pogorszyć sytuację dochodową rodziny, dla której pieniądze otrzymywane przez osobę niepełnosprawną w ramach renty czy zasiłku stanowią poważną część budżetu domowego (a w każdym razie najbardziej stabilną część). Wejście w kontakt z pracownikami instytucji takich jak GOPS prowadzi nieuchronnie do

ujawnienia informacji i/lub podjęcia działań, które mogą np. podważyć uprawnienia do otrzymywania zasiłku lub wparcia rzeczowego. Paradoksalnie więc starania o poprawę sytuacji są subiektywnie postrzegane jako zagrożenie dla osiągniętej równowagi życiowej osoby niepełnosprawnej i jej otoczenia. Bierność - czy wręcz niechęć - do współpracy z instytucjami wzmacnia bierność tych ostatnich.

Na mapie instytucjonalnego wsparcia dla osób niepełnosprawnych w środowisku wiejskim jasnym punktem są niewątpliwie warsztaty terapii zajęciowej (WTZ). Są to jedyne wyspecjalizowane placówki przystosowane do rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych. Przed powstaniem warsztatu i pojawieniem się organizacji pozarządowej problemem był brak jakichkolwiek działań mających na celu integrację społeczną osób niepełnosprawnych. Warsztaty terapii zajęciowej w sytuacji ogólnej niemocy i braku aktywności instytucji publicznej stają się praktycznie jedyną szansą dla osób niepełnosprawnych na zmianę sposobu życia, nawiązanie kontaktów społecznych, poprawę swego losu. Niemniej jednak również warsztaty terapii zajęciowej trafiają na bariery, które ograniczają rezultaty ich działalności.

Warto w tym miejscu wskazać na pewne istotne aspekty funkcjonowania

warsztatów terapii zajęciowej jako instytucji wspierającej osoby

niepełnosprawne, które są - jak się wydaje - źródłem ich sukcesu.

Chodzi o to, że:

• warsztaty terapii zajęciowej z reguły są prowadzone przez organizacje

pozarządowe, ale ściśle współpracują z instytucjami publicznymi (szczególnie szkołami, urzędami pracy, ośrodkami pomocy społecznej); są więc przykładem dobrego współdziałania w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego (PPP),

• format działania warsztatów terapii zajęciowej opiera się na nastawieniu na indywidualne potrzeby osoby niepełnosprawnej, czyni z niej centralny obiekt zainteresowania a zarazem podmiot działania;

• w instytucjach tych pracują profesjonalnie przygotowani terapeuci, ale także wolontariusze przygotowani do odpowiednich sposobów komunikowania się z osobami niepełnosprawnymi,

• pobyt w warsztatach terapii zajęciowej stymuluje kontakty społeczne opiekunów i osób niepełnosprawnych.

Podsumowując zagadnienie wsparcia instytucjonalnego dla osób niepełnosprawnych w środowisku wiejskim, trzeba wskazać na kilka ważnych jego aspektów:

• wszyscy badani przedstawiciele instytucji lokalnych podkreślają, że podstawową barierą w podejmowaniu skutecznych działań na rzecz aktywizacji społeczno-zawodowej osób niepełnosprawnych przez instytucje publiczne jest brak środków materialnych,

• mentalność mieszkańców, a zwłaszcza opiekunów osób niepełnosprawnych,

również stanowi ważną barierę w ich integracji z otoczeniem

• podejście pracowników instytucji publicznych do osób niepełnosprawnych jest zbiurokratyzowane i wyraźnie podporządkowane zhierarchizowanym oczekiwaniom przełożonych; stąd kluczowe znaczenie ma postawa wójta.

Jeśli mowa już o małych miejscowościach, chciałabym poruszyć temat aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych nawiązując do miejscowości z której pochodzę. W Mieszkowicach, bo o nich mowa, mieszka 3628 mieszkańców. Nie jest to, może taka mała miejscowość jednak odnosić się będę do całej gminy, a niestety miejscowości jakie się na nią składają są nie niewielkie a więc co za tym idzie możliwości podjęcia dobrej i satysfakcjonującej pracy nikłe dla osób zdrowych a już na pewno dla osób z orzeczeniem o niepełnosprawności. Dlaczego tak uważam?? Wytłumaczę za jakiś czas. Na początku chciałabym przedstawić możliwości rozwoju jakie moja gmina stwarza dla osób niepełnosprawnych.

W Mieszkowicach działa Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, jest to instytucja działająca na polu pomocy społecznej, działająca na rzecz osób niepełnosprawnych i chorych, ośrodek pomocy społecznej. Świadczy on pomoc finansową i materialną dla ludzi ubogich a także osób niepełnosprawnych oraz ich rodzin.

Jest jeszcze jedna instytucja tym razem pozarządowa, która znajduje się w mojej gminie. To Stowarzyszenie Na Rzecz Osób Niepełnosprawnych “ PROMYK”. Pozwolę sobie teraz scharakteryzować tą instytucje gdyż według mnie zasługuje ona na uwagę. Instytucja ta to:

• organizacja działająca na rzecz osób bezrobotnych / rynku pracy;

• organizacja pożytku publicznego uprawniona do otrzymywania 1% podatku za 2008 rok;

• organizacja/instytucja działająca na polu pomocy społecznej;

• organizacja/instytucja działająca na rzecz osób niepełnosprawnych i chorych.

Dzięki inicjatywy tej instytucji 16.12.2004r. powstały warsztaty terapii zajęciowej w Goszkowie, i dzięki temu możemy mówić w ogóle o aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych w mojej gminie.

Warsztat terapii zajęciowej jest placówką pomagającą osobom niepełnosprawnym niezdolnym do podjęcia pracy w pozyskaniu lub przywróceniu im zaradności osobistej, zdolności wykonywania czynności życia codziennego, a także podstawowych i specjalistycznych umiejętności zawodowych, niezbędnych do podjęcia zatrudnienia lub szkolenia zawodowego.

Warsztat w pierwszych trzech latach funkcjonowania był miejscem pobytu dla 20 osób niepełnosprawnych. Obecnie Warsztat zwiększył swoją działalność i w naszej placówce jest 30 uczestników wobec których orzeczono wskazania do terapii. Zajęcia terapeutyczne prowadzone są w pięciu pracowniach pod kierunkiem terapeutów i psychologa, każda z pracowni usprawnia uczestników w innej dziedzinie życia społecznego, a program terapii w pracowniach
dostosowany jest do ich indywidualnych możliwości. Uczestnicy oraz ich rodziny objęci są opieką lekarza psychiatry, pracownika socjalnego oraz pielęgniarki. Oprócz codziennych zajęć jakie odbywają się w Warsztacie organizowane są różne imprezy okolicznościowe, wycieczki i spotkania
integracyjne.

Pracownie i ich krótka charakterystyka:

1. PRACOWNIA GOSPODARSTWA DOMOWEGO :

W tej pracowni przygotowywane są, różnego rodzaju potrawy: ciasta, dania obiadowe na podstawie wcześniej ustalonego jadłospisu. Uczestnicy uczą się także innych prac gospodarczych: prania, prasowania, obsługi sprzętu AGD, planowania i realizacji zakupów.

2. PRACOWNIA MULTIMEDIALNO - KOMPUTEROWA:

Uczestnicy mają możliwość poznania obsługi komputera i Internetu. Przepisują teksty, tworzą druki na potrzeby Warsztatu, skanują zdjęcia, wykonują zaproszenia, karty świąteczne, wizytówki.

3. PRACOWNIA PLASTYCZNA :

Uczestnicy rozwijają tutaj swoje zdolności plastyczne. Zapoznają się z podstawowymi technikami - malarstwem, rysunkiem. Tworzą także prace przestrzenne z plasteliny, modeliny, kolorowego papieru, odlewów gipsowych.

Ich dzieła plastyczne zdobią pomieszczenia Warsztatowe.

4. PRACOWNIA STOLARSKO-WIKLINIARSKA :

W tej pracowni uczestnicy zapoznają się z obróbką drewna, uczą się wycinania w drewnie, piłowania, szlifowania powierzchni. Wykonują kompozycje ścienne i stojące oraz wyroby na użytek Warsztatu.

5. PRACOWNIA KRAWIECKO-DZIEWIARSKA :

W tej pracowni uczestnicy uczą się posługiwać przyborami do kroju, szycia i haftu, opanowują techniki szycia na maszynie i posługiwania się żelazkiem, poznają ściegi podstawowe, ozdobne. W rezultacie powstają piękne serwety, wyszywane obrazy oraz inne ozdoby.

Ta forma aktywności wspomaga proces rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych. Pozwala im na lepszy start w życiu oraz należycie do niego przygotowuje.

Niestety aktywizacja zawodowa nie idzie w parze z dostępnością do pracy dla osób niepełnosprawnych. W mojej miejscowości a nawet całej gminie nie ma miejsc pracy dostosowanych do osób niepełnosprawnych, co gorsza nie ma ani jednej osoby niepełnosprawnej zatrudnionej na terenie gminy. Powodem tego może być strona finansowa, ale także nieprzystosowanie miejsc pracy nawet miejsc publicznych do potrzeb osób np. poruszających się na wózku inwalidzkim. Teraz właśnie chciałam poruszyć temat braku możliwości rozwoju podjęcia jakiejkolwiek pracy. Jakie są ku temu powody??:

• Po pierwsze całkowity brak dostępności dla osób poruszających się na wózku inwalidzkim do miejsc publicznych w mojej gminie. Jedynymi miejscami które są przystosowane do wjazdu wózkiem inwalidzkim to szkoła podstawowa, miejsko-gminny ośrodek kultury oraz miejsce w którym odbywają się warsztaty terapii zajęciowej. A co dalej??

• Urząd Miasta i Gminy nie posiada w całym budynku ani nawet przed, wjazdu dostosowanego do osób poruszających się na wózku, a tak na dobra sprawę jedynie tam niepełnosprawni mają możliwość załatwienia spraw związanych z zasiłkami itp.

• Gimnazjum oraz Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych, także nie są dostosowane do wjazdu na ich teren, co gorsza w szkołach tych nie ma klas integracyjnych gdzie mogliby się uczuć osoby z orzeczeniem niepełnosprawności nie tylko ruchowej.

• I kolejnym miejscem kompletnie niedostosowanym dla niepełnosprawnych jest Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej. Brak możliwości wjazdu, co gorsza korytarze są tak małe, że występują trudności minięcia się w nich z drugą osobą, a poza tym gabinety lekarskie i rejestracja znajdują się na piętrze. Uważam to za karygodne bo takie miejsce powinno być w pierwszej kolejności dostosowane dla osób posiadających trudności w poruszaniu się.

• Bloki i kamienice, tylko niektóre z nich są dostosowane do osób poruszających się na wózku ale tylko z ingerencji ich samych bądź ich rodzin. Większość z nich posiadają wąskie korytarze brakuje wind, i często osoby niepełnosprawne mieszkające na pietrze mają trudności z opuszczaniem swoich mieszkań lub w ogóle tego nie robią.

• Brak środków pieniężnych na podjęcie inwestycji utworzenia miejsc pracy dostosowanych do osób niepełnosprawnych.

• I ostatnia myślę, że najsmutniejsza przyczyna braku zatrudnienia dla osób niepełnosprawnych to nietolerancja ludności, która mieszka w mojej gminie. Myślę, że nawet jeśli znalazły by się miejsca pracy osoby niepełnosprawne by jej nie podjęły ze względu na stosunek ludzi, którzy uważają takie osoby za gorsze od siebie. Bo właśnie tym się różnią małe wiejskie miejscowości od większych rozwiniętych miast - zacofaniem społecznym.

Kiedy byłam w swoim rodzinnym mieście postanowiłam, że wybiorę się do Urzędu Miejskiego

i zdobędę parę informacji na opisywany przeze mnie temat. Niestety Panie siedzące za biurkami nie były zbyt sympatyczne a temat niepełnosprawych traktowały jak temat tabu. Udało mi się jednak dowiedzieć co nieco na temat miejsc pracy dla osób niepełnosprawnych oraz na temat dostosowania miejsc publicznych dla osób z problemami poruszania się.

Niestety to co usłyszałam troszke mnie zaniepokoiło. Moje miasteczko nie jest przystosowane do tego aby zatrudniać osoby niepełnosprawne, a jeżeli jest już taka możliwość to potencjalny pracodawca sam powinien dostosować miejsce pracy do owej osoby, gdyż gminy nie stać na to i ma ona ważniejsze wydatki.

Co do dostosowania miejsc publicznych Panie stwierdziły, iż nie ma większej potrzeby na tworzenie podjazdów we wszystkich miejscach, gdyż liczba osób poruszających się na wózkach w naszej gminie jest niewielka. Muszę powiedzieć szczerzę, iż takie nastawienie trochę mnie zdziwiło bo tak na dobra sprawę nie tylko chodzi o osoby poruszające się na wózku ale także mogłoby to dotyczyć matek z wózkami, ponieważ na dobrą sprawę one także nie mają dostępu do tych wszystkich miejsc. No, ale najprościej wytłumaczyć się brakiem jakichkolwiek funduszy. Oczywiście środki na dofinansowywanie imprez dla niepełnosprawnych są, z jednej strony wiadomo, że Oni też powinni mieć kontakt z kulturą, rekreacją, jednak to im w przyszłości nie da satysfakcji, którą może dać praca i osiągnięcie w życiu chociaż niewielkiej samodzielności jak dla nas a dla nich ogromne.

Zapewne moja gmina nie jest jedyną, która nie potrafi zapewnić niepełnosprawnym możliwości zatrudnienia, jednakże mam nadzieję, iż za parę lat praca niepełnosprawnych będzie na porządku dziennym.

Kończąc chciałabym podsumować całą moją pracę. Osoby niepełnosprawne otaczają nas zewsząd, czasmi mijamy kogoś na ulicy i nie zdajemy sobie sprawy, że owa osoba jest osobą niepełnosprawną, gdyż tak dużo jest rodzajów niepełnosprawności, że niektóre nie są czasami dostrzegalne. Jednak nawet te niedostrzegalne mogą człowiekowi przekreślić szansę na normalne życie. Właśnie dlatego w całym kraju powstają warsztaty aktywizacji zawodowej. To ona daje szansę niepełnosprawnym na prawie normalne, życie. Dzięki nim niepełnosprawni mają możliwość podwyższenia swoich kwalifikacji, a do zatrudnienia takich osób potrzebne są jedynie chęci oraz tolerancja, której niekiedy brak w naszym kraju. Cieszy mnie kiedy na różnych portalach bądź gazetach czytam ogłoszenia o pracy, gdzie pracodawcy poszukują osób niepełnospranych niekiedy na dość poważne stanowiska, ale później nadchodzi chwila zastanowienia czy oni czasami nie zatrudniają takich osób tylko ze względu na to, iż otrzymują z tego tytułu pewne dotacje lub są zwolnione z podatku? Pewnie w większości przypadków właśnie o to chodzi o zyskanie taniej siły roboczej. Smutne są takie stwierdzenia, ale niestety prawdziwe. Mam nadziej, że za pare lat nie będzie powdziału na tych mniej sprawnych i bardziej sprawnych. Jest tyle miejsc pracy, które spokojnie mogłyby być powierzane osobą niepełnosprawnym, i wcale niepotrzebne by im było do tego mieć sprawne nogi czy słuch.

BIBLIOGRAFIA:

Podstawa prawna
1) Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 1997 r. Nr 123, poz. 776, z późn. zm.);
2) Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (Dz. U. z 2003 r. Nr 139, poz. 1328).
Czasopisma:

3) Buczkowska Dostosowanie polskiego praw dotyczącego osób niepełnosprawnych do wymogów Unii Europejskiej. Biuletyn Biura Informacji Rady Europy nr 4 2004

4) Kiełducka M. Prawo dotyczące niedyskryminacji osób niepełnosprawnych na rynku pracy w Polsce. Biuletyn Biura Informacji Rady Europy nr 4 2004

5) Serafin.R. Praca a niepełnosprawność (część 1), Praca i Rehabilitacja Niepełnosprawnych, 2005, Nr 5 (85) 9-12

6). Serafin.R. Praca a niepełnosprawność (część 2), Praca i Rehabilitacja Niepełnosprawnych, 2005, Nr 6 (86) 18-23

7) Stec M. : Stopnie niepełnosprawności, “Gazeta Podatnika”2007 nr 91.

Literatura:

8) Encyklopedyczny słownik rehabilitacji. Pod redakcją T. Gałkowskiego i J. Kiwerskiego.

Warszawa 1986. PZWL

9)Gąciaż B., Ostrowska A., Pańków W., Integracja społeczna i aktywizacja zawodowa osób niepełnosprawnych zamieszkałych w małych miastach i na terenach wiejskich uwarunkowania sukcesów i niepowodzeń, IFiS PAN 2008.

10) Kurkus-Rozowska B., Potrzeba oceny możliwości psychofizycznych osób niepełnosprawnych w celu ich optymalnego zatrudnienia. Problemy Rehabilitacji Społecznej i Zawodowej. 1997, Nr 1 (151 ), 48-53

11) Majewski T. Rehabilitacja zawodowa osób niepełnosprawnych, Centrum badawczo-
Rozwojowe Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, Warszawa 1995

12) Majewski T. Osoby niepełnosprawne - problemy, potrzeby i możliwości zawodowe, w Gmina a niepełnosprawność praca zbiorowa T. Majewski, C.Miżejewski, W.Sobczak 2007, 11-21

13)Parchomiuk M.,.Byra S., Rodzaj niepełnosprawności a poczucie jakości życia, [w:] Jakość życia a niepełnosprawność pod red Zofii Palak i in. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, 2006

9. Majewski T. Rehabilitacja zawodowa osób niepełnosprawnych, Centrum badawczo- Rozwojowe Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, Warszawa 1995

10. Majewski T. Osoby niepełnosprawne - problemy, potrzeby i możliwości zawodowe, w Gmina a niepełnosprawność praca zbiorowa T. Majewski, C.Miżejewski, W.Sobczak 2007, 11-21

Stec M. : Stopnie niepełnosprawności, “Gazeta Podatnika”2007 nr 91.

Gąciaż B., Ostrowska A., Pańków W., Integracja społeczna i aktywizacja zawodowa osób niepełnosprawnych zamieszkałych w małych miastach i na terenach wiejskich uwarunkowania sukcesów i niepowodzeń, IFiS PAN 2008, str. 59 -60.

Encyklopedyczny słownik rehabilitacji. Pod redakcją T. Gałkowskiego i J. Kiwerskiego. Warszawa 1986. PZWL

Gąciaż B., Ostrowska A., Pańków W., Integracja społeczna i aktywizacja zawodowa osób niepełnosprawnych zamieszkałych w małych miastach i na terenach wiejskich uwarunkowania sukcesów i niepowodzeń, IFiS PAN 2008, str. 40 -47.

18

---