Met.reh.os.dor.z.gł temat 8
„Aktywizacja zawodowa uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu znacznym i umiarkowanym” Maria Piszczek
Przysposobienie do pracy uczniów głębiej upośledzonych umysłowo w aspekcie ich możliwości psychofizycznych.
Ważne jest odpowiednie przygotowanie N- brak jego profesjonalizmu może zdaniem A. I F. Brauner stanowić realne zagrożenie dla ucznia objętego wstępnym programem kształcenia zawodowego. Podczas nauki podstawowych czynności zawodowych wszystkie ruchy powinny być wykonane profesjonalnie, bez względu na poziom umysłowy dziecka. N bez precyzyjnych nawyków mogą bardziej zaszkodzić uczniowi niż pomóc. Ogólne zasady jakie powinni stosować:
Właściwa postawa ciała podczas pracy
Rodzaj koniecznych ruchów oraz ich rytm
Długość niezbędnych przerw
Sposób przygotowania miejsca pracy oraz niezbędnych materiałów oraz narzędzi
Trzymanie materiałów i narzędzi
Sposoby kontroli wykonanej pracy
Nie istnieje prosty związek pomiędzy stosunkiem do pracy a poziomem rozwoju intelektualnego. Ważne tu są zainteresowania, potrzeby motywy i pragnienia!
Trzeba dostosować zadanie do potrzeb i osobowości danego człowieka. Przysposobienie do pracy powinno być ściśle powiązane z kształtowaniem osobowości ucznia. Przyszła praca i miejsce mogą być dla osoby : tylko sposobem spędzania wolnego czasu, uzyskiwaniem środków materialnych i innych korzyści, miejscem realizacji potrzeby osiągnięć i uznania, realizowaniem potrzeby kontaktów społecznych, azyl od problemów i awantur domowych.
Przed podjęciem decyzji o rozpoczęciu przysposobienia ucznia pracy trzeba określić jego motywację do różnych działań: do jakich działań jest zmotywowany i dlaczego? Jak przebiega realizacja jego podstawowych motywów?, w jakich strefach motywacja jest niska i jak ja podnieść?.
Najważniejsze informacje o uczniu które pozwolą dokonać właściwego wyboru aktywności zawodowej i zaplanować przebieg edukacji przysposabiającej do pracy z uwzględnieniem jego mocnych stron, możliwych do wyeliminowania lub kompensacji braków.
Dane personalne.
Dotychczasowy przebieg edukacji oraz opanowanie umiejętności szkolnych.
Info o stanie zdrowia dziecka(rozwój fizyczny, schorzenia, funk zmysłu wzroku i słuchu, sprawność układu mięśniowego, ocenę reakcji statycznych, odruchów nastawczych, automatyzonów ruchowych)
Ocena rozwoju motorycznego(pozycja postawa ciała, lokomocja-przemieszczanie się w przestrzeni, koordynacja ruchowa i wzrokowo-ruchowa, manipulacja)
Występowanie u ucznia zaburzeń procesów regulacji. Najczęściej zaburzenia te jeden lub kilka z następujących:
Podwyższona lub obniżona reaktywność na dźwięk, na ostre światło lub ostre światło lub nowe i wyraziste bodźce wzrokowe, na ruch w przestrzeni, na bodźce zapachowe, temperaturę
Obronność dotykowa, lub obniżona reaktywność na dotyk lub ból
Złe napięcie motoryczne
Obniżona w stosunku do wieku umiejętność planowania motorycznego, modulowania aktywności motorycznej, precyzyjna motoryka, zdolność przetwarzania informacji wzrokowo- przestrzennych
Funkcjonowanie procesów uwagi i pamięci
Zaburzenia spostrzegania spowodowane brakiem odpowiedniego doświadczenia czuciowego. Charakterystyczne zaburzenia:
Unikanie dotykania różnych przedmiotów, wzdryganie się, odwracaniu wzroku podczas ich dotykania
Występowanie dziwnych ruchów palców po dotknięciu czegoś
Konieczność ciągłego upewniania się o stabilność podłoża
Unikanie kontaktu w sytuacjach, w których zmiany oporu są słabo wyczuwalne
Tendencja do chwytania rzeczy tylko jedną ręką
Trudności które z tego wynikają polegają na: ocenie odległości pomiędzy przedmiotami, utrzymaniem określonego porządku działań, wyobrażeniem sobie przebiegu czynności, orientacje w czasie, zachowaniem równowagi, rozpoznawaniem i ocenianiem niebezpieczeństwa.
Ocena sprawności samoobsługowych.
Zwracamy uwagę czy wykonuje daną czynność samodzielnie, czy po demonstracji przez N, czy po słownym instruktażu, czy potrzebuje fizycznej pomocy N, odmawia wykonania czynności, nie jest w stanie samodzielnie cos zrobić
Opis szczególnych uzdolnień.
Mowa i jej rozumienie
Umiejętność planowania i samokontroli.
Wyniki jakie uzyskają osoby z gł NI znacznie odbiegają od wymogów zadania. Dokonujemy tu analizy popełnionych przez ucznia błędów, a także strukturalnej i funkcjonalnej oceny różnych jego działań. Wskaźnikami jakie powinniśmy uwzględnić do oceny powinny być:
Występowanie wstępnej orientacjo w zadaniu (czy uczeń analizuje wzór, sprawdza narzędzi, materiał) sposób orientacji(prosty-rozwinięty, sukcesywny-symultaniczny), rozmiar poszczególnych kroków orientacji
Charakterystyka części wykonawczej: chaotyczne próby i błędy bez analizy wyniku, czy naśladuje działania dorosłego, rówieśników czy działa samodzielnie
Charakterystyka części kontrolnej: czy zauważa i poprawia błędy, do jakich zachowań prowadzi zauważenie błędu.
Ważne jest również:
Czy zawarte w instrukcji zadanie jest wyznacznikiem jego kolejnych działań, czy przechowuje je w pamięci i nie zamienia na inne
Czy wykonuje wszystkie zaplanowane czynności i operacje
Czy kontroluje i ocenia poprawność wykonania kolejnych czynności
Czy porównuje ostateczny produkt swojej działalności ze wzorem
Jeśli uczeń ma trudnośc w skupieniu się na wykonywaniu zadań, pomagamy mu w ich zniwelowaniu przez przyzwyczajenie go do głośnego mówienia podczas wykonywania kolejnych czynności, a także uczymy go aby w odpowiedzi na pytanie „co zacznę robić” zwerbalizował specyficzna samo instrukcję np. kładę ser na kanapkę.
Ogólne zasady wydawania pod własnym adresem poleceń słownych:
N wykonuje określone zadanie mówiąc o tym co kolejno robi i dlaczego to robi
N instruuje ucznia polecając mu wykonanie kolejnych czynności koniecznych do zrealizowania zadania
Uczeń samodzielnie wykonuje zadanie(N głośno nazywa poprawnie wykonane działania przez dz)
Ucz wykonuje po raz kolejny zadanie wydając głośno instrukcje
Ucz wykonuje zadanie instruując się szeptem
Ucz wykonuje zadanie instruując się jedynie w myślach
Samoinstrukcja powinna obejmować:
Pytanie o naturę zadania- na czy polega, co zrobić aby je wykonać
Szczegółowy plan realizacji zadania- od czegoś zacząć, co po kolei zrobić
Samokierowanie i samoinformowanie podczas wykonywania zadania: zrobię to, muszę powtórzyć itd.
Różne wzmocnienia: to zrobiłem dobrze, udało się
Samo instrukcja może być wykorzystywana w czasie uczenia się różnych umiejętności zawodowych. Począwszy od wykonywania prostych ruchów i nieskomplikowanych czynności manualnych.
Gotowość do pracy nie może być ujmowana jako rzecz statyczna, jest ona zmienna w czasie, w dużym stopniu wyuczana, podlegająca działaniom kształcącym.
Każda analiza pracy powinna uwzględniać 3 aspekty:
Aspekt energetyczny: rodzaj wysiłku, poziom i rozkład wysiłku
Aspekt regulacyjny:
Czynności orientacyjne: treść potrzebnych info, forma ich przedstawienia, dominujący rodzaj sygnałów dot realizacji zadania, struktura pola spostrzegania
Podejmowanie decyzji: treść i częstotliwość ich podejmowania, poziom nacisku
Czynności wykonawcze: rodzaj wykonanych czynności, struktura czynności warunki pracy
Aspekt współdziałania: rodzaj komunikacji między osobami wykonującymi określona pracę, czy będzie ona wykonywana samodzielnie, we współpracy z innymi
Kwestionariusz analizy stanowiska obejmuje:
Uzyskiwanie informacji
Procesy umysłowe
Wynik pracy, produkt
Relacje kontakty z innymi ludźmi
Warunki, kontekst pracy
Inne cechy pracy(jakie czynności, warunki, cechy)