Bariery w aktywności zawodowej osób niepełnosprawnych
1. Bariery edukacyjno-kompetencyjne
Stosunkowo niski poziom wykształcenia i kwalifikacji zawodowych.
Osoby niepełnosprawne cechują się wyraźnie słabszym poziomem wykształcenia niż osoby sprawne. Jednakże w ostatnich latach obserwuje się systematyczny wzrost liczby studentów z niepełnosprawnością (rok 2005 - 14 510, rok 2010 - 30 100).
Niedostosowanie kwalifikacji zawodowych osób niepełnosprawnych do potrzeb gospodarki i rynku pracy. Ograniczony zakres kierunków i specjalności zawodowych, w których możliwe jest kształcenie tej grupy.
Związane z niższym poziomem wykształcenia luki i niedostateczny poziom umiejętności kluczowych (obsługi komputera, obsługi nowoczesnego sprzętu biurowego, komunikowania się, autoprezentacji, znajomości języków obcych).
Brak wystarczającej wiedzy na temat: sytuacji na rynku pracy, trendów zatrudnienia, oczekiwań pracodawców wobec kandydatów do pracy, poszukiwanych umiejętnościach i wynikający z tej sytuacji nieadekwatny obraz rzeczywistości na rynku pracy. Niska znajomość publicznej i niepublicznej sieci instytucjonalnej świadczącej usługi na rynku pracy, wynikająca z niedoinformowania osób niepełnosprawnych w tym zakresie.
Niewielkie doświadczenie zawodowe ogółem w społeczności niepełnosprawnych związane z niską aktywnością zawodową, lub ograniczone doświadczenie z uwagi na jednorodność wykonywanych zadań zawodowych (niska mobilność zawodowa związana z zatrudnieniem w jednym zakładzie pracy, najczęściej w systemie Zakładów Pracy Chronionej).
2. Ekonomiczne
Bardzo niskie dochody pochodzące głównie ze świadczeń społecznych (niezarobkowe źródła dochodu: głównie renty i zasiłki).
Dość często w rodzinach osób z niepełnosprawnością możemy zaobserwować, iż świadczenie rentowe jest jedynym stałym źródłem utrzymania całej rodziny. Trudna sytuacja ekonomiczna osób niepełnosprawnych uniemożliwia lub utrudnia podejmowanie inwestycji edukacyjnych dalszego kształcenia oraz rozwoju zawodowego.
3. Psychologiczne
Deficyty mentalne i osobowościowe wynikające z niskiego poziomu samooceny oraz niskiego poczucia własnej wartości.
Nieadekwatny (zbyt krytyczny) obraz „własnego ja".
Niski poziom samodzielności i niezależności społecznej.
Koszty emocjonalne związane z bólem fizycznym i trudnymi przeżyciami wynikającymi z przebiegu choroby.
Obciążenie psychiczne - „ból psychiczny" z powodu braku akceptacji i bycia „innym" skutkujące poczuciem ograniczonych szans na udane życie.
4. Instytucjonalne
Brak infrastruktury społecznej, słabo rozwinięta sieć instytucji i organizacji specjalizujących się w obsłudze osób niepełnosprawnych (szczególnie odczuwalna jest ta sytuacja na wsiach i małych miejscowościach).
Niewystarczająca promocja atutów i potencjału osób niepełnosprawnych przez instytucje rynku pracy i inne podmioty zaangażowane w problematykę niepełnosprawności.
Bariery architektoniczne, których likwidacja wiąże się wysokimi kosztami dla instytucji, w tym dla pracodawców.
Obawa pracodawców przed ponoszeniem dodatkowych kosztów związanych z przystosowaniem stanowisk prac dla niepełnosprawnych oraz zapewnieniem odpowiedniej opieki medycznej i rehabilitacyjnej.
5. Organizacyjne
Brak wyczerpujących rozwiązań w zakresie elastycznych form pracy dla niepełnosprawnych na otwartym rynku pracy.
Niska mobilność przestrzenna oraz trudności w przemieszczaniu, które są spowodowane niedostosowaną infrastrukturą transportową (np. kolej, PKS).
Utrudniony dostęp i brak możliwości pełnego korzystania z usług oraz brak dostępu do wielu dziedzin życia społecznego.
6. Postawy w społeczeństwie
Stereotypy społeczne nt. niepełnosprawności oraz niezrozumienie dla specyficznych potrzeb w zatrudnieniu osób niepełnosprawnych w społeczeństwie, w tym wśród pracodawców.
Jak obrazują wyniki wielu badań, stereotyp ma większe znaczenie przy ocenie potencjalnego niepełnosprawnego pracownika niż jego kompetencje. Obecna jest także obawa pracodawców przed uciążliwością zatrudnienia osób z dysfunkcjami; zdaniem pracodawców praca osób niepełnosprawnych ma wymiar głównie terapeutyczny. Zasadnicze jednak znaczenie ma w przypadku osób niepełnosprawnych-biernych zawodowo, kwestia rozbudzenia ich aspiracji zawodowych i życiowych oraz przygotowanie do samodzielności.