Inwentaryzacja

Istota inwentaryzacji

Formy inwentaryzacji

Metody inwentaryzacji

Niedobory i nadwyżki

Kompensata

Ewidencja

Inwentaryzacja

Służy do okresowego sprawdzania

stanu aktywów i pasywów
wykazywanego w księgach
rachunkowych lub jego ustalenia,
jeżeli nie prowadzi się bieżącej
ewidencji stanów (np. produkty w
toku, materiały, towary odpisywane
w koszty w momencie ich zakupu)

Formy inwentaryzacji

-

inwentaryzacja pełna okresowa

-

inwentaryzacja pełna ciągła

-

inwentaryzacja wyrywkowa
okresowa lub ciągła

Inwentaryzacja pełna

okresowa

Polega na ustaleniu rzeczywistego stanu

wszystkich składników aktywów i pasywów
na określony dzień.

Polega ona na inwentaryzacji poszczególnych

składników nie w jednym terminie, lecz
sukcesywnie, tak aby określić stan
inwentaryzowanych aktywów i pasywów w
określonym przedziale czasowym (różne
grupy w różnych dniach).

Inwentaryzacja pełna

ciągła

Polega na dokonywaniu systematycznie

w ciągu okresu inwentaryzacyjnego w
różnych, planowo określonych
terminach, spisów z natury
poszczególnych składników środków
w taki sposób, aby wszystkie środki w
ciągu tego okresu zostały objęte
inwentaryzacją z wyznaczoną
częstotliwością.

Inwentaryzacja pełna

ciągła

Ustala się tutaj roczny plan

inwentaryzacji (daty inwentaryzacji

poszczególnych składników są

poufne) z zachowaniem terminów

określonych w Ustawie o

rachunkowości.

Plan inwentaryzacji zatwierdza

kierownik jednostki.

Wyrywkowa inwentaryzacja ciągła lub

okresowa

Polega na ustaleniu rzeczywistego

stanu części (fragmentu)
składników aktywów i pasywów
na wybrany dzień lub w
określonym terminie.

Wyrywkowa inwentaryzacja ciągła lub
okresowa

Obejmuje ona tylko objęte

ewidencją ilościowo-wartościową:

-

materiały,

-

towary,

-

produkty gotowe,

-

półfabrykaty.

Wyrywkowa inwentaryzacja ciągła lub
okresowa

Cel:

-

kontrola osób materialnie
odpowiedzialnych,

-

zmiana osoby materialnie
odpowiedzialnej,

-

określenie strat w przypadku
zdarzeń losowych.

Sposoby inwentaryzacji



Spis z natury



Potwierdzenie salda



Porównanie danych
ewidencyjnych z dokumentami

Spis z natury

Spis z natury składników

majątkowych, ich wycena,
porównanie z danymi z ksiąg
rachunkowych oraz wyjaśnienie i
rozliczenie ewentualnych różnic

Spis z natury

Stosowany jest do składników

dających się policzyć, zmierzyć,
zważyć

Dotyczy składników będących

własnością jednostki jak i obcych
powierzonych w celu sprzedaży,
przechowywania, przetwarzania
lub używania.

Potwierdzenie prawidłowości

sald księgowych

To otrzymywanie od banków i

kontrahentów potwierdzenia
prawidłowości wykazywanego w
księgach jednostki stanu aktywów
oraz wyjaśnienie i rozliczenie
ewentualnych różnic.

Potwierdzenie prawidłowości

sald księgowych

Tą metodą inwentaryzuje się:

-

środki pieniężne zgromadzone na
rachunkach bankowych,

-

należności,

-

pożyczki,

-

zobowiązania,

-

aktywa własne powierzone
kontrahentom.

Porównanie danych ewidencyjnych z

dokumentami

To porównanie danych z ksiąg

rachunkowych z odpowiednimi
dokumentami i weryfikacja
realnej wartości tych składników.

Porównanie danych ewidencyjnych z

dokumentami

Obejmuje ono pozostałe składniki

aktywów i pasywów,
niezinwentaryzowane na koniec
roku obrotowego w inny sposób.

Różnice inwentaryzacyjne

-

Niedobory

-

Szkody

-

Nadwyżki

Różnice inwentaryzacyjne

Niedobory i nadwyżki ustala się:

-

ilościowo i wartościowo

-

wartościowo.

Różnice inwentaryzacyjne

Ilościowo i wartościowo dotyczy

rzeczowych składników majątku
(środków trwałych, towarów,
materiałów i opakowań), jeżeli ich
ewidencja w księgach
rachunkowych jest prowadzona
wartościowo i w jednostkach
naturalnych.

Różnice inwentaryzacyjne

Wartościowo dotyczy gotówki,

papierów wartościowych, towarów
i opakowań w placówkach handlu
detalicznego, jeżeli ich ewidencja
w księgach rachunkowych
prowadzona jest wartościowo.

Niedobory

Ujemne różnice ilościowe i

wartościowe ujawnione w drodze
porównywania stanu rzeczywistego
ze stanem księgowym.

Stan rzeczywisty < Stan księgowy

Powstają podczas transportu,

magazynowania, użytkowania,
produkcji.

Szkody

To utrata pierwotnej wartości

użytkowej składnika majątku.

Przyczyny powstania:

-

niewłaściwe warunki składowania,

-

warunki atmosferyczne,

-

zaniedbania osób materialnie
odpowiedzialnych.

Nadwyżki

Dodatnie różnice ilościowe i

wartościowe ujawnione w wyniku
porównania stanu rzeczywistego ze
stanem księgowym.

Stan rzeczywisty > Stan księgowy

Powstają podczas:
- transportu, magazynowania,

użytkowania, produkcji.

Niedobory

-

ubytki naturalne

-

niedobory i szkody niezawinione

-

niedobory i szkody zawinione.

Ubytki naturalne

To nie dające się się uniknąć

zmniejszenia ilości składnika
mieszczące się w granicach norm
ubytków naturalnych, powstałe w
wyniku takich procesów
fizykochemicznych, takich jak
wysychanie, ulatnianie,
parowanie.

Niedobory i szkody

niezawinione

Powstają z przyczyn niezależnych od

osób materialnie odpowiedzialnych:

-

ubytki przekraczające normy
niezawinione np. powstałe w
wyniku złego pakowania,

-

w wyniku niedokładności urządzeń
pomiarowych,

-

zdarzenia losowe (pożar, kradzież).

Niedobory i szkody

zawinione

Powstają z winy osób materialnie

odpowiedzialnych lub innych
osób, w wyniku:

-

niedbalstwa,

-

nadużyć,

-

naruszenia przepisów.

Niedobory i szkody

zawinione

1)

Niedobory bezsporne – osoba
winna wyraża zgodę na ich
pokrycie.

2)

Niedobory sporne – osoba winna
nie wyraża zgody na ich pokrycie:
a) niedobory dochodzone na
drodze postępowania sądowego,
b) niedobory niedochodzone.

Nadwyżki

Powstają w wyniku:

-

niedokładności urządzeń
pomiarowych mieszczące się w
granicach dopuszczalnego błędu,

-

błędów w dokumentacji,

-

pomyłkowej zamiany podobnych
składników.

Kompensata niedoborów z

nadwyżkami



Przyjmuje się tu za prawdopodobne, że
w ruchu magazynowym zaistniały
pomyłki przy przyjmowaniu bądź
wydawaniu składników, powodujące że
zamiast materiału „A” można
nieumyślnie wydać podobny do niego
materiał „B”.



Kompensata jest dokonywana przed
obliczeniem ubytków naturalnych.

Warunki kompensaty

nadwyżek i niedoborów



zostały ustalone w ramach tego

samego spisu z natury,



dotyczą tej samej osoby

odpowiedzialnej materialnie lub osób

rozliczanych i objętych

współodpowiedzialnością majątkową,



powstały w pokrewnych

asortymentach (dot. kształtu,

rozmiaru, koloru ...)

Sposoby kompensaty



globalnie,



indywidualnie

Globalnie



w ramach z góry ustalonych „grup
kompensacyjnych”, obejmujących
składniki tego samego lub pokrewnego
asortymentu, w podobnych
opakowaniach, podobnych
kolorystycznie;



kompensaty wewnątrz grup przebiegają
globalnie według zasady „wszystkie
niedobory ze wszystkimi nadwyżkami”.

Indywidualanie



w ramach wytypowanej jednej
nadwyżki i jednego niedoboru;



stosowany w odniesieniu do
składników zaliczonych do różnych
grup kompensacyjnych oraz tam
gdzie nie ustala się grup
kompensacyjnych, gdy spełnione są
warunki umożliwiające kompensatę.

Podstawowa zasada

kompensaty

„Zasada mniejszej ilości i niższej

ceny”

Różnice pozostające po

kompensacie (do dalszego

rozliczenia):



ilościowe – gdy ceny kompensowanych
składników są równe, ale ilości są
różne,



wartościowe – gdy ilości
kompensowanych składników są
równe, ale ceny są różne,



zarówno ilościowe, jak i
wartościowe – gdy różne są ilości oraz
ceny kompensowanych składników.