Seksualność w różnorodnych
chorobach somatycznych

Pracownia Seksuologii i Psychoterapii
II Kl. Psychiatrycznej Warszawskiego
Uniwersytetu Medycznego

Zaburzenia erekcji - przyczyny

PSYCHOGENNE – 20% PRZYPADKÓW
ORGANICZNE - 80% przypadków



Miażdżyca tętnic



Cukrzyca



Choroby sercowo – naczyniowe



Zaburzenia hormonalne np. prolactinoma



Choroby gruczołu krokowego



Pourazowe



Po zabiegach chirurgicznych w obrębie miednicy
małej, ukł. moczowego

Zaburzenia erekcji – przyczyny c.d.



Inne przyczyny organiczne



Przewlekła niewydolność nerek



Niewydolność wątroby



Stwardnienie rozsiane



Choroba Alzheimera



Radioterapia w przypadku ca. Prostaty



Polekowe zaburzenia erekcji

Zaburzenia erekcji organiczne -
mechanizm



Upośledzenie dopływu krwi do prącia
np. z powodu zmian miażdżycowych



Czynniki ryzyka



Cukrzyca, nadciśnienie tętnicze,
hyperlipidemia



Palenie tytoniu, wiek, otyłość, brak
aktywności fizycznej, stany lękowe,
uzależnienia



stres

Leki a zaburzenia erekcji



Stosowane w leczeniu chorób sercowo –

naczyniowych : moczopędne (pochodne

hydrochlorotiazydu), inhibitory konwertazy

angiotensyny, antagoniści kanału

wapniowego, beta –adrenolityki



Leki przeciwdepresyjne, przeciwlękowe,

uspokajające



Leki przeciwalergiczne (antyhistaminowe)



Inne – stosowane w zaburzeniach żołądkowo –

jelitowych, w zaburzeniach urologicznych, w

chorobach neurologicznych.

Neurogenne przyczyny zaburzeń
erekcji



Pochodzenia mózgowego



Guzy mózgu – pochodzenia nowotworowego i
inne (tętniaki, torbiele), guzy okolicy czołowej,
guzy hormonalnie czynne



Urazy mózgu



Udary mózgu



Przewlekłe zespoły otępienne



Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych



Padaczka



Pochodzenia rdzeniowego

Przewlekłe zespoły otępienne



Choroba Parkinsona



Choroba Alzheimera



Choroba Huntingtona

Choroby te powodują zmniejszenie

sprawności psychofizycznej chorego,
objawy otępienia OUN, oraz
osłabienie lub zanik libido, zaburzenia
erekcji.

Zapalenie opon mózgowo-
rdzeniowych



Choroba o ostrym przebiegu



Triada objawów – gorączka, zespół
oponowy, zmiany zapalne w płynie m-r.



Niekiedy w fazie ostrej choroby
obserwowano długo utrzymujące się
erekcje,



W zapaleniach wirusowych obserwowano
ataki podniecenia seksualnego i
długotrwałe masturbacje.

Padaczka



Dotyka zwykle ludzi młodych, dlatego

stwarza wiele problemów

zakłócających życie seksualne

pacjentów.



Zaburzenia wzwodu po lekach

przeciwpadaczkowych



Zaburzenia seksualne często spotyka

się w padaczce skroniowej i

ciemieniowej.

Zaburzenia seksualne w padaczce
c.d.



Zaburzenia mają charakter napadowych
doznań seksualnych w postaci podrażnienia
w narządach płciowych z towarzyszącym
uczuciem zadowolenia seksualnego a nawet
orgazmu (napady częściowe proste).



Powstają one w okolicznościach nie
związanych z przeżyciami seksualnymi.



Ponad to w padaczce występują różnorodne
dysfunkcje seksualne oraz parafilie.

Padaczka a seks c.d.



W uszkodzeniu płatów skroniowych
obserwuje się



Osłabienie aktywności seksualnej



Osłabienie lub zanik libido



Zachowanie lub wzmożenie libido – sporadycznie



Zachowania parafilne



Fetyszyzm, pedofilia



Ekshibicjonizm



Sporadycznie stosunek seksualny wyzwala
napad epi

Zaburzenia erekcji pochodzenia
rdzeniowego



Urazy kręgosłupa i rdzenia kręgowego



Guzy rdzenia kręgowego



Zapalenie rdzenia kręgowego



Wiąd rdzenia



Gruźlica rdzenia



Stwardnienie rozsiane

Stwardnienie rozsiane



Dochodzi do powstania zaburzeń
erekcji



Po kilku latach trwania choroby ED
występuje u 70% pacjentów.



Inne zaburzenia



Obniżenie libido



Opóźnienie wytrysku



Osłabienie czucia w okolicy genitalnej

Zaburzenia erekcji w chorobach
układu sercowo-naczyniowego



ED występuje u 61% chorych z CHNS



U 67% chorych z tej grupy ED poprzedzały

objawy CHNS o 3 lata



77% chorych z dusznicą bolesną miało ED

przed pojawieniem się dolegliwości

dławicowych



52% M z nadciśnieniem tętniczym zgłasza

ED



86% M z chorobami naczyń obwodowych

ma ED

Ocena ryzyka kardiologicznego w
aktywności seksualnej



Grupa małego ryzyka – łagodna CHNS,
stabilne NT, po zawale >6-8tg, nie
występują ą objawy kliniczne niewydolności
serca



Grupa wysokiego ryzyka – niestabilna
CHNS, lub znaczne zaostrzenie dolegliwości
dławicowych, niekontrolowane NT,
niewydolność krążenia, poniżej 2tg od
zawału serca, ciężkie wady zastawkowe,
arytmie komorowe

Czynniki ryzyka chorób układu
krążenia



Wiek,



Nadciśnienie tętnicze,



Cukrzyca (podwójny czynnik ryzyka),



Palenie papierosów,



Zaburzenia lipidowe,



Siedzący tryb życia,



Dodatni wywiad rodzinny w kierunku

chorób układu krążenia.

Zawał serca a problemy seksualne



Wyraźny spadek aktywności seksualnej w

grupie chorych po przebytym zawale serca

motywowany



Spadkiem chęci, lękiem, depresją, decyzją

partnera, obawą nawrotu choroby w tym

nagłego zgonu, osłabieniem, bólami

dławicowymi, najrzadziej impotencją



U 30% chorych redukcja aktywności seksualnej

ma wyłącznie psychogenny charakter



Około 50% chorych skarży się na spadek libido



Wśród kobiet po zawale 50% zmniejsza

aktywność seks., 50% z nich doświadcza lęku

przed współżyciem

Endokrynologia



Cukrzyca



Hyperprolaktynemia



Hipogonadyzm



Choroby tarczycy



Choroby kory nadnerczy



Choroby przysadki



Zespół policystycznych jajników

Hyperprolaktynemia przyczyny



Organiczna –



gruczolak przysadki mózgowej



Czynnościowa –



Polekowa – neuroleptyki, TLPD, opioidy, doustne
leki antykoncepcyjne, estrogeny,



Wtórna do niedoczynności tarczycy



Wtórna do niewydolności nerek



Samoistna – czynnościowe zaburzenia ośrodków
dopaminergicznych w podwzgórzu



PIERCING – możliwą przyczyną
hyperolaktynemi!!!

Hyperprolaktynemia



Objawy u K – wtórny brak miesiączki
(u 67% K), cykle bezowulacyjne,
mlekotok (u 85% K), spadek libido



Objawy u M – utrata libido i potencji,
ginekomastia, mlekotok, oligospermia
z następową niepłodnością

Zaburzenia seksualne w chorobach
tarczycy



Niedoczynność tarczycy –



Zmniejszenie syntezy testosteronu w jądrach i
nadnerczach, zaburzenia przemiany
androgenów i estrogenów



U 80% M dochodzi do spadku libido



U 40-50% M dochodzi do zaburzeń erekcji



80% K zgłasza różnorodne zaburzenia
seksualne, w tym 37% anorgazmię



W hipotyreozie młodzieńczej dochodzi do
zahamowania procesów dojrzewania płciowego

Zaburzenia seksualne w chorobach
tarczycy c.d.



Nadczynność tarczycy



U 10-20% chorych – wzrost libido



U 30-40% chorych – spadek libido



U 40% M – stwierdza się impotencję



U K występują zaburzenia cyklu
miesiączkowego, w tym wtórny brak miesiączki



U 3-10% K dochodzi do wzmożenia aktywności
seksualnej i odczuwania orgazmu



U 15% K – spadek libido i osłabienie orgazmu

Zaburzenia seksualne w chorobach
nadnerczy



Niewydolność kory nadnerczy –
choroba Addisona



U K spadek libido z powodu obniżenia
syntezy androgenów nadnerczowych



U 30-40% chorych zaburzenia orgazmu



U M spadek zainteresowania sferą seks.
jako efekt przewlekłego procesu
chorobowego



U 35% M dochodzi do impotencji

Zaburzenia seksualne w chorobach
nadnerczy c.d.



Nadczynność kory nadnerczy (zespół
Cushinga) –



U 2/3 K dochodzi do androgenizacji z powodu
wzrostu wytwarzania androgenów
nadnerczowych – owłosienie twarzy, okol.
sutków, łojotokowa i trądzikowa cera, u 80% K
są zaburzenia cyklu miesiączkowego



U 20% K dochodzi do zaburzeń popędu
płciowego (zwiększenia lub obniżenia)



U większości M spadek popędu płciowego i ED

Zaburzenia seksualne w chorobach
przysadki mózgowej



Niedoczynność przysadki



U 75% M stwierdzano osłabienie lub brak
libido, w tym u 30% chorych zaburzenia
seks. były pierwszymi objawami guza
przysadki



U większości M występuje niskie stężenie
FSH i LH w surowicy, oraz kliniczne
objawy hipogonadyzmu

Objawy hipogonadyzmu



Spowodowane zmniejszeniem wydzielania

gonadototropin (FSH i LH) w następstwie

niedoczynności przysadki



Zanik gonad



U M zahamowanie spermatogenezy



Zmniejszenie syntezy T w jądrach i nadnerczach



Osłabienie libido i potencji



Brak ejakulacji



Zanik owłosienia twarzy, ogólne osłabienie,

zmniejszenie masy mięśniowej,



U K - brak miesiączki i owulacji, niedobór estrogenów

( zmiany zanikowe w obrębie narządów rodnych),

niedobór androgenów – spadek libido, zaburzenia

orgazmu

Nadczynność przysadki mózgowej -
akromegalia



Charakterystyczne zmiany w wyglądzie

prowadzą do problemów psychologicznych



U 30-50% chorych stwierdza się obniżenie

popędu płciowego, zaburzenia orgazmu,



U M – powiększenie narządów płciowych,

początkowo może być wzrost popędu, w

późniejszym okresie u 20% M dochodzi do

osłabienia libido, u 30-40% M impotencja

(jako efekt powikłań tj. cukrzycy, wtórnego

hipogonadyzmu, zaburzeń funkcji tarczycy,

hiper – PRL)

Zespół policystycznych jajników



Jajniki są torbielowate i powiększone



Wytwarzają nadmierną ilość androgenów –

androstendionu, dihydroepiandrosteronu,

testosteronu



Występuje wtórny brak miesiączki i

owulacji



Otyłość, hirsutyzm



Zwiększenie libido, większa aktywność w

okresie inicjacji zbliżeń, chęć do dominacji

seksualnej

Zaburzenia seksualne u kobiet z
cukrzycą



Zaburzenia orgazmu – stopniowo
pojawiające się i nasilające u 35% chorych
po ok.4-8 latach choroby (6% w populacji
ogólnej) stopniowy spadek częstości i
intensywności doznań



Bez spadku popędu, ale konieczność
dłuższej stymulacji dla osiągnięcia
podniecenia



Dyspareunia u 3% chorych, skłonność do
infekcji pochwy.

Cukrzyca a dysfunkcje seksualne u
mężczyzn - etiopatogeneza



Czynniki psychogenne



Czynniki organiczne



Makro i mikroangiopatia – zaburzenie napływu
krwi do członka



Zaburzenia funkcji śródbłonka naczyń



Zmniejszenie aktywności sntetazy NO



neuropatia



Wpływ leków



Hyperprolaktynemia



Niedobór testosteronu

Dysfunkcje seksualne u mężczyzn z
cukrzycą



Początkowo zmniejszenie sprężystości

erekcji



Zaburzenia wzwodu pojawiają się ok..

6-18 m-cy od wykrycia choroby



Wtórnie dochodzi do osłabienia libido



Niekiedy impotencja – pierwszym

sygnałem cukrzycy



Ejakulacja wsteczna u 1-2% chorych,

może być przyczyną niepłodności.

Zaburzenia erekcji w chorobach
urologicznych - etiologia



Obniżenie stężenia testosteronu –



Objawy – okresowe zaburzenia pamięci,

nadmierna nerwowość, trudności w zasypianiu,

uderzenia gorąca, pogorszenie koncentracji i

kojarzenia, skłonność do depresji, bóle i

zawroty głowy, obniżenie siły i masy

mięśniowej



Choroby gruczołu krokowego –



Łagodny przerost prostaty, rak prostaty



W raku prostaty- stosowane leczenie w celu

obniżenia stężenia androgenów –

farmakologiczna lub chirurgiczna kastracja

Zaburzenia erekcji w chorobach
urologicznych c.d.



Operacyjne leczenie stulejki, priapizmu,
choroby Peyroniego – na skutek
uszkodzenia nerwów miednicznych i naczyń
tętniczych doprowadzających krew do ciał
jamistych



U 75-100% M po radykalnej prostatectomii,
cystectomii, po operacjach w zakresie
odbytnicy, po operacjach naczyniowych (w
obrębie tętnic biodrowych, czy aorty
brzusznej)

Zaburzenia erekcji w chorobach
urologicznych c.d.



Choroba Peyroniego – zwłóknienie w

obrębie osłonki białawej prącia,

uniemożliwiające prawidłowy dopływ krwi

do ciał jamistych na skutek stwardnienia

włóknistego



Priapizm – bolesny, długotrwały,

nieprawidłowy wzwód, bez towarzyszącego

podniecenia seksualnego, który nie

ustępuje po stosunku czy masturbacji,

ryzyko zaburzeń wzrasta gdy wzwód trwa

ponad 6h a po 24h zaburzenia erekcji są

trwałe

Inne choroby urologiczne jako
czynniki dysfunkcji seksualnych



Stulejka



Skrócenie wędzidełka członka



Mikropenis



Zapalenie żołędzi prącia



Zapalenie cewki moczowej



Stany zapalne prostaty



Inne - wnętrostwo, żylaki powrózka

nasiennego,

Zaburzenia seksualne w ginekologii



Zależność seksualności kobiety od fazy

cyklu miesiączkowego –



W fazie przedowulacyjnej (wysokie poziomy

estrogenów) kobieta jest aktywna, ma pozytywne

nastroje



W okresie okołoowulacyjnym – wzrasta

zainteresowanie sferą seksualną



Owulacja – okres najbardziej pozytywny dla

samopoczucia i możliwości twórczych kobiety



Faza poowulacyjna (wzrost wydzielania

progesteronu) – zmienność nastrojów ze szczytem

przed miesiączką, pogorszenie samopoczucia

psychicznego, pojawienie się niepokoju,

rozdrażnienia, płaczliwości

Aktywność seksualna kobiet -
czynniki



Hormony jajnikowe –



Estrogeny – niezbędne w utrzymaniu czynności

macicy, szyjki macicy, pochwy, odpowiadają za

lubrykację, czucie, ukrwienie łechtaczki, łącznie

z androgenami biorą udział w powstawaniu i

utrzymaniu popędu płciowego



Progesteron – działanie antyestrodenne



Androgeny – stymulują popęd seksualny

oraz zdolność orgastyczną kobiety –

pochodzenia nadnerczowego 30% i

jajnikowego 20%, z obwodowej konwersji

androstendionu do testosteronu 50%

Etiologia zaburzeń seksualnych w
chorobach ginekologicznych



Bóle pochodzenia genitalnego –
endometrioza, powikłania ciążowe,



zaburzenia rozwojowe i genetyczne



Choroby sromu i pochwy



Zapalenie przydatków



Choroby nowotworowe



Stany pourazowe i pooperacyjne

Menopauza



Wypadanie funkcji jajników



Atrofia śluzówki pochwy



Dyspareunia, świąd sromu



Rozdrażnienie



Objawy depresyjne



Spadek zainteresowania seksem

Problemy psychiczne i seksualne
wynikające z niepłodności
małżeńskiej



U większości niepłodnych K stwierdza się

osłabienie popędu płciowego i zmniejszenie

zainteresowań seksualnych



Jako skutek – stanów depresyjnych,

zaburzeń hormonalnych, braku

samoakceptacji, negatywnej samooceny



Dodatkowo – brak spontaniczności w

kontaktach seksualnych (aktywność

seksualna regulowana kalendarzem

płodności, a nie rzeczywistymi potrzebami

seksualnymi) i taktowanie współżycia

zadaniowo

Niepłodność a zaburzenia
seksualne c.d.



Konieczność stałej kontroli ginekologicznej,

odczuwana przez K jako krępująca,

nieprzyjemna może zakłócać spontaniczną

seksualność



zabiegi diagnostyczne powodujące

przejściowe obj. dyspareunii



Trudności w przeżywaniu orgazmu przez K

jako efekt – utraty poczucia wartości, wzrost

napięć interpersonalnych, ograniczenie

spontaniczność w kontaktach seks., stany

depresyjne

Niepłodność a zaburzenia
seksualne u mężczyzn



Dla niektórych M trudność stanowi

pozyskanie nasienia drogą masturbacji, jako

efekt sytuacji stresowej, konieczności

oddania nasienia w danym czasie, presji

otoczenia, obawy przed ustaleniem

przyczyny niepłodności po stronie M,

zahamowań psychicznych (niechęć do

posiadania dzieci)



Impotencja przejściowa – jako efekt

osłabienia libido, braku spontaniczność

zbliżeń

Leki a dysfunkcje seksualne

25% przypadków ED (erectiale

dysfuntion) wywołana jest
stosowanymi lekami

Leki a zaburzenia erekcji –
mechanizmy



Wpływ antyandrogenowy



Hamowanie uwalniania gonadotropin



Efekt cholinolityczny



Efekt alfa i beta – adrenergiczny



Efekt dopaminolityczny



Efekt serotoninergiczny



Hamowanie syntezy NO

Grupy leków wywołujące ED



Psychotropowe – neuroleptyki,
przeciwdepresanty, przeciwlękowe



Leki przeciwpadaczkowe



Kardiologiczne – stosowane w
chorobach ukł. sercowo-naczyniowego



Stosowane w urologii



Stosowane w gastroenterologii

Leki kardiologiczne a ED



Beta – adrenolityki (atenolol,

propranolol)



Inhibitory konwertazy angiotensyny



Antagoniści kanału wapniowego



Sympatykolityki



Diuretyki



Leki antyarytmiczne



Leki hipolipemizujące

Podsumowanie – przyczyny
organiczne zaburzeń erekcji



Naczyniopochodne – choroba wieńcowa,
nadciśnienie tętnicze, cukrzyca



Neurogenne – stwardnienie rozsiane (60-
80%), udar mózgu (75%), padaczka (66%)



Endokrynne (dotyczy 10% M z ED) –
hypogonadyzm, hyper –PRL, niedoczynność
i nadczynność tarczycy



Jatrogenne – polekowe, pooperacyjne

Podsumowanie - zaburzenia
orgazmu u M, przyczyny organiczne



Wytrysk przedwczesny – nadwrażliwość
żołędzi członka, krótkie wędzidełko żołędzi
członka, stany zapalne cewki moczowej i
prostaty, cukrzyca, leki zwiększające popęd



Zahamowanie orgazmu – wady wrodzone
narządów płciowych, stany pooperacyjne,
choroby neurologiczne i hormonalne, leki



Wytrysk wsteczny – wady wrodzone ukł.m-
pł, prostatectomia, guzy nowotworowe, SM,
cukrzyca, leki

Podsumowanie – zaburzenie
orgazmu u K, przyczyny organiczne



Orgazm opóźniony – zaburzenia
hormonalne, przewlekłe choroby, niskie RR,
leki hamujące popęd płciowy, menopauza



Anorgazmia – wady anatomiczne narz.
płciowych, zmiany poporodowe, brak
kurczliwości mięśni Kegla, hyper- PRL,
niedobór testosteronu i estrogenów,
choroby tarczycy, wysoki poziom
progesteronu, cukrzyca, choroby
neurologiczne, menopauza

Podsumowanie – przyczyny
organiczne hypolibidemii



Zaburzenia hormonalne – obniżony

poziom testosteronu, estrogenów u K,

podwyższony poziom PRL,

nadczynność-niedoczynność tarczycy



Choroby przewlekłe – nowotwory,

cukrzyca, choroby układu krążenia,

choroby wątroby, choroby nerek



Uzależnienia, leki



Depresja

Podsumowanie - organiczne
przyczyny hyperlibidemii



Encefalopatia, choroba Alzheimera,
padaczka, kiła mózgu, stany
maniakalne



Hyperandrogenizm



Leki – testosteron, przeciwdrgawkowe,
przeciwparkinsonowskie

Podsumowanie – przyczyny
dyspareunii u kobiet



Srom - stany zapalne, zmiany
zanikowe, uczulenia



Przedsionek pochwy – choroby
weneryczne, urazy pochwy, porody,
zmiany zanikowe śluzówki, pochwica



Głęboko w pochwie – wady wrodzone,
infekcje, endometrioza,

Podsumowanie – przyczyny
organiczne dyspareunii u mężczyzn



Stany zapalne, uczulenia, zmiany
pourazowe członka



Zaburzenia urologiczne



Zaburzenia neurologiczne



Dysfunkcje seksualne u partnerki –
brak lubrykacji, pochwica

Zaburzenia preferencji seksualnych
– czynniki biologiczne



Zaburzenia genetyczne – zespół
Klinefertera



Zaburzenia neurologiczne – padaczka,
zespół płata skroniowego,
encefalopatia



Nowotwory mózgu



uzależnienia

Dziękuję za uwagę!
Powodzenia na egzaminie!!!