METODA
SOCJOMETRYCZNA

Socjometria wg T.Pilcha :

Zespół czynności werbalnych

i manipulacyjnych mających na celu poznanie

uwarunkowań, istoty i przemian

nieformalnych

związków międzyosobowych w grupach

rówieśniczych.

Socjometria wg Łobockiego:

Metoda polegająca w najogólniejszym

rozumieniu na podawaniu przez osoby

badane

nazwisk członków grupy, do której

one przynależą zgodnie z

określonymi kryteriami

wyboru.

Poznawcza wartość metody

socjometrycznej:

- dotyczy głównie badania stosunków

interpersonalnych,

- wyróżnia stosunki przyciągania i odpychania.

Za pomocą badań socjometrycznych

możemy poznać:

- wzajemne powiązania ze sobą poszczególnych

członków grupy,

- pozycje społeczną zajmowaną w nieformalnej

strukturze grupowej,

- podgrupy istniejące w obrębie grupy,

- postawy wzajemne członków grupy.

Badania socjometryczne

dotyczą najczęściej:

- identyfikowania osób wymagających

specjalnej uwagi,

- klasyfikowania wg różnych kategorii

wyboru,

- ustalenia struktury wewnętrznej grupy,

- mierzenia wielkości wpływu jednych osób na

drugie.

Warunki skuteczności metody

socjometrycznej:

- musi być zastosowana w

odniesieniu do grupy zamkniętej,

- potrzebna jest względnie dobra

znajomość członków danej grupy i

pozostawanie przez nich

w bliskich kontaktach interpersonalnych,

- grupa powinna obejmować nie więcej

niż kilkadziesiąt osób,

- konieczna jest stu procentowa obecność

członków grupy,

- należy dokładnie określić kryteria,

według których osoby badane dokonują
wyboru lub oceny członków danej grupy.

Podział technik

socjometrycznych:

Techniki

typowe

Techniki

nietypowe

- klasyczna

technika

socjometryczna

(technika

Moreno )

-plebiscyt

życzliwości

i niechęci
-technika

„zgadnij kto to”
-technika

uszeregowania

rangowego

Klasyczna technika

socjometryczna

:

Polega na podaniu wszystkim członkom

danej grupy starannie przemyślanych i

specjalnie sformułowanych uprzednich

pytań dotyczących podejmowanego

problemu.

W odpowiedzi na każde pytanie osoby

badane wymieniają nazwiska lub imiona

członków grupy, którzy ich zdaniem

spełniają wymagania sugerowane w

pytaniu.

Kryteria socjometryczne:

-

określone specyficzne sytuacje społeczne

założone przez eksperymentatora lub sytuacje
rzeczywiste

- są podstawą do dokonania wyboru osoby
( lub osób), z danej grupy społecznej
odpowiadających wymogom podanym
w instrukcji.

Łobocki za Gronlundem rozróżnia:

- kryteria ogólne i szczegółowe

- kryteria silnie dotyczące kontaktów

interpersonalnych i kryteria słabe,

- kryteria realne i kryteria nierealne,

- kryteria indywidualne i kryteria społeczne,

- kryteria jednostronne i kryteria dwustronne,

- kryteria pozytywne i kryteria negatywne

.

Kryteria socjometryczne

wykorzystuje się w:

- badaniach w sposób indywidualny lub zbiorowy,

- powiadamianiu osób badanych o celach jakim

maja one służyć,

- zapoznaniu osób badanych z zasadą jaka

obowiązuje ich przy dokonywanych wyborach,

- zapewnianiu o dyskrecji z naszej strony.

Tabela socjometryczna

-

dostarcza wielu informacji o dokonanych przez

badanych wyborach,

- dzięki odpowiedniemu stabelaryzowaniu wyłaniają

się tzw.: „gwiazdy”,osoby przeciętne, osoby
izolowane oraz osoby odrzucone,

- nie daje syntetycznego obrazu danej grupy.

Graficzne przedstawienie

materiału socjometrycznego

Polega na wykreśleniu tzw. socjogramów

stanowiących graficzne przedstawienie

struktury stosunków interpersonalnych

danej

grupy.

Wyróżnia się socjogramy:

- nieuporządkowane

- kołowe

- hierarchiczne

- indywidualne

Ilościowe opracowanie danych

socjometrycznych

Daje różne wskaźniki cyfrowe w zależności

od rodzaju dokonywanych obliczeń.

Rodzaje wskaźników:

Wskaźniki

indywidualne

Wskaźniki

grupowe

-status pozytywny,
-status negatywny,
-status mieszany,
-wskaźnik

ekspansywności
pozytywnej,
-wskaźnik

ekspansywności
negatywnej.

-wskaźnik

pozytywnej
ekspansywności

grupy,
-wskaźnik

negatywnej
ekspansywności

grupy,
-wskaźnik spójności
grupy,
-wskaźnik zwartości
grupy,
-wskaźnik integracji

grupy,

Tabela krytycznych wartości statusów

socjometrycznych Bronfenbrennera

:

- status wysoki,

- status wyższy od przeciętnego,

- status przeciętny,

- status niższy od przeciętnego,

- status niski.

Plebiscyt życzliwości i

niechęci

- został wprowadzony przez Janusza

Korczaka

- charakterystyczną cechą jest to, że

stawia

on poszczególnych uczniów do

obowiązku oceniania wszystkich uczniów

z klasy.

Przeprowadzając plebiscyt życzliwości i

niechęci

dla uzyskania bardziej zróżnicowanej

oceny – można posłużyć się skalą

pięciostopniową:

+ +

bardzo lubię

5

+ lubię, ale nie bardzo 4

0 jest mi obojętny

3

- raczej nie lubię

2

- - bardzo nie lubię 1

Metoda „zgadnij kto?”

- ma charakter subiektywny,

- jest szczególnie przydatna do „ rozpoznawania ”

osób

spełniających określone role w grupie lub

odznaczających

się pewnymi charakterystycznymi dla nich

cechami,

- polega na wypisywaniu przez

poszczególnych członków danej grupy nazwisk

tych kolegów, których zachowanie odpowiada

przedstawionej charakterystyce zachowań, lecz

charakterystyki mogą również obejmować

negatywne przejawy zachowania się członków

grupy,

-

warunkiem zastosowania tej techniki jest

dokładne przedstawienie członkom grupy celu i

warunków badań, należy przeprowadzić je w

odpowiedniej atmosferze.

Metoda uszeregowania

rangowego

:

- w tej metodzie należy wymienić wszystkich

członków grupy, poczynając od najbardziej do

najmniej lubianych przez siebie,

- ma duże znaczenie w badaniach

zainteresowań członków grupy, np.

poszczególnymi przedmiotami czy zajęciami

pozalekcyjnymi.

Narzędzia socjometrii

Narzędziem stosowanym w socjometrii jest

tzw. test socjometryczny.

Można badać nim:
- strukturę,
- rodzaj i natężenie związków emocjonalnych
zachodzących w małej grupie nieformalnej,
- stosunek badanych do określonych cech, wartości,
- preferencje,
- aspiracje życiowe.

Zalety metody

socjometrycznej:

- może mieć szerokie zastosowanie w badaniach
pedagogicznych, psychologicznych oraz socjologicznych,

- charakteryzuje się prostotą każdej z objętych nią
technik,

- posiada niepowtarzalne techniki badawcze,

- daje możliwość zgromadzenia w krótkim czasie ze
wszech miar różnego i bogatego materiału dotyczącego
badanej grupy,

- zastosowanie metody wymaga minimum wyposażenia
materiałowego

Wady metody socjometrycznej:

- przeprowadzone badania odzwierciedlają tylko i

wyłącznie aktualnie panujące w grupie stosunki

interpersonalne,

- za pomocą metody socjometrycznej badacz nie

dowiaduje

się o tym jakimi naprawdę są osoby

zakwalifikowane

do tzw. gwiazd lub osób izolowanych,

- brak podania przez osoby badane motywacji

dokonywanych wyborów lub zgłaszanych ocen,

- wybory odwołujące się do tautologii i odpowiedzi

wskazujących na zależności przypadkowe,

- czasochłonność zwłaszcza w opracowywaniu

i interpretowaniu wyników,

- niebezpieczeństwo nieco pochopnego i

bezkrytycznego podejścia do metody,

- trudno poznać motywy, jakimi członkowie grupy

kierują
się przy dokonywaniu wyborów
socjometrycznych.

Podsumowując stwierdzić należy, że:

- techniki socjometryczne mogą stanowić np. dla nauczycieli,
na ogół dużą pomoc w ich pracy,pod warunkiem, że zostaną
przeprowadzone w sposób poprawny,

 - badania socjometryczne wskazują na różne problemy
nurtujące daną grupę
i poszczególnych jej członków,

- dają możliwość właściwego wykorzystania zdolności osoby
najbardziej popularnej w grupie (np.w samorządzie albo w
związku zawodowym ),

  

  
-

należy pamiętać, że badania te odzwierciedlają

tylko

i wyłącznie stosunki społeczne panujące aktualnie w

danej grupie ,

  - wyniki badań zależeć mogą od różnych nie

przewidzianych

warunków

i

okoliczności

(np.

podniecenie uczniów pod wpływem jakiejś znaczącej
wiadomości zasłyszanej przed badaniem),

    - badania nie mówią nam, dlaczego badana osoba

dokonała takiego, a nie innego wyboru – można więc
polecić członkom grupy uzasadnienie dokonanych
wyborów.