Metody badań, Metoda socjometryczna, Metoda socjometryczna


Metoda socjometryczna

1. Definicja:

=> ilościowe badanie stosunków międzyludzkich w aspekcie faworyzowania, obojętności i odrzucenia w określonej sytuacji wyboru.

=> metoda ta polega głównie na

- dokonywaniu wyborów negatywnych lub pozytywnych wśród członków grupy, ze względu na określone kryteria - specjalnie sformułowane pytania

- szeregowanie członków np. od najbardziej do najmniej lubianych

- ocenie pod względem jednego lub kilku kryteriów wyboru

2. Cele metody socjometrycznej

=> identyfikacja osób wymagających specjalnej uwagi

=> klasyfikowanie według różnych kategorii wyboru, np. kategorii popularności - tzw. Gwiazdy, osoby izolowane, osoby przeciętne

=> ustalenie struktury wewnętrznej grupy (ilość podgrup, ich skład osobowy, powiązania, itd.)

=> mierzenie czynników: wielkość wpływu jednych osób na drugie

=> badanie spostrzegania i oceniania własnej roli i ról innych członków w grupie

=> badanie przejawów świadomości społecznej

3. Warunki skuteczności metody socjometrycznej

=> stosuje się ją przede wszystkim w odniesieniu do grupy zamkniętej

=> względnie dobra znajomość członków danej grupy

=> liczebność grupy: nie więcej niż kilkadziesiąt członków, im mniejsza tym badanie bardziej wiarygodne

=> najlepsza jest stuprocentowa obecność członków grupy

=> dokładne, jasnozrozumiałe dla wszystkich określenie kryteriów, wg których osoby badane mają oceniać współczłonków

=> uzyskanie zaufania badanych - poinformowanie o ewentualnym wykorzystaniu wyników badań dla przeprowadzania zmian w grupie

=> zapewnia się badanym dyskrecję

4. Zalety metody socjometrycznej

=> prostota, krótki czas oraz łatwość przygotowania każdej z technik

=> badanie przebiega w krótkim czasie przy czym gromadzony materiał jest bogaty

=> wymaga minimum wyposażenia materiałowego

=> łatwe przyporządkowanie i interpretacja danych

5. Klasyczna technika socjometryczna

=> polega na podaniu starannie przemyślanych i odpowiednio sformułowanych pytań dotyczących podejmowanego problemu wszystkim członkom grupy, którzy w odpowiedzi wpisują imiona i nazwiska osoby spełniającej wymagania stawiane w pytaniu.

a) Kryteria socjometryczne

=> to określona, specyficzna sytuacja społeczna założona przez eksperymentatora lub rzeczywista, będąca podstawą do wyboru osoby lub osób odpowiadającym wymogom podanym w instrukcji

b) rodzaje kryteriów socjometrycznych:

- kryteria ogólne - odwołujące się do jakiejś szerszej dziedziny aktywności człowieka

- kryteria szczegółowe - odnoszące się do ściśle określonej interakcji

- kryteria silne - dotyczą kontaktów interpersonalnych, którymi są zainteresowani członkowie danej grupy

- kryteria słabe - dotyczą kontaktów interpersonalnych, wobec których członkowie nie wykazują większego zainteresowania

- kryteria realne - zakładaja wysoki stopień prawdopodobieństwa wymaganej w nich interakcji

- kryteria nierealne - pozbawione takiego prawdopodobieństwa

- indywidualne - związane z wykonywaniem czynności nie związanych bezpośrednio z życiem grupy

- społeczne - związane z działaniem na rzecz grupy

- jednostronne - uniemożliwiają wybór wzajemny

- dwustronne - dopuszczają wybory wzajemne

- pozytywne - uzyskujemy obraz rozkładu w grupie sympatii

- negatywne - uchwycenie antypatii oraz ewentualnych konfliktów wewnątrzgrupowych

c) poprawność kryteriów socjometrycznych

=> niedwuznacznie wskazują na rodzaj i istotę aktywności, zgodnie z którą osoby badane maja dokonać wyboru

=> dotyczą czynności lub sytuacji dobrze znanych członkom badanej grupy

=> ograniczają do minimum wpływy czynników przypadkowych (np. chwilowy nastrój)

=> oparte na silnych, względnie trwałych stosunkach interpersonalnych

=> umożliwiają dokonywanie wyborów bez ryzyka zmiany dotychczasowej struktury grupy wbrew woli jej członków

d) kryteria odnoszące się do wyborów pozytywnych i negatywnych

=> ostrożność w formułowaniu pytań negatywnych

=> putania negatywne powinny być formułowane w taki sposób aby mówiły tylko o ewentualnym a nie definitywnym wykluczeniu konkretnych osób jako partnerów.

e) Kryteria a liczba wyborów pozytywnych i negatywnych

=> dobrze jest wymagać nieograniczonej liczby wyborów i odrzuceń w odpowiedziach pozytywnych; wówczas do analizy wykorzystujemy tylko kilka pierwszych nazwisk w odpowiedzi

=> w przypadku wyborów negatywnych pozwalamy na całkowitą dowolność odpowiedzi, łącznie z jej brakiem

=> ilość zastosowanych pytań zależy od celu i wynosi zazwyczaj 5

=> nie należy mieszać pytań dotyczących określonej funkcji w grupie z pytaniami odnoszącymi się do cech osobowości członków grupy

f) wykorzystanie kryteriów socjometrycznych w przeprowadzaniu badań

1. W sposób indywidualny - wobec dzieci nie umiejących jeszcze czytać i pisać

2. W sposób zbiorowy - wobec grup umiejących czytać i pisać

=> powiadamiamy osoby badane o celach jakimi mają służyć badania

=> wystrzegamy się nierealnych obietnic

=> zapoznajemy badanych z zasadą: rozpoczynać wybór osoby najbardziej a kończąc najmniej odpowiadającej danemu kryterium

=> należy unikać naukowych terminów, aby nie wzbudzić niepotrzebne domysły i zakłócić naturalność wyborów

=> zaleca się zastosowanie gotowych kwestionariuszy z instrukcją i pytaniami bądź samymi pytaniami

=> osoby nieobecne w dniu badań poddaje się testowi w miarę możliwości do tygodnia czasu

=> gdy pytania wymagają wyboru na podstawie kilku kryteriów należy dokonać badania w pewnych odstępach czasowych

=> zaleca się sporządzanie krótkich notatek z przebiegu badania, które później mogą okazać się przydatne podczas interpretacji danych socjometrycznych

g) Sporządzanie tabeli socjometrycznej

=> uporządkowanie wyników badania - umieszczenie ich w odpowiednio przygotowanej, dość prostej do sporządzenia tabeli socjometrycznej

1. Wpisujemy dane uczniów grupy (imię nazwisko/inicjały/samo imię) u wejścia jej kolumn poziomych i pionowych w tej samej kolejności; oddzielnie dane dziewcząt i chłopców w porządku alfabetycznym i oddzielamy specjalną linią poziomą i pionową.

2. wpisujemy uzyskane dane socjometryczne - kolumny poziome - odnoszą się do nazwisk uczniów wybierających, -kolumny pionowe - uczniów wybieranych

3. zaznaczamy wybór liczbą oznaczającą kolejność wyboru, przy czym wybór negatywny zaznaczamy „X”; można również zaznaczyć wartości wyborów w przeliczeniu na punkty - pierwszy wybór oznaczamy 5 a ostatnie 1 - ułatwia to opracowanie statystyczne

4. Podsumowujemy dane w specjalnych rubrykach - u dołu tabeli wybory otrzymane a z prawej strony wybory oddane

=> na jedną tabelę można nanieść wyniki otrzymane w odpowiedzi na kilka pytań ale jest to sposób niepraktyczny więc lepiej na każde pytanie stworzyć oddzielną tabelę

=> wybory odwzajemnione oznaczamy w tabeli kółkiem

h) Ocena tabeli socjometrycznej

=> dowiadujemy się o popularności, obojętności bądź tez o odrzuceniu uczniów:

1. Gwiazdy - osoby, które otrzymały największą ilość głosów

2. Osoby przeciętne - z mniejszą ilością głosów

3. Osoby izolowane - pozbawione głosów

4. Osoby odrzucone - z wyborami negatywnymi

=> dowiadujemy się również

1. Ile wyborów dokonała grupa, jako całość

2. Jakie istnieją podgrupy

3. Jaki rodzaj wyborów przeważa

i) Graficzne przedstawienie danych

=> polega ono na wykreśleniu tzw. Socjogramów - stanowiących graficzne przedstawienie rozkładu stosunków interpersonalnych w grupie

=> typy socjogramów:

1. grupowy - uwzględnia wszystkie osoby badane

2. indywidualny - uwzględnia tylko osoby wyeksponowane w socjografie grupowym

=> chłopców oznacza się trójkątem a dziewczyny kółkiem

=> poszczególne wybory oznacza się liniami zakończonymi strzałkami, przy czym:

1). wybory pozytywne - linią ciągłą

2). wybory negatywne linią przerywaną

3). wybory odwzajemnione - linia ze strzałkami dwukierunkowymi

3. Socjogram nieuporządkowany

- wykreśla się dla grupy kilku- lub kilkunastoosobowej

- sporządzanie zaczyna się od umieszczenia osoby najczęściej wybieranej a następnie osób które ją wybrały

- umieszczamy osoby możliwie jak najbliżej siebie oraz unikamy krzyżowania się lini

4. Socjogram kołowy (tarczowy):

=> umożliwia ukazanie podziałów grupy na podgrupy, ale też pozycje poszczególnych członków w grupie (gwiazdy, os. izolowane, itd.)

=> rysujemy kilka kół o jednakowej odległości od siebie - ilość kół zależy od rozpiętości wyborów

=> przecinamy kół na pół - każda zarezerwowana dla innej płci

=> umieszczamy wyniki w kole oraz porządkujemy je, aby w miarę możliwości linie wyboru nie przecinały się

5. Socjogram hierarchiczny:

=> jest najbardziej czytelnym socjogramem stosowanym w badaniu większych grup

=> uwzględnia tylko jedno kryterium socjometryczne - jedno pytanie

=> wykonanie:

- rysujemy oś pionową, dzielimy ją na tyle odcinków ile wynosi maksymalna liczba otrzymanych w grupie głosów na jedna osobę

- umieszczamy osoby, które otrzymały największą liczbę wyborów, później z kolei osoby, które je wybrały

- następnie osoby z mniejszą ilościa wyborów a na końcu czyli najbliżej osi poziomej osoby z najmniejszą liczbą wyborów

6. Socjogram indywidualny

=> w centrum uwagi jest tylko jeden wyróżniający się członek grupy, umieszczamy go w środku a wokół osoby które go wybrały

=> taki socjogram należy rozpatrywac na tle całościowego rozkładu dokonanych wyborów

=> pomocny jest w szczególności w badaniu zmian zachodzących w stosunkach grupy do jednej osoby

j) ilościowe opracowanie danych socjometrycznych

=> w wyniku opracowywania danych socjometrycznych otrzymujemy różne wskaźniki cyfrowe - wskaźniki indywidualne i grupowe

1. wskaźniki grupowe - określają

- stopień pozytywnej lub negatywnej ekspansywności grupy (PE, NE)

- spójności grupy (Co)

- zwartości grupy (Icc)

- integracji grupy (I)

2. Wskaźniki indywidualne

=> określają one pozycję jednego członka, zajmowaną w grupie - uwzględnia się liczbę wyborów otrzymanych lub oddanych przez dana osobę, mamy do czynienia ze statusami:

- pozytywnym (CS)

- negatywnym (RS)

- mieszany (C-RSi)

- wskaźnik ekspansywności pozytywnej lub negatywnej

=> występują również wskaźniki dotyczące powiązań podgrup - wskaźniki struktury podgrupy

=> a także analiza statystyczna na podstawie tabeli socjometrycznej

=> występuje również analiza „macierzowa” - czyli połączenie ilościowych właściwości socjometrycznych z graficznymi właściwościami socjogramu - ale jst ona efektem mozolnych obliczeń i manipulowania tabelą socjometryczną

=> istnieje też tabela krytycznych wartości statusów socjometrycznych - dowiadujemy się z niej:

- ile wyborów powinna otrzymać jednostka aby można było osiągnąć jej status wysoki lub niski

- o liczbie wyborów dozwolonych w każdym kryterium

- o średniej liczbie wyborów przypadających na jedną osobę

- o liczbie zastosowanych kryteriów (pytań) socjometrycznych

=> także socjometryczna skala akceptacji (nie jest opisana)

7. Nietypowe techniki socjometryczne:

a) Plebiscyt życzliwości i niechęci:

=> technika badania stosunków międzyosobniczych

=> każdy członek grupy ocenia każdego z pozostałych członków grupy

=> ułatwia zidentyfikowanie osób potrzebujących pomocy, nie lubianych

=> posługujemy się tutaj skalą 5-cio stopniową, oznaczając każdy stopień odpowiednim znakiem ++,+,0, - , - -. (można tez stosować inne skale)

=> podana skalę zapisuje się na tablicy (w klasie szkolnej)

=> uczniowie wykonują listę nazwisk w szeregu pionowym lub dostaja gotowy wydruk, obok umieszczają swoją ocenę.

=> opracowanie i analiza danych odbywa się przy pomocy danych (tabela socjometryczna) pod tabelą w rubryce sumuje się otrzymane punkty a obok w dodatkowej rubryce zamieszcza się dane ile konkretnych ocen otrzymała kazda osoba

=> istnieją też dwie inne metody opracowania materiału badawczego w tej technice:

1. Obliczanie rang według liczby uzyskanych punktów przez poszczególnych uczestników grupy

2. Obliczanie wskaźnika procentowego i ustalanie pozycji każdego członka grupy na przyjętej skali

=> obliczenia te mogą ułatwić rozpoznanie panującej atmosfery w grupie (klimatu); umożliwić wgląd w całokształt stosunków międzyludzkich, typowych dla badanej grupy.

b) technika „Zgadnij kto?”

=> określa osoby spełniające konkretne role w grupie, charakteryzujące się pewnymi cechami

=> technika polega na:

- wypisaniu przez każdego członka grupy nazwisk osób które odpowiadają danemu opisowi (pozytywnemu jak i negatywnemu)

=> odpowiedź ucznia jest wyrazem istniejącej w klasie opini społecznej

=> bywa zaliczana do tzw technik pseudosocjometrycznych

=> dobór listy opisów zależy od panującej w klasie sytuacji wychowawczej

=> należy unikać tych technik, które mogą wprawić uczniów w zakłopotanie lub konflikt

=> w przypadku, gdy uczniowie nie domyślają się o kogo chodzi w opisie, zostawiają puste miejsce

c) technika uszeregowania rangowego

=> polega na wymienieniu nazwisk osób kolejno, które najbardziej odpowiadają danemu kryterium do tych, które odpowiadają najmniej

=> warto przytoczyć uczniom nazwiska wszystkich osób, bądź nazw lekcji, nauczycieli poddawanych szeregowaniu

=> ta technika umożliwia orientację w sprawie mniej lub bardziej lubianych uczniów

=> jest stosunkowo uciążliwa dla badanych, wymaga dłuższego zastanowienia się

=> szczególnie odpowiednia technika do opracowania hierarchii lubienia przedmiotów szkolnych przez dzieci

d) technika porównań parami

=> polega na wyborze jednej z dwóch z par osób wchodzących w skład badanej grupy na podstawie ściśle określonego kryterium

=> nadaje się głównie do zastosowania w bardzo małych grupach

8. Ograniczenia poznawcze metody socjometrycznej

=> badania odzwierciedlają tylko panujące w grupie stosunki interpersonalne, w tym tez pozycje każdego z członków, które też mogą ulec nagłym i radykalnym zmianom. Czyli struktura społeczna klasy nie zawsze odpowiada typowym i charakterystycznym jej właściwością.

=> nie można jednoznacznie określić osobowości ucznia za pomocą tej metody. Osoba odrzucona niekoniecznie musi być „trudna”

=> brak motywacji wyborów dokonywanych przez badanego ucznia, często daje on odpowiedzi powierzchowne, przypadkowe, niedostatecznie przemyślane

=> dość duża czasochłonność opracowywania i interpretacji wyników

=> większość technik (poza plebiscytem życzliwości i niechęci) nie dostarcza informacji co do stopnia natężenia badanej zmiennej.

=> ich wartość poznawcza zależy od odwoływania się do więcej niż jednej techniki socjometrycznej



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Metody badań, Metoda sondażu, Metoda sondażu
metodybadań spoełcznych - metoda sondażu diagnostycznego i socjometria, Studia - pedagogika, Metody
Metoda badań porównawczych, Socjometria
PODSTAWY TEORETYCZNE BADANIA SOCJOMETRYCZNEGO, Metody badań pedagogicznych
Metoda naukowa i potoczna, Metody badań socjologicznych
Socjometria, Metody Badań
Metody numeryczne Metoda węzłowa
barcz,metody numeryczne, metoda iteracji prostych
Metody numeryczne, Metoda Eulera, LABORATORIUM Z
Metody numeryczne, metoda Rungego-Kutte grzesiek kucharczyk, Akademia Górniczo-Hutnicza
Metody numeryczne, Metoda newtona, Akademia Górniczo-Hutnicza
Metody kinezyterapii metoda Klappa
Metody prezentacji, METODA REPREZENTACYJNA
Metody numeryczne, Metoda Newtona
Sprawozdanie Metody Numeryczne Metoda oczkowa
Sprawozdanie Metody Numeryczne Metoda oczkowa
Metody numeryczne Metoda węzłowa

więcej podobnych podstron