SOCJOMETRIA
Przedmiotem badań socjometrii są głównie wzajemne oceny i stosunki między jednostkami w grupie, np. koleżeńskość, zaufanie, atrakcyjność, przywództwo itp. Informacji dostarczają tu tylko i wyłącznie członkowie badanej grupy.
Badanie socjometryczne polega na tym, że wszystkim członkom danej grupy zadaje się specjalnie skonstruowane pytania (jedno lub kilka). Osoby badane mają dokonać wyboru - przez podanie nazwisk - tych osób z grupy, z którymi najbardziej lub najmniej chciałyby mieć do czynienia (np. bawić się, uczyć, siedzieć w ławce).
Na przykład:
Gdyby wasza klasa wybierała się do kina, obok kogo chciałbyś najbardziej siedzieć?
Wzajemne wybory, zarówno pozytywne jak i negatywne, informują kto dla kogo w danej grupie jest najbardziej lub najmniej atrakcyjny. Dowiadujemy się więc pośrednio o strukturze stosunków w grupie. Te stosunki, relacje pomiędzy jednostkami wewnątrz grupy, wzajemne oceny - są właśnie przedmiotem badań socjometrii.
Badanie można prowadzić indywidualnie lub grupowo.
DEFINICJA: Socjometria jest to metoda badania nieformalnej struktury grupy, różnego rodzaju stosunków społecznych między jednostkami w grupie, takich jak wzajemna sympatia, popularność, zaufanie, przywództwo.
Socjometria ma dwa znaczenia:
Ogólne - wszelkie metody i techniki badania nieformalnej struktury grupy.
Węższe - test Jakuba Moreno z 1934 r. (włoski pedagog), metoda badawcza pedagogiki.
Technika socjometryczna Moreno polega na przeprowadzeniu testu socjometrycznego. W teście tym osoby badane, na podstawie zadanych pytań, dokonują wyborów pozytywnych lub negatywnych spośród członków określonej grupy spełniających warunki podane w kryterium.
Liczba osób, które należy wybrać lub odrzucić może być określona lub nie.
Badacz stawia jedno lub kilka pytań dotyczących różnych sytuacji istotnych dla badanej grupy.
Zebrane dane służą do sporządzenia socjogramu informującego o nieformalnej strukturze grupy.
KRYTERIUM SOCJOMETRYCZNE - to określona w pytaniu sytuacja społeczna będąca podstawą dokonania wyboru osoby lub osób z grupy odpowiadających wymogom podanym w instrukcji.
Kryterium socjometryczne zawiera w sobie:
Przykład: Jest piękna wiosenna pogoda. Na osiedlowych placach zabaw znajdują się całe gromady małych dzieci, które bardzo chcą się bawić, ale same nie znaja atrakcyjnych zabaw i gier. Gdybyś miał za zadanie zorganizować wszystkim tym dzieciom ciekawe zabawy i gry,
kogo ze swojej klasy wziąłbyś do pomocy? Podaj trzy nazwiska według kolejności. |
Wyróżniamy następujące rodzaje kryteriów:
Pozytywne - dotyczą wyborów wynikających z sympatii. Chodzi tu o wskazanie osób, z którymi chce się mieć do czynienia. Pytania najczęściej mają postać: Z kim chciałbyś najbardziej…? lub Kogo najchętniej wybrałbyś na…?
Negatywne - dotyczą wyborów wynikających z antypatii. Chodzi w nich o wskazanie osób najbardziej nie lubianych.
Silne - dotyczą sytuacji ważnych dla badanych, takich, z którymi się oni rzeczywiście identyfikują.
Słabe - dotyczą sytuacji mało ważnych, przypadkowych lub sporadycznych w życiu grupy.
Realne - zakładają sytuacje rzeczywiste, posiadające wysoki stopień prawdopodobieństwa realizacji, np. Kto według ciebie powinien wejść w skład samorządu klasowego w przyszłym roku szkolnym?
Nierealne - mówią o sytuacjach wyobrażonych, przemienionych w świat fantazji.
Ogólne - odnoszą się do szerokiej dziedziny aktywności osoby, np. Z kim chciałbyś razem mieszkać, uczyć się, pracować?
Szczegółowe - precyzują rodzaj interakcji, np. Z kim chciałbyś uczyć się fizyki czy matematyki?
Indywidualne - gdy wybór dokonywany jest ze względu na interes badanego.
Społeczne - gdy wybór dokonywany jest ze względu na interes grupy, np. Kogo byś wybrał z kolegów do pomocy sobie przy robieniu dekoracji klasy?
Dwustronne - gdzie jest możliwy wzajemny wybór dwóch osób, np. siedzenie razem, wspólna zabawa.
Jednostronne - gdzie wybory wzajemne są w zasadzie niemożliwe, np. Kto według ciebie powinien zostać w przyszłym roku szkolnym gospodarzem klasy? Kryterium tego typu nadaje się szczególnie do badania określonych ról społecznych.
POŻYTKI METODY
Jest szczególnie użyteczna, gdy zachodzi potrzeba postawienia szybkiej diagnozy struktury wewnętrznej grupy.
Daje klarowny obraz więzi nieformalnych łączących np. poszczególnych uczniów w klasie.
Pozwala zidentyfikować osoby szczególnie atrakcyjne dla grupy: nieformalnych przywódców, osoby cieszące się największym zaufaniem, sympatią.
Precyzyjnie wskazuje osoby odrzucane, nielubiane oraz osoby izolowane, stojące na uboczu.
Umożliwia wyodrębnianie tych osób z grupy, które wymagają szczególnej opieki wychowawczej.
Daje możliwość porównywania pozycji poszczególnych osób w klasie.
Stwierdza istnienie różnego typu podgrup, np. klik, paczek.
WARIANTY METODY SOCJOMETRYCZNEJ
SAMOOCENA SOCJOMETRYCZNA - polega na pytaniu każdego członka grupy o to, kto go wybrał lub odrzucił. Najczęściej stosuje się samoocenę socjometryczną łącznie z klasyczną techniką Moreno.
Przykład:
Kogo lubisz najbardziej? 2. Kto ciebie najbardziej lubi?
Kogo najbardziej nie lubisz? 4. Kto ciebie najbardziej nie lubi?
TECHNIKA ZGADNIJ KTO? - polega na podaniu opisu pewnej osoby i poleceniu osobom badanym, aby wskazały, kto w badanej grupie spełnia te kryteria.
Przykłady:
To jest ktoś, kto zawsze jest uśmiechnięty, zadowolony, nigdy nie narzeka.
Wymień osobę, która się kłóci i łatwo wpada w złość.
Wymień osobę, która zawsze ma świetne pomysły.
Wymień osobę, która jest zawsze spokojna, małomówna i niezbyt znana innym.
Wymień osobę, która często proponuje, by zrobić coś fajnego i śmiesznego.
To jest ktoś, kto zawsze jest niezadowolony i ciągle narzeka.
SZEREGOWANIE RANGOWE - polega na uporządkowaniu wszystkich członków danej grupy (z wyjątkiem siebie) pod względem podanego kryterium.
Przykład:
Uszereguj członków grupy od najbardziej lubianych do najmniej lubianych.
PORÓWNYWANIE PARAMI - polega na kolejnym zestawianiu w pary członków grupy i wyborze z każdej pary osoby, która w większym stopniu spełnia podane kryterium.
Przykład:
Podaj, kogo bardziej lubisz z każdej pary.
Ponieważ liczba par szybko rośnie wraz z liczebnością grupy, technika ta nadaje się do stosowania jedynie w bardzo małych grupach.
PLEBISCYT ŻYCZLIWOŚCI I NIECHĘCI J. KORCZAKA - polega na tym, że osoba wybrana z grupy jest oceniana przez wszystkich pozostałych. Zapisują oni na kartkach swój stosunek do tej osoby na skali 3- lub 5-stopniowej.
Przykładowa instrukcja:
Jeśli kogoś bardzo nie lubimy, to zapisujemy dwa minusy; jeśli kogoś trochę nie lubimy, to zapisujemy znak minus. Jeśli kogoś bardzo lubimy, zapisujemy przy jego nazwisku dwa plusy, a jeśli kogoś tylko trochę lubimy, zapisujemy znak plus. Gdy nie możemy się zdecydować lub nie wiemy, czy kogoś lubimy czy nie, wpisujemy znak zero.
SKALA OSZACOWAŃ - osoby badane otrzymują polecenie wskazania tych członków grupy, którzy charakteryzują się określonym stopniem natężenia badanej cechy.
Przykład:
Wskaż wszystkich uczniów w twojej klasie, do których można mieć absolutne zaufanie.
WARUNKI, JAKIE POWINNA SPEŁNIAĆ SOCJOMETRIA
Jeśli badanie socjometryczne ma przynieść wartościowe dane, musi spełniać następujące warunki:
Grupa powinna być zamknięta i jasno zdefiniowana dla każdego z jej członków. Muszą oni wiedzieć, kto należy, a kto nie należy do grupy.
Wszyscy członkowie grupy muszą znać się wzajemnie i pozostawać ze sobą w rzeczywistych stosunkach społecznych.
Kryterium dokonywania wyborów pozytywnych oraz odrzuceń powinno być: - jasno określone przez badacza,
- jednoznacznie rozumiane przez wszystkich członków grupy.
Badania socjometryczne udają się w sytuacji, gdy grupa ma zaufanie do prowadzącego. Musi on zapewnić tajność wyborów oraz dyskrecję co do wyników badania. Rozgłaszając wyniki badań socjometrycznych można wyrządzić wiele szkód.
Pytania należy tak formułować, by były jednoznacznie rozumiane przez wszystkich członków badanej grupy.
Jeśli wyniki badań mają posłużyć do przeprowadzenia zmian w grupie zgodnie z preferencjami wyrażonymi przez jej członków, to osoby badane powinny być poinformowane o tym przed badaniem.
PRZECIWWSKAZANIA DO STOSOWANIA SOCJOMETRII
Grupa nie jest zamknięta.
W grupie zachodzą gwałtowne zmiany i przetasowania układów, a więc wyniki badań mogą okazać się prawie natychmiast nieaktualne.
Nie wszyscy znają swoje nazwiska (np. część osób zna się tylko z widzenia).
Osoby badane są bardzo mało inteligentne (tzn. z pogranicza upośledzenia umysłowego lub upośledzone).
Przy badaniu dzieci młodszych (w tym przypadku socjometrię należy stosować w ograniczonym zakresie i najlepiej indywidualnie).
Brak zaufania do badacza i brak motywacji do badań, co może spowodować poważne zniekształcenie wyników.
Nieumiejętność czy niemożność (np. wskutek nieznajomości specyfiki grupy) sformułowania dostatecznie silnych i realnych kryteriów, z którymi osoby badane mogłyby się identyfikować.
PLANOWANIE BADAŃ SOCJOMETRYCZNYCH
I. Ustalenie liczby kryteriów socjometrycznych. Liczba kryteriów może być równoważna z liczbą pytań, na które badani mają odpowiedzieć (przez dokonanie wyborów określonych osób).
Dla zwiększenia rzetelności informacji należy stosować kilka kryteriów.
Stosuje się zasadę, że:
nie powinno być więcej niż 5 pytań - łącznie z kryterium negatywnym.
Najczęściej spotyka się badania, w których są 3 pytania pozytywne i 1 negatywne.
W badaniu dzieci przedszkolnych - najwyżej 2 pytania: 1 pozytywne + 1 negatywne.
II. Ustalenie rodzajów kryteriów socjometrycznych.
Rodzaj kryteriów wybranych przez badacza zależy od celu przeprowadzanego badania.
Np. Kogo skierowałbyś na plac zabaw do zorganizowania zabaw małym dzieciom?), realne, szczegółowe i względnie silne.
|
KRYTERIA POWINNY ZAWSZE:
- być jasno i jednoznacznie sformułowane,
- jasno ukazywać rodzaj i istotę aktywności, będącej podstawą dokonywanych wyborów,
- dotyczyć sytuacji dobrze znanych członkom grupy,
- powinny być silne, tj. oparte na istotnych, trwałych stosunkach interpersonalnych, z wyłączeniem sytuacji sporadycznych i mało ważnych w życiu grupy,
- eksponować raczej wybory dodatnie z motywacją, w każdym przypadku muszą stwarzać możliwość dokonywania wyborów bez trudności, bez zmieniania dotychczasowej struktury grupy wbrew woli jej członków i bez konfliktów wewnątrzgrupowych.
III. Ustalenie liczby wyborów. Liczba wyborów dokonywanych przez osoby badane w odpowiedzi na poszczególne pytania:
może być ustalona z góry
lub dowolna.
Zaleca się zwykle ograniczanie liczby wyborów. Odnosi się to głównie do wyborów pozytywnych (typu: Z kim najbardziej chciałbyś…).
Ograniczanie liczby wyborów (np. Podaj 3 osoby, z którymi…) stosuje się ze względu na ułatwienie obliczania wyników.
!!!Liczba wyborów musi zależeć od wieku badanych. Badania wykazały, że:
- dla dzieci przedszkolnych tylko 1 wybór (tylko pierwszy jest diagnostyczny),
- do 12 roku życia - do 3 wyborów na każde pytanie,
- dopiero od 13 roku życia do 5 wyborów na każde pytanie.
Dowolna liczba wyborów powinna być stosowana, gdy zależy nam na pomiarze ekspansywności grupy i ekspansywności poszczególnych osób badanych, tzn. nasilenia tendencji do wchodzenia w kontakty społeczne.
IV. Ustalenie rodzaju wyborów. Przyjmuje się, że tylko łączne stosowanie wyborów pozytywnych i negatywnych daje rzeczywisty obraz rozkładu wzajemnych powiązań w grupie. Pytania negatywne pozwalają wychwycić rozkład antypatii i konfliktów w grupie.
W przypadku wyborów negatywnych (odrzuceń) zaleca się:
- taktowne i ostrożne formułowanie pytania,
- nieokreślenie liczby osób, które należy wskazać.
Na przykład lepiej jest postawić pytania:
Z kim najmniej chciałbyś współpracować przy rozwiązywaniu tego problemu?
Kto raczej nie powinien reprezentować twojej klasy na zewnątrz szkoły?
niż pytania:
Z kim najbardziej nie chciałbyś siedzieć w jednej ławce?
Kto w ogóle nie powinien kierować twoim zespołem?
V. Ewentualne ustalenie formy uzasadnienia wyborów - uzasadnienie wyboru wymaga podania przez osoby badane motywacji swoich wyborów. W praktyce najczęściej przy każdym wybranym nazwisku przewidziane jest na kartce miejsce na odpowiedź wyjaśniającą, dlaczego daną osobę badany wybrał.
VI. Przygotowanie materiałów i instrukcji dla osób badanych. Przed rozpoczęciem badań prowadzący powinien przygotować kartki, na których badani będą wpisywać nazwiska wybranych przez siebie osób.
Kartki muszą mieć miejsce na:
- podpis osoby badanej,
- wyraźnie oznaczone kolejne pytania z oddzieleniem kryteriów pozytywnych i negatywnych,
- wyraźnie ponumerowane wybory oddające hierarchię odpowiedzi na poszczególne pytania.
VII. Zredagowanie informacji wstępnej dla osób badanych.
Przykładowa instrukcja:
Wyobraźcie sobie, że w najbliższym czasie nastąpi podział klasy na zespoły, które będą wspólnie pracowały na lekcjach. Proszę podać nazwiska osób, z którymi każdy z was chciałby być w jednym zespole. Na kartkach, które macie przed sobą, na pierwszym miejscu wpisujcie osobę, z którą najbardziej chcielibyście być w jednym zespole; na drugim miejscu - osobę, na której wam zależy w drugiej kolejności, na trzecim miejscu - osobę, na której wam zależy trochę mniej, niż na obu pierwszych.
Jeżeli liczba wyborów ma być ograniczona, mówimy np. Wybrać możecie tylko 3 osoby, ponieważ zespoły mają być czteroosobowe. Wyborów możecie dokonywać tylko spośród uczniów waszej klasy. Można też podawać nazwiska tych, którzy dzisiaj są nieobecni. Każdy z was wybiera indywidualnie, bez naradzania się z sąsiadami. To nazwisko, które zapiszecie jest waszą tajemnicą, nikt z kolegów nie powinien o tym wiedzieć, ani ja nie pokażę tego nauczycielom w szkole.
Instrukcji nie należy czytać, ponieważ zatraca się naturalność sytuacji. Powinna być swobodnie powiedziana lub podana w formie pisemnej dla każdego osobno.
PRZEPROWADZANIE BADAŃ
Badania mogą być prowadzone indywidualnie lub zbiorowo.
Przy badaniach indywidualnych, należy je wkomponować w naturalną sytuację bez wywierania jakiegokolwiek przymusu wobec badanego dziecka.
W badaniach zbiorowych ważne jest uzyskanie dobrego kontaktu z grupą i wytworzenie w niej odpowiedniej motywacji. Wyjaśnia się cel badania. Jeśli badanie ma być podstawą do wprowadzenia konkretnych zmian w grupie, to grupa powinna być o tym poinformowana.
Typowe zbiorowe badanie socjometryczne ma następujący przebieg:
1. Krótkie wprowadzenie badanych w umowną sytuację.
2. Rozdanie kartek, podpisanie ich przez badanych i wpisanie daty badania.
3. Podanie pytania socjometrycznego.
4. Podanie rodzaju i liczby wyborów, jakich badani mają dokonać.
5. Odpowiedzi na ewentualne pytania badanych.
6. Sprawdzenie, czy wszystkie kartki są podpisane, a wybory dokonane zgodnie z instrukcją.
Jeśli stosujemy kilka kryteriów, podajemy kolejno pytania, każdorazowo sprawdzając zgodność wyborów z instrukcją.
Zaleca się, aby badania złożone z kilku kryteriów realizować w pewnych odstępach czasowych. Uniknie się dzięki temu wzajemnego wpływu wyników.
OPRACOWANIE WYNIKÓW BADANIA
Całościowe opracowanie wyników badania socjometrycznego obejmuje:
Zestawienie wszystkich wyników w tabeli socjometrycznej.
Narysowanie socjogramów.
Policzenie wskaźników socjometrycznych.
Sprawdzenie statusu w tabeli Bronfenbrennera.
Ogólne podsumowanie wszystkich wyników.
TABELA SOCJOMETRYCZNA
Służy do zebrania wszystkich wyników w jednym miejscu. Sporządzamy ją w następujący sposób:
Rysujemy tyle kolumn, ile jest osób w grupie, dodając dwie dodatkowe kolumny z prawej strony i sześć dodatkowych wierszy na dole.
Wpisujemy nazwiska wszystkich osób z grupy poziomo i pionowo w tej samej kolejności. Przyjmujemy, ze nazwiska zapisane poziomo to osoby wybierające, a w kolumnach - osoby wybierane. W badaniu klas szkolnych czasami stosuje się zasadę wpisywania najpierw dziewcząt (alfabetycznie), potem chłopców.
Wpisujemy do tabeli wszystkie wybory. Przy nanoszeniu wyników pracuje się wyłącznie w linii poziomej. Na przecięciu wiersza osoby wybierającej i kolumny osoby wybranej wpisuje się odpowiednie znaki, np. 1 - wybór pierwszy, 2 - wybór drugi, 3 - wybór trzeci, liczba w kółeczku - X - oznacza wybór negatywny. Jeśli w badaniu występowało więcej niż jedno kryterium, stosuje się wpisy różnymi kolorami.
Oblicza się sumy brzegowe: z prawej strony wybory dokonane przez każdą osobę, u dołu wybory dokonane przez każdą osobę.
Oblicza się sumę sum brzegowych - gdy wszyscy dokonali ustalonej liczby wyborów, powinna być ona zgodna dla wyborów dokonanych i otrzymanych, co stanowi kontrolę poprawności sporządzenia tabeli.
Gdy badana grupa została podzielona na dwie części, np. ze względu na płeć, to przy obliczaniu wartości brzegowych tabeli także stosuje się podział wyborów na dwie części: osobno oblicza się wybory wewnętrzne (tj. uzyskane i dokonane w obrębie podgrupy) i wybory zewnętrzne (wychodzące poza obręb podgrupy).
Tabela socjometryczna dostarcza następujących informacji:
Kto kogo wybrał, ile osób każdy wybrał (jeśli liczba wyborów nie była ograniczona), ile osób każdy wybrał w poszczególnych kryteriach.
Przez ile osób każdy został wybrany, przez kogo, ile wyborów uzyskał w każdym kryterium, ile wyborów uzyskał łącznie.
Ile wyborów dokonała grupa jako całość, jaki rodzaj wyborów przeważa (pozytywne - negatywne, wewnętrzne - zewnętrzne, wzajemne - jednostronne).
SOCJOGRAMY
Socjogram to graficzne przedstawienie wyników zawartych w tabeli socjometrycznej. Stosuje się go w celu szybkiej orientacji w rozkładzie stosunków w badanej grupie.
I. SOCJOGRAM NIEUPORZĄDKOWANY
stosowany jest tylko do analizy małych grup,
tylko dla jednego kryterium
(ponieważ duża liczba krzyżujących się linii = mała czytelność)
Stosuje się go dla szybkiej orientacji w rozkładzie wyborów dokonanych w małej grupie.
Etapy konstruowania socjogramu nieuporządkowanego:
Na środku kartki rysujemy symbol osoby, którą wybierano najczęściej.
Dookoła niej rysujemy symbole osób, z którymi dokonała ona wyborów wzajemnych.
Zaznaczamy dalsze pary - osoby w parach umieszczamy w niewielkiej odległości od siebie.
Zaznaczamy wybory pozostałych osób.
II. SOCJOGRAM KOŁOWY
Stosowany jest do analizy grup średnich (10-30 osób).
Jest zalecany, jeśli chcemy umieścić dwa kryteria na jednym socjogramie.
Przejrzyście pokazuje pozycję każdej osoby w stosunku do pozostałych.
Etapy konstruowania socjogramu kołowego:
Rysujemy koncentryczne okręgi tak, aby ich liczba była równa maksymalnej liczbie wyborów + jeden. Najmniejszy środkowy okrąg oznacza pozycję osoby, która otrzymała najwięcej wyborów, na kolejnym drugim okręgu umieszczone będą osoby, które otrzymały o jeden wybór mniej itd. Aż do ostatniego zewnętrznego okręgu, gdzie umieszczone są osoby, które nie otrzymały żadnych wyborów.
Nanoszenie osób na kolejne okręgi rozpoczynamy od osób najczęściej wybieranych; ustawiamy je tak, aby osoby wybierające się nawzajem znajdowały się blisko siebie.
Zaznaczamy kolejne miejsca pozostałych osób, dbając o to, aby linie ich wyborów jak najrzadziej przecinały się ze sobą.
W tym typie socjogramu można najpierw oznaczyć osoby a potem ich wybory.
III. SOCJOGRAM HIERARCHICZNY
Stosuje się do analizy grup dużych, wobec których zastosowano tylko jedno kryterium socjometryczne.
Gdy badanie składa się z kilku kryteriów, to dla każdego z nich robimy osobny socjogram hierarchiczny.
Etapy konstruowania socjogramu hierarchicznego
Z lewej strony kartki rysujemy pionową skalę o tylu jednostkach, ile wynosiła maksymalna liczba wyborów + jeden. Na kolejnych poziomach zaznaczać będziemy osoby zgodnie z liczbą głosów, które otrzymały.
Zaznaczamy na górze osobę, która otrzymała największą liczbę wyborów.
Wyszukujemy osoby, które ją wybrały, a spośród nich wybieramy tę, która uzyskała największą liczbę wyborów, oznaczamy ją na socjogramie i łączymy strzałką z osobą pierwszą.
Spośród pozostałych osób wybieramy następną, która uzyskała największą liczbę wyborów i łączymy ją na socjogramie z poprzednimi osobami.
Procedurę tą powtarzamy aż do oznaczenia miejsc i wyborów wszystkich osób, które wybrały osobę pierwszą.
Potem kolejno postępujemy tak z następnymi osobami, które uzyskały dużą liczbę wyborów, ale nie są powiązane z osobą pierwszą.
WSKAŹNIKI SOCJOMETRYCZNE
Liczymy je wtedy, gdy chcemy uzyskać liczbowe oszacowanie pozycji każdej osoby w grupie lub liczbowe dane charakteryzujące grupę jako całość.
Wyróżniamy:
wskaźniki indywidualne - charakteryzują jednostkę na tle grupy
grupowe - charakteryzują grupę jako całość
WSKAŹNIKI INDYWIDUALNE
PW - pozycja jednostki w grupie ze względu na otrzymaną liczbę wyborów pozytywnych
liczba otrzymanych wyborów pozytywnych PW = N - 1
N - liczebność badanej grupy Wskaźnik ten przybiera wartości z zakresu [0-1], gdzie 0 - najniższa pozycja, 1 - najwyższa, tzn. odnosi się do sytuacji, gdy w grupie wszyscy jej członkowie wybrali daną osobę. |
PO - pozycja jednostki w grupie ze względu na liczbę otrzymanych wyborów negatywnych
liczba otrzymanych wyborów negatywnych PO = N - 1
|
PE - pozytywna ekspansywność społeczna
Liczba pozytywnych wyborów dokonanych przez badanego PE = N - 1 |
NE - negatywna ekspansywność społeczna
Liczba osób odrzuconych przez osobę badaną NE = N - 1 |
WSKAŹNIKI GRUPOWE
EG - wskaźnik ekspansywności grupy.
Suma wyborów oddanych przez całą grupę EG = N
|
SG - wskaźnik spoistości grupy
Liczba wyborów wzajemnych SG = N C 2
N C - liczba możliwych wyborów wzajemnych wynosząca: 2 dla nieograniczonej liczby wyborów : N/N-1/ 2
dla ograniczonej liczby wyborów: d x N 2 gdzie d- dopuszczalna liczba wyborów |
ZG - wskaźnik zwartości grupy
R x q ZG = U x p
R - liczba wyborów wzajemnych U - liczba wyborów nieodwzajemnionych d p = d - dopuszczalna liczba wyborów N - 1
q = 1 - p |
IG - wskaźnik integracji grupy
1 IG = Liczba osób izolowanych + 1 |
TABELA BRONFENBRENNERA
Służy do analizy statusu socjometrycznego. Status, czyli pozycja jednostki w grupie wynika z liczby głosów, które każda osoba z grupy otrzymuje.
Tabela odnosi się do grup o liczebności 10 - 50 osób.
Pozwala na przypisanie osobom badanym statusu średniego, niskiego lub wysokiego albo też na jej podstawie orzeka się, że dany rodzaj statusu nie może być danej osobie przypisany.
Np. aby można było przypisać osobie badanej status wysoki, jeżeli w badaniu były 3 kryteria po 3 możliwości wyboru, w każdym pytaniu musi ona uzyskać co najmniej 15 wyborów.
Natomiast np. przy 2 kryteriach i 1 dozwolonym wyborze w każdym pytaniu nie możemy automatycznie przypisać niskiego statusu osobom, które nie otrzymały żadnych wyborów, ponieważ możliwości uzyskania wyborów były tu zbyt ograniczone.
Tabela ta jest bardzo cennym narzędziem wspomagającym interpretację wyników badań socjometrycznych, ponieważ nie dopuszcza do pochopnego wyciągania wniosków.
d |
K=1 |
K=2 |
K=3 |
||||||
|
SS |
SN |
SW |
SS |
SN |
SW |
SS |
SN |
SW |
1 |
1 |
---- |
4 |
2 |
---- |
6 |
3 |
0 |
8 |
2 |
2 |
---- |
6 |
4 |
0 |
9 |
6 |
1 |
12 |
3 |
3 |
0 |
7 |
6 |
1 |
11 |
9 |
3 |
15 |
4 |
4 |
0 |
8 |
8 |
2 |
13 |
12 |
5 |
18 |
5 |
5 |
1 |
9 |
10 |
4 |
16 |
15 |
9 |
22 |
d - liczba dozwolonych wyborów ---- (minus) - w danej sytuacji
K - liczba kryteriów wyboru badawczej nie można orzekać o statusie
SS - status średni
SN - status niski
SW - status wysoki
1