ADMINISTRACJA

PUBLICZNA

Podstawa wykładu



Wykład jak i materiał zawarty w prezentacji
został zaczerpnięty z podręcznika:



Z. Cieślak, J. Jagielski, J. Lang, M.
Szubiakowski,

M.

Wierzbowski,

A.

Wiktorowska,

PRAWO

ADMINISTRACYJNE, Warszawa 2002.



Słuchacze są zobowiązani do gruntownego
zapoznania się z powyższym podręcznikiem.

Pojęcie administracji I



Administracja jako organizacja:

-

różnorodne jednostki organizacyjne posiadające
kompetencje określone w ustawach;

-

Tworzą zamknięty system

-

Realizują zadania publiczne

Administracja Publiczna:

-

administracja państwowa

-

Administracja samorządowa

Pojęcie administracji II



Administracja jako działalność może być

prowadzona jedynie przez organy

państwowe lub również samorządowe.



Działania administracji są konkretne i

mają charakter ogólny, różnią się od

sądów czy parlamentu.



Funkcja administracji w państwie zależy

od systemu politycznego.

Sfery oddziaływania

administracji



Sfera wewnętrzna – duża swoboda
działania,

działania

na

podstawie

władztwa organizacyjnego, jest to wyraz
działań o charakterze kierowniczym i
kontrolnym.



Sfera zewnętrzna – działania wywołują
skutki na zewnątrz, zmieniają sytuacje
prawną innych podmiotów.

Rodzaje działań administracji



Działania faktyczne: luźno związane z
prawem,



Działania prawne: wynikające z przepisów
prawa, są one opisane w przepisach
materialnych; są one dokładnie opisane,
stosuje się procedury.



Administracja nie może podejmować działań
sprzecznych z obowiązującymi przepisami
prawnymi.

Formy działania



Akty administracyjne - indywidualne



Akty normatywne - ogólne



Działania w ramach procedur.

Pojęcie prawa

administracyjnego



Znaczenie szerokie – p.a. to normy prawne
regulujące

organizację

i

zachowanie

się

administracji Państwowej jako części aparatu
państwowego



Prawo o ustroju administracji państwowej –
reguluje organizację i zasady funkcjonowania
aparatu

państwowego,

tworzy

podmioty

administracji,

określa

strukturę

podmiotów

administracji, stanowi podstawę określenia zadań
podmiotów oraz tworzy podział terytorialny kraju.

Prawo materialne



Są to normy ustanawiające uprawnienia
i obowiązki administracji publicznej i
podmiotów

znajdujących

się

na

zewnątrz administracji.



Prawo

to

określone

zostało

w

przepisach

materialnych

czyli

w

ustawach.

Prawo proceduralne



Wyznacza postępowanie mające urzeczywistnić

wykonanie norm prawa ustrojowego. Dokonuje

się konkretyzacja zachowań podlegających

administracji. Prawo proceduralne dzieli się na:



Postępowanie ogólne i szczególne,



Egzekucyjne w administracji i wykonawcze,



Karno-administracyjne,



Porządkowe i dyscyplinarne,



W sprawach skarg i wniosków.

Prawo administracyjne w

znaczeniu wąskim



To

zespół

norm

dwustronnie

wiążących,

ustanawiające

bezpośrednio

lub

poprzez

odpowiednie akty prawne określone uprawnienia i

obowiązki organów administracji państwowej oraz

podmiotów

nie

podporządkowanych

im

organizacyjnie. Są to przepisy:

-

Ustanawiające uprawnienia i obowiązki,

-

Kompetencje organów administracji,

-

Przyznające

podmiotom

zewnętrznym

prawo

domagania się określonych działań ze strony

administracji publicznej.

Normy ustrojowe



Określają właściwości organów
administracji publicznej (kompetencje),



Ustanawiają zadania organów
administracji publicznej,



Regulują prawne formy działania i
kompetencje organów administracji,



Określają organizację administracji.

Normy materialne



Merytoryczne – zawierają zakazy lub nakazy,



Blankietowe – umożliwiają uwzględnienie
wartości interesów celowo niezdefiniowanych
w przepisach prawnych,



Generalne - nie mają indywidualnego
adresata,



Abstrakcyjne – nie mają określonej sytuacji,

Stosunek administracyjno-

prawny



Pojęcie



Stosunek materialny – określa prawa i

obowiązki podmiotów względem siebie,



Stosunki ustrojowe – powstają z mocy ustawy

lub z przepisów wewnętrznych,



Stosunki proceduralne – powstają na

podstawie przepisów o postępowaniu,



Stosunki sądowo-procesowe – wynikają z

procedury postępowania przed WSA i NSA.

Źródła prawa

administracyjnego



Prawo

stanowione

–

konstytucja,

ustawy,

umowy

międzynarodowe,

rozporządzenia

i

akty

prawa

miejscowego.



Akty

prawa

międzynarodowego,

zwłaszcza europejskie.



Zwyczaj.

Aparat publiczny



Aparat publiczny to:



Organy administracji rządowej,



Organy administracji samorządowej,



Zakłady użyteczności publicznej,



Inne

podmioty

wykonujące

zadania

administracji publicznej np. fundacje,
agencje. Są to jednostki o różnym
charakterze i pełnią różne funkcje.

Podział aparatu

administracyjnego



Przyczyny funkcjonalne – do wykonywania
określonych zadań konieczna jest specyficzna
wiedza



Przyczyny

terytorialne

–

konieczność

wykonywania zadań na określonym terenie



Przyczyny

organizacyjne

–

konieczność

współdziałania



Przyczyny finansowe – minimalizacja kosztów
funkcjonowania administracji publicznej.

Kontrola, nadzór



Kontrola – organy powołane do sprawdzania działalności

innych jednostek.



Nadzór – organ ma możliwość oddziaływania na

postępowanie organów i jednostek nadzorowanych.

Nadzór odbywa się przy pomocy środków nadzoru, czyli

władcze oddziaływanie.



Uprawnienia

organu

nadzorującego

–

środki

oddziaływania merytorycznego, i środki nadzoru

personalnego.



Koordynacja – to uprawnienia wykonywane przez organ

w stosunku do organów czy instytucji, które nie są mu

podległe.

Kierownictwo



Organ kierujący może używać wszelkich
środków w celu oddziaływania na
postępowanie organów kierowanych,
chyba że prawo zakazuje,



Organ

kierujący

ponosi

odpowiedzialność za swoje działania.

Decentralizacja



Jest to sposób organizacji administracji publicznej w

oparciu

o

zasadę

kompetencyjności

nie

zaś

hierarchiczności.

Hierarchiczność

oznacza

podporządkowanie.



Warunki decentralizacji: wyposażenie niższych organów

we własne kompetencje, brak podporządkowania,

faktyczna samodzielność organu, zwłaszcza finansowa.



Decentralizacja terenowa: przyznanie kompetencji

organom terytorialnym – samorządowym.



Decentralizacja rzeczowa – przypisanie określonych

spraw

określonym

rodzajom

jednostek

administracyjnych.

Autonomia



Autonomia różni się od decentralizacji.
Autonomia oznacza przyznanie danemu
organowi uprawnienia do stanowienia
prawa

na

określonym

terytorium

państwa



Decentralizacja

oznacza

sposób

wykonywania tego prawa.

Centralizacja I



Hierarchiczne podporządkowanie wszystkich

państwowych jednostek administracyjnych



Centralizacja nie musi oznaczać skupienia

kompetencji w organach centralnych



Nie oznacza ona zanik kompetencji organów

terytorialnych, kompetencje są rozproszone



Centralizacja

oznacza

brak

decyzyjności

organów niższych



Rozstrzygnięcia zapadają w organach wyższych

Centralizacja II



W ramach centralizacji występuje zjawisko

koncentracji, czyli skupiania kompetencji w

rękach nielicznej grupy organów



Dekoncentracja to rozproszenie kompetencji

na większa liczbę organów



Dekoncentracja

rzeczowa

to

rozkładanie

kompetencji

jednego

organu

na

kilka

równorzędnych



Dekoncentracja terytorialna to przenoszenie

kompetencji na organy niższe

Samorząd



Jest to jedna z form decentralizacji
administracji

i

jest

to

administracja

sprawowana przez korporację.



Grupa posiada kompetencje władcze wobec
swoich członków.



Samorząd działa pod nadzorem organów
państwa.



Samorząd może być terytorialny i specjalny.

Samorząd specjalny



To:

samorząd

zawodowy,

wyznaniowy,

narodowościowy,

czy

gospodarczy.

Są

to

najczęściej korporacje przymusowe obejmujące
określoną grupę osób.



Dobrowolne zrzeszenia to izby gospodarcze oraz
organizacje samorządu rzemieślniczego. Ale
przynależność radcy prawnego jest obowiązkowa.



Są jeszcze samorząd lekarski, pielęgniarek,
biegłych rewidentów itp.

Organ



Organ

państwowy

–

to

jednostka

organizacyjna państwa mająca uprawnienie

do wyrażania woli tego państwa, wyrazem

czego jest przyznanie danej jednostce

administracyjnej określonych kompetencji.



Organ administracji państwowej to organ

zajmujący się bezpośrednio wykonywaniem

funkcji administracyjnej państwa. Jest on

przeciwieństwem organu gminy czy powiatu.

Rodzaje organów



Organy jednoosobowe i kolegialne



Scentralizowane i zdecentralizowane



Organy

samorządowe

–

gminne,

powiatowe i wojewódzkie



Organy administracji rządowej – są to
organy

podporządkowane

Radzie

Ministrów.

Ich

pozycję

określają

odpowiednie akty prawne.

Administracja rządowa w

terenie



Wojewoda.



Kierownicy zespolonych służb, inspekcji i straży

wykonują zadania w imieniu wojewody, własnym

jeżeli tak stanowi ustawa.



Organy administracji niezespolonej.



Organy samorządu terytorialnego.



Kierownicy powiatowych służb np. Powiatowy

inspektor

sanitarny,

lekarz

weterynarii,

komendant policji czy straży pożarnej.



Organy innych samorządów.

Organy centralne i terenowe



Organy centralne znajdują się na najwyższym
szczeblu

w

strukturze

administracji.

Zasięgiem swym obejmują cały kraj,



Wyjątkowo mogą obejmować tylko jakiś
obszar kraju i to tylko doraźnie, po wojnie był
minister ds. Ziem odzyskanych,



Organy terenowe zarządzają tylko częścią
kraju i znajdują się na niższym szczeblu
struktury administrowania.

Organy i urzędy centralne

(naczelne)



Organy centralne to: Rada Ministrów,
Prezes Rady Ministrów, ministrowie,
KRRiT.



Do tej kategorii zalicza się również
komisje i komitety, które sprawują
funkcje naczelnych organów

Terenowe organy

administracji



Dzielą się organy administracji rządowej i
samorządu terytorialnego.



Organy administracji zespolonej: organy
policji, Państwowej Straży Pożarnej, Inspekcji
Sanitarnej, Inspekcji Handlowej, Inspekcji
Weterynaryjnej, Służb Ochrony Zabytków.



Organy administracji niezespolonej to:
dyrektorzy Lasów Państwowych, dyrektorzy
regionalnych zarządów gospodarki wodnej.

Organy decydujące i

pomocnicze



Organy decydujące – prawo przyznaje
im władcze rozstrzyganie spraw w
drodze decyzji wiążących inne podmioty



Organy pomocnicze – nie posiadają
takich kompetencji

Organy jednoosobowe i

kolegialne



Organy jednoosobowe: wojewoda,
Prezes Rady Ministrów, starosta,
burmistrz,



Organy kolegialne: Rada Ministrów,
samorządowe kolegium odwoławcze,
rada gminy.

Organy wybieralne i

mianowane



Organy wybieralne są wybierane



Organy mianowane są obsadzane w
drodze nominacji zasadniczo przez
organy wyższego stopnia.

Kolegialność



Decyzje podejmowane są przez kolegia, np.

Radę Ministrów,



Skład takich organów wchodzą osoby

reprezentujące różne środowiska i interesy,



Decyzje

podejmowane

są

bardziej

wyważone ale wydawane są zawsze

wolniej,



Tworzą całokształt polityki, są to często

ciała doradcze, jak np. PKA, czy CKK.

Organy jednoosobowe



Np. Prezes Rady Ministrów czy wojewoda.



Decyzje są podejmowane szybko, ale przez
to niekiedy nietrafnie.



Wyraźnie określona odpowiedzialność.



Niskie koszty utrzymania organu.



Zajmują się zasadniczo załatwianiem
bieżących spraw.

Zakres działania organu i

właściwość



Zakres działania organu określany jest w przepisach

ustrojowych



Decyzje podejmowane są na podstawie przepisów

kompetencyjnych, które znajdują się w prawie

materialnym



Właściwość miejscowa (kompetencje) określa zakres

terytorialny oddziaływania organu



Właściwość rzeczowa określa zakres przedmiotowy

organu



Właściwość funkcjonalna określa instancję właściwą

do rozstrzygnięcia danej sprawy

Spór o właściwość



Ma on miejsce wówczas, gdy przynajmniej
dwa organy stwierdzają swoją właściwość do
rozstrzygnięcia sprawy. Taka sytuacja jest
skutkiem

niedoskonałości

przepisów

kompetencyjnych.



Spór pozytywny – kilka organów uznaje się za
właściwe



Spór negatywny – żaden z organów nie uznaje
się za właściwy.

Przeniesienie kompetencji



Z zasady nie jest możliwe przeniesienie kompetencji

jednego organu na drugi, od tej zasady mogą być wyjątki.



Przeniesienie kompetencji oznacza, że zostały one

przeniesione na inny organ, i to on rozstrzyga te sprawy.



Poprzedni organ traci zdolność rozstrzygania tych spraw



Przeniesienie może mieć formę delegacji, nie można

subdelegować



Dewolucja – przejęcie kompetencji organu niższego przez

organ wyższy.



Przeniesienie kompetencji może być częściowe lub

całkowite.

Upoważnienie do

wykonywania kompetencji



Upoważnienie do wykonywania kompetencji oznacza

wykonywanie zadań przez jeden organ w imieniu

innego. Organ pierwotny nadal zachowuje swoje

kompetencje.

Jest

to

rodzaj

pełnomocnictwa

administracyjnego.



Upoważnienie może być udzielone pracownikom urzędu

lub innemu organowi administracji – starosta

upoważnia dyrektora szpitala do podejmowania

określonych decyzji.



W ministerstwach decyzje podejmowane są na zasadzie

upoważnienia przez urzędników niższych niż minister,

np. przez dyrektorów departamentów.

Zakład administracyjny



Administracja publiczna pełni szereg zadań na rzecz

społeczności lokalnej poprzez zakłady administracyjne

czy też inaczej zakłady użyteczności publicznej.



Zakład to samodzielna jednostka organizacyjna,

mająca środki rzeczowe i osobowe w celu świadczenia

usług.



Zakład jest z zasady jednostką budżetową, czyli koszty

funkcjonowania pokrywa państwo lub samorząd.



Zakład działa w strukturach innego podmiotu i nie jest

przedsiębiorstwem w znaczeniu prawa handlowego.

Władztwo zakładowe



Stosunek użytkowników zakładów do zakładu ma

charakter

administracyjno-prawny.

Uprawnienia

zakładu są określone ustawami.



Władztwo jest konieczne dla realizacji celów zakładu,

np. podległość uczniów kierownictwu szkoły. Nadużycia

w tym zakresie mogą być karane wydaleniem z zakładu.



Za naruszenie poleceń organów zakładu użytkownik

może

zostać

ukarany

karami

dyscyplinarnymi,

porządkowymi, nie stosuje się tutaj egzekucji

administracyjnej.



Granice władztwa określane są celami zakładu.

Akty organów zakładu



Akty

organów

zakładu

obowiązują

jedynie

użytkowników.



Do ich wydania nie stosuje się k.p.a. poza

przepisami dotyczącymi skarg i wniosków, np. przy

promowaniu

na

wyższy

rok

studiów

czy

przeniesienie zajęć do innej Sali.



Decyzjami administracyjnymi w sensie k.p.a. są

jednak takie decyzje, jak przyjęcie na studia.



Niektóre akta wydawane są na podstawie prawa

wewnętrznego, np. w sprawie postępowania

dyscyplinarnego.

Inne j. organizacyjne w

admin. publ.



Przedsiębiorstwa państwowe czy spółki prawa

handlowego z większościowym udziałem SP.



Spółkami powołanymi z mocy prawa są: Giełda

Papierów Wartościowych S.A.; Krajowy Depozyt

Papierów Wartościowych S.A. itp.



Jednostkami administracji publicznej są również

Agencje i Fundacje, np.. Zakład Narodowy im.

Ossolińskich, CBOS, Fundacja Nauki Polskiej.



Jednostki te nie obowiązują ograniczenia w tym

płacowe.

Funkcje zlecone



Administracja publiczna może na podstawie ustawy

upoważnić inny podmiot do wydawania aktów

normatywnych oraz aktów administracyjnych.



Podmiotami tymi mogą być organizacje społeczne,

spółdzielnie, fundacje, zakłady itp..



Zlecenie zadań nie przekształca uprawnionego

podmiotu w organ państwowy.



Zlecenie zadań musi być zatem na mocy ustawy i

decyzje

muszą

przybierać

postać

aktów

wydawanych przez organy państwowe.

Stosowanie k.p.a. w

przypadku funkcji zleconych



K.p.a. stosuje się zasadniczo w postępowaniu

przed organami administracji publicznej i przed

innymi podmiotami, np.. Organami administracji

samorządowych,

spółdzielczych

i

innych

organizacji samorządowych, gdy są powoływane z

mocy prawa lub na podstawie porozumienia do

załatwiania spraw administracji w drodze decyzji.



Również

w

postępowaniach

przed

innymi

organami stosuje się k.p.a, gdy te wykonują

funkcje zlecone, np. spółki handlowe czy fundacje

Zlecenie zadań niewładczych



Na podstawie ustaw lub rozporządzeń podmioty

nie będące organami administracji publicznej

mogą wykonywać zadania administracji o

charakterze niewładczym np. organizowanie

wypoczynku wakacyjnego uczniów.



Organizacje społeczne mogą przejmować same

niektóre zadania administracji publicznej, np..

Komitet

budowy

drogi

gminnej.

Takie

organizacje lepiej wykonują niekiedy zadania

publiczne niż organy administracji publicznej.

Władztwo administracyjne



Władztwo państwowe jest to możność
przeprowadzenia

zarządzania

w

drodze

przymusu państwowego stosowanego przez
organ państwowy.



Władztwo administracyjne jest to możność
jednostronnego

kształtowania

sytuacji

prawnej podmiotu poprzez akty prawne.



W ramach władztwa administracyjnego mogą
być stosowane środki przymusu.

Instrumenty władztwa
administracyjnego



Instrumenty władztwa administracyjnego mogą przyjąć

postać przymusu egzekucyjnego oraz kary.



Przymus egzekucyjny zmierza do przymuszenia podmiotu

administrowanego do wykonania określonego polecenia.



Kara zaś to wyrządzenie temu podmiotowi jakieś

dolegliwości zgodnie z przepisami prawa.



Wyróżnia się takie kary jak:



kary administracyjne, wynikające ze prawa materialnego



Kary porządkowe – wynikają z stosunków procesowych



Kary

dyscyplinarne

–

są

stosowane

wobec

funkcjonariuszy administracji.

Ciężary publiczne



Ciężary publiczne to wszelkie obciążenia

nakładane na jednostkę dla osiągnięcia celów

realizowanych przez administrację publiczną. Są

to najczęściej należności podatkowe.



Ciężary publiczne mogą obejmować również

świadczenia o charakterze niepieniężnym.



Art. 48 Konstytucji RP: Każdy jest obowiązany do

ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w

tym podatków określonych w ustawie.

Świadczenia o charakterze

osobistym



Świadczenia o charakterze osobistym nakładane
są w sytuacjach nadzwyczajnych.



Na podstawie dekretu o świadczeniach w celu
zwalczania klęsk żywiołowych każdy obywatel ma
obowiązek do świadczeń osobistych i rzeczowych
w celu zwalczenia powszechnego zagrożenia.



Świadczenia te mogą polegać na działaniu, lub
obowiązku dostarczenia narzędzi, udostępnienia
pomieszczeń czy przejścia przez swój grunt.

Świadczenia o charakterze

powszechnym i szczególnym



Świadczenia o charakterze powszechnym polegają

na obowiązku powiadomienia odpowiednich władz

publicznych o jakimś zagrożeniu, np.. o chorobach

zakaźnych (ustawa o zwalczaniu chorób zakaźnych).



Świadczenia o charakterze szczególnym dotyczą

jedynie tych osób, które zajmują określone

pomieszczenia. I tak właściciele posesji mają

obowiązek oczyszczani chodnika ze śniegu, lodu czy

błota, maja obowiązek korzystania z mediów

publicznych i płacenia z tego tytułu opłat

adiecenskich

Inne ciężary publiczne



Ograniczenie prawa własności wynikające z
ustawy o gospodarce nieruchomościami,
np.. Korzystanie z nieruchomości prywatnej
dla przeprowadzenia mediów publicznych.



Z prawa górniczego wypływa możliwość
podejmowania natychmiastowych działań
przez organy publiczne w przypadku
zagrożenia.

Rzeczy publiczne



Rzeczy publiczne to wszystkie rzeczy, którymi
państwo, jak również każdy inny związek
publicznoprawny

posługuje

się

dla

wykonywania swych zdań.



Są trzy kategorie rzeczy publicznych:



Majątek skarbowy



Majątek administracyjny



Rzeczy służące do użytku powszechnego, czyli
dobra publiczne.

Majątek skarbowy



Majątek skarbowy służy do realizacji celów
administracji, chodzi zatem głównie o środki
finansowe.



Majątek

skarbowy

to:

pieniądze,

papiery

wartościowe, ziemia i lasy państwowe czy
przedsiębiorstwa państwowe przynoszące dochody.



Podlega on prawu prywatnemu, a przepisy prawa
publiczne są rzadko stosowane, jedynie do nadzoru
nad gospodarowaniem składnikami majątkowymi

Majątek administracyjny



Majątek administracyjny to środki rzeczowe do

prowadzenia działalności, które administracja

wykorzystuje bezpośrednio do wykonywania

zadań publicznych.



Do majątku administracyjnego zalicza się:

budynki potrzebne administracji, zakłady

publiczne, szkoły, szpitale, biblioteki, instalacje

użyteczności publicznej, ruchomości biurowe.



Majątek ten podlega zasadniczo prawu

publicznemu, ale również i prywatnemu.

Dobra publiczne



Dobra publiczne to rzeczy będące w
powszechnym użytku, z których może
korzystać

każdy,

bez

uzyskiwania

pozwolenia.



Do tej kategorii dóbr zalicza się: drogi,
place, mosty, przestrzeń publiczną,
wody publiczne.

Mienie Skarbu Państwa



Mienie

Skarbu

Państwa

to

środki

znajdujące

się

w

gestii

organów

państwowych.



Zarządzanie tym majątkiem należy do
Skarbu

Państwa

i

innych

organów

(Stationes).



Minister SP prowadzi ewidencję majątku
SP, kontroluje wykonywanie uprawnień SP.

Mienie komunalne



Mienie komunalne to majątek
znajdujący się we władaniu gminy.



Gmina

prowadzi

zarząd

swym

majątkiem bezpośrednio lub zleca go
innym jednostkom.



Prowadzi nadzór nad zarządem tym
majątkiem.

Administracja centralna

Podstawa prawna

administracji centralnej



Konstytucja RP: zasada podziału władzy,
organy centralne i samorząd.



Rozdział

5

–

Naczelne

organy

administracji państwowej



Rozdział

6

–

Rada

Ministrów

i

administracja rządowa.



Inne akty prawne – rozporządzenia i
dekrety.

Pozycja prawna Prezydenta

RP



Organ władzy wykonawczej, znajduje się
jednak poza administracją centralną,



Jest głową państwa a nie ogniwem w łańcuchu
administracji centralnej,



Jest najwyższym przedstawicielem państwa,



Posiada szerokie uprawnienia i kompetencje.
Ma prawo rozwiązania Sejmu, bierze udział w
procesie ustawodawczym, powołuje sędziów i
mianuje profesorów.

Funkcje Prezydenta RP I



Reprezentant państwa: ratyfikowanie i wypowiadanie

umów międzynarodowych, mianowanie i odwołanie

pełnomocnych przedstawicieli RP, przyjmowanie

listów uwierzytelniających, w tym zakresie prezydent

RP w zakresie polityki zagranicznej współdziała z

Prezesem Rady Ministrów i właściwym ministrem.



Bezpieczeństwo zewnętrzne państwa: zwierzchnik sił

zbrojnych, mianuje Szefa Sztabu Generalnego, w

czasie wojny mianuje na wniosek Prezesa RM Szefa

Sztabu

Generalnego,

zarządza

mobilizację,

wprowadza na wniosek Prezesa RM stan wojenny.

Funkcje Prezydenta RP II



Bezpieczeństwo

wewnętrzne

-

możliwość

wprowadzenia stanu wyjątkowego,



Wprowadzenie stanu wyjątkowego lub wojennego

wymaga rozporządzenia Prezydenta RP, które musi w

ciągu 48 godzin przedstawić Sejmowi.



Powoływanie rządu,



Zwoływanie Rady Gabinetowej



Funkcja prawodawcza,



Powoływanie wyższych urzędników, np.: Pierwszego

Prezesa NSA, prezesa i jego zastępców Trybunału

Konstytucyjnego, niektórych członków KRRiT.

Rada Ministrów



RM działa na podstawie ustawy z 1996 roku o

organizacji i trybie pracy RM



Jest to organ władzy wykonawczej,



Rząd nie jest to pojęcie tożsame z Radą Ministrów,

ma znaczenie polityczne i oznacza Radę Ministrów z

Prezesem RM czy ministrów zebranych niekoniecznie

na posiedzeniu.



Rząd jest to mechanizm polityczny powołany do

rządzenia w szerokim tego słowa znaczeniu.



Rada

Ministrów

jest

zasadniczym

ośrodkiem

rządzenia w sensie politycznym

Skład RM



RM składa się z Prezesa i ministrów



Mogą być również powołania wiceprezesi,
którzy mogą pełnić również funkcję
ministra.



Mogą również wchodzić przewodniczący
komitetów.



Przepisy

szczególne

mogą

również

przewidywać inne osoby wchodzące RM.

Tryb powoływania RM I



Są trzy możliwości powoływania RM,



Pierwszy tryb: Prezydent desygnuje kandydata na

Prezesa RM i na jego wniosek powołuje ministrów.

Prezydent RP odbiera przysięgę. Odtąd w ciągu 14 dni

Prezesa zobowiązany jest do wygłoszenia expose i

uzyskania

wotum

zaufania.

Musi

je

uzyskać

bezwzględną wielkością.



W przypadku niepowodzenia misji, Sejm w ciągu 14 dni

wybiera Prezesa RM oraz proponowany przez niego

skład RM. Wyboru dokonuje się bezwzględną

większością głosów. Tak powołaną RM Prezydent RP

powołuje i odbiera przysięgę.

Tryb powoływania RM II



W przypadku nieudanej misji, Prezydent
powołuje Prezesa RM i Radę Ministrów
na jego wniosek, a Sejm uchwala wotum
zaufania zwykłą większością głosów.



Po trzeciej próbie Prezydent RM skraca
kadencję Sejmu i rozpisuje nowe
wybory.

Dymisja Rządu



Rząd może poddać się do dymisji gdy: ukonstytuuje się nowy

Sejm, złoży rezygnacje Prezes RM, nieudzielanie przez Sejm

wotum zaufania, uchwalenie przez Sejm wotum nieufności.



Prezydent przyjmuje dymisję i powierza sprawowanie

obowiązków do czasu powołania nowej RM.



Ponowny wniosek o wotum nieufności może być złożony

ponownie po 3 miesiącach przez grupę minimum 115 posłów.



Wotum nieufności może być złożone przeciwko ministrowi

przez min. 69 posłów.



Wotum nieufności jest przejawem odpowiedzialności za

działalność RM.

Funkcje RM



Wykonuje i nadaje kierunki władzy wykonawczej,



Kształtuje politykę państwa, zapewnia wykonanie ustaw

oraz wydaje rozporządzenia, chroni interesy Skarbu

Państwa, przygotowuje projekty budżetu i kieruje jego

wykonaniem oraz uchwala zamknięcie rachunków

państwowych, zapewnia bezpieczeństwo wewnętrzne

państwa, sprawując ogólne kierownictwo w dziedzinie

obronności kraju, określa organizacje i tryb swojej

pracy,



Koordynuje i kontroluje prace organów administracji

rządowej.



RM występuje z inicjatywą ustawodawczą.

Organizacja RM



RM jest organem kolegialnym, a zatem
jego działanie jest kolegialne.



RM

realizuje

swoje

zadania

na

posiedzeniach, może jednak rozstrzygać
sprawy w drodze korespondencyjnego
uzgodnienia

stanowisk

w

drodze

obiegowej.

Tryb działania RM I



Posiedzenia RM zwołuje Prezes i on ustala porządek

obrad.



Posiedzenia

przygotowuje

sekretarz

RM,

który:

przygotowuje

projekty

dokumentów,

opracowuje

protokoły ustaleń przyjętych przez RM, koordynuje

działalność legislacyjną RM.



Członkowie RM maja obowiązek uczestniczenia w

spotkaniach, może go zastępować sekretarz lub

podsekretarz. Nie maja oni jednak prawo głosowania

przy podejmowaniu decyzji.



RM może rozstrzygać sprawy, gdy jest obecnych więcej

niż połowa ministrów.

Tryb działania RM II



Decyzje podejmowane są w drodze uzgodnień

lub

głosowania.

Zasadniczą

forma

podejmowania decyzji są uzgodnienia.



Z posiedzenia RM sporządza się protokół

ustaleń, jednocześnie dokonuje się zapisu

całego spotkania. Protokół ustaleń podpisuje

Prezes RM i sekretarz.



Posiedzenia RM maja charakter poufny, a

Prezes może zarządzić utajnienie posiedzenia.

Reprezentowanie RM



RM reprezentuje jej Prezes, on też kieruje pracami,



Przed Sejmem reprezentować RM może również

wyznaczony minister, który może składać w imieniu

RM oświadczenia, po porozumieniu z Prezesem,



Prezes

może

również

upoważnić

do

reprezentowania RM przed Sejmem sekretarza

stanu lub podsekretarza w danym ministerstwie,

pełnomocnika rządu lub kierownika urzędu

centralnego, osoby te jednak mogą tylko

prezentować stanowisko rządu, bez możliwości

jednak składania oświadczenia w imieniu rządu.

Pełnomocnik rządu



RM może ustanowić pełnomocnika rządu do

określonych spraw,



Pełnomocnikiem może być sekretarz stanu lub

podsekretarz,

w

sprawach

o

zasięgu

regionalnym – wojewoda,



Pełnomocnik może działać w strukturze

ministerstwa lub innego urzędu centralnego,

np.. W Kancelarii Prezesa RM,



Ustanowienie pełnomocnika rządu dokonuje się

na podstawie rozporządzenia RM.

Organy wewnętrzne RM



Celem koordynacji pracy RM powoływane są organy

pomocnicze, nie są to organy ściśle organami

państwowymi. Mogą mieć charakter samoistny, niezależny

od RM



Do organów tych zaliczamy stałe komitety RM,



Organy pomocnicze i opiniodawcze tworzone są przez RM,



W skład komitetów wchodzą członkowie RM, są oni

powoływani i odwoływani przez Prezesa RM,



Są np. Komitet Ekonomiczny Rady Ministrów, Komitet

Społeczny Rady Ministrów,



Rada legislacyjna i Rządowe Centrum Legislacji.

Prezes RM



Jest

przewodniczącym

RM

i

jednocześnie

samodzielnym organem administracji,



Reprezentuje RM, koordynuje i kontroluje pracę

ministrów oraz wykonuje zadania określone w

przepisach prawnych, zwołuje posiedzenia RM,

ustala porządek dzienny, zaprasza inne osoby na

posiedzenie, podpisuje akty przyjęte przez RM,



Pełni funkcję polityczną, tj. kreuje politykę rządu,

wydaje innym organom wiążące decyzje i polecenia,



Rozstrzyga o składzie i kształcie rządu, powołuje i

odwołuje ministrów.

Funkcje Prezesa RM



Funkcja prawodawcza – wydaje rozporządzenia i

zarządzenia, tj. akty wewnętrzne, kontroluje proces

legislacyjny rządu, wydaje Dz.U. i Monitor Polski,



Funkcja personalna - obsadza liczne kierownicze

stanowiska w administracji centralnej (sekretarzy i

podsekretarzy) i terenowej (wojewodów), jest

zwierzchnikiem pracowników administracji rządowej,



Nadzór nad urzędami centralnymi,



Funkcje kierownicze i nadzorcze nad administracja

centralną i samorządową,



Współdziałanie z innymi organami centralnymi.

Wiceprezes RM



Wiceprezesa powołuje i odwołuje Prezes RM,

może być jeden lub więcej,



On też wyznacza zakres jego kompetencji, nie

jest jednak to organ obowiązkowy,, nie jest też

samodzielnym organem administracji,



Zastępuje Prezesa i jest jego pełnomocnikiem,



W razie nieobecności Prezesa, Wiceprezes

zastępuje go Wiceprezes,



Wiceprezes RM jest konstytucyjnym członkiem

rządu.

Kancelaria Prezesa RM



Jest to aparat pracy obsługujący Prezesa i RM oraz inne

jej organy. Kancelaria jest organem administracyjnym,

nie ma jednak własnych kompetencji i zadań,



Zapewnia obsługę merytoryczną RM, Wiceprezesów,

komitetów. Kontroluje realizację zadań wskazanych

przez RM i Prezesa,



Koordynuje działalność kontrolną Prezesa, realizację

polityki kadrowej, współdziałania z innymi organami,



Wydaje Dz.U. i Monitor Polski, prowadzi obsługę

prasową RM. Kancelarią kieruje jej Szef, powoływany i

odwoływany przez Prezesa.

Pozycja prawna ministra



Minister jest powołany do kierowania określonym

działem administracji rządowej lub do wypełniania

zadań wyznaczonych przez Prezesa RM,



Resort w znaczeniu szerszym to dział administracji

państwowej,

grupujący

sprawy

jednorodne

lub

pokrewne, w znaczeniu ścisłym to wyodrębniony

organizacyjnie dział administracji grupujący sprawy

jednorodne lub pokrewne,



Elementem organizacyjnym resortu jest minister i

ministerstwo, czyli urząd. W skład resortu mogą

wchodzić urzędy centralne, zakłady administracyjne i

przedsiębiorstwa państwowe.

Resort a dział administracji I



Dawniej mówiło się o resorcie administracji, którym

kieruje minister,



Resort

to

wyodrębniony

organizacyjnie

dział

administracji

państwowej,

grupujący

sprawy

jednorodne lub pokrewne, kierowany przez jeden organ

centralny,



Organizacyjna struktura organu mogła być bardziej lub

mniej rozbudowana. Istotnym elementem był minister

oraz ministerstwo, ale mogły również wchodzić w skład

organy

administracji

państwowej,

zakłady

administracyjne,

urzędy

administracyjne,

organy

doradcze czy przedsiębiorstwa państwowe.

Resort a dział administracji II



Obecnie działy administracji państwowej tworzy się na podstawie

konstytucji oraz ustawy o działach administracji rządowej.



W ramach działów Prezes RM może dokonywać zmian w układzie

strukturalno-funkcjonalnym

RM,

zgodnie

z

założeniami

politycznego programu obozu wygrywającego wybory.



Zakres działań ministra w ramach działu administracji określa

Prezes RM.



Stąd obecnie mówi się „Minister właściwy do spraw

zagranicznych”



Prezes RM nie kształtuje działów administracji lecz je powierza,

stąd kompetencje ministra mają swoje źródło w ustawach.

Zadania i obowiązki ministra



Ministrowie mogą być resortowi i nieresortowi,

dawniej z teką i bez teki.



Minister

swoje

zadania

realizuje

poprzez

współdziałanie z członkami RM, prowadzenie nadzoru

nad działalnością terenowych organów administracji

rządowej, współdziała z samorządem terytorialnym,

organizacjami społecznymi, powoływanie rad i

zespołów doradczych za zgodą Prezesa RM.



Minister reprezentuje interesy rządu, również w

swoich wystąpieniach publicznych.



Bierze udział w opracowywaniu polityki rządu.

Minister działowy (resortowy)



Kieruje powierzonym mu działem administracji.



Na podstawie ustawy o rządzie minister działowy tworzy

i likwiduje jednostki organizacyjne, powołuje i odwołuje

kierowników jednostek organizacyjnych, kontroluje

sprawność działania i efektywność gospodarowania

przez jednostki jemu powierzone.



Sprawy związane z jego działem przedstawia na

posiedzeniu RM, składa Prezesowi RM wniosek o

nadanie statutu urzędowi centralnemu, wniosek o

powołanie i odwołanie kierownika urzędu centralnego.



Posiada

kompetencje

prawodawcze

–

wydaje

rozporządzenia.

Powołanie i odwołanie

ministra



Ministrowie działowi powoływani są zgodnie z procedurą

powoływania RM.



Po utworzeniu RM ministrowie powoływani są przez

Prezydenta RP na wniosek Prezesa RM.



Minister może sam złożyć rezygnację w formie dymisji

złożonej na ręce Prezesa RM.



Może zostać odwołany przez Sejm w skutek wotum

nieufności, zgłoszonego przez co najmniej 69 posłów,

ponowny wniosek może zostać złożony po trzech miesiącach,

chyba że wniosek zostanie podpisany przez 115 posłów.



Minister może być zdymisjonowany przez samego Prezesa

RM.

Sekretarze i podsekretarze

stanu



Sekretarze i podsekretarze stanu są powoływani

przez Prezesa RM na wniosek właściwego

ministra.



Zakres czynności ustala właściwy minister po

zawiadomieniu Prezesa RM.



Od strony funkcji i roli sekretarze i podsekretarze

nie różnią się między sobą. Różnica jest jedynie w

randze i hierarchii.



Są to stanowiska polityczne, a więc dymisja rządu

oznacza dymisję sekretarzy i podsekretarzy.

Ministerstwo I



Ministerstwo to aparat pomocniczy ministra, zatem

ściśle współdziała z właściwym ministrem.



Ministerstwo pełni funkcję twórczą, przygotowuje

wnioski, propozycję działań.



Ministerstwo tworzy, znosi i przekształca RM.



Struktura organizacyjna ministerstwa to: departamenty

(realizacja merytoryczna zadań ministerstwa), biura

(realizacja zadań w zakresie obsługi ministerstwa),

sekretariaty (obsługa ministra oraz komitetów, rad i

zespołów), wydziały (komórki organizacyjne, tworzone

w ramach departamentów oraz biur).

Ministerstwo II



Gabinet polityczny ministra,



W ministerstwie mogą być również inne komórki

organizacyjne, wydziały do spraw prawnych,

budżetowych, kadrowych i innych.



Dyrektor

generalny

sprawuje

nadzór

nad

departamentami, biurami i sekretariatami. Jest to

pracownik służby cywilnej.



Organy pomocnicze i doradcze wspomagają

działania ministra, np. Państwowa Rada Ochrony

Środowiska. Organy te mogą mieć charakter stały

lub doradczy.

Komitety



Do niedawna składnikiem administracji centralnej

były komitety, o których wyraźnie była mowa w tzw.

Małej Konstytucji, a w obecnej się o nich nie

wspomina.



Tworzone

były

na

podstawie

ustaw,

ich

przewodniczący wchodził w skład RM. Takimi

komitetami był KBN czy KIE.



Aparatem służącym do realizacji zadań komitetu

były urzędy.



Komitet jest organem kolegialnym na czele którego

stoi jego przewodniczący.

Komisje i rady



Na poziomie administracji centralnej są

jeszcze komisje i

rady jako

organy

kolegialne.



Do nich należy KRRiT. Rada ta stoi na straży

wolności słowa i prawa do informacji.

Zajmuje się udzielaniem i cofaniem koncesji



Rada składa się z 5 członków i jest

niezależna od RM. Prezesowi RM składa

sprawozdanie z działalności.

Urzędy (organy) centralne



Urzędy centralne są drugim segmentem administracji

centralnej obok organów naczelnych. Stanowią one

zbiorczą nazwę dla różnych organów.



Do tych urzędów zalicza się min. Głównego Geodetę

Kraju, Szefa Obrony Cywilnej Kraju, Komendanta

Głównego Policji.



Urzędy centralne stanowią szczebel niższy od organów

rządowych. Są one podporządkowane poszczególnym

ministrom lub Prezesowi RM. Realizują politykę rządu,

który sprawuje nad nimi nadzór.



Organy te mogą być monokratyczne i kolegialne np.

Wyższy Urząd Górniczy.

Inspekcje specjalne I



Inspekcje

specjalne

stanowią

rodzaj

urzędów

centralnych. Są istotnym elementem systemu kontroli

w państwie, np. Inspekcję Handlowa, Sanitarną,

Ochrony Środowiska, Ochrony Roślin, Weterynaryjna.



Inspekcje stanowią złożoną strukturę powiązaną ze

sobą – organy inspekcji.



Na czele stoją organy jednoosobowe, np. Główny

Lekarz Weterynarii, a do pomocy ma Główny

Inspektorat. Główni inspektorzy podporządkowani są

określonym ministrom i funkcjonują w strukturze

danego działu administracji.

Inspekcje specjalne II



W zakresie zadań spoczywa kontrola,
ale również wykonują zadania władcze,
wydają bowiem decyzje.



Ponadto,

Inspektoraty

wykonują

działania z zakresu dozoru czy nadzoru,
są to więc swego rodzaju policje
administracyjne wyposażone w atrybut
władzy.

Agencje



W ramach organów centralnych funkcjonują
jeszcze agencje, którym powierzone są
różnego rodzaju zadania administracji
publicznej.



Realizują zadania fragmentaryczne należące
do poszczególnych działów administracji,
np. Agencja Rynku Rolnego czy Agencja
Własności Rolnej Skarbu Państwa.

Podział terytorialny państwa

Klasyfikacja podziałów

terytorialnych I



Podziała zasadniczy- dokonuje się ze względu na
potrzebę realizacji zadań publicznych państwa. Z
tego podziału korzystają terenowe organy
państwowe, a także inne organy, np. sądy.



Podział specjalny- tworzy się na podstawie ustawy,
odrębny jest od zasadniczego i jest względnie
trwały. Z tego podziału korzystają min. organizacje
i instytucje niepaństwowe. Z tym podziałem nie
utożsamia

się

rejonizacji

czy

podziału

pomocniczego.

Klasyfikacja podziałów

terytorialnych II



Regionizacja – proces podziału obejmujący więcej

niż jedno województwo. Rejonizacja obejmuje tereny

mniejsze

niż

województwo.

Regiony

mogą

obejmować terytoria należące do kilku graniczących

ze sobą państwa, np. Region Pomerania obejmuje

część terytorium Polski, Niemiec i Danii.



Region posiada własne władze i jest tworzony z

inicjatywy samorządów lokalnych.



Ma on na celu koordynowanie działań i wspólne

rozwiązywanie problemów regionu.



Regiony są podziałem pomocniczym.

Podział zasadniczy - gmina



Podstawa prawna – ustawa z 1998 roku o wprowadzeniu

zasadniczego podziału terytorialnego państwa. Do jednostek

podziału zasadniczego zalicza się: gminy, powiaty i

województwa.



Istnieje wykaz gmin, które tworzone są z uwzględnieniem

więzi społecznych, kulturowych, gospodarczych. Gmina ma

obejmować teren możliwie jednorodny ze względu na układ

osadniczy i przestrzenny.



Tworzenie, łączenie, podział i znoszenie gmin należy do

kompetencji RM. Nadanie statusu gminie dokonuje się w

drodze rozporządzenie RM.



Podstawa prawna działania gminy jest ustawa z 1990 roku o

samorządzie gminnym.

Podział zasadniczy - powiat



Podstawa prawna – ustawa z 1998 roku o

samorządzie powiatowym.



Powiaty tworzy, łączy lub znosi RM w drodze

rozporządzenia, po zasięgnięciu opinii Rady gminy,

powiatu i województwa.



Teren powiatu musi obejmować obszar możliwie

jednorodny ze względu na więzi społeczne,

kulturalne i gospodarcze.



Utworzenie powiatów, ich nazwy oraz siedziby

władz zostały określone ustawą z 1998 roku w

sprawie utworzenia powiatów.

Podział zasadniczy -

województwo



Podstawa prawna – ustawa z 1998 roku o
wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego
podziału

terytorialnego

państwa.

Tam

wskazano również nazwy województw i
siedziby władz.



Powstało

16

województw

o

nazwach

zasadniczo

geograficznych,

jedynie

wojewodowie zachowali nazwy od miast
gdzie znajduje się ich siedziba.

Podziały pomocnicze



Podstawy prawne – są rozrzucone po aktach
prawnych różnej rangi. Zasadniczo do tego
podziału zalicza się: sołectwa i dzielnice lub
osiedla. Jednostki te tworzone są na podstawie
uchwały rady po przeprowadzeniu konsultacji z
mieszkańcami.



Podział pomocniczy może powstać również na
podstawie porozumienia komunalnego.



Również powiaty i województwa mogą tworzyć
takie jednostki w celu realizacji swoich zadań.

Podziały specjalne



Podstawa prawna – ustawa z 1998 roku o
administracji rządowej w województwie.
Takie podziały tworzy się na konieczność
wykonywania

zadań

administracji

niezespolonej, ale do tego jest odrębna
ustawa.



Inne podziały specjalne tworzy ustawa z
1990

roku

o

terenowych

organach

administracji rządowej ogólnej.

Organizacja administracji

terenowej

Organizacja administracji

terenowej I



Organizacja administracji terenowej może oznaczać:



- część organizacji administracji publicznej, składającej

się z jednostek organizacyjnych administracji rządowej

oraz jednostek administracji samorządu terytorialnego,



-

zorganizowaną

działalność

powołanych

lub

upoważnionych prawnie podmiotów, w celu realizacji

ustawowo określonych zadań publicznych.



Organizacja administracji terenowej opiera się na:



- ustawie z 1998 o administracji rządowej w

województwie,



Ustawie z 1990 o samorządzie gminnym,

Organizacja administracji

terenowej II



Ustawie z 1998 o samorządzie powiatowym,



Ustawie z 1998 o samorządzie wojewódzkim



Ustawa z 1990 przepisy wprowadzające ustawę o

samorządzie terytorialnym



Ustawa z 1998 o wprowadzeniu trójstopniowego

zasadniczego podziału terytorialnego państwa,



Ustawa z 1996 o gospodarce komunalnej.



Organizacja administracji terenowej może być

oparta na więzach prawnych i

pozaorganizacyjnych.

Administracja zespolona -

wojewoda



Organami administracji zespolonej są: wojewoda, kierownicy

służb zespolonych, inspekcji i straży. Działają oni pod

zwierzchnictwem wojewody, niekiedy mogą jednak wydawać

akty administracyjne we własnym imieniu, np. Komendant

wojewódzki policji.



Wojewoda pełni funkcje przedstawiciela RM, zwierzchnika

zespolonej administracji rządowej, organu nadzoru nad

jednostkami samorządu terytorialnego, reprezentanta SP.



Funkcja zwierzchnictwa wojewody realizuje się poprzez

kierowanie administracją zespoloną i koordynowanie jej

działalności, zapewnienie warunków jej działania, ponoszenie

odpowiedzialności za skutki działania administracji zespolonej.



Właściwość wojewody obejmuje województwo.

Organizacyjne więzi prawne I



Wojewodę powołuje i odwołuje Prezes RM.

Kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży

powołuje i odwołuje wojewoda, z wyjątkiem

komendanta wojewódzkiego Policji i Straży Pożarnej,

którzy są powoływani jedynie za zgodą wojewody.



Wojewoda może wykonywać również zadania

specjalne na podstawie odrębnego rozporządzenia.



Wojewoda może przedstawiać projekty aktów

prawnych RM dotyczących jego województwa.



Wojewoda jest funkcją polityczną, a więc jego władza

ustaje wraz z końcem misji RM.

Organizacyjne więzi prawne II



Prezes RM wykonuje nadzór nad
działalnością wojewody, nadzór ten
wykonywany jest zasadniczo przez
ministra ds. Administracji publicznej.



Więzi

wojewody

z

kierownikami

zespolonych służb, inspekcji i straży są
zróżnicowane

oraz

określone

w

odrębnych przepisach.

Właściwości organów zespol.

Admin. Rządowej I



Do właściwości wojewody należy: kierowanie pracą i

zapewnienie warunków działania rządowej administracji

zespolonej, rozstrzyganie spraw indywidualnych w

drodze

decyzji,

wykonywanie

innych

zadań

wynikających z ustawy. Wojewoda ma prawo wglądu w

prace kierowników służb, inspekcji i straży administracji

zespolonej, chyba że prace te objęte są tajemnicą.



Wojewoda może powierzać niektóre swoje zadania

jednostkom samorządowym, na drodze porozumienia.



Wojewoda może upoważnić pisemnie pracowników

urzędu wojewódzkiego do załatwiania niektórych spraw

w jego imieniu.

Właściwości organów zespol.

Admin. Rządowej II



Wojewoda reprezentuje SP w odniesieniu do

powierzonego mu mienia.



Kieruje

polityką

rządu

w

terenie,

kontroluje

wykonywanie zadań administracji rządowej, zapobiega

zagrożeniu życia, zdrowia lub mienia, wykonuje lub

koordynuje

zadania

z

zakresu

obronności

i

bezpieczeństwa państwa,



Reprezentuje rząd na uroczystościach państwowych i

podczas oficjalnych wizyt składanych w województwie.



Ocenia pod względem legalności i celowości

rozstrzygnięcia organów jednostek samorządowych.

Formy prawne realizacji

zadań przez organy admin.

zespolonej I



Wojewoda

wydaje

decyzje

administracyjne,

rozstrzygnięcia nadzorcze, zawiera porozumienia i

stosuje środki koordynujące.



Wojewoda posiada kompetencje prawodawcze w

odniesieniu do swojego województwa. Wydaje

rozporządzenia porządkowe.



Miejscowe akty prawne muszą być ogłoszone w

wojewódzkim dzienniku urzędowym. Dzień wydania

dziennika jest dniem ogłoszenia, a sam akt wchodzi

w życie po 14 dniach od ogłoszenia, ale w przepisach

końcowych może być wskazana inna data.

Formy prawne realizacji

zadań przez organy admin.

zespolonej II



W wojewódzkim dzienniku ogłasza się: akty

prawa miejscowego stanowionego przez sejmik

województwa, wojewodę i organy administracji

niezespolonej, akty Prezesa RM uchylające akty

prawa

miejscowego

stanowionego

przez

wojewodę i organy admin. Niezespolonej, akty

prawa

miejscowego,

wyroki

sądu

administracyjnego dotyczących aktów prawa

miejscowego, inne akty prawne, w tym

informacyjne i obwieszczenia.

Pozaorganizacyjne więzi

prawne w administracji

rządowej I



Są dwie grupy tych więzi, pierwsza to zależności

wiążące wojewodę z organami administracji rządowej

niezespolonej i innymi państwowymi jednostkami

organizacyjnymi. Druga grupa tych więzi dotyczy

relacji wojewody z ministrami i organami centralnymi.



Więzi te są bardzo zróżnicowane i mogą mieć

charakter

polityczny

i

administracyjny.

Spory

polityczne rozstrzyga Prezes RM. W sporach

administracyjnych, wojewoda występuje zawsze jako I

instancja, minister wówczas jest jako II instancja.

Minister może również kontrolować decyzje adminis.

w drodze kontroli, czyli bez odwołania.

Pozaorganizacyjne więzi

prawne w admini. Rządowej II



Trzeci rodzaj więzi wojewody i ministra

wynika z art. 30 ust. o adm. rządowej w

województwie.

Zgodnie

z

tym

art.

regulaminy komend, inspektoratów i innych

jednostek

organizacyjnych,

są

częścią

regulaminu urzędu wojewódzkiego. W razie

nie

zatwierdzenia

tych

regulaminów

kierownicy wspomnianych służb mogą

wystąpić

do

właściwego

ministra

o

wszczęcie sporu z wojewodą.

Pozaorganizacyjne więzi

prawne w administracji

publicznej



Są to więzi istniejące między wojewodą a jednostkami

samorządu terytorialnego. Można mówić o trzech

rodzajach więzi:



- Upoważnieniach nadzorczych wojewody wobec

podmiotów samorządu terytorialnego,



- Pozaorganizacyjnych więziach prawnych w toku

postępowania administracyjnego,



-Obowiązku współdziałania wojewody z jednostkami sam.



Wojewoda może również podejmować działania w

zakresie zadań zleconych, lub gdy sprawa trafia do niego

wskutek odwołania.

Struktura aparatu

pomocniczego w administracji

rządowej I



Organem

pomocniczym

wojewody

jest

urząd

wojewódzki, ale w nim istnieją odrębne jednostki

organizacyjne, stanowiska i osoby.



Wojewoda wykonuje zadania przy pomocy I i II

wicewojewody oraz kierowników służb zespolonych,

inspekcji

i

straży

wojewódzkich,

dyrektora

generalnego UW oraz dyrektorów wydziałów.



Organem doradczym wojewody są: wice wojewodowie,

dyrektor generalny urzędu, komendant wojewódzki

Policji, komendant wojewódzki Państwowej Straży

Pożarnej i inne osoby wskazane w statucie.

Struktura aparatu

pomocniczego w adm.

rządowej II



Wicewojewodów powołuje i odwołuje

Prezes RM na wniosek wojewody.

Szczególną pozycję posiada I zastępca.



Dyr. Generalny z urzędu nadzoruje służbę

cywilną.



Organizację zespolonej administracji w

województwie określa statut urzędu

wojewódzkiego, nadany przez wojewodę i

zatwierdzony przez Prezesa RM.

Organizacja administracji

samorządowej

Podstawy prawne



Samorządy kierują się Konstytucją RP oraz



Ustawą o samorządzie gminnym z 8 marca
1990 r.



Ustawa o samorządzie powiatowym z 5 czerwca
1998 r.



Ustawa o samorządzie województwa z 5
czerwca 1998 r.



W 1998 r. wdrożono II reformę samorządowa w
Polsce

Regulacja konstytucyjna



W Konstytucji RP jest mowa o samorządzie
lokalnym w VII rozdziale, w art. 163-172.



Według art. 163 podstawową jednostką
samorządu terytorialnego jest gmina. Inne
jednostki

samorządu

regionalnego

albo

lokalnego i regionalnego określa ustawa.



Gmina wykonuje wszystkie zadania samorządu
terytorialnego nie zastrzeżone dla innych
jednostek samorządu terytorialnego.

Zasady konstytucyjne



Według

art.

165

jednostki

samorządu

terytorialnego mają osobowość prawną. Stąd
przysługują im prawo własności i inne prawa
majątkowe.

Samodzielność

jednostek

samorządu terytorialnego podlega ochronie
sądowej.



Z kolei w art. 171 ustawodawca postanowił, że
Działalność samorządu terytorialnego podlega
nadzorowi z punktu widzenia legalności.

Nadzór nad samorządami w

świetle Konstytucji RP



Organami

nadzoru

nad

działalnością

jednostek samorządu terytorialnego są
Prezes Rady Ministrów i wojewodowie, a w
zakresie spraw finansowych regionalne izby
obrachunkowe.



Sejm, na wniosek Prezesa Rady Ministrów,
może

rozwiązać

organ

stanowiący

samorządu terytorialnego, jeżeli organ ten
rażąco narusza Konstytucję lub ustawy.

Konstytucyjne zasady

organizacji samorządów



Obligatoryjna przynależność mieszkańców
do wspólnot samorządowych,



Poszanowanie prawa własności jednostek
samorządowych,



Zasada pomocniczości,



Ustawowa

gwarancja

samodzielności

samorządu,



Sądowa ochrona samorządów.

Inne zasady funkcjonowania

samorządów



Zakres działania jednostek samorządowych nie

narusza samodzielności innych,



Jedn. samorządowe są od siebie niezależne,



Mają one do realizacji zadania własne i zlecone,



W trybie umownym mogą być modyfikowane zakresy

właściwości jednostek samorządowych,



Jest jednolity dla wszystkich jednostek samorządu

system organów nadzoru, który jest sprawowany w

zakresie legalności i celowości,



Ujednolicono charakter prawny i strukturę organów

jednostek samorządowych.

System podmiotów admin.

sam. I



Gmina – wspólnota samorządowa mieszkańców,



Powiat – lokalna wspólnota samorządowa,



Województwo – regionalna wspólnota samorządowa,



Sołectwo, dzielnica, osiedle – jednostki pomocnice powstałe na

mocy uchwały rady gminy, po konsultacji z mieszkańcami lub z

ich inicjatywy,



Gminne osoby prawne – jednostki organizacyjne powołane

przez gminę do realizacji zdań gminy,



Powiatowe jednostki samorządowe - jednostki organizacyjne

powołane przez powiat do realizacji zdań powiatu,



Wojewódzkie jednostki samorządowe - jednostki organizacyjne

powołane przez województwo do realizacji zdań województwa,

System podmiotów admin.

sam. II



Związek komunalny – powstaje na podstawie

uchwał dwóch lub więcej rad gminy czy powiatu,

ma osobowość prawną,



Stowarzyszenie

jednostek

samorządu

terytorialnego – wspiera idę samorządności,



Samorządowe kolegia odwoławcze – powołane na

podstawie ustawy z 1994 r. o samorządowych

kolegiach

odwoławczych,

jest

to

jednostka

budżetowa, jest to organ rozstrzygający sprawy

indywidualne

rozstrzygnięte

przez

jednostki

samorządowe.

System podmiotów admin.

sam. III



Regionalne izby obrachunkowe - powstałe
na podstawie ustawy z 1992 roku o
regionalnych

izbach

obrachunkowych,

państwowe jednostki budżetowe, sprawują
nadzór

i

kontrolę

nad

gospodarką

finansową

jednostek

samorządu

terytorialnego, związków komunalnych i
innych samorządowych osób prawnych.

Właściwości podmiotów w

adm. sam. – gmina



Podstawę funkcjonowania gminy stanowi ustawa



Gmina realizuje zadania o znaczeniu lokalnym, nie
zastrzeżone na rzecz innych podmiotów – domniemanie
kompetencji na rzecz gminy. Są to tzw. zadania własne.
W ustawie zostały one wyliczone jedynie przykładowo.
Niektóry z nich są obowiązkowe inne tylko fakultatywne.



Zadania zlecone z zakresu administracji rządowej, np.
przeprowadzenie wyborów czy referendów.



Gmina może realizować zdania wynikające z porozumień
komunalnych.

Tworzenie gminy



Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia
tworzy, łączy, dzieli i znosi gminy oraz
ustala ich granice, nadaje gminie lub
miejscowości status miasta i ustala jego
granice oraz ustala i zmienia nazwy gmin
oraz siedziby ich władz. Rozporządzenie
to może być wydane także na wniosek
zainteresowanej rady gminy.

Ustalenie i zmiana granic

gminy



Ustalenie i zmiana granic gmin dokonywane są w
sposób zapewniający gminie terytorium możliwie
jednorodne ze względu na układ osadniczy i
przestrzenny,

uwzględniający

więzi

społeczne,

gospodarcze i kulturowe oraz zapewniający zdolność
wykonywania zadań publicznych.



Nadanie gminie lub miejscowości statusu miasta,
ustalenie jego granic i ich zmiana dokonywane są w
sposób uwzględniający infrastrukturę społeczną i
techniczną oraz układ urbanistyczny i charakter
zabudowy.

Zadania gminy I



Gmina zaspokaja zbiorowych potrzeb wspólnoty, w
szczególności zadania własne obejmują sprawy:



  ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami,
ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej,
gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji
ruchu drogowego, wodociągów i zaopatrzenia w wodę,
kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych,
utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych,
wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych,
zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz,



  

Zadania gminy II



lokalnego transportu zbiorowego, ochrony zdrowia,
pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów
opiekuńczych, gminnego budownictwa mieszkaniowego,
edukacji publicznej, kultury, w tym bibliotek gminnych i
innych instytucji kultury oraz ochrony zabytków i opieki
nad zabytkami, kultury fizycznej i turystyki, w tym terenów
rekreacyjnych i urządzeń sportowych, targowisk i hal
targowych, zieleni gminnej i zadrzewień, cmentarzy
gminnych,

porządku

publicznego

i

bezpieczeństwa

obywateli

oraz

ochrony

przeciwpożarowej

i

przeciwpowodziowej, w tym wyposażenia i utrzymania
gminnego magazynu przeciwpowodziowego,

Zadania gminy III



utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności
publicznej oraz obiektów administracyjnych, polityki
prorodzinnej, w tym zapewnienia kobietom w ciąży
opieki socjalnej, medycznej i prawnej, wspierania i
upowszechniania idei samorządowej, w tym tworzenia
warunków

do

działania

i

rozwoju

jednostek

pomocniczych i wdrażania programów pobudzania
aktywności obywatelskiej; promocji gminy, współpracy
z organizacjami pozarządowymi, współpracy ze
społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych
państw.

Zadania powiatu



Powiat wykonuje określone ustawami zadania publiczne o
charakterze ponadgminnym w zakresie:



 edukacji publicznej, promocji i ochrony zdrowia, pomocy
społecznej,

polityki

prorodzinnej,

wspierania

osób

niepełnosprawnych,

transportu

zbiorowego

i

dróg

publicznych, kultury oraz ochrony zabytków i opieki nad
zabytkami, kultury fizycznej i turystyki, geodezji,
kartografii i katastru, gospodarki nieruchomościami,
administracji

architektoniczno-budowlanej,

gospodarki

wodnej, ochrony środowiska i przyrody, rolnictwa,
leśnictwa i rybactwa śródlądowego, porządku publicznego i
bezpieczeństwa obywateli,

Zadania powiatu



ochrony przeciwpowodziowej, w tym wyposażenia i
utrzymania

powiatowego

magazynu

przeciwpowodziowego,

przeciwpożarowej

i

zapobiegania innym nadzwyczajnym zagrożeniom
życia

i

zdrowia

ludzi

oraz

środowiska,

przeciwdziałania

bezrobociu

oraz

aktywizacji

lokalnego rynku pracy, ochrony praw konsumenta,
utrzymania powiatowych obiektów i urządzeń
użyteczności

publicznej

oraz

obiektów

administracyjnych, obronności, promocji powiatu,
 współpracy z organizacjami pozarządowymi.

Zadania powiatu



Do zadań publicznych powiatu należy również
zapewnienie wykonywania określonych w ustawach
zadań i kompetencji kierowników powiatowych służb,
inspekcji i straży.



Ustawy mogą określać niektóre sprawy należące do
zakresu działania powiatu jako zadania z zakresu
administracji rządowej, wykonywane przez powiat.



Powiat na uzasadniony wniosek zainteresowanej gminy
przekazuje jej zadania z zakresu swojej właściwości na
warunkach ustalonych w porozumieniu. Zadania
powiatu nie mogą naruszać zakresu działania gmin.

Właściwości podmiotów w

adm. sam. – województwo



Zakres właściwości województwa został odmiennie

uregulowany.



W art. 11 ustawy zostały przykładowo wyliczone

cele

strategii

rozwoju

województwa,

np.

pobudzanie aktywności gospodarczej, ochrona

środowiska, kreowanie rynku pracy, rozwój nauki.



Drugim rodzajem zadań województwa są te

określone ustawami.



Województwo może również realizować zadania

wynikające z zawartych porozumień.

Organy stanowiące



Organy stanowiące to rady gminy, powiatu i sejmik

wojewódzki. Są to organy wybieralne, kadencyjne,

kadencja trwa 4 lata. Liczba radnych zależy do wielkości

jedn. sam.



Ograny te działają na posiedzeniach zwoływanych przez

przewodniczących, nie rzadziej niż raz na kwartał.



Powoływane są komisje stałe lub doraźne. Komisją o

szczególnych

zadaniach

jest

komisja

rewizyjna,

składająca się wyłącznie z radnych. Inne komisje mogą

również obejmować osoby poza rady, jednak w liczbie nie

większej niż połowa członków komisji.



Radny reprezentuje interes wyborców.

Organy wykonawcze



W gminie – wójt, burmistrz lub prezydent. Jest
to organ jednosobowy, może być powołany
zastępca wójta. Wójt nie może być radnym.



Powiat – zarząd na czele którego stoi starosta.
Starosta wybierany jest spośród radnych.



Województwo – zarząd województwa na czele
którego stoi marszałek.

Zakazy łączenia stanowisk



Zakaz

łączenia

mandatu

radnego

gminnego,

powiatowego i wojewódzkiego,



Stanowiska wójta z zatrudnieniem w administracji

rządowej,



Stanowiska wójta, członka zarządu powiatu czy

województwa z mandatem posła i senatora,



Mandatu radnego z zatrudnieniem w aparacie

gminnym, powiatowym czy wojewódzkim, z wyjątkiem

stosunku pracy nawiązanego w trybie wyboru,



Funkcji przewodniczącego rady z członkostwie w

zarządzie czy komisji rewizyjnej.

Jednostki pomocnicze gminy



Tworzone są przez statut gminy, a ich

organizację i zakres działania określa

rada gminy. Są to sołectwa lub osiedla i

dzielnice.



Organem wykonawczym jest sołtys lub

zarząd (osiedla) wybrany w wyborach. Na

czele zarządu stoi przewodniczący.



Organem uchwałodawczym jest zebranie

mieszkańców.

Związki międzygminne



Powstają na mocy porozumienia



Organem

kontrolnym

jest

zgromadzenie

związku, składające się z wójtów i burmistrzów



Organem

wykonawczym

jest

zarząd

powoływany i odwoływany przez zgromadzenie

spośród jego członków. Na czele zarządu stoi

przewodniczący.



Podobna

konstrukcja

jest

w

przypadku

związków międzypowiatowych.

Formy prawne realizacji

zadań administracji

samorządowej



Mieszkańcy

podejmują

decyzje

poprzez

głosowanie lub referenda.



Organy działają poprzez akty prawne ogólne i
indywidualne.



Organy

stanowiące

wydają

przepisy

powszechnie obowiązujące,



Organy

wykonawcze

wyjątkowo

wydają

przepisy prawne, rozstrzygają sprawy w
drodze decyzji administracyjnych.

Referendum



Przeprowadza się w sprawie ważnej dla wspólnoty, z

zakresu

jej

kompetencji.

Wyłącznie

w

drodze

referendum można rozstrzygnąć samoopodatkowania

się mieszkańców oraz odwołania przed upływem

kadencji rady gminy czy powiatu oraz odwołanie wójta.



Referendum przeprowadza się z inicjatywy organu

stanowiącego lub na wniosek 1/10 mieszkańców

uprawnionych do głosowania. Ważne jest, gdy weźmie w

nim udział min. 30% uprawnionych.



Referendum o odwołanie wójta lub rady można

przeprowadzić dopiero po upływie 12 miesięcy od ich

wyboru.

Kompetencja prawodawcza

samorządów I



Wynika ona z ustaw, a akty prawa lokalnego dotyczą

spraw lokalnych. Rada gminy może regulować: ustrój

gminy, organizację urzędów i instytucji gminnych,

zasady zarządu mieniem gminy, zasady i tryb

korzystania z gminnych obiektów i urządzeń

użyteczności publicznej.



Kompetencje powiatu: sprawy porządkowe, szczególny

tryb zarządzania mieniem, zasady i tryb korzystania z

obiektów i urządzeń użyteczności publicznej.



Sejmik wojewódzki kompetencje prawodawcze ma

określone w poszczególnych ustawach.

Kompetencja prawodawcza

samorządów II



Akty prawa miejscowego mają formę uchwał.



Akty prawa miejscowego podlegają obowiązkowi publikacji

przez rozplakatowanie w miejscach publicznych lub w prasie

miejscowej. Przepisy szczególne nakładają obowiązek

publikowania ich w wojewódzkim dzienniku urzędowym.



Przepisy gminne wchodzą w życie z dniem ich

opublikowania, mogą jednak mieć inny termin wejścia w

życie, przepisy powiatowe i wojewódzkie wchodzą w życie w

14 dni od dnia ogłoszenia.



Prowadzone są zbiory przepisów prawa lokalnego



Przepisy prawa miejscowego podlegają zaskarżeniu do WSA

i NSA.

Rada (sejmik)



Rada powiatu i sejmik jest organem stanowiącym i wybiera

zarząd w głosowaniu tajnym bezwzględna większością głosów.

Obowiązek ten musi zostać zrealizowany w ciągu 6 miesięcy

od ogłoszenia wyników wyborów.



Nieudzielenie absolutorium powoduje rozpoczęcie procedury o

odwołanie zarządu.



Rozwiązanie

zarządu

z

innych

przyczyn

wymaga

uzasadnionego wniosku popartego przez 2/5 składu rady

powiatu i 1/3 składu sejmiku.



Odwołanie przewodniczącego zarządu jest równoznaczne z

odwołaniem całego zarządu.



Rezygnacja z członkostwa w zarządzie musi być przyjęta przez

radę lub sejmik.

Rada gminy



Rada gminy jest organem wybieralnym.



Kadencja 4 lata



Nie ma wpływu na wybór wójta.

Zarząd powiatu i

województwa



Zarząd powiatu jest wieloosobowy, na czele stoi starosta

lub marszałek.



Zarząd podejmuje decyzje w formie uchwał.



Do właściwości starosty należy zwierzchnictwo w stosunku

do powiatowych służb, inspekcji i straży. Powołuje i

odwołuje kierowników tych jednostek, w uzgodnieniu z

wojewodą, zatwierdza program ich działania, w sytuacjach

szczególnych kieruje działaniami tych jednostek, zleca

przeprowadzenie kontroli tych jednostek.



Indywidualne decyzje wydaje przewodniczący.



Zarząd działa przy pomocy urzędu powiatowego i

marszałkowskiego

Pozaorganizacyjne więzy

prawne



Współdziałanie

–

z

innymi

jednostkami

samorządowymi,

organizacjami

pozarządowymi,

szkołami wyższymi, organizacjami międzynarodowymi.



Kontrola – prowadzona przez NIK i inspekcje

specjalistyczne. Szczególną rolę odgrywa regionalna

izba obrachunkowa (RIO).



Nadzór – prowadzi Prezes RM, wojewoda i RIO oraz

sądy administracyjne.



Kierowanie – Sejm może rozwiązać radę gminy,

powiatu i województwa, Prezes RM może odwołać

wójta i wprowadzić zarząd komisaryczny.

Samorządowe Kolegium

Odwoławcze



SKO działa na podstawie ustawy 12 października 1994 r. o
samorządowych kolegiach odwoławczych. Do wykonywania przez
kolegium zadań, stosuje się przepisy Kodeksu postępowania
administracyjnego oraz Ordynacji podatkowej, z uwzględnieniem
przepisów niniejszej ustawy.



Kolegia są organami właściwymi do rozpatrywania odwołań od
decyzji,

zażaleń

na

postanowienia,

żądań

wznowienia

postępowania lub do stwierdzania nieważności decyzji.



2. Kolegium wydaje orzeczenia po odbyciu niejawnej narady
składu orzekającego, obejmującej dyskusję oraz głosowanie nad
orzeczeniem i zasadniczymi motywami rozstrzygnięcia. Sprawę
przedstawia

członek

kolegium

wyznaczony

jako

jej

sprawozdawca.

Samorządowe Kolegium

Odwoławcze



W szczególności kolegium jest uprawnione do:



żądania niezbędnych dla wydania orzeczenia informacji
i dokumentów dotyczących działalności organów
jednostek samorządu terytorialnego,



wglądu w dokumentację związaną z załatwieniem spraw.



Żądając

wglądu

w

dokumentację

związaną

z

załatwieniem sprawy, członek kolegium przedkłada
właściwemu organowi imienne upoważnienie podpisane
przez prezesa kolegium. Upoważnienie załącza się do
akt sprawy.

Tryb orzekania SKO



Orzeczenia zapadają większością głosów. Członek składu
orzekającego nie może wstrzymać się od głosu. Członek składu
orzekającego, który został przegłosowany, ma prawo zgłosić
przy podpisywaniu orzeczenia zdanie odrębne, uzasadniając je
na piśmie w terminie 7 dni od dnia odbycia narady.



Kolegium orzeka w składzie trzyosobowym, chyba że przepisy
szczególne

stanowią

inaczej.

Składowi

orzekającemu

przewodniczy

prezes

lub

etatowy

członek

kolegium.

Członkowie

kolegium

nieposiadający

wykształcenia

prawniczego lub administracyjnego są wyznaczani do składów
orzekających z uwzględnieniem ich kwalifikacji zawodowych.

Regionalna Izba

Obrachunkowa



RIO działa na podstawie ustawy z dnia 7 października 1992 r. o
Regionalnych Izbach Obrachunkowych.



Regionalne izby obrachunkowe są państwowymi organami
nadzoru i kontroli gospodarki finansowej podmiotów.



Izby sprawują nadzór nad działalnością jednostek samorządu
terytorialnego w zakresie spraw finansowych oraz dokonują
kontroli gospodarki finansowej i zamówień publicznych jednostek
samorządu

terytorialnego,

związków

międzygminnych,

stowarzyszeń gmin oraz stowarzyszeń gmin i powiatów, związków
powiatów, stowarzyszeń powiatów, samorządowych jednostek
organizacyjnych, w tym samorządowych osób prawnych, innych
podmiotów, w zakresie wykorzystywania przez nie dotacji
przyznawanych z budżetów jednostek samorządu terytorialnego.

Regionalna Izba

Obrachunkowa



Izby opracowują raporty, analizy i opinie w sprawach
określonych ustawami. Izby w zakresie objętym
nadzorem

i

kontrolą

prowadzą

działalność

informacyjną,

instruktażową

oraz

szkoleniową.

Działalność informacyjna i szkoleniowa może być
prowadzona odpłatnie.



Izby kontrolują gospodarkę finansową, w tym
realizację zobowiązań podatkowych oraz zamówienia
publiczne podmiotów, na podstawie kryterium
zgodności z prawem i zgodności dokumentacji ze
stanem faktycznym.

Regionalna Izba

Obrachunkowa



Kontrola

gospodarki

finansowej

jednostek samorządu terytorialnego w
zakresie zadań administracji rządowej,
wykonywanych przez te jednostki na
podstawie ustaw lub zawieranych
porozumień, dokonywana jest także z
uwzględnieniem kryterium celowości,
rzetelności i gospodarności.

Ustrój administracyjny

Warszawy



Na podstawie reformy samorządowej, od
kwietnia 1990 r. dotychczasowe 7 dzielnic
warszawskich

uzyskało

status

gmin

miejskich i nowe nazwy. Gminy te nie były
osobnymi miastami, lecz łącznie tworzyły
jedno miasto. W 1994 r. dokonano zmiany
gmin-dzielnic,

i

wówczas

7

dotychczasowych zastępując 11.

Ustrój administracyjny

Warszawy



Na postawie reformy wprowadzonej przez tzw.
ustaw warszawską z 2002 r., Warszawa stanowi
jedną gminę na prawach powiatu. Dotychczasowe
gminy mają obecnie status dzielnic posiadających
ograniczone kompetencje samorządowe. Wiele
tych kompetencji odpowiada kompetencjom
powiatu (np. prowadzenie rejestracji pojazdów).
Ponadto granice Warszawy poszerzyły się o
niezależną wcześniej gminę Wesoła tworząc w
sumie 18 dzielnic.

Terenowe jednostki

organizacyjne administracji

specjalnej

Podziały specjalne



Podziały specjalne tworzy się ze względu na
techniki administrowania, terytorialny zasięg
działania, np.. Urzędy górnicze, czy wąska
specjalizacja organów, np.. Dozór techniczny.



Podstawą podziałów specjalnych są różne akty
prawne, ustawy a również rozporządzenia.



Podział administracji rządowej na zespoloną i
niezespoloną wprowadziła ustawa z 5 czerwca
1998 roku.

Pojęcie administracji

zespolonej



Jest to ta część administracji zespolonej, które jest podległa

wojewodzie, są to kierownicy zespolonych służb, inspekcji i

straży, którzy wykonują swoje zadania z upoważnienia lub

pod zwierzchnictwem wojewody lub starosty.



Zwierzchnikiem tej administracji jest wojewoda, kieruje jej

działalnością.



Organem tej administracji jest wojewoda (starosta) a w

przypadkach określonych w ustawach, przy wydawaniu

decyzji administracyjnych – kierownikiem.



Podstawą prawną działania adm. zespolonej w województwie

jest statut UW. Określa on nazwy stanowisk kierowników

zespolonych służb, inspekcji i straży wojewódzkich, nazwy

komend, inspektoratów.

Inspekcja handlowa



Organami są: Główny Inspektor, powoływany i
odwoływany przez Prezesa RM na wniosek Prezesa
UOKiK.

Wojewódzkiego

Inspektora

powołuje

wojewoda.



Inspektor

wojewódzki

kieruje

działalnością

wojewódzkiego inspektoratu inspekcji handlowej i
wykonuje

zadania

w

imieniu

wojewody

i

kompetencje IH.



Wojewódzkiego IH powołuje i odwołuje wojewoda
po zasięgnięciu opinii GI.

Inspekcja Sanitarna



Główny Inspektor Sanitarny – centralny organ adm.

Rządowej, podlega ministrowi właściwemu do spraw

zdrowia, powoływany jest przez Prezesa RM na

wniosek ministra zdrowia.



Oddziały terenowe to wojewódzki inspektor sanitarny,

powiatowy i portowy.



Wojewódzki IS wykonuje zadania wojewody i IS.

Powoływany jest przez wojewodę w porozumieniu z

GIS.



Powiatowego IS powołuje i odwołuje starosta w

porozumieniu z wojewódzkim inspektorem sanitarnym.

Policja – bezpieczeństwo



Struktury:

komendant

wojewódzki

policji,

powiatowy i komendant komisariatu policji.



Komendant wojewódzki działa w imieniu wojewody

lub własnym, zwłaszcza gdy chodzi o działania

operacyjno-rozpoznawcze i dochodzeniowo-śledcze.



KWP powołuje minister SW na wniosek KGP za

zgodą

wojewody.

Komendanta

powiatowego

powołuje KW w porozumieniu ze starostą, a

komendanta komisariatu powołuje komendant

powiatowy po zaciągnięciu opinii wójta.

Administracja niezespolona



Pojęcie Adm. Niezespolona to terenowe organy

administracji

rządowej

podporządkowane

właściwym

ministrom

oraz

kierownikom

państwowych osób prawnych i kierowników

innych jednostek państwowych organizacyjnych

wykonujących zadania z zakresu administracji

rządowej na obszarze województwa.



Organy te są ustanawiane w drodze ustaw i musi

to

być

uzasadnione

ogólnopaństwowym

charakterem

wykonywania

zadań,

zadań

przekraczających teren jednego województwa.

System adm. niezespolonej



- dowódcy okręgów wojskowych, szefowie wojewódzkich

sztabów wojskowych, wojskowi komendanci uzupełnień,



- dyrektorzy izb skarbowych, naczelnicy urzędów

skarbowych i inspekcji kontroli skarbowej,



Dyrektorzy okręgowych urzędów górniczych



Dyrektorzy okręgowych urzędów miar



Dyrektorzy regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych,



Dyrektorzy regionalnych zarządów gospodarki wodnej,



Dyrektorzy urzędów celnych



dyrektorzy urzędów morskich



Dyrektorzy urzędów statystycznych.

Powoływanie i odwoływanie

organów admin. niezespolonej



Leży w gestii właściwego organu admin. i

wymaga wniosku właściwego wojewody

lub uzyskania jego zgody.



Nieuwzględnienie

zgody

lub

opinii

wojewody rodzi spór, który może zostać

rozstrzygnięty przez właściwego ministra.



Ustawa może przewidywać inny tryb

powoływania tych organów.

Działalność prawotwórcza

adm. niezespolonej



Organy te tworzą akty prawne obowiązujące
na terenie danego województwa lub jego
części celem zapewnienia porządku i
spokoju publicznego.



Akty prawne muszą być uzgadnianie z
wojewodą lub wojewodami,



Nadzór nad tymi aktami prowadzi Prezes
RM, który jest władny uchylić te akty.

Działania adm. niezespolonej



Muszą być uzgodnione z wojewodą, który może wydawać

polecenia je obowiązujące. Tylko właściwy minister może

wstrzymać wykonanie tych poleceń.



Wojewoda zapewnia współdziałanie wszystkich jednostek

adm. rządowej na obszarze województwa, zwłaszcza w

zakresie zapobiegania zagrożeniu dla życia, zdrowia i

mienia oraz zagrożeniom środowiska, bezpieczeństwa

państwa i utrzymania porządku publicznego, ochrony praw

obywatelskich, a także zapobieganiu klęskom żywiołowym i

innym nadzwyczajnym zagrożeniom.



Wojewoda

może

żądać

wszczęcia

postępowania

dyscyplinarnego

wobec

każdego

pracownika

adm.

niezespolonej.

Zależność adm. niezespolonej

od adm. centralnej



Podstawą są akty prawne, np. Prawo górnicze, prawo

celne,

prawo

budowlane,

prawo

o

dozorze

technicznym.



Środki oddziaływania – określenie organizacji

wewnętrznej,

prowadzenie

polityki

personalnej,

pomoc i szkolenie kadr, wydawanie poleceń,

regulaminów, zarządzeń wewnętrznych, wytycznych i

zaleceń, dokonywanie kompleksowej kontroli, analizy

i oceny oddziaływania, możliwość otrzymywania

okresowych informacji i sprawozdań o pracy tych

organów, prawo do wglądu w dokumenty i uzyskania

wyjaśnień.

Pracownicy administracji

publicznej

Podstawy prawne



Ustawa z 1982 roku o pracownikach urzędów

państwowych,



Ustawa z 1998 roku o służbie cywilnej,



Ustawa z 1990 roku o pracownikach samorządowych,



Kodeks pracy,



Ustawa o administracji rządowej w województwie i

ustawy samorządowe,



Akty wykonawcze wydane na podstawie powyższych

ustaw oraz statuty i regulaminy organów adm.

Publicznej.

Urzędnicy państwowi



Urzędnicy państwowi są zatrudnieni w: Kancelarii Sejmu,

Senatu, Prezydenta RP, Biurze Trybunału Konstytucyjnego,

Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich, Biurze KRRiT,

Krajowym Biurze Wyborczym, PIP, regionalnych izbach

obrachunkowych, Biurze Rzecznika Praw Dziecka, Biurze

Rzecznika Interesu Publicznego, Biurze Generalnego Insp.

Ochr. Danych Osobowych, Instytucie Pamięci Narodowej,

Kancelarii

Prezesa

RM,

urzędach

ministrów

i

przewodniczących komitetów, urzędach wojewódzkich oraz

innych urzędach stanowiących aparat pomocniczy terenowych

organów administracji rządowej, komendach, inspektoratach.



Takimi są również pracownicy administracyjni, pomocniczy,

techniczni, i obsługi SN i innych sądów i prokuratur.

Pracownicy samorządowi



Ustawa samorządowa określa, że pracownikami

samorządowymi są osoby zatrudnione w: urzędzie

marszałkowskim,

wojewódzkich

samorządowych

jednostkach organizacyjnych, starostwie powiatowym,

powiatowych jednostkach organizacyjnych, urzędzie

gminy, w jednostkach pomocniczych gminy oraz

gminnych jednostkach i zakładach budżetowych,

biurach związków jednostek samorządowych.



Rada gminy nie może dokonywać rozszerzenia statusu

pracownika

samorządowego

na

nowe

grupy

pracowników.

Mianowanie pracow.

państwowych



Urzędnicy państwowi mianowani, obecnie nie nawiązuję się już

takich stosunków pracy, chociaż nadal jest to liczna grupa

pracowników państwowych. Wśród nich są doradcy w zespole

doradców członków RM i doradców którzy powoływani są na

czas określony.Taki stosunek pracy charakteryzuje się stałością,

dyspozycyjnością

pracownika,

szczególna

konstrukcją

obowiązków urzędniczych, odpowiedzialnością dyscyplinarną,

mieszany tryb rozstrzygania sporów pracowniczych.



Z mianowania może zostać zatrudniona osoba, która posiada

polskie obywatelstwo, ukończyła 18 lat, nieskazitelny

charakter,

odpowiednie

wykształcenie

i

aplikacja

administracyjna, odpowiedni stan zdrowia, niekaralność,

pokrewieństwo i powinowactwo w przypadku podległości

służbowej.

Inne sposoby nawiązanie

stosunku pracy



Urzędnicy państwowi zatrudnieni na
podstawie umowy o pracę,



Pracownicy nie będący urzędnikami
państwowymi.

Podstawa prawna służby

cywilnej



Ustawa z 1996 roku o służbie cywilnej.



Do służby cywilnej zaliczani są pracownicy

zatrudnienie w Kancelarii Prezesa RM, urzędach

ministrów oraz urzędach centralnych organów

administracji rządowej, urzędach wojewódzkich

oraz innych urzędach stanowiących aparat

pomocniczy terenowych organów adm. rządowej,

rządowym

centrum

studiów

strategicznych,

komendach, inspektoratach, inspekcjach i straży.



Limity zatrudnienia określa ustawa budżetowa.

Nawiązanie stosunku pracy

S.C.



Kandydat musi być: obywatelem polski, korzystać z pełni

praw

publicznych,

nie

być

karanym,

posiadać

wymagania, cieszyć się nieposzlakowaną opinią.



Może być zatrudniony na podstawie umowy o pracę na

czas określony lub nieokreślony. W drugim przypadku

musi odbyć służbę przygotowawczą i uzyskać pozytywna

ocenę komisji egzaminacyjnej.



Warunki zatrudnienia: odbycie służby przygotowawczej

(nie dotyczy słuchaczy KSAP), posiada tytuł magistra,

znajomość języka obcego, jest w rezerwie.



Wyższe stanowiska w S.C. mogą być obsadzane

wyłącznie przez pracowników S.C.

Stałość stosunku pracy



Stosunek pracy pracownika S.C. jest mocno ugruntowany i

trudny do wzruszenia.



Przyczyny ustania tego stosunku pracy to: odmowa złożenia

ślubowania, zrzeczenie się obywatelstwa polskiego, prawomocne

orzeczenie kary dyscyplinarnej wydalenia ze służby cywilnej,

prawomocne skazanie na karę utraty praw publicznych lub

prawa wykonywania zawodu, upływu 3 miesięcy nieobecności w

pracy z powodu aresztowania, odmowy wykonania decyzji w

sprawie

przeniesienia

do

pracy

w

innym

urzędzie,

prawomocnego skazania za przestępstwo popełnione umyślnie,

niewykonywanie obowiązków służbowych, trwała zmiana stanu

zdrowia, wiek emerytalny, likwidacja urzędu, dwukrotna

negatywna ocena, utrata nieposzlakowanej opinii, postępowanie

karne toczone przez okres dłuższy niż 3 miesiące.

Dyspozycyjność urzędnika

S.C.



Urzędnik może być przenoszony w ramach tego samego

urzędu

lub

do

innego

z

zachowaniem

kryterium

kompetencyjności i tego samego wynagrodzenia.



Dyrektor Generalny może przenieść urzędnika S.C. raz w

roku na okres 6 m-cy do innego urzędu, również w innej

miejscowości.



Wskutek braku dyspozycyjności urzędnik może zostać

zawieszony, a nawet przeniesiony w stan nieczynny. W tym

okresie nie wykonuje pracy, otrzymuje wynagrodzenie i

świadczy gotowość do podjęcia obowiązków.



Pracownik S.C. może otrzymać urlop bezpłatny, łącznie w

wymiarze do 5 lat, na czas wykonywania funkcji poza służbą.

Obowiązki i prawa członka

S.C.



Nie mogą prowadzić działalności
gospodarczej,



Może

odmówić

wykonanie

wadliwego

polecenia,



Dodatkowy urlop wypoczynkowy po 10
latach pracy – 6 dni, po 20 latach – 12 dni,
urlop do podratowania zdrowia w wymiarze
nieprzekraczającym jednorazowo 6 miesięcy.

Odpowiedzialność

dyscyplinarna S.C.



Za naruszenie zasad pracy pracownik S.C. może

być ukarany dyscyplinarnie określonymi karami:

nagany, upomnienia i wydalenia ze służby oraz

zakaz pełnienia stanowisk kierowniczych



Przedawnienie po 2 latach od popełnienia czynu

i 3 m-ce od dnia powzięcia wiadomości



Komisja dyscyplinarna jest II stopniowa, jest

wieloosobowa, liczebność składu zależy od

rodzaju zagrożenia kary



Inne sprawy reguluje kpk.

Status pracownika

samorządowego



Grupa tych pracowników została wyodrębniona na

podstawie ustaw samorządowych.



Pracownikiem samorządowym może być osoba, która: jest

obywatelem Polski, ma odpowiedni staż pracy, ukończyła

18 rok życia i ma zdolność do czynności prawnych oraz

korzysta z pełni praw publicznych, posiada odpowiedni

stan zdrowia i wykształcenie.



Nie można zatrudniać osób spokrewnionych czy

spowinowaconych.



Stosunek pracy może być zawarty na podstawie

mianowania lub umowy o pracę.



Prawa i obowiązki.

Prawne formy działania

administracji

Formy działania administracji



Akty

normatywne,

akty

administracyjne,

ugody,

porozumienia administracyjne, czynności cywilnoprawne,

czynności faktyczne.



W administracji występują dwie sfery działania, sfera

wewnętrzna i sfera zewnętrzna.



Formy działania mogą mieć charakter władczy (akty

administracyjne i normatywne) i niewładczy, gdzie strony

są sobie równe.



Można jeszcze mówić o ciągu działań prawnych lub

działaniach złożonych administracji, gdy jest konieczne

podejmowanie wielu działań w celu rozstrzygnięcia danej

kwestii.

Akty normatywne

administracji



Akty normatywne to władcze rozstrzygnięcie organu władzy

publicznej zawierające normy postępowania skierowane do

ogólnie określonego adresata w abstrakcyjnie określonej

sytuacji. Mogą to być również konkretne rozwiązania, np.

ewakuacja wsi.



Akty

normatywne

zwane

są

rozporządzeniami,

zarządzeniami, a także uchwałami, zarządzenie porządkowe

lub rozporządzenie porządkowe, instrukcje i regulaminy.



Jest brak procedury legislacyjnej w tych przypadkach, co

jest rekompensowane systemem kontroli zgodności aktów

normatywnych administracji z konstytucją.



Wniosek o zgodności może wnieść WSA i NSA

Akty administracyjne I



Jest to podstawowa forma działalności adm. AA jest
oparty na przepisach prawnych, jest to władcze
oświadczenie woli organu administracji publicznej.



Pojęcie AA nie jest stosowane w aktach
normatywnych, mówi się o decyzji administracyjnej,
postanowieniu, zezwoleniu, zakazie, nakazie.



AA

jest

oparty

na

przepisach

prawa

administracyjnego, jest to władcze oświadczenie
woli,

wydawane

przez

właściwy

organ

administracyjny.

Akty administracyjne II



AA

określa

sytuację

konkretnie

wskazanego adresata, musi być również

konkretna sprawa – zasada podwójnej

konkretności aktu administracyjnego,



AA ma formę najczęściej pisemną, ale

również może mieć formę niepisemną.



AA

należy

odróżnić

od

informacji

urzędowych

czy

przyrzeczeń

administracyjnych.

Rodzaje aktów

administracyjnych I



AA wewnętrzne i zewnętrzne. Akty wewnętrzne nie wymagają

znanej szczególnej formy. Akty zewnętrzne wymagają

określonej formy.



Decyzja administracyjna ta forma musi wynikać wprost z

przepisów prawa. Decyzja musi mieć podstawę prawną w

ustawach. Decyzja jest aktem zewnętrznym.



Akty zewnętrzne mogą być wydane również w formie

pozwoleń, zezwoleń, min. koncesje i licencje czy pozwolenia.



Akta deklaratoryjne nie tworzą nowych sytuacji, potwierdzają

jedynie istniejący stan rzeczy. Akty te wywołują skutki wstecz,

stąd są to raczej orzeczenia. Nową sytuację tworzą jednak w

zakresie prawa procesowego a nie materialne. Dopiero w

chwili wydania aktu strona może wystąpić z żądaniem.

Rodzaje aktów

administracyjnych II



Akty konstytutywne tworzą, znoszą lub zmieniają stosunki

prawne. Wywołują skutki prawne ex nunc. Są to

najczęściej uznania administracyjne, ale mogą też być

zezwolenia, pozwolenia, nakazy i zakazy.



Akty zależne od woli adresata i niezależne od adresata,

jak np. decyzja wywłaszczeniowa.



Akty wywołujące skutki cywilnoprawne np. decyzja

wywłaszczeniowa, i nie wywołujące takich skutków.



Akty regulujące sytuację prawną osób i regulującą

sytuację prawną rzeczy.



AA związane i swobodne, czyli wydawane na podstawie

uznania administracyjnego.

Uznanie administracyjne



UA to takie uregulowanie kompetencji organu administracji,

że organ ten może rozstrzygnąć sprawę w różny sposób

przy tym samym stanie faktycznym.



UA wymaga wzięcia pod uwagę interesu społecznego,

stosuje się tutaj swobodna ocenę urzędnika.



UA jest stosowane ze względu na min. technikę legislacyjną.



UA nie oznacza dowolności organów administracyjnych w

decydowaniu, organ nie może naruszać praw podmiotowych

czy innych już rozstrzygnięć organów państwowych.



UA jest poddane kontroli sądowej, stąd UA nie może być

arbitralne, musi być realizowane w sposób odpowiadający

uzasadnionemu interesowi obywatela.

Moc obowiązując AA



Prawidłowy AA musi być zgodny z prawem, musi być wydany

przez kompetentny organ, zachowana forma.



Akt niespełniający tych warunków jest aktem wadliwym.

Wyróżnia się wadliwość nieistotną, która nie powoduje

nieważności AA. Wadę usuwa się poprzez sprostowanie lub

uzupełnienie.



Wadliwość istotna może stanowić podstawę do stwierdzenia

nieważności AA.



Prawidłowy AA może zostać uchylony poprzez istotną zmianę

okoliczności faktycznych, które uniemożliwiają wykonanie AA

lub pociągają za sobą znaczne koszty społeczne.



Istnieje

zatem

domniemanie

prawidłowości

aktu

administracyjnego. Tezę przeciwną należy udowodnić.

Ugoda I



Ugoda jest to pisemne porozumienie zawarte między

stronami

postępowania

administracyjnego

przed

organami I lub II instancji, przed którymi toczy się

postępowanie administracyjne.



Przesłanka dopuszczalności ugody jest sporny charakter

sprawy a postępowanie adm. musi być w toku. Ugoda

ma je uprościć lub przyspieszyć.



Strony mogą zawrzeć ugodę ale nie mają takiego

obowiązku.



Termin zawarcia ugody to termin wyznaczony,

niedotrzymanie

go

skutkuje

kontynuowaniem

postępowania i wydaniem decyzji.

Ugoda II



Ugoda sporządzana jest w formie pisemnej, winna

zawierać oznaczenie organu, przed którym została

zawarta, datę, oznaczenie stron, przedmiot i treść ugody,

wzmiankę o jej odczytaniu i przyjęciu, podpis stron.



Ugoda musi być zatwierdzona przez organ adm.

prowadzący postępowanie. Ugoda jest wydawana w formie

postanowienia. Organ może odmówić zatwierdzenia ugody

gdy ta jest sprzeczna z interesem społecznym.



W ugodzie strony mogą samodzielnie kształtować treść

postanowienia.



Prawa i obowiązki ugody wynikają jednak z woli organu

administracji.

Porozumienie administracyjne



Jest to niewładcze działanie administracji. Jest to dwu lub

wielostronna czynność z zakresu prawa administracyjnego.

Porozumienia są podobne do czynności cywilnoprawnych, ale

przedmiot znajduje się w obszarze prawa administracyjnego.



przedmiotem PA są zobowiązania dotyczące realizacji zadań

ze sfery administracji publicznej.



PA przewidują wspólne wykonywanie działań lub przeniesienie

tych zadań na inny podmiot. PA wymagają podstawy prawnej.



Mogą być porozumienia międzygminne czy o wykonywanie

zadań z zakresu administracji rządowej.



Od PA należy odróżnić uzgodnienie treści aktu między

organami.

Czynności cywilnoprawne



Czynności

cywilnoprawne

obejmują

sferę działań z zakresu prawa cywilnego
w zakresie prawa gospodarczego,
świadczeń na rzecz ludności,



Inny

charakter

moją

świadczenia

odpłatne i nieodpłatne, te ostatnie
wykonywane

są

przez

zakłady

administracyjne, np. pomoc społeczną.

Czynności faktyczne



Działania społeczno-organizacyjne,



Czynności materialno-techniczne – są
oparte na podstawie prawnej i wywołują
skutki prawne, np. zajęcie rzeczy
ruchomej przez poborcę podatkowego,
zatrzymanie przez policjanta osobę
popełniającą wykroczenie. Mogą to być
czynności wewnętrzne i zewnętrzne.

Rola sądów w funkcjonowaniu

administracji publicznej

Kontrola sądowa I



Sądy pełnią funkcję kontrolną. Pełnia tę funkcję

sądy

szczególne

i

powszechne.

Została

wprowadzona

kasacja.

Sądy

administracyjne

orzekają o legalności zaskarżonej czynności.



Niezgodność powoduje uchylenie czynności lub

stwierdza nieważność.



Orzeczenie sądu może zawierać wytyczne jak

organy administracji mają stosować dany przepis

prawny.



Sąd Administracyjny oddala skargę, gdy zachodzi

niezgodność lub naruszenie prawa.

Kontrola sądowa II



Sądy powszechne podejmują decyzję co do
meritum sprawy i kończą sprawę wyrokiem
rozstrzygającym.



Sądy

cywilne

są

związane

decyzją

administracyjną,



Postępowanie jest rozpoczynane zawsze
wskutek skargi do WSA lub odwołanie się do
sądu

ubezpieczeń

społecznych,

albo

powództwo do sądu cywilnego.

Sądy Administracyjne I



Sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości

przez kontrolę działalności administracji publicznej

oraz rozstrzyganie sporów kompetencyjnych i o

właściwość między organami jednostek samorządu

terytorialnego,

samorządowymi

kolegiami

odwoławczymi i między tymi organami a organami

administracji rządowej.



Kontrola sprawowana jest pod względem zgodności z

prawem



Sądami

administracyjnymi

są

Naczelny

Sąd

Administracyjny

oraz

wojewódzkie

sądy

administracyjne.

Sądy Administracyjne II



Sprawy

należące

do

właściwości

sądów

administracyjnych rozpoznają, w pierwszej instancji,

wojewódzkie sądy administracyjne.



Naczelny Sąd Administracyjny sprawuje nadzór nad

działalnością wojewódzkich sądów administracyjnych

w zakresie orzekania w trybie określonym ustawami,

a w szczególności rozpoznaje środki odwoławcze od

orzeczeń

tych

sądów

i

podejmuje

uchwały

wyjaśniające zagadnienia prawne oraz rozpoznaje

inne sprawy należące do właściwości Naczelnego

Sądu Administracyjnego na mocy innych ustaw.

Sądy Administracyjne III



Sędziowie sądów administracyjnych w
sprawowaniu

swojego

urzędu

są

niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji
oraz ustawom.

Wojewódzki Sąd

Administracyjny I



Wojewódzki sąd administracyjny tworzy się dla
jednego województwa lub dla większej liczby
województw.



Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek
Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego, w
drodze

rozporządzenia,

tworzy

i

znosi

wojewódzkie sądy administracyjne oraz ustala ich
siedziby i obszar właściwości, a także może
tworzyć, poza siedzibą sądu, i znosić wydziały
zamiejscowe tych sądów

Wojewódzki Sąd

Administracyjny II



Wojewódzki sąd administracyjny dzieli
się na wydziały, które tworzy i znosi
Prezes

Naczelnego

Sądu

Administracyjnego.



Wydziałem w wojewódzkim sądzie
administracyjnym kieruje prezes lub
wiceprezes sądu albo wyznaczony
sędzia

.

Zgromadzenie ogólne WSA I



Zgromadzenie

ogólne

składa

się

z

sędziów

wojewódzkiego sądu administracyjnego.



Przewodniczącym zgromadzenia ogólnego jest prezes

wojewódzkiego sądu administracyjnego, który zwołuje

zgromadzenie ogólne co najmniej raz w roku.



Do podjęcia uchwał zgromadzenia ogólnego wymagana

jest obecność przynajmniej połowy liczby jego członków.

Uchwały zapadają bezwzględną większością głosów.



Zgromadzenie ogólne:



rozpatruje informację prezesa wojewódzkiego sądu

administracyjnego o rocznej działalności sądu,

Zgromadzenie ogólne WSA II



przedstawia

Krajowej

Radzie

Sądownictwa

kandydatów na stanowiska sędziów wojewódzkiego
sądu administracyjnego,



wyraża opinię w sprawie powołania lub odwołania
prezesa wojewódzkiego sądu administracyjnego
oraz opinię w sprawie powołania lub odwołania
wiceprezesa

wojewódzkiego

sądu

administracyjnego,



ustala skład liczbowy kolegium sądu oraz wybiera
jego członków i dokonuje zmian w jego składzie,

Zgromadzenie ogólne WSA III



wybiera spośród członków zgromadzenia ogólnego
dwóch przedstawicieli, którzy uczestniczą w
Zgromadzeniu Ogólnym Sędziów Naczelnego Sądu
Administracyjnego

wybierającym

członków

Krajowej Rady Sądownictwa,



zgłasza kandydatów na członków Krajowej Rady
Sądownictwa,



rozpatruje i opiniuje inne sprawy przedłożone przez
prezesa wojewódzkiego sądu administracyjnego lub
zgłoszone przez członków zgromadzenia ogólnego.

Kolegium WSA



Kolegium sądu:



ustala podział czynności w sądzie i określa szczegółowe

zasady przydziału spraw poszczególnym sędziom,

przedstawia

zgromadzeniu

ogólnemu

opinię

o

kandydatach

na

stanowiska

sędziów,

rozpatruje

sprawy

przedstawiane

zgromadzeniu

ogólnemu,

rozpatruje inne sprawy przedstawione przez prezesa

sądu lub z własnej inicjatywy.



Kadencja kolegium sądu trwa trzy lata.



Przewodniczącym kolegium sądu jest prezes sądu.

NSA I



W skład Naczelnego Sądu Administracyjnego
wchodzą:

Prezes

Naczelnego

Sądu

Administracyjnego, wiceprezesi oraz sędziowie.



Organami Naczelnego Sądu Administracyjnego są:
Prezes

Naczelnego

Sądu

Administracyjnego,

Zgromadzenie Ogólne Sędziów Naczelnego Sądu
Administracyjnego i Kolegium Naczelnego Sądu
Administracyjnego.



Naczelny Sąd Administracyjny ma siedzibę w
Warszawie.

NSA II



Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek

Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Naczelnego

Sądu Administracyjnego, ustala, w drodze

rozporządzenia, liczbę stanowisk sędziowskich

w Naczelnym Sądzie Administracyjnym, w tym

liczbę wiceprezesów tego Sądu.



Na czele Naczelnego Sądu Administracyjnego

stoi

Prezes

Naczelnego

Sądu

Administracyjnego, który kieruje jego pracami i

reprezentuje na zewnątrz.

NSA III



Prezes

Naczelnego

Sądu

Administracyjnego

pełni

czynności

przewidziane w niniejszej ustawie i w
odrębnych przepisach, a także wykonuje
czynności administracji sądowej w
stosunku

do

Naczelnego

Sądu

Administracyjnego.

Zgromadzenie ogólne Sędziów

NSA I



Zgromadzenie Ogólne Sędziów Naczelnego Sądu

Administracyjnego tworzą sędziowie Naczelnego Sądu

Administracyjnego.

Przewodniczącym

Zgromadzenia

Ogólnego

jest

Prezes

Naczelnego

Sądu

Administracyjnego.



Zgromadzenie Ogólne Sędziów Naczelnego Sądu

Administracyjnego:



1) rozpatruje informację Prezesa Naczelnego Sądu

Administracyjnego o rocznej działalności Naczelnego

Sądu Administracyjnego,



2)

przedstawia

Krajowej

Radzie

Sądownictwa

kandydatów na stanowiska sędziów,

Zgromadzenie ogólne Sędziów

NSA II



3) wybiera kandydatów na stanowisko Prezesa

Naczelnego Sądu Administracyjnego,



4) wyraża zgodę w sprawie powołania i odwołania

wiceprezesów Naczelnego Sądu Administracyjnego,



5) ustala skład liczbowy Kolegium Naczelnego Sądu

Administracyjnego oraz wybiera jego członków i

dokonuje zmian w jego składzie,



6) rozpatruje i opiniuje inne sprawy przedłożone przez

Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego lub

zgłoszone przez członków Zgromadzenia Ogólnego

Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Zgromadzenie ogólne Sędziów

NSA III



Zgromadzenie

Ogólne

Sędziów

Naczelnego

Sądu

Administracyjnego wspólnie z przedstawicielami zgromadzeń

ogólnych wybiera, spośród kandydatów zgłoszonych przez

zgromadzenia

ogólne

i

sędziów

Naczelnego

Sądu

Administracyjnego,

dwóch

członków

Krajowej

Rady

Sądownictwa.



Zgromadzenie

Ogólne

Sędziów

Naczelnego

Sądu

Administracyjnego

zwołuje

Prezes

Naczelnego

Sądu

Administracyjnego co najmniej raz w roku.



Do podjęcia uchwał Zgromadzenia Ogólnego Sędziów

Naczelnego Sądu Administracyjnego wymagana jest

obecność co najmniej połowy liczby jego członków. Uchwały

zapadają bezwzględną większością głosów.

Kolegium NSA I



Kolegium Naczelnego Sądu Administracyjnego:



1) ustala podział czynności w Naczelnym Sądzie

Administracyjnym i określa szczegółowe zasady

przydziału spraw poszczególnym sędziom,



2) przedstawia Zgromadzeniu Ogólnemu Sędziów

Naczelnego

Sądu

Administracyjnego

opinię

o

kandydatach na stanowiska sędziów,



3) wyraża zgodę w sprawie tworzenia i znoszenia

wydziałów

oraz

powołania

i

odwołania

przewodniczących wydziałów, Szefa Kancelarii Prezesa

Naczelnego Sądu Administracyjnego i dyrektora Biura

Orzecznictwa,

Kolegium NSA II



4) rozpatruje sprawy przedstawiane Zgromadzeniu

Ogólnemu

Sędziów

Naczelnego

Sądu

Administracyjnego,



5) rozpatruje i opiniuje inne sprawy przedłożone

przez Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego

lub z własnej inicjatywy.



Kadencja

Kolegium

Naczelnego

Sądu

Administracyjnego trwa trzy lata.



Przewodniczącym Kolegium Naczelnego Sądu

Administracyjnego jest Prezes Naczelnego Sądu

Administracyjnego.

Rozpatrywanie spraw przez

NSA



Naczelny

Sąd

Administracyjny

rozpoznaje

sprawy

dyscyplinarne

sędziów

sądów

administracyjnych:

1) w pierwszej instancji - w składzie
trzech

sędziów,

2) w drugiej instancji - w składzie
siedmiu sędziów.

Sądy powszechne w kontroli

adm.



Sądy powszechne mogą sprawować kontrolę nad
decyzjami

administracyjnymi

jedynie

w

przypadkach przewidzianych w przepisach prawa.



Sąd jest uprawniony rozpatrywać szczególne
środki zaskarżenia wobec decyzji adm. albo
rozpoznaje sprawę w drugiej kolejności po organie
adm.



Podstawą

podjęcia

działań

sądu

jest

dopuszczalność kontroli, nie zaś wola strony
niezadowolonej z decyzji.

Sąd ubezpieczeń społecznych



Od swobodnej decyzji organu rentowego podejmowanej

w ramach swobodnego uznania przysługuje tylko

odwołanie w trybie skargi do WSA i NSA.



Od decyzji związanych organu rentowego przysługuje

odwołanie do SO – sądu ubezpieczeń społecznych.

Odwołanie wnosi się bezpośrednio lub za pośrednictwem

organu rentowego. Organ ten jest stroną.



Sąd może takie odwołanie oddalić, uwzględnić i zmienić

decyzję zaskarżoną w całości lub części, orzekając co do

istoty sprawy.



W przypadku bezczynności organu, sąd wyznacza termin

albo sam orzeka w sprawie co do istoty.

Sąd Antymonopolowy



Od decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i

Konsumenta przysługuje prawo wniesienia odwołania do SO

w Warszawie – Sądu Antymonopolowego.



Postępowanie to jest dwuinstancyjne – I instancja Prezes, II

instancja Sąd Antymonopolowy.



Postępowanie przed Sądem Antymonopolowym blokuje

możliwość stosowania nadzwyczajnych trybów postępowania

administracyjnego.



S.A. może odwołanie oddalić, uwzględnić, uchylić zaskarżoną

decyzję lub zmienić ja w całości lub części orzekając co do

istoty sprawy.



Sąd wyposażony jest w kompetencje kasacyjno-reformacyjne.

SN w funkcjonowaniu adm.



SN realizuje swoje funkcje w sferze kontroli

administracji głównie dzięki rozpoznawaniu

rewizji nadzwyczajnych od orzeczeń NSA.



SN rozpoznaje rewizje nadzwyczajne od orzeczeń

NSA w sprawach: od prawomocnych orzeczeń w

przedmiocie odpowiedzialności zawodowej, od

prawomocnych orzeczeń dyscyplinarnych, od

orzeczeń Urzędu Patentowego.



SN bada i orzeka o prawidłowości orzeczeń NSA,

bada akty administracyjne i orzeczenia NSA.

Kontrola administracji

Charakterystyka kontroli adm.



Kontrola administracji polega na badaniu jej stanu

organizacyjnego oraz zachowania się ze względu na

określone kryteria.



Badanie stanu organizacyjnego dotyczy racjonalnej

organizacji pracy, zasad budowania administracji,

zgodności z przepisami ustrojowymi.



Działalność administracji bada się głównie z punktu

widzenia zgodności z obowiązującym prawem, polityką

państwa, celowości, rzetelności, zasad sprawiedliwości

społecznej.



Kontrola zewnętrzna i wewnętrzna, kontrola społeczna i

kontrola zawodowa.

Kontrola zewnętrzna

Kontrola niepaństwowa



Nie jest uregulowana przepisami prawa, a podmioty ją

wykonującą nie muszą mieć ustawowego umocowania.



Prawo obywateli do kontroli działalności administracji

wynika z przepisów Konstytucji, jest to prawo do

składania petycji, wniosków i skarg w interesie

publicznym. Przepisy prawne dość dobrze opisują tryb

składania tych skarg.



Kontrolę administracji mogą też prowadzić organizacje

społeczne. Nie muszą mieć umocowania ustawowego,

ale mogą je mieć, np. w ustawie o ochronie

środowiska.

Kontrola państwowa



Kontrolę państwową sprawują: Sejm RP,
TK, Trybunał Stanu, NIK, RPO, PIP,
Generalny Inspektor Ochrony Danych
Osobowych,

sądy

powszechne

i

szczególne.

Sejm RP



Sejm RP nie tylko uchwala ustawy i nakreśla
kierunki polityki ustawodawczej państwa, ale
również sprawuje nadzór nad działalnością
organów administracji państwowej.



Sejm kontrolę tę prowadzi jako organ
kolegialny, ale poszczególni posłowie mogą
to czynić poprzez składanie interpelacji.
Odpowiedz musi być udzielona w ciągu 21
dni.

Prezydent RP



Jego uprawnienia kontrolne wynikają z
Konstytucji RP.



Ma

on

obowiązek

czuwania

nad

przestrzeganiem Konstytucji, stać na straży
suwerenności i bezpieczeństwa państwa,
nienaruszalności

i

niepodzielności

jego

terytorium,



Ma

prawo

wydawania

rozporządzeń

i

zarządzeń.

NIK I



NIK działa na podstawie ustawy z 1994 roku o Najwyższej

Izbie Kontroli.



NIK podlega Sejmowi, na cele NIK stoi prezes powoływany

przez Sejm, oraz wiceprezesi.



NIK obligatoryjnie kontroluje całą działalność organów

administracji

państwowej,

NBP,

państwowych

osób

prawnych

i

innych

jednostek

organizacyjnych.

Fakultatywnie

NIK

może

kontrolować

samorządy

terytorialne, osób prawnych, jeżeli: wykonują zadania

zlecone przez państwo, wykonują zamówienia publiczne na

rzecz

państwa,

organizują

lub

wykonują

prace

administracyjne na rzecz państwa, maja zobowiązania

finansowe na rzecz państwa.

NIK II



NIK prowadzi kontrolę pod kątem: legalności, gospodarności,

celowości i rzetelności.



NIK podejmuje kontrolę: z własnej inicjatywy, doraźnie, na

wniosek Prezesa RM i prezydenta RP, na zlecenie Sejmu i jego

organów.



Kontrolę przeprowadzają pracownicy NIK mający legitymację

służbową i imienne upoważnienie.



Kontrolę przeprowadza się w siedzibie jednostki kontrolowanej

oraz w miejscach i czasie wykonywania jej zadań.



Kontroler ustala stan faktyczny na podstawie dokumentów,

oględzin, zeznań świadków, opinii biegłych, pisemnych i

ustnych wyjaśnień.

Obowiązki kontrolera NIK



Jest on zobowiązany niezwłocznie poinformować
kierownika

jednostki

kontrolowanej

o

stwierdzeniu bezpośredniego niebezpieczeństwa
dla życia lub zdrowia ludzkiego, ten zaś winien
poinformować kontrolera o podjętych działaniach
zmierzających do usunięcia zagrożenia.



Jeśli pojęte działania nie są wystarczające, to
kontroler

powiadamia

kierownika

jednostki

nadrzędnej

w

stosunku

do

jednostki

kontrolowanej.

Wyniki kontroli NIK



Wyniki kontroli przedstawia się w formie protokołu

kontroli.



Protokół winien zawierać opis stanu faktycznego,

ustalone nieprawidłowości, przyczyny ich powstania,

osoby za to odpowiedzialne,



Kierownik jednostki kontrolowanej może w ciągu 7 dni

zgłosić

umotywowane

zastrzeżenia

do

dyrektora

właściwej jednostki NIK, zastrzeżenie rozpatruje komisja

odwoławcza. Uchwałę tej Komisji zatwierdza Prezes lub

właściwy wiceprezes.



Niezatwierdzenie tej uchwały powoduje powołanie

komisji rozstrzygającej, której uchwała jest ostateczna.

Obowiązki pokontrolne

kierownika jednostki

kontrolowanej



Obowiązki pokontrolne kierownika jednostki
kontrolowanej

to

zwołanie

narady

pokontrolnej

celem

omówienia

stwierdzonych nieprawidłowości i wniosków.



Po

otrzymaniu

z

NIK

wystąpienia

pokontrolnego

kierownik

jednostki

zobowiązany jest do poinformowania NIK o
wykorzystaniu wskazówek i wykonaniu
wniosków.

Przygotowanie informacji

przez NIK



Po kontroli NIK przygotowuje informację i
przekazuje ją Sejmowi, Prezydentowi RP,
Prezesowi RM, właściwym wojewodom i
sejmikom samorządowym oraz organom
stanowiącym samorządu terytorialnego.



Do informacji może zostać dołączone
stanowisko właściwego naczelnego lub
centralnego organu państwowego oraz
opinia Prezesa NIK.

Państwowa Inspekcja Pracy



Podstawa prawna – ustawa z 1981 roku.



Organy: Główny Inspektorat Pracy, okręgowe
inspektoraty pracy oraz inspektoraty pracy
działające w ramach terytorialnej właściwości
okręgowych inspektoratów pracy.



Na czele GIP stoi Główny Inspektor i jego
zastępcy. Powoływany jest on przez marszałka
Sejmu. Niższych inspektorów powołuje i
odwołuje Główny Inspektor.

Zakres działania PIP



Zakres działania PIP to:



Nadzór i kontrola przestrzegania przez zakłady

pracy

prawa

pracy,

przepisów

i

zasad

bezpieczeństwa pracy, wynagrodzenia za pracę,

kontrola przestrzegania przepisów bezpieczeństwa

i higieny pracy przy projektowaniu budowy,

przebudowy i modernizacji, analizowanie przyczyn

wypadków w pracy, przyczyn chorób zawodowych,

opiniowanie

projektów

aktów

prawnych,

inicjowanie przedsięwzięć oraz prac badawczych w

dziedzinie przestrzegania prawa pracy.

Urząd Generalnego

Inspektora Ochrony Danych

Osobowych



Urząd Generalnego Inspektora Ochrony Danych

Osobowych powstał na mocy ustawy z 1997 roku.



Swoje zadania wykonuje przy pomocy Biura

Generalnego. Biuro posiada swój statut.



Zadania; kontrola zgodności przetwarzania danych

z przepisami o ochronie danych osobowych,

wydawanie decyzji administracyjnych w sprawach

wykonywania przepisów o ochronie danych

osobowych, prowadzenie rejestru zbiorów danych,

opiniowanie projektów ustaw i rozporządzeń

dotyczących ochrony danych.

Działania Urząd Generalnego

IODO



Kierownik jednostki kontrolowanej zobowiązany
jest

udostępnić

inspektorowi

wstęp

do

pomieszczeń, w którym jest zlokalizowany zbiór
danych i przeprowadzenie tam badań.



Z czynności inspektor sporządza protokół



Na podstawie kontroli można wystąpić do GI o
usunięcie uchybień, żądać wszczęcia postępowania
dyscyplinarnego, zawiadomić organ powołany do
ścigania przestępstw o popełnienie przestępstwa.

Trybunał Konstytucyjny



Składa się z: Zgromadzenie Ogólna, Prezesa i

wiceprezesa.



Postępowanie przed TK następuje na podstawie

wniosku, pytania prawnego albo skargi konstytucyjnej.



TK nie jest związany wnioskami dowodowymi stron,

lecz może według własnego uznania je oceniać.

Sędziowie TK są dopuszczeni do informacji tajnych.



TK rozstrzyga sprawę wyrokiem lub postanowieniem.



Wyroki ogłaszane są w DZ.U RP, a postanowienia w

Monitorze Polskim.



O właściwościach TK była już mowa.

Trybunał Stanu



Zajmuje się odpowiedzialnością konstytucyjną
osób

zajmujących

najwyższe

stanowiska

państwowe: Prezydent RP, członkowie RM,
Prezes NIK i NBP, kierownicy urzędów
centralnych, Naczelny Wódz, członkowie KRRiT.



Wymierza kary: utratę czynnego i biernego
prawa wyborczego, zakaz zajmowania stanowisk
publicznych, utrata wszystkich lub niektórych
orderów, odznaczeń i tytułów honorowych

.

Rzecznik Praw Obywatelskich



Rzecznik Praw Obywatelskich stoi na

straży wolności i praw obywatela.



RPO jest niezawisły w swoim działaniu.



RPO podejmuje działania samodzielnie,

może zwrócić się do innego organu o

zbadanie sprawy lub poprosić Sejm o

zlecenie kontroli NIK.



W przypadku naruszeń praw człowieka

zobowiązany jest wszcząć postępowanie.

Kontrola wewnętrzna

Pojęcie kontroli wewnętrznej



Kontrola wewnętrzna to kontrola sprawowana przez

podmioty

należące

do

systemu

jednostek

organizacyjnych administracji państwowej. Kontrola ta

wykonywana jest przez pracownika administracji

państwowej.



Wewnątrz organów administracji istnieją jednostki

zajmujące się kontrolą wewnętrzną, np. Departament

Kontroli i Koordynacji w Kancelarii Prezesa RM.



Kontrola wewnętrzna może być między resortowa i

wewnątrz resortowa, ogólnokrajowa i lokalna. Może

być kontrola gospodarcza i finansowa oraz kontrola

działalności organizacyjno-administracyjna.

Kontrola wewnątrzresortowa



Ten rodzaj kontroli mogą prowadzić

jednostki kontroli zawodowej ale i

również

instytucje

powołane

do

wykonywania innych zadań.



Kontrolę zawodową prowadzi Główny

Inspektor Kontroli Skarbowej.



Kontrolę drugiego rodzaju prowadzi:

Inspekcja Handlowa, Inspekcja Ochrony

Roślin, Inspekcja Nasienna.

Kontrola międzyresortowa



Przykładem takiej kontroli jest Główny
Urząd Statystyczny, który kontroluje
rzetelność

sprawozdawczości

statystycznej w jednostkach gospodarki
i administracji publicznej.



Kontrolę może prowadzić również
prokuratura.

Kontrola niezawodowa –

społeczna



Organizacje pozarządowe,



Osoby fizyczne.