Białka ostrej fazy

Daria Welsyng

II rok, kierunek lekarski,

WNM

Białka ostrej fazy

• heterogenna grupa białek osocza, o

niewielkich masach cząsteczkowych,
których poziom zmienia się w
przebiegu stanów zapalnych, chorób
zakaźnych, urazów, nowotworów i
procesów martwiczych .

• produkty rozpadu uszkodzonych

tkanek

• cytokiny

limfocyty

• interferon-g uwalniany z makrofagów i

komórek NK

Białka te wytwarzane są w wątrobie de

novo lub są obecne w bardzo małym

stężeniu, które gwałtownie wzrasta w

czasie infekcji.

Czynniki aktywujące

syntezę

• α

1

-antytrypsyna

• α

1

-kwaśna glikoproteina (+)

• haptoglobina
• ceruloplazmina (+)
• fibrynogen (+)
• białko C-reaktywne (+)

Białka ostrej fazy

α

1

-antytrypsyna

(m.cz.55000)

• glikoproteina składająca się z 394 reszt

aminokwasowych

• właściwości inhibitora proteaz serynowych

• inhibicja elastazy uwalnianej podczas

fagocytozy

• prawidłowe stężenie w osoczu 150-350 mg

%

• niski poziom AAT w zespołach utraty

białka i zespole niewydolności oddechowej

noworodków na skutek wiązania z błonami

hialinowymi

α

1

-antytrypsyna

• W stanach zapalnych

wzrost AAT w ciągu
2-4 dni do 400%
powyżej wartości
prawidłowych i
pozostaje
podwyższony do
tygodnia bądź
dłużej.

• Przedłużona żółtaczka noworodków

(powiększona wątroba z dużą
zawartością nie uwolnionego AAT w
hepatocytach -> marskość
żółciowa, zgon)

• Rozwój rozedmy płuc i rozstrzeni

oskrzeli w wieku starszym (gdy
stężenie poniżej 40% wartości
prawidłowych)

Niedobór lub brak α

1

-

antytrypsyny

α

1

-kwaśna glikoproteina

(m.cz.44000)

• białko kwaśne o dużej zawartości

reszt glikozydowych

• odpowiedzialne za wiązanie i

transport progesteronu

• spadek poziomu AAG w ciężkich

uszkodzeniach wątroby, zespołach
utraty białka, wyniszczeniu i
niedożywieniu

α

1

-kwaśna glikoproteina

• W stanach zapalnych wzrost

orozomukoidu następuje powoli w ciągu
5 dni na ogół nie więcej niż o 100%.

• W chorobie

Leśniewskiego-
Crohna nawet
ośmiokrotny
wzrost stężenia
AAG.

Haptoglobina

(m.cz.90000)

• tetramer składający się z 2

rodzajów podjednostek (α

2

β

2

)

• występuje w 3 fenotypowych

wariantach Hp 1-1, 1-2, 2-2

• odpowiedzialna za wychwyt wolnej

hemoglobiny we krwi (tworzy z nią
niekowalencyjny kompleks Hb-Hp)

Haptoglobina

Hb

nerki

Wydzielanie do moczu

lub wytrącanie w świetle

kanalików nerkowych

Kompleks

Hb-Hp

nerki

Rozkładany przez hepatocyty;

żelazo jest przechowywane do ponownego użycia

Haptoglobina

• pojemność puli Hp jest ograniczona (3 g

Hb)

• małe stężenie Hp u chorych z

niedokrwistościami hemolitycznymi (poziom
zwykle wraca do normy w ciągu tygodnia)

• w stanach zapalnych poziom Hp wzrasta w

ciągu 48 godz. do wartości wielokrotnie
przekraczających zakres normalny, po czym
wraca do normy po 7 dniach

Ceruloplazmina

(m.cz.160000)

• pojedynczy łańcuch wiąże 6-7 atomów miedzi
• katalizuje utlenianie Fe

2+

do Fe

3+

umożliwiając jego związanie z transferyną

• rola antyoksydacyjna
• transportuje miedź w organizmie
• zdolność utleniania wielofenoli i

aromatycznych diamin oraz do jednofenoli

• prawidłowe stężenie CER: 200-600 mg/L

Ceruloplazmina

• niski poziom CER (<0,1 g/l) i wysokie

stężenie dializowalnej miedzi –
choroba Wilsona

• obniżony poziom CER - ciężkie

uszkodzenia wątroby, zespół
nerczycowy i enteropatie

• podwyższony poziom CER - zawał

mięśnia sercowego, reumatoidalne
zapalenie stawów, choroba Alzheimera

Fibrynogen

(m.cz.340000)

• Białko układu krzepnięcia będące

dimerem – obie podjednostki składają

się z łańcuchów polipeptydowych:
- αA - 610 aminokwasów,
- βB - 73 tys. aminokwasów,
- γ - 411 aminokwasów.

• Monomery połączone są wiązaniami

dwusiarczkowymi.

• Prawidłowe stężenie: 2-4 g/l

Fibrynogen

• W przebiegu stanów zapalnych, po

początkowym nieznacznym spadku
wskutek wzmożonego zużycia, poziom
fibrynogenu znacznie wzrasta.

• Najwyższe stężenia (nawet 15 g/l) w

rozrostowym zapaleniu kłębków
nerkowych, przy jednoczesnym obniżeniu
poziomu białek drobnocząsteczkowych w
osoczu, wskutek utraty z moczem.

Fibrynogen

• Zmniejszony poziom fibrynogenu

występuje we wrodzonych
(afibrynogenemia, hipofibrynogenemia)
lub nabytych (ciężkie choroby miąższu
wątroby) niedoborach fibrynogenu oraz
w sytuacjach nadmiernego zużycia
fibrynogenu (zespoły wykrzepiania
śródnaczyniowego w przebiegu wstrząsu,
posocznicy, choroby nowotworowej,
marskości wątroby, hemolizy).

Białko C-reaktywne

(m.cz.110000)

• pentamer zbudowany z identycznych

podjednostek

• nazwa glikoproteiny pochodzi od

zdolności wiązania się z polisacharydem-
C ściany komórkowej pneumokoków

• bierze udział w
klasycznej

drodze

aktywacji
dopełniacza (procesy
opsonizacji, fagocytozy
i lizy „obcych”
komórek)

Białko C-reaktywne

• Stężenie CRP we krwi nie przekracza 5

mg/l (najczęściej 0,1-3,0 mg/l) ale w ciągu
24–48 godzin może zwiększyć się nawet
1000-krotnie.

• umiarkowany wzrost stężenia CRP

podczas ciąży, w liszaju rumieniowatym,
kolagenozach, wrzodziejącym zapaleniu
jelita grubego

• znaczny wzrost w pierwszej dobie

uszkodzenia tkanek (w tym zawał mięśnia
sercowego, białaczki, odrzut przeszczepu)

• rozpoznawanie i monitorowanie

przebiegu ostrych zapaleń

• w chorobach infekcyjnych rozróżnianie

zakażeń wirusowych od bakteryjnych
(> 150 mg/l zakażenie bakteryjne)

• posocznica noworodków
• kontrola skuteczności

antybiotykoterapii i leczenia

przeciwzapalnego

• różnicowanie etiologii wrzodów żołądka

od choroby Crohna

Znaczenie testu CRP

Bibliografia

• Biochemia kliniczna, Angielski S.,

Jakubowski Z., Dominiczak M.H.

• Biochemia Harpera, Murray R.K.,

Granner D.K., Rodwell V.W.

• http://www.pokl.am.wroc.pl/files/spam/

materialy/Chemia_kliniczna/wyklad_4.p
df

• http://www.pl.european-lung-

foundation.org/uploads/Document/WEB
_CHEMIN_12895_1217927356.pdf