Metody i sposoby

Metody i sposoby

pracy z pacjentem

pracy z pacjentem

afatycznym

afatycznym

Terapia Afazji

Terapia Afazji

Terapia afazji nie jest zadaniem

Terapia afazji nie jest zadaniem

wyłącznie logopedy, ale również

wyłącznie logopedy, ale również

pozostałych członków zespołu

pozostałych członków zespołu

rehabilitacyjnego i rodziny

rehabilitacyjnego i rodziny

chorego, w tym również

chorego, w tym również

psychologa.

psychologa.

Przykład terapii

afazji na przykładzie

udaru mózgowego.

W ramach terapii afazji motorycznej (trudności

w wypowiadaniu słów) we wczesnym okresie

udaru mózgu , zadania psychologa obejmują:

zachęcanie chorego do podejmowania prób

nawiązania kontaktu z otoczeniem;

pobudzanie chorego do spontanicznych wypowiedzi;

wywoływanie mowy zautomatyzowanej, na przykład:

liczenie do 10, wymienianie dni tygodnia,

wymienianie nazw miesięcy;

wywoływanie pojedynczych głosek, słów;

powtarzanie;

naukę budowania zdań.

Z kolei terapia afazji sensorycznej

(zaburzenia rozumienia wypowiedzi) we
wczesnym okresie udaru mózgu polega
na:

nawiązaniu kontaktu emocjonalnego z

pacjentem;

zahamowaniu potoku słów;

nauce słuchania wypowiedzi;

poprawie rozumienia (prostych poleceń

popartych gestem, kontekstu zdań, wyrazów,
związków logiczno-gramatycznych w zdaniu).

Terapia w późniejszym okresie - w domu

Terapia w późniejszym okresie - w domu

- jest nastawiona na maksymalną

- jest nastawiona na maksymalną

poprawę funkcji poznawczych, tak, by

poprawę funkcji poznawczych, tak, by

chory mógł współuczestniczyć w życiu

chory mógł współuczestniczyć w życiu

społecznym i, jeżeli to możliwe, wrócić

społecznym i, jeżeli to możliwe, wrócić

do pracy zawodowej. Terapeuta

do pracy zawodowej. Terapeuta

powinien ułożyć program rehabilitacji

powinien ułożyć program rehabilitacji

indywidualnie dostosowany do

indywidualnie dostosowany do

możliwości pacjenta i realizować go

możliwości pacjenta i realizować go

przy współudziale rodziny.

przy współudziale rodziny.

Cele rehabilitacji mowy w późniejszym

okresie w domu obejmują:

właściwą rehabilitację zaburzonych czynności,

czyli odbioru i nadawania mowy, czytania,

pisania, liczenia;

przywrócenie lub usprawnienie możliwości

komunikowania się chorego z otoczeniem - a

przy braku efektów - wytworzenie

komunikacji zastępczej (porozumiewanie się

z otoczeniem za pomocą pisma lub symboli);

poprawę jakości życia.

W terapii osób

W terapii osób

afatycznych wyróżniamy:

afatycznych wyróżniamy:



Terapia Rysunkiem

Terapia Rysunkiem



Wyrażanie Znakiem i Mimiką

Wyrażanie Znakiem i Mimiką



Terapia Intonacyjno-Muzyczna

Terapia Intonacyjno-Muzyczna



Terapia Wzrokowo-Gestykulacyjna

Terapia Wzrokowo-Gestykulacyjna

Programy językowe

Programy językowe

(terapeutyczne)

(terapeutyczne)



Rozwijanie umiejętności

Rozwijanie umiejętności

porozumiewania się w

porozumiewania się w

rozmowie.

rozmowie.



Rozwijanie umiejętności

Rozwijanie umiejętności

rozumienia i zadawania pytań.

rozumienia i zadawania pytań.

Terapia Rysunkiem

Terapia Rysunkiem

Afatycy często maj trudności w

Afatycy często maj trudności w

porozumiewaniu się słownym, mimo

porozumiewaniu się słownym, mimo

prowadzonej terapii mowy, natomiast mogą

prowadzonej terapii mowy, natomiast mogą

narysować przedmioty, których nazwy nie są

narysować przedmioty, których nazwy nie są

w stanie podać. Często w trakcie rysowania

w stanie podać. Często w trakcie rysowania

podają nazwę desygnatu adekwatną do

podają nazwę desygnatu adekwatną do

rysunku. Wskazuje to na fakt, iż rysowanie

rysunku. Wskazuje to na fakt, iż rysowanie

może stymulować słowne porozumiewanie

może stymulować słowne porozumiewanie

się. Tworzenie konkretnego dzieła tj. rysunku

się. Tworzenie konkretnego dzieła tj. rysunku

stanowi łatwiejszy sposób komunikacji z

stanowi łatwiejszy sposób komunikacji z

innymi niż werbalne porozumienie. Sam

innymi niż werbalne porozumienie. Sam

rysunek może być trwałym i pomocnym

rysunek może być trwałym i pomocnym

zapisem, do którego można wracać w czasie

zapisem, do którego można wracać w czasie

procesu terapeutycznego.

procesu terapeutycznego.

Podczas ćwiczeń rysunkowych

Podczas ćwiczeń rysunkowych

koncentrujemy się na motorycznych

koncentrujemy się na motorycznych

umiejętnościach związanych z

umiejętnościach związanych z

rysowaniem, z możliwości

rysowaniem, z możliwości

przerysowywania kształtów, kontroli

przerysowywania kształtów, kontroli

ołówka, a następnie na dodawaniu

ołówka, a następnie na dodawaniu

szczegółów i rozwijaniu tematu rysunku.

szczegółów i rozwijaniu tematu rysunku.

Własna inicjatywa pacjenta jest

Własna inicjatywa pacjenta jest

ważniejsza niż dokładność dodatkowych

ważniejsza niż dokładność dodatkowych

szczegółów

szczegółów

Na przykład :

Na przykład :

-terapeuta prezentuje kolejno rysunki, w

-terapeuta prezentuje kolejno rysunki, w

których brakuje szczegółów, a pacjent je

których brakuje szczegółów, a pacjent je

uzupełnia, by rysunek stał się lepiej

uzupełnia, by rysunek stał się lepiej

rozpoznawalny (telewizor, kot, drzwi,

rozpoznawalny (telewizor, kot, drzwi,

głowa, itd.).

głowa, itd.).

-rysowanie przedmiotów należących do

-rysowanie przedmiotów należących do

danej kategorii (np.: meble, owoce,

danej kategorii (np.: meble, owoce,

pojazdy, itd.)., Jeśli pacjent nie nazywa

pojazdy, itd.)., Jeśli pacjent nie nazywa

przedmiotów warto przygotować specjalne

przedmiotów warto przygotować specjalne

tablice komunikacyjne z uproszczonymi

tablice komunikacyjne z uproszczonymi

rysunkami, piktogramami, znakami.

rysunkami, piktogramami, znakami.

„

„

Sprawdzianem sukcesu

Sprawdzianem sukcesu

jest rozpoznawalność

jest rozpoznawalność

narysowanego

narysowanego

przedmiotu”

przedmiotu”

Każdorazowo należy akceptować rysunek jako

Każdorazowo należy akceptować rysunek jako

spontaniczną odpowiedz pacjenta wyrażając jakąś

spontaniczną odpowiedz pacjenta wyrażając jakąś

informację. Rysunek ocenia się nie według jego

informację. Rysunek ocenia się nie według jego

walorów artystycznych, lecz jako jego wartość

walorów artystycznych, lecz jako jego wartość

komunikacyjną, ale warto pacjenta docenić i

komunikacyjną, ale warto pacjenta docenić i

pochwalić za szczególne zdolności w rysowaniu, za

pochwalić za szczególne zdolności w rysowaniu, za

inicjatywę oraz uzupełnianie rysunku dodatkowymi

inicjatywę oraz uzupełnianie rysunku dodatkowymi

szczegółami, które czynią rysunek bardziej

szczegółami, które czynią rysunek bardziej

czytelnym. Rysunek twórczy bywa bardzo pomocny

czytelnym. Rysunek twórczy bywa bardzo pomocny

jako forma odpowiedzi na stawiane pacjentowi

jako forma odpowiedzi na stawiane pacjentowi

pytania lub jako dopełnianie opowiadanych

pytania lub jako dopełnianie opowiadanych

historyjek sytuacyjnych.

historyjek sytuacyjnych.

Wyrażanie Znakiem

Wyrażanie Znakiem

i Mimiką

i Mimiką

„

„

Głos jest przedłużeniem

Głos jest przedłużeniem

osoby”

osoby”

/Jerzy Grotowski/

/Jerzy Grotowski/

Gdy mowa jest nieobecna lub wymaga

Gdy mowa jest nieobecna lub wymaga

ogromnego wysiłku od pacjenta, powinna

ogromnego wysiłku od pacjenta, powinna

być:

być:

-rozwijana komunikacja niewerbalna, która

-rozwijana komunikacja niewerbalna, która

oferuje efektywną formę porozumiewania

oferuje efektywną formę porozumiewania

się, a co ważniejsze, redukuje frustrację i

się, a co ważniejsze, redukuje frustrację i

odbudowuje pewność siebie.

odbudowuje pewność siebie.

Pacjenci powinni być zachęcani do stawania

Pacjenci powinni być zachęcani do stawania

się wszechstronnymi rozmówcami,

się wszechstronnymi rozmówcami,

używającymi różnych możliwie efektywnych

używającymi różnych możliwie efektywnych

dróg komunikacji, pozwalających na

dróg komunikacji, pozwalających na

przekazywanie myśli, uczuć, potrzeb i

przekazywanie myśli, uczuć, potrzeb i

emocji. Zadaniem najważniejszym jest więc

emocji. Zadaniem najważniejszym jest więc

umożliwienie pacjentowi wypróbowania

umożliwienie pacjentowi wypróbowania

różnych sposobów porozumiewania się. To

różnych sposobów porozumiewania się. To

pacjent zdecyduje o strategii oraz

pacjent zdecyduje o strategii oraz

najskuteczniejszych dla siebie sposobach

najskuteczniejszych dla siebie sposobach

komunikowania się. Terapeuta powinien

komunikowania się. Terapeuta powinien

wspierać i nagradzać nawet najmniejszy

wspierać i nagradzać nawet najmniejszy

wysiłek pacjenta, zaś jego najbliższe

wysiłek pacjenta, zaś jego najbliższe

środowisko (rodzina, znajomi) zachęcać do

środowisko (rodzina, znajomi) zachęcać do

współpracy

współpracy

Na przykład:

Na przykład:

- Zachęcamy pacjenta do wykonywania ruchów

- Zachęcamy pacjenta do wykonywania ruchów

mimicznych obrazujących werbalne lub zapisane

mimicznych obrazujących werbalne lub zapisane

na kartce polecenia terapeuty (symulowanie

na kartce polecenia terapeuty (symulowanie

jakiejś czynności (np. czesanie włosów, mycie rąk,

jakiejś czynności (np. czesanie włosów, mycie rąk,

nakładanie rękawiczki, , obcinanie paznokci, itp.).

nakładanie rękawiczki, , obcinanie paznokci, itp.).

- Jeśli pacjent ma dyspraksję lub hemiplegię należy

- Jeśli pacjent ma dyspraksję lub hemiplegię należy

zademonstrować ruchy i pomóc w wyrazie mimiki

zademonstrować ruchy i pomóc w wyrazie mimiki

(ustawić mimikę).

(ustawić mimikę).

- Odmianą tego ćwiczenia jest udawanie

- Odmianą tego ćwiczenia jest udawanie

wykonywania czynności złożonych: pakowanie

wykonywania czynności złożonych: pakowanie

walizki, granie na pianinie, pisanie listu na

walizki, granie na pianinie, pisanie listu na

komputerze, wspinanie się po drabinie,

komputerze, wspinanie się po drabinie,

nawlekanie igły, itd.).

nawlekanie igły, itd.).