"Wielka Piątka

"Wielka Piątka

".

".

Twórcy „Wielkiej Piątki:

Twórcy „Wielkiej Piątki:

Paul Costa, i Robert McCrae

Paul Costa, i Robert McCrae

Osobowość wyznacza pięć

Osobowość wyznacza pięć

czynników

czynników



neurotyczność,

neurotyczność,



ekstrawersja,

ekstrawersja,



otwartość,

otwartość,



ugodowość

ugodowość



sumienność

sumienność

Neurotyczność

Neurotyczność

Decyduje o sprawności w radzeniu sobie z
sytuacjami trudnymi, o podatności na
doświadczanie "trudnych" emocji takich jak:
lęk, smutek, wrogość.
Wysoka neurotyczność sprzyja trudnościom
adaptacyjnym, utrudnia radzenie sobie ze
stresem, zwiększa podatność na
doświadczanie lęku, agresji, depresji. Niska
neurotyczność sprzyja zrównoważeniu,
radzeniu ze stresem, stabilności samooceny

Wysoka neurotyczność

•sprzyja trudnościom
adaptacyjnym,

•utrudnia radzenie sobie ze
stresem,

•zwiększa podatność na
doświadczanie lęku, agresji,
depresji.

Niska neurotyczność sprzyja:

•

zrównoważeniu,

•

radzeniu ze stresem,

•

stabilności samooceny.

Składnik ekstrawersji

Składnik ekstrawersji

Decyduje o jakości i intensywności relacji
interpersonalnych i nastawieniu do innych ludzi,
a także o wigorze, energii życiowej,
zapotrzebowaniu na działanie i aktywność,
poszukiwanie wrażeń.
Gdy poziom ekstrawersji jest niski oznacza to
pojawienie się introwersji. Introwertyk przejawia
skłonność do unikania licznych, częstych relacji
społecznych, ma zapotrzebowanie na samotność
(z wyboru), ogranicza stymulację

Gdy poziom ekstrawersji jest niski
oznacza to pojawienie się introwersji.

Introwertyk

•przejawia skłonność do unikania
licznych, częstych relacji społecznych,

•ma zapotrzebowanie na samotność (z
wyboru),

•ogranicza stymulację

Otwartość poznawcza

Otwartość poznawcza

Trzeci składnik to cecha decydująca o
gotowości do przyjmowania nowych
doświadczeń, idei, wartości, koncepcji.
Osoby o niskiej otwartości wolą trzymać
się znanych konwencjonalnych sposobów,
zasad, pomysłów.

Osoby o niskiej otwartości

Osoby o niskiej otwartości

wolą trzymać się znanych

wolą trzymać się znanych

konwencjonalnych sposobów,

konwencjonalnych sposobów,

zasad, pomysłów

zasad, pomysłów

Ugodowość

Ugodowość

To cecha

To cecha

wpływająca na przekonania,

wpływająca na przekonania,

nastawienie i działania w relacjach społecznych.

nastawienie i działania w relacjach społecznych.

Wysoka ugodowość wyraża się zaufaniem do

Wysoka ugodowość wyraża się zaufaniem do

innych, prostolinijnością, skromnością, czasami

innych, prostolinijnością, skromnością, czasami

skłonnością do ustępowania i poświęcania się.

skłonnością do ustępowania i poświęcania się.

Osoby o niskiej ugodowości nie traktują innych ze

Osoby o niskiej ugodowości nie traktują innych ze

specjalną atencją, chętnie wykorzystują ludzi, bez

specjalną atencją, chętnie wykorzystują ludzi, bez

ich wiedzy, do swoich celów, manipulują i też

ich wiedzy, do swoich celów, manipulują i też

zgodnie z własnym postępowaniem nie ufają

zgodnie z własnym postępowaniem nie ufają

innym. Z niezrozumieniem, a często też ze

innym. Z niezrozumieniem, a często też ze

zdziwieniem mogą śledzić łatwe wzruszanie się

zdziwieniem mogą śledzić łatwe wzruszanie się

tych pierwszych w kontakcie z kimś

tych pierwszych w kontakcie z kimś

doświadczonym przez los opuszczonym,

doświadczonym przez los opuszczonym,

zrozpaczonym.

zrozpaczonym.

Wysoka ugodowość

Wysoka ugodowość

wyraża się zaufaniem

wyraża się zaufaniem

do innych, prostolinijnością, skromnością,

do innych, prostolinijnością, skromnością,

czasami skłonnością do ustępowania i

czasami skłonnością do ustępowania i

poświęcania się.

poświęcania się.

Osoby takie w odbiorze innych są

Osoby takie w odbiorze innych są

jednoznaczne, przewidywalne i życzliwe co

jednoznaczne, przewidywalne i życzliwe co

sprawia, że wytwarzają aurę bezpieczeństwa

sprawia, że wytwarzają aurę bezpieczeństwa

.W ich obecności znika obawa przed

.W ich obecności znika obawa przed

"wykolegowaniem" i wykorzystaniem.

"wykolegowaniem" i wykorzystaniem.

Osoby o niskiej ugodowości

Osoby o niskiej ugodowości

nie traktują

nie traktują

innych ze specjalną atencją, chętnie

innych ze specjalną atencją, chętnie

wykorzystują ludzi, bez ich wiedzy, do

wykorzystują ludzi, bez ich wiedzy, do

swoich celów, manipulują i też zgodnie z

swoich celów, manipulują i też zgodnie z

własnym postępowaniem nie ufają innym.

własnym postępowaniem nie ufają innym.

Z niezrozumieniem, a często też ze

Z niezrozumieniem, a często też ze

zdziwieniem mogą śledzić łatwe

zdziwieniem mogą śledzić łatwe

wzruszanie się tych pierwszych w

wzruszanie się tych pierwszych w

kontakcie z kimś doświadczonym przez los

kontakcie z kimś doświadczonym przez los

opuszczonym, zrozpaczonym.

opuszczonym, zrozpaczonym.

Sumienność

Sumienność

To cecha pozwalająca prognozować aktywność
zawodową i szkolną.
Wysoka sumienność rokuje sukcesy szkolne i
zawodowe, ponieważ ujawnia się jako
odpowiedzialność, wytrwałość w dążeniu do celu,
rozwaga w planowaniu i podejmowaniu nowych
zadań, a także uporządkowanie czasami przechodzące
w perfekcjonizm.
Niska sumienność oznacza przeciwieństwo
wymienionego i generalnie skłonność do wygodnictwa
i lenistwa.

Wysoka sumienność

Wysoka sumienność

rokuje

rokuje

sukcesy szkolne i zawodowe,

sukcesy szkolne i zawodowe,

ponieważ ujawnia się jako

ponieważ ujawnia się jako

odpowiedzialność, wytrwałość w

odpowiedzialność, wytrwałość w

dążeniu do celu, rozwaga w

dążeniu do celu, rozwaga w

planowaniu i podejmowaniu nowych

planowaniu i podejmowaniu nowych

zadań, a także uporządkowanie

zadań, a także uporządkowanie

czasami przechodzące w

czasami przechodzące w

perfekcjonizm.

perfekcjonizm.

Niska sumienność

Niska sumienność

oznacza

oznacza

przeciwieństwo

przeciwieństwo

wymienionego i generalnie

wymienionego i generalnie

skłonność do wygodnictwa i

skłonność do wygodnictwa i

lenistwa.

lenistwa.

Zdaniem Costy i McCroe (twórców
koncepcji "Wielkiej Piątki") wszystkie
wyżej wymienione wymiary są
transmitowane genetycznie, co oznacza,
że rodzimy się z odmienną, indywidualną
predyspozycją do neurotyczności,
otwartości na nowe doświadczenia,
ekstrawertywnym zapotrzebowaniem na
kontakty interpersonalne lub
introwertywną potrzebą bycia w dystansie
do ludzi.

Także biologicznie i genetycznie
jest nam przekazana łatwość
dostępu do odczuwania radości
życia, zadowolenia i czerpania z
zasobów energetycznych

Inwentarz Osobowości NEO-

Inwentarz Osobowości NEO-

PI-R

PI-R

To

To

240 twierdzeń, których prawdziwość badany ocenia w skali

240 twierdzeń, których prawdziwość badany ocenia w skali

pięciostopniowej (

pięciostopniowej (

od "całkowicie się nie zgadzam" do "całkowicie się zgadzam").

od "całkowicie się nie zgadzam" do "całkowicie się zgadzam").

Odnoszą się one do pięciu czynników osobowości (skale), a w

Odnoszą się one do pięciu czynników osobowości (skale), a w

ramach każdego z nich do sześciu składników (podskale); są to:

ramach każdego z nich do sześciu składników (podskale); są to:



Neurotyczność

Neurotyczność

(

(

lęk, agresywna wrogość, depresyjność,

lęk, agresywna wrogość, depresyjność,

nadmierny krytycyzm, impulsywność i nadwrażliwość),

nadmierny krytycyzm, impulsywność i nadwrażliwość),



Ekstrawertyczność

Ekstrawertyczność

(serdeczność, towarzyskość, asertywność,

(serdeczność, towarzyskość, asertywność,

aktywność, poszukiwanie doznań i emocje pozytywne),

aktywność, poszukiwanie doznań i emocje pozytywne),



Otwartość na doświadczenie

(wyobraźnia, estetyka, uczucia,

(wyobraźnia, estetyka, uczucia,

działanie, idee i wartości),

działanie, idee i wartości),



Ugodowość

(zaufanie, prostolinijność, altruizm, ustępliwość,

(zaufanie, prostolinijność, altruizm, ustępliwość,

skromność i skłonność do rozczulania się),

skromność i skłonność do rozczulania się),



Sumienność

(kompetencja, skłonność do porządku,

(kompetencja, skłonność do porządku,

obowiązkowość, dążenie do osiągnięć, samodyscyplina i

obowiązkowość, dążenie do osiągnięć, samodyscyplina i

rozwaga).

rozwaga).

Interpretacja może dotyczyć zarówno wyników poszczególnych

Interpretacja może dotyczyć zarówno wyników poszczególnych

skal i podskal z osobna, jak i ich konfiguracji (np. wyników par

skal i podskal z osobna, jak i ich konfiguracji (np. wyników par

czynników)

czynników)

Zosia od pewnego czasu zajmuje się pomaganiem.
Jest introwertyczką o wysokim poziomie

neurotyczności i niskiej otwartości.
Kontakt z ludźmi jest dla niej wyzwaniem

zawodowym, ponieważ sama unika kontaktów z

innymi, ograniczając się do najbliższej rodziny.

Wysoka neurotyczność sprawia, że długo jeszcze

po spotkaniu z klientem zamartwia się czy to, co

powiedziała było słuszne, a w trakcie rozmowy

często trudno jej opanować odczuwany smutek i

przygnębienie. Równocześnie potrzeba ścisłego

trzymania się pewnych zasad i reguł sprawia, że

czasami "nie wyrabia" i negatywnie ocenia swoich

klientów, a potem złości się na siebie i karci za

głupotę i niewyuczalność.
Czasami też czuje żywą niechęć do ludzi

zagarniających jej czas i emocje.

Rodzice Jarka odnieśli sukces zawodowy: ojciec jest

Rodzice Jarka odnieśli sukces zawodowy: ojciec jest

ekonomistą, matka świetnym lekarzem. Żyją bardzo

ekonomistą, matka świetnym lekarzem. Żyją bardzo

intensywnie, wiele czasu poświęcając na pracę. Tego

intensywnie, wiele czasu poświęcając na pracę. Tego

samego oczekiwali od pierworodnego.

samego oczekiwali od pierworodnego.

Jarek bardzo łatwo popada w stan przygnębienia,

Jarek bardzo łatwo popada w stan przygnębienia,

wszystko budzi w nim lęk i niepokój.

wszystko budzi w nim lęk i niepokój.

Po szkole wraca kompletnie wyczerpany i wyssany z

Po szkole wraca kompletnie wyczerpany i wyssany z

energii i to, czego wówczas potrzebuje, to godzina

energii i to, czego wówczas potrzebuje, to godzina

izolacji w swoim pokoju przy ulubionej muzyce. Ale

izolacji w swoim pokoju przy ulubionej muzyce. Ale

zdaniem rodziców to strata czasu, przecież mógłby

zdaniem rodziców to strata czasu, przecież mógłby

odpocząć, idąc na pływanie lub grając w tenisa, albo,

odpocząć, idąc na pływanie lub grając w tenisa, albo,

jeżeli już koniecznie potrzebuje biernego odpoczynku, to

jeżeli już koniecznie potrzebuje biernego odpoczynku, to

przynajmniej mógłby przeczytać ostatnią dyskusję o

przynajmniej mógłby przeczytać ostatnią dyskusję o

reformach społecznych.

reformach społecznych.

No i oczywiście mógłby trochę więcej się pouczyć, bo

No i oczywiście mógłby trochę więcej się pouczyć, bo

czwórka z matematyki, to stanowczo za mało, skoro ma

czwórka z matematyki, to stanowczo za mało, skoro ma

skończyć Oxford.

skończyć Oxford.

Dla Jarka, którego charakteryzuje

Dla Jarka, którego charakteryzuje

wysoki poziom

wysoki poziom

neurotyczności i niski poziom otwartości

neurotyczności i niski poziom otwartości

, spełnienie

, spełnienie

oczekiwań rodziców jest prawie niemożliwe.

oczekiwań rodziców jest prawie niemożliwe.

Oczywiście może się starać im sprostać, ale stanie się to

Oczywiście może się starać im sprostać, ale stanie się to

takim kosztem emocjonalnym, z takim gwałtem na sobie,

takim kosztem emocjonalnym, z takim gwałtem na sobie,

że najprawdopodobniej skończy się chorobą

że najprawdopodobniej skończy się chorobą