TEORIE OSOBOWOŚCI

Co sprawia, że ludzie zachowują się podobnie?


Co sprawia, że ludzie zachowują się różnie?

Osobowość
jest układem regulacji
zachowania się .

Perspektywa psychodynamiczna

Zygmunt Freud

Podwaliny osobowości położone są w okresie wczesnego dzieciństwa.

Źródła lęków i nerwic ludzi dorosłych można wykryć
w traumatycznych wydarzeniach
w okresie wczesnego dzieciństwa.

Zasada podziału psychiki na świadomość i nieświadomość.

Zasada podziału psychiki
na id, ego i superego.

Id – pierwotna, nieświadoma część osobowości, magazyn podstawowych popędów.

Id działa w sposób irracjonalny – impulsy domagają się wyrażenia
i zaspokojenia.

Źródłem energii są podstawowe popędy, które występują
u jednostki już w momencie urodzenia.

Eros – popęd seksualny,
czyli instynkt życia.

Tanatos – popęd agresji,
czyli instynkt śmierci.

Superego –
skład wartości danej jednostki,
łącznie z postawami moralnymi wpojonymi przez społeczność.

Sumienie rozwija się, gdy jednostka internalizuje zakazy rodziców
i innych dorosłych

Kompleks Edypa
Kompleks Elektry

Ego – przyjmuje rolę rozjemcy. Reprezentuje posiadany przez jednostkę obraz rzeczywistości fizycznej i społecznej.

Ego stara się znaleźć kompromis, gdy id i superego jest w konflikcie.

Mechanizmy obronne

Nadużywanie mechanizmów obronnych prowadzi do nerwicy.

Teoria cech

Osobowość opisywana jest przez cechy,

np. jeżeli ktoś jest przyjazny posiada cechę przyjazności.

Cechy traktowane były podobnie
do instynktów.

Allport i Odbert zidentyfikowali na podstawie analiz słownikowych 18000 cech.

Przydatna w tym podejściu była analiza czynnikowa.

Sformułowano teorie dotyczące dopasowania cech do określonych rodzajów zajęć, co przydatne było
w selekcji zawodowej.

Teoria uczenia się

KLASYCZNY BEHAWIORYZM

Czynniki sytuacyjne i wpływy środowiskowe odgrywają podstawową rolę w kształtowaniu ludzkich preferencji i zachowań,
a nie wewnętrzne czynniki tkwiące w człowieku.
Watson

Psychologowie powinni zaprzestać prób zaglądania do „czarnej skrzynki” organizmu,
a zamiast tego skupić się na wpływie wzmocnień na jego obserwowalne zachowania.

Skinner

UJĘCIE WSPÓŁCZESNE

Funkcjonowanie psychiczne można najlepiej zrozumieć
w kategoriach ciągłej wzajemnej interakcji pomiędzy zachowaniem i oddziałującymi nań warunkami.
Bandura

Specyficzne właściwości jednostki są zdeterminowane przez takie czynniki,
jak bodźce społeczne,
osobiste wzmocnienia
i historia uczenia się.

Kładzie się nacisk na specyficzne procesy poznawcze,
które są istotne dla nabywania
i utrzymywania różnych form zachowania.

Ludzie mogą się uczyć przez bezpośrednie doświadczenia oraz
– w sposób zastępczy –
przez obserwację innych ludzi.

Ludzie są zdolni do przedstawiania zdarzeń
za pomocą symboli,
co pozwala im przewidzieć rzeczywiste konsekwencje działań.

Ludzie są zdolni do procesów samoregulacyjnych:

oceniają swoje zachowanie
(stosowanie się do osobistych norm)

i dostarczają sami sobie wzmocnień
(samoaprobata i samopotępienie)

Zachowanie jest wyrazem zmiennych sytuacyjnych
i osobowych.

Zmienne osobowe to, kompetencje, strategie kodowania danych, oczekiwania, emocje, systemy samoregulacyjne oraz plany.

Teoria humanistyczno
- egzystencjalna

Zjawiska psychiczne reprezentują wypadkową interakcji wielu sił,
a zmiana zachodząca gdziekolwiek w tym systemie wpływa na cały system.

Organizm jest jednością.

Organizm jest motywowany przez popęd zw. samorealizacją.

Samorealizacja – dążenie
do zrealizowania naszych wrodzonych potencjalnych możliwości.
Goldstein

Teoria własnego Ja Rogersa

Kładzie nacisk na prywatny świat doznań jednostki
– pole fenomenologiczne.

Spostrzeżenia i interpretacje dokonywane przez jednostkę determinują jej późniejsze zachowania.

Odrębną częścią pola jest pojęcie Ja, które rozwija się
w wyniku interakcji danej jednostki ze środowiskiem.

Ludzie zachowują się w sposób zgodny z obrazem własnej osoby
i skłonni są odrzucać
lub zniekształcać informacje,
które zagrażają Ja.

Choroba umysłowa pojawia się wtedy, gdy ktoś nie ośmiela się
być sobą.

Wyzdrowienie jest możliwe dzięki dążeniu pacjenta do rozwoju
i osiągnięcia pełni osobowości.

Teoria samorealizacji Maslowa

Motywacja wynikająca
z niedoboru

- jednostka stara się przywrócić swoją fizyczną czy psychiczną równowagę

Motywacja wzrostu

- jednostka stara się wyjść
poza to, co zrobiła
i czym była w przeszłości

Potrzeba transcendencji

- wyższy stan świadomości,
- dążenie do poszukiwania i analizy najważniejszych aspektów życia.

Perspektywa społeczno-kulturowa

Czynniki społeczno-kulturowe wpływają na pojmowanie
własnego Ja i samoocenę.

Indywidualiści

definiują siebie w kategoriach osobistej tożsamości i dają pierwszeństwo celom osobistym.

Triandis

Kolektywiści

definiują siebie w kategoriach grup i dają pierwszeństwo celom grupowym.
Triandis