Współczesne źródła informacji

zajęcia 2

Zasady korzystania z informacji

internetowej

Ogólne przekonanie

internautów

„Skoro Internet jest „darmowy”, to można bez ograniczeń
wykorzystywać każdy obiekt, który tam się znajduje”

Regulacje prawne dotyczące Internetu

Nie ma obecnie dokładnie sprecyzowanego prawa
regulującego wszystkie sytuacje odnoszące się do Internetu.
Obowiązującym kodeksem jest ustawa „o prawie autorskimi
prawach pokrewnych” z 4 lutego 1994r.

Prawa autorskie

To ogół osobistych i majątkowych uprawnień autora utworu.
W określonych przypadkach dotyczą również wydawcy lub
producenta. Mają one zapewnić ochronę jego twórczej
działalności, niezależnie od spełnienia jakichkolwiek
formalności.

Prawa
autorskie

prawa

majątkowe

autorskie

prawa

osobiste

Autorskie

prawa

osobiste

Chronią niewymierną psychologiczną wieź autora z jego

dziełem.

Twórca utworu ma prawo do:

•

autorstwa,

•

podpisywania utworu swoim nazwiskiem lub
pseudonimem,

•

udostępniania artykułu anonimowo,

•

decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu
publicznie,

•

nienaruszalności treści i formy utworu,

•

rzetelnego wykorzystywania utworu.

Prawa majątkowe

Są zbywalne, dziedziczne i wygasają z upływem czasu
przewidzianego w ustawie.

Twórca ma prawo do korzystania i rozporządzania utworem.

Przykłady interpretacji praw

autorskich

Użytek osobisty

Do użytku osobistego wolno korzystać z utworu nieodpłatnie
bez zgody jego twórcy, jeśli utwór został rozpowszechniony,
tzn. za zezwoleniem twórcy udostępniony publicznie.

Prawo cytatu

Użytkownicy maja prawo do przytaczania bez zgody autora
urywków rozpowszechnionych utworów lub drobnych
utworów w całości. Jednak są zobowiązani do podania autora
i tytułu jego dzieła.

Dozwolony użytek

Polega na wykorzystaniu krótkiego fragmentu z podaniem
źródła i autorstwa. Nie powinno się przytaczać fragmentów
dłuższych, bo może to narazić na szwank wartość handlowa
produktu.

Przykłady interpretacji praw

autorskich

Rozpowszechnianie utworu

Polega na publicznym jego udostępnieniu w jakiejkolwiek
możliwej i przyjętej formie, np. przez opublikowanie w
książce, czasopiśmie, wyemitowanie w telewizji lub radiu,
wygłoszenie na wykładzie.

Ustalenie utworu

To stworzenie dzieła w jakiejkolwiek formie, np. słownej,
plastycznej, fotograficznej. Od momentu ustalenia utwór jest
przedmiotem prawa autorskiego, nawet, jeżeli ma postać
nieukończoną.

Czas trwania praw autorskich wynosi 70 lat, licząc od daty
pierwszego

rozpowszechnienia

utworu.

Dzieło

będące

rezultatem współtwórczości podlega ochronie przez 70 lat od
chwili śmierci tego z twórców, który przeżył pozostałych.

Artykuł 40 przewiduje „podatek” na rzecz Funduszu Promocji
Twórczości od utworów literackich, muzycznych, plastycznych,
fotograficznych i kartograficznych, dla których upłynął czas
ochrony autorskich praw majątkowych.

Utwory chronione prawem

autorskim, które wolno

rozpowszechniać

•idee i pomysły z wyjątkiem tych, które są wyrażone
oryginalna formą

•urzędowe dokumenty, znaki, symbole,
•akty normatywne i urzędowe projekty,
•opublikowane opisy patentowe lub ochronne,
•proste informacje prasowe,
•pomysły i tematy badawcze oraz teorie i fakty naukowe,
•znane powszechnie od dawna formy plastyczne,
przestrzenne lub muzyczne,

•elementy utworów pozbawione carakteru twórczego,
•utwory wystawiane na stałe na ogólnie dostępnych
miejscach: placach, ulicach, muzeach itp.,

•znaki firmowe używane w celach informacyjnych.

spyware

Spyware to ogólna nazwa programów w różny sposób
wykorzystujących poufne informacje z Twojego komputera.
W zależności od sposobu działania określane są różnymi
nazwami.

Najczęściej występujące zagrożenia to:

•Spyware
•Adware
•Monitory systemu i keyloggery
•Konie trojańskie

.

Spyware (programy

szpiegowskie)

Spyware to ogólny termin określający programy instalujące się
bez wiedzy użytkownika i wykradające informacje z
komputera. Wykradane informacje wysyłane są bez wiedzy i
zgody użytkownika poprzez sieć firmową lub Internet do firm
lub osób, które przyczyniły się do zainstalowania programów
spyware na komputerze – najczęściej do ich autorów.

Programy spyware najczęściej zbierają następujące
informacje:

•dane osobowe (adres, numer PESEL),
•hasła dostępu do bankowości elektronicznej,
•numery kart kredytowych,
•informacje o zainfekowanym komputerze,
•adresy e-mail oraz adresy odwiedzanych stron www,
•wyszukiwane słowa w sieci Internet.

Adware

Adware to rodzaj programów spyware nie powodujących
wyraźnych szkód, lecz oferujących użytkownikowi niechciane
reklamy. Program zwykle zbiera informacje o użytkowniku, na
którego komputerze jest zainstalowany, a następnie wyświetla
na ekranie monitora reklamy w postaci wyskakujących okienek
lub bannerów. Treść reklam jest dobierana na podstawie
informacji zbieranych na bieżąco o użytkowniku.

Programy adware dostają się na komputer najczęściej przy
okazji instalacji bezpłatnych programów, ale są też często
roznoszone przez robaki komputerowe, konie trojańskie (link
do dzialu) lub zwykłe wirusy.

Zapisują one w systemie wiele śladów swojej obecności. Nawet
jeżeli użytkownik usunie ich większość, to po ponownym
uruchomieniu systemu, adware ponownie się zainstaluje.

Monitory

systemu i keyloggery

Monitory systemu i aplikacje typu keylogger są w stanie
wykraść z naszego systemu operacyjnego nawet
najcenniejsze dane. Są to aplikacje, których celem jest
monitorowanie.

W przypadku keyloggerów – znaków wpisywanych z
klawiatury. Monitory systemu monitorują wszystko, co dzieje
się w systemie, starając się jak najdłużej ukryć swoją
obecność przed użytkownikiem. Monitorowanie
wyświetlanych okien, uruchomionych aplikacji, dialogów w
komunikatorach internetowych, to chleb powszedni
monitorów systemu.

Szczególnie niebezpieczne są aplikacje typu keylogger, gdyż
są one w stanie „podsłuchać” dane wykorzystywane w
bankowości elektronicznej (np. nazwa użytkownika i hasło).
W ten sposób w Polsce prowadzone już były włamania do
internetowych banków zakończone wyprowadzeniem
ogromnych kwot z kont wielu użytkowników.

Koń trojański – starożytny

pomysł wykorzystany

współcześnie

Koń trojański imituje zaufany i pożądany program, lecz
posiada dodatkowe ukryte możliwości, które pozostają
nieznane użytkownikowi. Po zainstalowaniu w systemie
operacyjnym - kiedy uwagę użytkownika przyciąga coś innego
– koń trojański otwiera kolejne furtki w systemie operacyjnym,
umożliwiając innym programom instalację lub infiltrację
systemu.

Pole działania konia trojańskiego jest bardzo szerokie.
Począwszy od uruchomiania w systemie niechcianych aplikacji,
poprzez otwarcie systemu na instalację nowych aplikacji
spyware, aż po umożliwienie przejęcia kontroli nad
komputerem osobie, która znajduje się na drugiej półkuli.

Metody infekcji: zainfekowane programy, strony internetowe,
poczta elektroniczna, komunikatory, otwarte porty
komunikacyjne.

Sposoby ochrony

•Użyj własnej głowy – zasady bezpieczeństwa
•Programy antyszpiegowskie
•Programy antywirusowe
•Firewalle

Użyj własnej głowy - zasady

bezpieczeństwa

1. Traktuj otrzymywaną korespondencję z należytą

ostrożnością

2. Nie akceptuj automatycznie pojawiających się w trakcie

surfowania okienek dialogowych.

3. Nie instaluj żadnego oprogramowania z nieznanych

witryn internetowych.

4. Podczas instalowania darmowego oprogramowania

uważnie czytaj umowę licencyjną.

5. Korzystaj tylko z legalnego oprogramowania

6. Korzystaj z dedykowanego programu antyspyware lub

programu antywirusowego z modułem
antyszpiegowskim.

7. Korzystaj z firewalla

.

Programy antyspyware

Programy tego typu powstały specjalnie w celu walki ze
spyware. Ponieważ całe siły przedsiębiorstwa angażowane
są właśnie w podnoszenie skuteczności zwalczania tego
zagrożenia, dedykowane programy osiągają często
najwyższą skuteczność wykrywania.

Zasada działania jest podobna do programów
antywirusowych. Producent regularnie aktualizuje bazę
sygnatur (wzorców), na podstawie których program
wykrywa programy szpiegowskie.

Programy antywirusowe

Podstawową zasadą działania programu antywirusowego jest
porównywanie wszystkich skanowanych plików z regularnie
aktualizowaną bazą zagrożeń.

W bazie znajdują się sygnatury (wzorce) wszystkich
wykrywanych przez program niebezpiecznych programów.
Skuteczność działania programu antywirusowego zależy od
regularnego aktualizowania bazy sygnatur i szybkości z jaką
producent programu jest w stanie dodawać pojawiające się
nowe zagrożenia do bazy sygnatur.

Ponieważ problem spyware dotyka coraz większej ilości
internautów, producenci programów antywirusowych coraz
częściej w bazach wykrywanych programów uwzględniają
programy szpiegowskie. Sprawdź funkcjonalność swojego
programu antywirusowego, by mieć pewność, że zapewnia
on również ochronę antyspyware.

Firewalle (zapory ogniowe)

Podstawową funkcją firewalla jest monitorowanie wszystkich
połączeń Twojego komputera z Internetem. Zapora kontroluje
cały ruch przychodzący i wychodzący, blokując
nieautoryzowanym programom możliwość łączenia się z
Internetem i zamykając nieużywane porty.

Przy próbie nawiązania połączenia po raz pierwszy,
użytkownik jest informowany, jaki program próbuje nawiązać
połączenie. Użytkownik ma możliwość podjęcia wtedy
decyzji, czy połączenie ma zostać nawiązane, czy też
zablokowane. Użytkownik może również zdecydować, czy
chce, aby takie połączenie zostało nawiązane jednorazowo
(na próbę), czy też ma być nawiązywane lub blokowane za
każdym razem.

literatura

Mirecka E. (2003): Wyszukiwanie, selekcjonowanie i gromadzenie
informacji. Źródła informacji. Wyszukiwanie i selekcjonowanie
informacji. Wyd. Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa (rozdział 1.7-
1.8).
Grela G. (2001): Ćwiczenia z wyszukiwania informacji w internecie.
Wydawnictwo Mikom. Warszawa (rozdział 7).
http://www.prawnik.net.pl/pwi/faq.htm (wybrane zagadnienia).
http://www.antyspyware.pl/